Rafa Vilar gaña o V Premio Realia con A tolemia

Desde Hugin e Munin:
“Reunido na cidade de Pontevedra a mañá do 30 de xullo de 2025, o xurado, conformado por Montserrat Paz Núñez, Silvia Pérez Tato e Isabel Soto López, así como Alejandro Tobar Salazar (con labores de secretario, con voz e sen voto), decidiu outorgar por unanimidade o V Premio Realia de Tradución Literaria á obra intitulada A tolemia (orix. La bogeria), de Narcís Oller, que tras a abertura da correspondente plica resultou ser un traballo de Rafael Vilar González (Cee, 1968).

Nesta quinta edición, as novelas e novelas curtas presentadas a concurso chegaron a un total de dez, traídas dende seis linguas distintas. Tras a lectura rigorosa de cada peza, os membros do xurado acordaron reflectir na presente acta as seguintes consideracións:

A tolemia, publicada orixinalmente en 1899, é unha escolla pertinente que porá fin a unha ausencia notable no corpus galego de literatura traducida. O traballo presentado salienta pola naturalidade coa que flúe o texto sen afastarse do ton do orixinal, mesmo cando reproduce certas pasaxes de corte coloquial ou humorístico. Alén de que a obra deberá ser adaptada aos criterios lingüísticos da editorial, o aparato de notas talvez ampliado e algunha outra cuestión de estilo revisada, a escolla e o traballo tradutolóxico desenvolvido é estimable e digno merecedor do premio.

O autor da narración, Narcís Oller (Valls, 1846-Barcelona, 1930) é recoñecido como o creador da novela catalá moderna. A súa personalidade e obra están estreitamente ligadas co marco político e cultural derivado da Revolución de setembro de 1868. A tolemia afonda, dende a técnica naturalista, nas teorías científicas en discusión na súa época (determinismo biolóxico e social) arredor da enfermidade mental.

A editorial convocadora quere facer constar o seu agradecemento aos membros do xurado e aos responsables do Concello de Santiago de Compostela e, outra volta, reitera o seu recoñecemento sincero aos tradutores e tradutoras que se presentaron ao certame.

30 de xullo de 2025

Os membros do Xurado”

Compostela: “Scripta manent: escritoras da filoloxía”

Rafa Vilar: “A idea fundamental que quería deixar con A penúltima estación é que a palabra importa”

Entrevista de Laura Veiga a Rafa Vilar en Nós Diario:
“(…) – Nós Diario (ND): Como xurdiu o relato A penúltima estación?
– Rafa Vilar (RV): Sempre digo que cando fago narrativa síntome como se estivese practicando unha sorte de furtivismo. Levo máis de 30 anos escribindo e publicando poesía. As cousas que teño de narrativa son pequenas, fundamentalmente microrrelatos, mais de vez en cando éntranme estas ganas de facelo. A penúltima estación en concreto parte dunha situación totalmente inventada na que unha muller viaxa en tren coas cinzas do seu home nas mans. Esta muller, de mediana idade, vai reflexionando sobre a súa vida, a morte e o amor. Nunha estación sobe ao tren unha rapaza nova que se ve que emocionalmente está pasando por un mal momento e pouco a pouco imos descubrindo os problemas que ten na relación coa súa moza. Así, estabelécese un diálogo entre elas. Á hora de escribir o relato interesábame esa reflexión entre dúas xeracións de mulleres e ver o contraste que hai nas súas maneiras de ver a vida de maneira profunda, non tanto en cuestións superficiais. No fondo, o que se estabelece é unha situación de empatía e sororidade.
– ND: Precisamente, é doado percibir as diferenzas entre xeracións no tratamento que se lle dá á morte.
– RV: Totalmente. E no amor tamén. É certo que ao ser un relato curto non hai un espazo para grandes diálogos, polo que hai cousas que en vez de dicirse, quedan veladas. Con todo, si se entende que a pesar das diferenzas que poida haber existe unha corrente de empatía e de sororidade ante situacións da vida que son complexas e, aínda así, comúns, como poden ser unha ruptura amorosa ou a perda dun ser querido. Mais a cousa non queda aí. Entre estas dúas mulleres hai 30 anos de diferenza. A personaxe da rapaza, durante a primeira parte da viaxe, non fala porque vai atenta ao móbil. Hai ese contraste porque a outra muller está mirando pola fiestra, atenta ás paisaxes que se suceden. (…)”

Vídeo do acto “Poesía e sociedade de onte a hoxe. Dialogando con Celso Emilio Ferreiro”

A Coruña: “Poesía e sociedade de onte a hoxe. Dialogando con Celso Emilio Ferreiro”

Entrevista a Marta Dacosta no Instituto de Estudos Miñoráns

Entrevista a Marta Dacosta no Instituto de Estudos Miñoráns:
“1. Que che inspira a escribir?
Escribir é un impulso. Talvez a necesidade de reter unha emoción e, ao tempo, de enfrontala, colocala fóra de nós, para comprender as súas dimensións e consecuencias.
Se a pregunta é que motor pon en marcha ese mecanismo, son múltiples, todos os que producen un desequilibrio descendente ou ascendente: as inxustizas e a beleza, a dor ou a calma.
2. Cal é a palabra que mais che proe?
A lingua é tan rica que non me podo quedar con unha.
3. Como elixes os temas para as túas historias?
Xorden desa necesidade de capturar esa emoción. Na escrita poética ás veces é o tema o que nos atopa a nós. Quero dicir que non imos atrás dun tema que queiramos tratar, senón que os textos nacen e, daquela, descubrimos os temas que nos ocupan. Outras veces si que ideamos un fío argumental e temático que imos percorrendo, mais, no meu caso, non é o proceso habitual.
4. Poderías compartir algunha anécdota relacionada coa creación dun dos teus libros?
En relación coa pregunta anterior, cabería sinalar que a escrita de Argola foi deliberada e planificada, un libro que se escribiu nun outono cunha protagonista e unha historia que, cos avances arqueolóxicos, acabou por se adaptar ao lugar en que a imaxinei, a costa de Oia.
5. Cal é o teu libro favorito entre os que escribiches e por que?
Non teño un. Normalmente o último, porque te vas desprendendo dos anteriores até lelos coma se non fosen teus e recoñeces neles o que xa non escribirías.
6. Que é o máis bonito que che dixeron sobre a túa obra?
Pois non lembraba estas palabras do colega e amigo Rafa Vilar, mais revisando os inicios atopeinas. Escribiu isto en 2004 para a reedición do meu primeiro libro: “A poesía de Marta Dacosta é unha poesía intelixente en si mesma, que non abusa da carga retórica nin tampouco da tentación do sentimentalismo. Posúe unha gran forza expresiva, dada por unha construción da linguaxe na que o ritmo é crucial. En paralelo a isto, aborda os temas (tanto os universais como os máis propios e íntimos) con absoluta implicación, entregando uns poemas que zumegan autenticidade, lonxe de imposturas ou artificios vans.” (…)”

Rafa Vilar gaña o XXI Premio de Poesía Afundación

Desde a Xunta de Galicia:
“O escritor Rafa Vilar fíxose co XXI Premio de Poesía Afundación, promovido por Afundación, a Xunta de Galicia e o Centro PEN Galicia co fin de reforzar a produción poética en galego e contribuír ao enriquecemento da creación cultural galega actual.
No marco do fallo deste galardón, o director xeral de Cultura, Anxo M. Lorenzo, felicitou o gañador por pasar a formar parte “dun selecto grupo formado polos mellores nomes da poesía galega contemporánea como Ledicia Costas, galardoada na pasada edición, ou Yolanda Castaño, que acaba de ser recoñecida co Premio Nacional de Poesía 2023”. Neste senso, desexoulle a Rafa Vilar “máis éxitos no futuro porque isto sempre será unha boa nova para a nosa literatura e porque reflicte o bo momento que está a vivir o noso sector cultural”.
Rafa Vilar, nado en Cee no ano 1968, gañou coa obra Os lugares da memoria, escollida polo xurado entre as 34 propostas que se presentaron este ano e que dan mostra da boa acollida deste certame e de gran calidade literaria das novas xeracións galegas. (…)
O galardón, que implica a publicación do libro na colección Arte de trobar e unha dotación económica de 6000 euros.”