O Carrabouxo, o personaxe de Xosé Lois, fai 40 anos

Artigo de Mar Álvarez en Nós Diario:
“O Carrabouxo é un personaxe que o debuxante Xosé Lois creou en 1982 e que viu por primeira vez a luz hai 40 anos nunha viñeta que coincidiu coa primeira visita dun papa á Galiza. “As vellas acudiron a recibilo en Santiago, as do debuxo levaban unha pancarta co lema de Xoán Paulo II, TOTUS TUUS, que elas escribiron como lles pareceu” explica Xosé Lois a Nós Diario.
Nestas catro décadas, O Carrabouxo apareceu de forma diaria no xornal ourensán La Región obtendo unha importancia que nin o propio Xosé Lois pensou nunca que fose conseguir: “Foi un fenómeno de comunicación”.
Xosé Lois describe O Carrabouxo como un personaxe “galego-céntrico” que recolle “aspectos da nosa psicoloxía e da nosa cultura”, o que permite que a poboación galega se sinta identificada con el, pois “todo sucede desde a visión da Galiza”. É por isto polo que existe unha “conexión directa” co público.
Xunto ao humor, a crítica social “ten un peso fundamental” nas viñetas do Carrabouxo. Estas cuestións permitiron que o personaxe se fixese moi popular. “Ser popular non significa ser famoso”, puntualiza Xosé Lois, “é que a xente recorde os chistes” ou que os utilice como lemas en movementos sociais.
“Hai entidades e colectivos que me chamaban para arroupar unha loita determinada” e incluír nunha pancarta de cabeza de manifestación “un chiste meu”; “iso son detalles de popularidade auténtica”. Con todo, Xosé Lois indica que “non creo que o humor sexa unha arma cargada de futuro, pois sigo facendo os mesmos chistes, coa mesma temática e a mesma crítica, que hai 40 anos”.
No referido ao debuxo das viñetas, Xosé Lois indica que “eu son unha persoa cunha ideoloxía concreta que puiden espallar durante 40 anos día a día” á custa de “reprimirte e autocensurarme moitas veces”. Así, sostén que, se ben poder transmitir a súa opinión é “un privilexio”, moitas veces a liña editorial do xornal non lle permitiu publicar moitos chistes. “Hai cinco anos fixen unha exposición de chistes censurados”, afirma. “Entendo que un medio teña uns intereses determinados; comprendo esa censura pero non a comparto”.
Independentemente dos conflitos co medio, Xosé Lois sostén que O Carrabouxo continuará “mentres eu poida seguir facéndoo e o xornal non me bote”, mais sostén que o personaxe “xa vai durar polo menos 1.000 anos máis ca min”.”

Crónica videográfica da XIII Xornada de Literatura de Tradición Oral. O humor na literatura de tradición oral (III)

A XIII Xornada de Literatura de Tradición Oral. O humor na literatura de tradición oral é unha iniciativa da AELG co apoio da Deputación Provincial de Lugo e a colaboración da Asociación Sócio-Pedagóxica Galega. Tivo lugar o 24 de outubro no Salón de Actos da Deputación de Lugo. Con esta xornada dedicada a ‘O humor na literatura de tradición oral’ preténdese amosar como funciona ese recurso intrínseco, estrutural dentro dos xéneros de literatura tradicional popular, como inflúe na memoria ou como pode axudar a resolver situacións de conflito.

Aquí pode verse a crónica videográfica completa, da que publicamos hoxe estes vídeos:

Conferencia Rir do mundo, comezando por nós. Algúns mecanismos do humor nos contos tradicionais, por Paula Carballeira:

Conferencia Humor e lingua, por Xosé Lois González “O Carrabouxo”:

Mesa redonda Anatomía da retranca, con Lois Pérez, Paula Carballeira e Xosé Lois González “O Carrabouxo”:

Sesión práctica Contaba morrer, por Lois Pérez:

XIII Xornada de Literatura de Tradición Oral. O humor na literatura de tradición oral

A XIII Xornada de Literatura de Tradición Oral. O humor na literatura de tradición oral é unha iniciativa da AELG co apoio da Deputación Provincial de Lugo e a colaboración da Asociación Sócio-Pedagóxica Galega.

A XIII Xornada de Literatura de Tradición Oral terá lugar o 24 de outubro no Salón de Actos da Deputación de Lugo (Rúa San Marcos, 8).

Está solicitada a homologación ante a Consellería de Cultura, Educación e Universidade por 8 horas. As persoas interesadas deberán facer a matrícula, gratuíta, na páxina web da AS-PG (o formulario da matrícula estará activo só entre o 25 de setembro e o 22 de outubro), nesta ligazón.

A matrícula seguirá rigorosa orde de inscrición na web da AS-PG, tendo preferencia os-as socios-as e afiliados-as á AS-PG e á AELG.

Aquelas persoas que non estean interesadas no certificado homologado e unicamente queiran un certificado de asistencia emitido pola AELG, deberán facer a inscrición no correo electrónico oficina@aelg.org.

No desenvolvemento desta actividade aplicaranse os protocolos sanitarios vixentes en cada momento.

O humor constitúe un estado de ánimo exclusivo dos humanos. Sen ese recurso para transformar a realidade e para sorprender, a comunicación e transmisión de coñecementos e cultura entre nós quedaría moi limitada. O humor é liberador,  axuda a relativizar situacións excesivamente serias e incluso as tráxicas, ademais de producir goce e efectos beneficiosos para a saúde.

O humor como método de comunicación e como recurso de socialización. O humor como estímulo e como virtude pero tamén como arma de dobre fío, segundo o uso que se lle queira dar; como factor afectivo ou, pola contra, como elemento crítico, denigrante, impositivo ou, incluso, destrutivo.

Con esta xornada dedicada a ‘O humor na literatura de tradición oral’ preténdese amosar como funciona ese recurso intrínseco, estrutural dentro dos xéneros de literatura tradicional popular, como inflúe na memoria ou como pode axudar a resolver situacións de conflito. 

Programa

10:15 Recepción, entrega de material e inauguración

10:30-11:30 Conferencia “Humor salgado”
Suso Lista
Nacido en 1962 en Corme. Escritor, actor e guionista. Con 16 anos embarca na Mariña Mercante. Aos 25 comeza a traballar como percebeiro. Dende 2009 exerce como actor e guionista da serie “Para Mariñeiros Nós”. No 2013 gaña o premio da Audiencia do VII Premio de Teatro Radiofónico do Diario Cultural da Radio Galega coa obra O demo nunca dorme. No 2014 publica Salseiros, no 2015 Xeixos e no 2017 Charamuscas.

11:30-12:30 Conferencia: “A ágora da taberna”
Quico Cadaval
Francisco Cadaval Ayaso ‘Quico Cadaval’ (Ribeira, 1960) é actor, director e adaptador teatral, pioneiro do movemento contacontos en Galicia. Comezou no Centro Dramático Galego e fundou a compañía “O Moucho Clerc”. Traballou en producións da TVG, en curtas e longametraxes, sendo recoñecido con premios como o María Casares (2002), Premio Max ao mellor autor teatral en galego (2010), Premio Cultura Galega das Artes Escénicas en 2011 e o Premio Xiria ao Labor Teatral (2020). Como autor destacan obras de seu como O Códice Clandestino (1898), O ruisinol de Bretaña (1991) e Espantoso (2002).

12:30-14:00 Mesa redonda: O segredo do humor
Quico Cadaval e Suso Lista
Coordina: Antonio Reigosa

16:00-17:00 Conferencia “Rir do mundo, comezando por nós. Algúns mecanismos do humor nos contos tradicionais.”
Paula Carballeira
Nacida en Maniños (Fene, A Coruña), aínda que despois de licenciarse en Filoloxía na Universidade de Compostela, quedou a vivir nesas terras. Narradora oral profesional desde 1994, actriz e escritora. Tivo a sorte de ser convidada aos principais festivais de narración oral nacionais e internacionais (Portugal, Polonia, Francia, Cabo Verde, Colombia, Perú, Ecuador, México, Costa Rica…). Ademais, mantén actividades regulares en bibliotecas e centros de ensino. Como actriz, é membro da compañía Berrobambán e participou en varias series e programas da Televisión de Galicia. Como directora de teatro, levou adiante producións infantís tanto na súa compañía como no Centro Dramático Galego ou noutras compañías. Como autora, ten máis de trinta títulos publicados, tanto de narrativa, como de poesía ou teatro, moitos deles traducidos a varias linguas: portugués, inglés, italiano, coreano, catalán, éuscaro…, algúns deles premiados e a maioría pensados tamén para a infancia e a xuventude.

17:00-18:00 Conferencia: “Humor e lingua”
Xosé Lois González “O Carrabouxo”
Humorista, conferenciante, monologuista e tertuliano nacido en Ourense, o 3-4-49. Estudou Telecomunicacións e foi funcionario. Foi presidente da Asociación Cultural Auriense. Colabora con La Región de Ourense e fíxoo tamén en  Atlántico Diario de Vigo e tamén na revista Sermos Galiza, na Revista Galega do Ensino e en Tempos novos . Colabora no xornal Nós Diario. Creou o personaxe O Carrabouxo, que ten un monumento en Ourense, que tamén é pseudónimo do autor. Publicou 10 libros de humor gráfico individuais e numerosos colectivos. Recibiu a Medalla Castelao en 2008. No 2013 recibiu o premio Bo e Xeneroso da Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega. Recibiu tamén os premios Galicia de Comunicación (2 veces) e o Xosé Aurelio Carracedo. Ten tamén a Curuxa de Honra do Museo de Humor de Fene. O seu personaxe, O Carrabouxo, foi animado por Lhosca Arias no 2000 nunha serie titulada O Carrabouxo de 26 capítulos dun minuto de duración, que se emiten en Televisión.

18:00-19:30 Mesa redonda: Anatomía da retranca
Paula Carballeira e Xosé Lois González Vázquez “O Carrabouxo”
Coordina: Lois Pérez

19:30-20:30 Sesión práctica: “Contaba morrer”
Lois Pérez
Nado en Lugo, mestre do ensino público, actualmente traballa como representante sindical do STEG (Sindicato de traballadoras e traballadores do Ensino de Galiza). En 2008 gañou o Premio Diario Cultural de Teatro Radiofónico coa peza Saltimbanqui, dirixida e adaptada por Quico Cadaval e interpretada ademais del por Xosé Olveira “Pico” e Xan Cejudo. Mención especial no Pedrón de Ouro polo relato “A corrente salvaxe” en 2009; segundo premio no Certame de Ames de 2010; e relato gañador no premio de Noia, no 2011.
Emerxente Editora publicou o seu poemario LP en 2013. Participou no Festival de Mondoñedo de Poesía en 2015 e no “Ponme un Poema” de Allariz en 2016.
Como narrador oral, humorista e comediante ten actuado e actúa en institutos, feiras do libro, universidades, escolas de idiomas, teatros, museos, pubs, bares ou cárceres.
No eido do ensino coordinou varias iniciativas normalizadoras, todas elas premiadas pola administración educativa ou por entidades privadas vinculadas ao ensino. No curso 2009-2010 coordinou o proxecto Premio de Innovación Educativa en Normalización Lingüística “Mergullados nos mares da palabra”, no CEIP de Sofán (Carballo, A Coruña), e o proxecto “A imaxinación no peto”, Premio Antonio Fraguas. No curso 2010-2011 coordinou o proxecto de normalización lingüística “As palabras que soñan co vento” no CEIP de Bemantes (Miño, A Coruña), cualificado como pioneiro e seleccionado pola administración educativa para ser exposto en Lugo, Santiago, Coruña e Ferrol nas Xornadas de Normalización dese mesmo ano. No curso 2011-2012 coordinou o proxecto de normalización lingüística “Irradio Lingua” no CEIP de Barrantes (Tomiño, Pontevedra), sendo valorado coa mellor puntuación canda o da ESAD de Vigo.
Foi relator dos Cursos de galego para Funcionarios en prácticas desenvoltos nos CEFORES da Coruña, Santiago, Lugo e Ferrol en 2010 e 2011.
Membro do Xurado Premios Xerais 2017.
Gañador do Premio aRi[t]mar Galiza e Portugal 2018, ao mellor poema publicado en galego en 2017 por “Blues do Rei Bergman=B.B. King”.
En 2017 publica en Xerais o libro de poemas Long Play.
Cronista do rock and roll no suplemento literario e cultural Táboa Redonda do Progreso de Lugo e Diario de Pontevedra e na revista Ruta 66.

Carballo: actividades do xoves 21 na Praza dos Libros

Chegafeira-do-libro-carballo-2016 unha nova edición da Praza dos Libros, organizada polo Concello de Carballo, que terá lugar no Xardín Municipal do 21 ao 24 de xullo, con horarios de 11:00 a 14:00 h. e de 18:00 a 22:00 h. Dentro dos actos previstos para o xoves 21, destacamos os seguintes:

12:30 h. Pregón a cargo de Xosé Lois González “O Carrabouxo”.
18:30 h. Teatro na mochila. Contacontos infantil a cargo de Anxo Moure.
21:00 h. Presentación da novela DisParo, de María Canosa, publicada por Embora.

Compostela: XXIV Xornadas de Lingua e Literatura

XIX Literatura e ensino 1XIX Literatura e ensino 2