Urretxu, Euskadi: presentación de Nimbos / Argi-koroak, de Xosé María Díaz Castro

DesdeOLYMPUS DIGITAL CAMERA o Diario Vasco (agradecemos a Xosé Estévez o envío desta nova, á que tamén pertence a foto, obra de F. Javier Aguado):
“(…) María Teresa Zubizarreta Bengoetxea, natural de Urretxu, fue su esposa [de Xosé María Díaz Castro], y del matrimonio nacieron tres hijos de los que dos viven en Urretxu y ayer [17 de decembro] estuvieron presentes en el acto literario que tuvo lugar en la Casa de Cultura Aizpuru Enea, en el que se presentó el poemario Nimbos en texto bilingüe galego-euskera.
Qué mejor lugar que junto a la parroquia donde contrajo matrimonio, cerca de la figura de Iparragirre y en el pueblo donde se sintió como en su segunda casa, rodeado de familiares y amigos.
En el acto de presentación que contó con el concejal de cultura como anfitrión, Aitor Otegi, tomaron parte el escritor y poeta Luís González Tosar y Xosé Estévez, escritor y amigo de Díaz Castro. (…)
Destacado defensor de la lengua que aprendió de sus padres, entendió a la perfección la otra cultura, la del euskera, cumpliéndose un deseo ferviente como es el de seguir estrechando lazos al verla traducida al euskera. En ello han sido decisivos quienes le conocieron y han contado con el apoyo de Eusko Jaurlaritza y la Xunta de Galicia. (…)”

Xosé Estévez: “Xosé María Díaz Castro: poeta da lus, con querencias vascas”

Desde Galego en Euskal Herria:
“Como xa vos anunciamos no seu día, o Centro de Estudos Galegos da UPV/EHU celebrou as Letras Galegas cun completo programa de actividades entre as cales salientaba a palestra impartida por Xosé Estévez, sen dúbida un dos máximos referentes da cultura galega en Euskal Herria desde hai xa varias décadas. Baixo o título Xosé María Díaz Castro: poeta da lus, con querencias vascas, o historiador quirogués (asentado desde hai anos en Oiartzun) abordou a vida e a obra do poeta homenaxeado pola Real Academia Galega neste ano 2014, mais concedéndolle unha especial atención aos vínculos (familiares, mais non só) que unían fondamente a Díaz Castro coa terra e coa cultura vascas. Desde logo, Xosé Estévez é unha das persoas máis capacitadas para falar destes aspectos, e de aí que sexa para nós un auténtico honor poder publicar neste blogue o texto íntegro (con algunhas mínimas correccións lingüísticas) da súa intervención na Faculdade de Letras de Vitoria-Gasteiz. Un texto extenso e detallado, cunha minuciosidade e un respecto polas fontes que fala ben ás claras da calidade de Xosé Estévez como historiador. Un texto, en definitivo, moi recomendábel, e que esperamos que vos resulte de proveito. (…)
O texto completo pódese ver aquí.”

Xosé María Díaz Castro: Euskal Herría ao fondo, por Xosé Estévez

Artigo de Xosé Estévez en Sermos Galiza:
“O Día das Letras Galegas deste ano 2014 foi dedicado a Xosé María Díaz Castro, autor de Nimbos e poeta da Lus. Abondaron deica agora as colaboracións, conferencias, artigos, documentais, libros e toda clase de actividades encol das diferentes facianas da súa polifacética personalidade. Mais foron dabondo escasos os que trataron dous temas: a xeira de Manuel María na canonización, espallamento e acollemento de Díaz Castro no universo literario galego e as súas vinculacións con Euskal Herria. A este segundo asunto vou dedicar as liñas seguintes. (…)
Na obra recentemente publicada pola editorial Galaxia, Poesía galega completa, inclúese correspondencia entre Díaz Castro e outros dous persoeiros galegos, Francisco Fernández del Riego e Ramón Piñeiro, que amosa unha rolda de vencellos filoeuscaros de Díaz Castro. (…)
Mantiña correspondencia co esgrevio filólogo vasco, Koldo Mitxelena, daquela profesor en Salamanca, por medio de Ramón Piñeiro, xebre amigo do vasco e compañeiro de estadía no cárcere a finais do anos 40, presos a causa de activades clandestinas relacionadas co Galeusca e as conversas ca ANFD. No arquivo de Koldo Mitxelena non se atopan esas cartas, pero si un exemplar da primeira edición de Nimbos, datado en 1982.
Coñecía e gustaba da poesía, a semellenza de Koldo Mitxelena, dun grande vate vasco, Xabier Lizardi, seudónimo do zarauztarra José María Aguirre. Impresionou a Díaz Castro o seu poema elexíaco “Illeta” (funeral), que forma parte dun quinteto titulado “Biotzean min dut” (Dóeme o corazón), que Lizardi escribira en memoria da súa avoa materna, Klementina Belauntzaran, finada en 1930. Non é de estrañar que Díaz Castro conectase ca poesía de Lizardi, pois existen moitas analoxías entre os dous: a acción destrutiva do tempo e da morte, o amor polo entorno xeográfico máis próximo (estacións, animais, plantas, a beleza da natureza), sentimento telúrico de comuñón ca Terra, desexo de altura e de luz, visión cristián da existencia, resignación dolorosa e esperanza na transcendencia.
En 1960 Ramón Piñeiro pediulle o envío dun poema seu para incluílos nunha escolma de poesía española contemporánea, a pedido do D. Ramón Martínez López, que impartía docencia desa materia na Universidade de Austin, en EEUU. Díaz Castro mandoulle algúns poemas seus para que Ramón Piñeiro escollera o máis axeitado e engadiulle o citado poema de Xabier Lizardi, Illeta(funeral). (…)”

Fallo do II Certame de Poesía en Lingua Galega Manuel María

“Hoxe, 24 de maio, na Casa Galicia en Gipuzkoa fíxose público o fallo do II Certame de poesía en lingua galega Manuel María. O xurado composto por Xosé Estévez, Paulo Lema, Rocío Dourado e Miriam López como secretaria sen voz nen voto acordaron que os premiados foran os seguintes:

1º premio: Cruz Martínez Vilas (Vigo). Obra: O lánguido ocaso dunha dalia.
2º premio: Pura Tejelo (A Coruña). Obra: Éramos deuses entre a herba seca de agosto.
3º premio: Tito Pérez Pérez (A Coruña). Obra: Despece.

Xosé Estévez: presentación de Un crego atípico na Fonsagrada (1967-1969), de Xosé Estévez

Entrevista de Carme Vidal a Xosé Estévez en Sermos Galiza.

A descoñecida Murguía que homenaxean en Oiartzun

Desde Sermos Galiza:
“Desde o ano 2000, arredor do 29 de xaneiro que é a súa data de nacemento, en Oiartzun, en Euskadi, homenaxean a Concha Murguía na casa na que naceu, un edificio señorial hoxe convertido en casa da cultura, con biblioteca e salón de actos. Desta volta, o acto, organizado polo Fato Cultural Daniel Castelao máis o concello de Oiartzum, tivo lugar o día 1 de febreiro cun programa no que se deron a man os gaiteiros Trisquela e o grupo Lartaun Txitulari Taldea, houbo ofrenda floral e tamén as intervencións do Concelleiro de Cultura, Asier Legorburo e o historiador Xosé Estévez, verdadeiro promotor da conmemoración.
Foi precisamente Xosé Estévez, natural de Quiroga e afincado no País Vasco, quen lle seguiu a pista á nai de Manuel Murguía desde que reparara no dato aportado por Vicente Risco na biografía do historiador que a facía natural de Tolosa. Desde entón, visitou arquivos e buscou documentos mais nada lembraba en Tolosa á muller da que o fillo tomaría o seu apelido para se identificar na historia. (…)”

Un souto do Val do Mao leva xa o nome da escritora Marica Campo

Desde Sermos Galiza:
“Acompañada e querida tívose que sentir a escritora Marica Campo ao ir recibindo ás máis de duascentas persoas que se trasladaron de todas partes da Galiza para partillar na xornada que a República das Letras lle tributou. E non só desde o país. Desde Granada desprazáronse Aurora López e Andrés Pociña e desde o País Vasco chegou o amigo Xosé Estévez. Amigas e amigos da poesía como Xosé Mª Álvarez Cáccamo, Xavier Rodríguez Baixeras, Marta Dacosta, Medos Romero, Margarita Ledo ou o propio Cesáreo Sánchez Iglesias participaron nos actos durante toda a xornada nos que tamén tomaron parte coñecidas figuras non só das letras senón tamén da política e o sindicalismo. Polo Incio estiveron Pilar García Negro, Bautista Álvarez, Francisco Rodríguez, Xosé Manuel Beiras, Mario Outeiro, Cosme Pombo, Silverio Rivas, Montse Prado, Mercedes Queixas, Estravís, Carme García Negro, Ramón Varela, Saleta Goi, Anxo Louzao, David Otero, Xosé Ramón Freixeiro Mato -autor da laudatio- e moita familia e veciños do Incio, a terra na que naceu Marica Campo e na que garda lembranzas da súa infancia e do seu achegamento á literatura.
Por aí discorreron os seus dous discursos, o primeiro na Casa do Concello, coa alcaldesa como anfitrioa e o segundo no Campo da Festa que leva xa o seu nome, pola relación co Val do Mao que fixo que se remitise á infancia feliz no que a literatura comezaba a gañar espazo. Marica Campo falou de maneira íntima e persoal, lembrando episodios familiares para os amigos e amigas, recoñecendo a súa intensa relación da lingua que coñeceu no Incio, o seu compromiso co idioma e as primeiras achegas a un mundo literario que a había acompañar ata hoxe. En diversas ocasións, a escritora tivo que parar, interrompida polas palmas que se manifestaron, de maneira especial, nos fragmentos nos que a autora reparaba na reivindicación do uso da lingua en tempos nos que as dificultades se incrementan.
No souto, o Campo da Festa, xa queda prendida unha placa que lle dá o nome da escritora a ese espazo que tantas lembranzas ten para ela, boas e malas, intensas fixo, daquelas que quedan para toda a vida porque forman parte da biografía de cada quen. Ao pé da igrexa, do singular camposanto cuberto e do campo de lecer e encontro, no que a música ecoa a través do tempo. Alí queda tamén o monolito cun poema da autora labrado na pedra, o Val do Mao, primeira composición do primeiro libro, poema inaugural da traxectoria literaria da ilustre veciña do Incio.
“Na súa traxectoria literaria e cívica transparece o firme compromiso coa Galiza, patria asumida e sempre reivindicada, e coa causa da xustiza e da solidariedade. Espírito libre, aberto e xeneroso, Marica Campo comprométese en cada texto coa calidade e dignificación artística da lingua, máis outra forma, en fin, de fidelidade e amor á Terra” dixo Xosé Ramón Freixeiro Mato, autor da laudatio coa que homenaxeou á autora.
Tamén Cesáreo Sánchez, que pronunciou dous discursos nos dous actos da xornada, se dirixiu a Marica Campo para dicir: “Na túa palabra que é idioma na súa máis fonda raíz vai a tranparencia do río primeiro de primavera, vai o noso presente que escoitamos nos ecos da memoria que son patria. E no teu Eu cabe o Nós que contén todos os seres que somos sen nós saber”.”

Oiartzun, Euskadi: homenaxe a Kontxa Murguía

O Exmo. Concello de Oiartzun e o Fato Cultural Galego Daniel Castelao, de Pasaia, organizan unha Homenaxe a Kontxa Murgia Egaña, co seguinte programa:
Venres, sexta feira, 22 de febreiro, 19:00 horas, no Salón de Plenos do Concello de Oiartzun, recital poético musicado, en éuscaro e galego: Poesía alén da fronteira, coas voces de Arantza Lete, J. A. Irigaray e Xosé Estévez, e a música de Arkaitz Miner (violín e guitarra) e Jexux Aranburu (acordeón).
Sábado, 23 de febreiro, ás 12:00 horas, na praza de San Estevo e Sá de Falencias da Casa de Cultura da mesma poboación, ofrenda floral e homenaxe a Kontxa Murgia Egaña, coas intervencións de Asier Legorburu e Xosé Estévez. Haberá música a cargo do conxunto de Txistularis de Oiartzun e o grupo de gaiteiros “Novas Fontes”.