Arquivo da categoría: Asociación de Escritoras-es en Lingua Galega

A AELG prepara un Libro Branco do Escritor e da Escritora

Publicado o por

Reportaxe de Montse Dopico en Nós Diario:
““Canto tempo adoita dedicar habitualmente á escrita? Actualmente compaxina o seu traballo como escritor/a con algún outro traballo ou actividade profesional? Ten ou tivo nalgún momento un/unha axente literario/a? Algunha vez tivo que reclamar a sinatura dun contrato á súa editorial? Dos seus ingresos totais no último ano, que porcentaxe procedeu da autoría das súas obras?”. Son algunhas das preguntas que a Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega (AELG) propón aos seus 470 socios e socias na enquisa que lles fixo chegar como parte do traballo de campo a partir do que elaborará o primeiro Libro Branco do sector literario galego.
Este estudo, aínda en fase inicial, servirá para que os autores e autoras do país, o “elo máis fráxil” da cadea produtiva e distributiva do libro, teñan unha “voz colectiva” coa que facer valer os seus dereitos, segundo explica o presidente da AELG, Cesáreo Sánchez. “Precisamos saber cal é a situación real na que se atopan os escritores e escritoras para coñecer as carencias e fortalezas do sector”, indica Sánchez, que cita como exemplo o Libro Blanco del Escritor da Asociación Colexial de Escritores de España. Este documento contou co testemuño dalgúns autores e autoras galegos mais, tal como lembra o presidente da AELG, “nós temos un sistema literario autónomo, coas súas propias dinámicas”, cunha lingua non normalizada, polo que dificilmente o retrato que tira vai ser representativo da realidade galega.
Se a ocasión para afrontar este proxecto do Libro Branco parecía propicia ao cumprirse os 40 anos de andaina da AELG, a crise xerada pola pandemia do coronavirus evidenciou máis a situación de precariedade na que se atopan moitos autores e autoras do país, sobre todo os máis novos. “Na miña xeración ser profesor de galego e escritor era algo moi habitual. Agora non o é tanto”, indica Sánchez en declaracións a Nós Diario. Parte dos escritores e escritoras teñen, así, subliña, na escrita e nas actividades que esta xera -como visitas a centros escolares- unha das súas principais fontes de ingresos. E o problema que subxace, precisamente, é a falta de profesionalización.

Reivindicar a profesionalización
O estudo realizado pola Asociación Colexial de Escritores de España, que recolle datos de 2018, revelou que só 16% dos asociados vivía da escrita, mentres que 77% ingresaba menos de 1.000 euros ao ano en concepto de dereitos de autoría. “Somos profesionais, aínda que non vivamos da escrita”, salienta Cesáreo Sánchez. Cómpre, ao respecto -sinala- unha mudanza de mentalidade que supoña un recoñecemento da “dignidade e respecto” para o traballo do escritor e da escritora, pois non parece xusto que sexa “o único profesional que non cobra” nun evento cultural, por exemplo.
Segundo o Consello da Cultura Galega, o confinamento derivado da actual pandemia afectou moito ao emprego cultural, que descendeu nun 5,5%, é dicir, 2,3 puntos porcentuais máis que o conxunto do mercado laboral no mes de marzo. Aínda que a do libro non parece en termos relativos ser unha das ramas de actividade máis afectadas, tampouco se reflectiría seguramente nos datos, no caso dos autores e autoras. “Os datos terémolos cando os nosos socios e socias respondan a enquisa”, indica Sánchez. O cal podería servir, tamén, para desterrar tópicos sobre o perfil das persoas dedicadas á escrita na Galiza. A AELG agarda publicar os resultados para antes da fin deste ano. O cuestionario que os autores e autoras están a responder neste momento será complementado, ademais, con entrevistas máis personalizadas para afinar a diagnose da situación.

“Voz colectiva”
Contar cunha “voz colectiva” e unha proposta de actuación fundamentada en datos é especialmente relevante ademais, segundo Sánchez, nun contexto coma o galego, pois “temos as institucións que temos”. Non é, por exemplo, o caso catalán, remarca, no que as asociacións do sector contan con servizos xurídicos para apoiar os seus asociados e ademais existe a Institució de les Lletres Catalanes, entidade autónoma do Departamento de Cultura da Generalitat dedicada a velar pola literatura e o fomento da lectura, con funcións non só consultivas.
Ao respecto, Sánchez amosa a preocupación da AELG pola orientación tomada polo Plan de reactivación do sector cultural fronte aos efectos da Covid-19 presentado pola Xunta, xa que, ademais de non contemplar axudas específicas para os autores a autoras, “expropia as creadoras e creadores dos seus dereitos persoais e patrimoniais sobre a súa obra” ao propoñer axudas a proxectos “cunha cesión de dereitos sen límite de tempo, espazo xeográfico, medio de explotación ou lingua”, desprotexendo na práctica a creación en galego. “Non podemos caer” -afirma Sánchez- “nun empobrecemento da cultura galega”, de maneira que o Xacobeo -pois o Plan de reactivación ten un enfoque máis turístico que cultural- acabe sendo “como o decreto de plurilingüismo no ensino”.”

Escola de Escritoras-es. Obradoiro Literatura, un modo de estar na vida, impartido por Suso de Toro

Publicado o por

O Obradoiro Literatura, un modo de estar na vida, impartido por Suso de Toro, contando nunha das sesións como autora convidada con Susana Sánchez Arins, é unha iniciativa da Escola de Escritores da AELG, co patrocinio e colaboración do Concello de Santiago.

– Como nos construímos como escritor@s.
– Como encontramos @ escritor/a que somos.
– Ética e estética de ser escritor/a, unha forma de estar, unha forma de ser.
– A palabra “literaturizada”.
– Os camiños para literaturizar.

CALENDARIO E INSCRICIÓN
– Días e horarios: sábados 5, 12, 19 e 26 de setembro; 3, 10, 17, 24 e 31 de outubro; 7, 14 e 21 de novembro, de 11:30 a 13:30 h.
– Máximo de 12 prazas para persoas maiores de 18 anos.
– Inscrición, necesaria e gratuíta, no correo electrónico oficina@aelg.org
– As prazas asignaranse por orde de inscrición.
– O obradoiro desenvolverase na Casa Jimena e Elisa Fernández de la Vega (Rúa das Casas Reais, 8), de Santiago de Compostela.
No desenvolvemento desta actividade aplicaranse os protocolos sanitarios vixentes en cada momento.

O obradoiro enmárcase na Escola de Escritoras e Escritores da AELG, iniciativa que centra os seus esforzos en impartir, por concellos de todo o país, obradoiros con formatos e destinatarios diversos, nos que se abordan diferentes xéneros literarios e contidos. Trátase dunha iniciativa que, cos autores/as como guías, ten o obxectivo de transmitir a experiencia apaixonante do acto creador, tentando concienciar á sociedade do imprescindíbel que é a estimulación creativa na escrita e o seu papel complementario na formación do individuo. O proxecto aposta por ofrecer á mocidade un sistema lingüístico, literario e cultural propio no que asentar as súas raíces.

Información sobre protección de datos
A/O responsábel do tratamento é a Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega. A finalidade do tratamento é a prestación do servizo que se detalla na solicitude ou actividade organizada. A base legal do tratamento é o cumprimento dunha obriga contractual na prestación dun servizo. Os seus datos conservaranse unicamente durante os prazos de prescrición legalmente aplicábeis. Pódense comunicar os seus datos a terceiras/os organizadoras/es ou colaboradoras/es da actividade. No caso de solicitar certificado de asistencia, os seus datos comunicaranse ao/á impartidor/a da actividade. Pode acceder, rectificar, suprimir os seus datos e nos casos determinados opoñerse ao tratamento, limitar o seu uso ou portar a outra/o responsábel. Tamén pode solicitar a tutela da Axencia Española de Protección de Datos ou presentar unha reclamación ante a mesma.

Pontevedra: Obradoiro de creación literaria Mulleres na literatura do cotián, con Montse Fajardo

Publicado o por

O Obradoiro de creación literaria Mulleres na literatura do cotián é unha iniciativa da Escola de Escritoras/es da AELG, co patrocinio e colaboración do Pazo da Cultura e o Concello de Pontevedra.

Desde unha perspectiva feminista, o obradoiro busca afondar na literatura do cotián, nos relatos protagonizados por mulleres “do común”. Irá na procura de historias do día a día, na realización de textos baseados en experiencias propias ou protagonizados por mulleres “reais” afastadas tanto das heroínas como das damas en apuros que coparon a literatura durante séculos. A creación será usada como terapia, como arma de empoderamento e sororidade, que nos convenza de que cada vida é unha historia única que merece a pena vivir e contar devagar.

O obradoiro será impartido por Montse Fajardo e contará cunha sesión especial de Inma López Silva. Noutra sesión estará presente a actriz Sheyla Fariña, que participou na adaptación teatral do libro Invisibles.

Calendario e inscrición
– Días: sábados 26 de setembro; 3, 10, 17, 24 e 31 de outubro; e 7 e 14 de novembro de 2020
– Horarios: de 10:30 a 12:30
– 25 prazas para persoas maiores de 16 anos.
– Inscrición, gratuíta, no correo electrónico oficina@aelg.org
– As prazas asignaranse por orde de solicitude.

O obradoiro desenvolverase no Pazo da Cultura (Rúa Alexandre Bóveda), no Seminario 8 – Aula da Escola de Escritoræs da AELG.

No desenvolvemento desta actividade aplicaranse os protocolos sanitarios vixentes en cada momento.

Información sobre protección de datos
A/O responsábel do tratamento é a Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega. A finalidade do tratamento é a prestación do servizo que se detalla na solicitude ou actividade organizada. A base legal do tratamento é o cumprimento dunha obriga contractual na prestación dun servizo. Os seus datos conservaranse unicamente durante os prazos de prescrición legalmente aplicábeis. Pódense comunicar os seus datos a terceiras/os organizadoras/es ou colaboradoras/es da actividade. No caso de solicitar certificado de asistencia, os seus datos comunicaranse ao/á impartidor/a da actividade. Pode acceder, rectificar, suprimir os seus datos e nos casos determinados opoñerse ao tratamento, limitar o seu uso ou portar a outra/o responsábel. Tamén pode solicitar a tutela da Axencia Epañola de Protección de Datos ou presentar unha reclamación ante a mesma.

Iniciados os traballos do monólito da Homenaxe O Escritor na súa Terra – Letra E 2020

Publicado o por

No obradoiro de Cantería Torres, con Gumersindo Porca Deive, proseguen os traballos de elaboración do monólito da Homenaxe O Escritor na súa Terra-Letra E, dedicada neste 2020 a Vítor Vaqueiro, nun acto que terá lugar o 19 de setembro en Santiago de Compostela.

Vítor Vaqueiro recibirá a Homenaxe O Escritor na súa Terra – Letra E 2020

Publicado o por

Neste 2020 Vítor Vaqueiro recibirá a Homenaxe O Escritor na súa Terra-Letra E, que chega, así, á súa XXVI edición. O acto terá lugar o 19 de setembro en Santiago de Compostela.

Este é o galardón Letra E de escritor/a, peza escultórica obra de Soledad Penalta.

Día Internacional dos Arquivos: “Empoderar sociedades de coñecemento”

Publicado o por

Hoxe, 9 de xuño, conmemórase o Día Internacional dos Arquivos, co lema “Empoderar sociedades de coñecemento”.
Desde a AELG lembrámosvos a todas e todos que no noso espazo web tedes unha selección extensa, na que se traballa a diario e ano tras ano, para lembrar as nosas letras, autoras/es e as xornadas de creación literaria e sobre o patrimonio inmaterial da nosa lingua e literatura. para a creación e empoderación da sociedade galega.
Ficades convidadas e convidados a paseardes polas nosas rúas virtuais e gozar desta historia narrada entre devanceiras/os, poboación activa e a totalidade das vosas achegas.

A AELG rexeita participar no Plan Cultural para a reactivación do sector tras a Covid-19

Publicado o por

A Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega, AELG, non participará do Plan Cultural que vén de publicar a Consellaría de Cultura.

Esta posición emana do convencemento de que estamos ante un plan que non vai redundar en beneficio da cultura galega, nomeadamente da súa literatura e, moi especialmente, dos seus creadores e creadoras en lingua galega.

Para alén das liñas estratéxicas que se marcan nese plan e que, desde a AELG non podemos compartir, pois fan do turismo xacobeo a peza angular dun plan que, deste xeito, só ten de especificamente cultural o nome, que non ten como elemento fulcral a posta en valor dun patrimonio cultural cada vez máis deteriorado, e que contén no seu desenvolvemento normativo cláusulas claramente abusivas. Como entidade que representa, asesora e defende ás escritoras e escritores galegos, manifestamos o noso estupor ante un plan que, de facto, expropia as creadoras e creadores dos seus dereitos persoais e patrimoniais sobre a súa obra, ao ser unha cesión de dereitos sen límite de tempo, espazo xeográfico, medio de explotación ou lingua, descoñecendo a diversidade das tipoloxías de proxectos, os dereitos concretos e o seu correcto desenvolvemento.

Por outro lado, a AELG, entidade colexial que representa ás escritoras e escritores, só foi convidada á presentación deste plan xa fechado e publicitado antes da súa presentación ás entidades e persoas ás que presumibelmente se dirixe. Un plan que, por outro lado, só pretende crear un banco de actividades e non aproveita o xa feito, materiais de calidade que aínda poden e deben ser difundidos. Un plan que, aínda por riba, non pon o seu corazón na lingua galega e unha vez máis acode ao plurilingüísimo cando o que precisamos é moito mais galego, moita mais promoción da nosa lingua. Deste xeito, obriga aos creadores e creadoras, nunha situación de fraxilidade económica como a actual, a aceptar condicións inaceptábeis no uso da súa lingua e na explotación da súa obra. A AELG fai proxectos nos que participan escritoras e escritores, ademais de fotógrafos, deseñadores, etc., polo que non só poría en risco os dereitos patrimoniais da AELG como entidade senón, tamén, as dos participantes no proxecto ao poder lesionar os dereitos individuais dos creadores que nel participen.

Como xa dixemos, discrepamos deste tipo de estratexias culturais e reclamamos políticas que teñan en conta as persoas, potenciando realmente o tecido cultural, que estean dirixidas ás creadoras e creadores que, con tanto esforzo e sacrificio se forman e sacan adiante as súas obras, roubando horas ao sono ou á familia, nun contexto social en que a creadora ou o creador dificilmente poden vivir do produto da súa obra (aínda que escasos e encomiábeis son os casos e cheos de fulgor).

Nesta tesitura a AELG fai un chamamento a todas as institucións, con independencia do seu ámbito territorial ou de responsabilidades públicas, para que manteñan os orzamentos destinados á cultura e, dentro dela, á creación literaria. Non esquezan que cando falamos de creación literaria falamos do primeiro elo dunha engrenaxe que se traduce en múltiples postos de traballo, porque entre a escritora e a lectora, foi necesario crear unha cadea en que están implicados desde as e os traballadores dunha tenda de informática, os e as traballadoras dos diversos proceso da edición, das que traballan nas imprentas, até as libreiras e todo un proceso de distribución e mediación (nun sempre por chegar plan de lectura). E isto por poñer un único e pequeno exemplo do que implica non investir en creación literaria.

Por outro lado, a literatura é tamén un ben de primeira necesidade, pois non só os produtos alimentarios son necesarios para o ser humano, tamén a saúde emocional que axuda a levar a vida é imprescindíbel e aí, a literatura ten un papel esencial (e cando se fala, por exemplo, de recuperar festas e verbenas, xusto isto se está a recoñecer).

De acordo co dito, a AELG declara tamén a súa preocupación polo que está a suceder xa cos premios literarios.

Primeiro, porque os premios son unha potente ferramenta normalizadora para a nosa lingua. Os premios propiciaron ao longo do tempo a posta en valor, a dignificación e, por tanto, a defensa da nosa lingua e a nosa cultura. A súa existencia promoveu a creación literaria das nosas autoras/es, achegou a cidadanía á nosa literatura e xerou obras de gran valor que hoxe son recoñecidas non só no país, senón no resto do Estado e incluso a nivel internacional, fornecendo o noso sistema literario e garantindo a supervivencia da nosa lingua, ao tempo que promoveu a aparición de autoras/es que hoxe son exemplo da categoría das nosas letras. Por iso, desde a AELG observamos con preocupación algúns acontecementos recentes -quer a desaparición dalgúns certames, quer a diminución nas súas dotacións económicas- que, de confirmarse, debilitan a nosa lingua e a nosa literatura, nunha situación xa de por si feble. A lingua galega, hoxe aínda minorizada, é o noso xeito de interpretar a realidade e poñerlle nome ao que nos rodea, pero non só; é tamén o noso xeito de ser e estar no mundo. En definitiva, é o que nos identifica. Por esta razón e polos graves prexuízos que estas situacións poden ocasionar, queremos pedirlle encarecidamente ás institucións implicadas, que actúen na defensa e preservación da nosa lingua e a nosa cultura, no convencemento de que a súa defensa e promoción é un elemento fundamental que contribúe ao ben común e á supervivencia da literatura galega.

Segundo, porque os premios son, maioritariamente, a garantía de publicación dun libro e de percepción dos dereitos de autoría desa obra ademais do premio económico, por tanto, a pesar de que as súas contías sexan pequenas, poden ser unha axuda para unha escritora nova que cada vez máis e, nestas datas xustamente, está parada ou nun erte ou sen ingresos.

Terceiro, porque os premios foron e deben ser, unha ferramenta de visibilización das nosas autoras e autores. Unha das formas máis axeitadas de homenaxealos, lembrarnos que, a pesar de ser tan curta, a carreira literaria de Eusebio Lorenzo Baleirón segue a ser un exemplo para moitas mozas e mozos e non queremos esquecernos dos seus versos, dos seus lugares vitais, do que representa para a nosa literatura e para a nosa cultura. Igual que non queremos que quede no esquecemento unha figura como a de Victoriano Taibo, escritor e mestre represaliado que traballou arreo para manter viva a nosa lingua.

Os premios son todo isto, unha ferramenta idónea para crear literatura en lingua galega e ese PIB que tanto preocupa aos nosos xestores, por iso reclamamos que se manteñan e que se convoquen dignamente, con garantías para as escritoras e escritores.

A AELG fai un chamamento á Consellaría de Cultura e a todas as institucións que inciden neste ámbito, para que non sexa a literatura e a cultura en lingua galega, outra vez, a peor parada nunha situación de crise.

“Despotismo do século XXI”, por Marta Dacosta

Publicado o por

Artigo de Marta Dacosta en Terra e tempo:
“Nestes días, a raíz dos debates que se están a producir no ámbito cultural, dei en repasar o tempo que me tocou vivir. Nese repaso, recalo nos anos 90, por suposto, naquel tempo colectivo en que a lingua o era todo e ao redor dela iamos construíndo coleccións, publicacións, recitais… Porque tiñamos unha urxencia e unha prioridade, a normalización do feito literario galego, algo que xa comezara con quen denominanos promoción dos 80.
Desde a distancia de hoxe, podemos ver que as autoras e autores nacidos nas décadas de 50 e 60, plenamente creativos no final do século XX, abrimos as portas a unha nova realidade cultural en que a creación en galego fose plenamente visíbel. E isto é así non só no ámbito literario, éo tamén no musical, no do deseño, no do teatro…
Aínda máis. Son xustamente estas xeracións nacidas a mediados do XX as que crearon as entidades que loitan e traballan pola nosa cultura, as que buscan canles e espazos, as que promoven e visibilizan as creadoras e creadores galegos.
E a pesar de todo isto, un cuarto de século máis tarde, permanecemos invisíbeis. E escollo conscientemente este termo para traer aquí a referencia á entrevista ao presidente da AELG, Cesáreo Sánchez, en Nós diario. Unha entrevista que non é unha reportaxe máis, senón a voz das escritoras e os escritores galegos, o lugar en que se recolleron a diagnose e as reivindicacións que a AELG fixo neste período.
E afirmo, como integrante que son do seu consello directivo, que está a ser un período moi difícil. Difícil porque se multiplican as reunións virtuais de diferente tipo, porque a información se cruza e non sempre é doada de seguir, porque mentres resolvemos unha parte da oferta cultural galega, estamos afogados economicamente polas demoras na percepción de convenios e subvencións fiscalizadísimas, porque a parede á que nos diriximos é xustamente iso, un muro que dedica os seus esforzos a ser cada día menos franqueábel.
E rematamos por ser vítimas dos danos colaterais desta pandemia.Vítimas porque non é que sigamos a ser invisíbeis, é que procuran directamente borrarnos ao tempo que nos utilizan.
Vénme á cabeza agora as palabras do presidente da Xunta nunha desas sesións do mediodía que realiza en vivo e en directo. Dixo que tiña un plan de cultura consensuado con todos os sectores.
Case me caen os pratos que estaba a fregar. Pola sorpresa. Sorpresa polo que dicía. Sorpresa porque sabía que a AELG non fora consultada. Foron décimas de segundo. Dúas frases despois dixo que lle ían presentar o plan a todas as entidades nunha próxima reunión. E tan campante. Digo, digo; digo Diego. Que foi esa manobra? Alienación. Imposición. Democracia aparente.
Despotismo do século XXI, Nada para o pobo e sen o pobo.
E así, fan pasar por consensuado un plan cultural que non ten o seu fulcro na cultura galega. Unha plan cultural posto ao servizo dos “eixes de traballo estratéxico da Consellería de Cultura e Turismo”.
Mais, se non me engano, ese traballo estratéxico é incrementar o turismo e facelo a través do Xacobeo. A modernización e o envoltorio da vella táctica colonialista de vender o país a anacos en lugar de potenciar a súa riqueza.
Esaxero?
Xulguen. Na páxina 10 do documento “Plan de reactivación dos sectores cultural e turístico fronte aos efectos derivados da COVID-19” recóllense as oportunidades para a recuperación do sector cultural e turístico (o sintagma é sempre esta coordinación copulativa), son tres: o modelo turístico galego, o camiño de Santiago e o Xacobeo 21. A santísima trindade, tres oportunidades para un único obxectivo verdadeiro: o turismo.
A estratexia é converter cultura e turismo en sinónimos. Repetirano cantas veces sexa necesario, até que a sinonimia aniñe nas nosas cabezas e acabemos aceptando a desaparición da cultura, polo menos da cultura galega. E polo camiño crear un repositorio dun mínimo de 150 eventos culturais (un millón e medio de orzamento para proxectos que poden acadar os 10.000€) dos que a Consellaría se apropia impoñendo a cesión dos dereitos patrimoniais da propiedade intelectual. Madía leva, xusto unha das lacras contra as que temos loitado, tamén desde a entidade que a todas as persoas escritoras nos representa, a AELG.
Todo para a cultura (e turismo) e sen a cultura.
E todo isto filtrado por unha troika (tres persoas expertas) designada dixitalmente pola Secretaría Xeral de Política Lingüística.
Escribo. Utilizo a escrita para razoar e entender. E o único que saco en claro é a frustración de ver metendo as mans na nosa cultura aos mesmos que a negan e renuncian ao idioma que a pariu. Así que me vai nacendo nas entrañas a sensación de que esta é “a cidade da cultura” desta fin de década, a nova hipoteca que pagaremos cunha nova desfeita da nosa cultura. Outra herdanza envelenada.Tácticas do novo despotismo do século XXI.
Non esquezamos. A memoria é unha arma poderosa, necesaria cando nos convidan a exercer o noso dereito nas urnas. E as urnas tamén son nosas, tamén son a nosa ferramenta para pular pola cultura que queremos, galega e feita desde Galiza.”

Polafías Polavida (Cegos e cegas), en Vilar (Taboada)

Publicado o por

Desde a sección de Literatura de Tradición da AELG convidámosvos a reunirnos cada día, momentaneamente, arredor da lareira virtual que representa o noso inmenso arquivo.
En varias das polafías da AELG participaron cegos, cegas e ata impostores. Que saibades que hai dúas persoas das cinco que imos presentar esta semana que pretenden enganarnos!
Escoitamos a Francisco Almuíña en Vilar-Taboada o 12 de outubro de 2019, interpretar o romance “O dezasete de xaneiro”.
Aquí podes ver os vídeos desta Polafía.

Rechiade e unídevos baixo cancelos comúns como #CorentenaLiteraria, #Euquedonacasa, #LerGalegoSempre, #Acasainfinita, #DescobreACulturaGalega, #CulturaGalegaCuradora, #CulturaNaRede e/ou #aculturasegue.

Cesáreo Sánchez: “O escritor como tal é invisíbel”

Publicado o por

Entrevista de Irene Pin a Cesáreo Sánchez Iglesias en Nós Diario:
“Nas vésperas do Día das Letras Galegas, e ante a complexa situación que atravesa o sector cultural galego, conversamos con Cesáreo Sánchez, presidente da Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega (AELG).
– Nós Diario (ND): A homenaxe das Letras Galegas 2020 chega inevitabelmente marcada pola actual conxuntura de crise sanitaria. Dentro dela, a pasada semana vía a luz o Plan de reactivación da cultura e o turismo da Xunta. Cal é a valoración da AELG das medidas propostas?
– Cesáreo Sánchez Iglesias (CS): Son medidas que reordenan e redistribúen recursos que xa existían, sumando algo ao xa comprometido. Un sector como a cultura, que representa 2% do Produto Interior Bruto da Galiza, precisa outra estrutura e outro volume de apoio, cuantitativa e cualitativamente, que determinen a boa saúde da literatura e da cultura no seu conxunto cara a unha normalidade. O Xacobeo, que se presenta como única alternativa para o país, non só non soluciona os problemas da cultura, senón que a leva a territorios que non son bos para ela. Neste momento a Galiza está a ser considerada e promovida, máis que como un pobo ou unha sociedade cunha cultura milenaria propia, como un camiño de paso, un lugar por onde unha Santa Compaña de peregrinos percorre un parque temático de sendeiros que levan a Compostela. Acontece que os camiños xacobeos están dentro dos camiños históricos do país. As alternativas teñen que pasar por potenciar a cultura propia, para ser creada e vivida desde a Galiza polos galegos e polas que veñan a nos coñecer. Mais non se pode pretender que se faga cultura en función dos que van vir de fóra, como se fósemos só un escaparate. A respecto disto, nós sempre reivindicamos unha Consellaría de Cultura como tal, mais sempre lle poñen un apelido que acaba por devorar o nome. Neste momento ten máis peso o turismo que a propia cultura, cando podía ser algo complementario na asignación de recursos, por exemplo, para a rehabilitación de patrimonio histórico construído, bibliografico e inmaterial.
O escritor como tal pasou de ser un referente en manter o idioma e a identidade a ser considerado só como subministrador de contidos culturais aos distintos sectores con vocación de ser industria. Porén, a nosa profesión é máis ca iso. O escritor é construtor do idioma, responsábel de que acompañe a historia do propio país. Nestes tempos en que participamos en manter a saúde social, creando contidos, tivemos que implicarnos especialmente en explicar que somos profesionais, aínda que non vivamos da nosa escrita. Sempre vai haber escritoras e escritores empregados noutros eidos, pero cada vez máis, por mor da precarización, o peso en moitas delas de actividades en bibliotecas, librarías, escolas… está a ser máis importante. Iso implica que para poder acceder a determinadas prestacións ou proxectos téñense que facer autónomos, mais non hai liñas de axuda específicas á creación literaria.
O sector editorial, non só porque edita a nosa produción, tamén é un lugar natural de traballo para nós, nos distintos oficios da elaboración dun libro. É moi importante que a industria editorial teña forza, tal como aconteceu no pasado, entre a terceira e a cuarta do Estado. Mais hoxe non é así, é un sector que o está a pasar mal e non ten os medios e as dotacións que merece atendendo ao que significa para a construción dunha identidade, da lingua e de acceso á cultura galega de maneira máis profunda e ampla.
– ND: Nese senso, preocúpalles un incremento da precariedade ante a falla de apoio da Administración, que nin sequera menciona as escritoras no Plan de reactivación?
– CS: A situación laboral vai empeorar porque haberá diminución de empregos que, agás nalgúns casos determinados de traballos que non leve por diante a pandemia económica, os escritores van sufrir moito máis. Preocúpanme especialmente as novas xeracións. Eterna a gratitude ás que, aínda que cada vez haxa menos medios e oportunidades, están aí sendo monolingües e construíndo o idioma. Non buscan lugares onde escribir en español para resolver os seus problemas económicos, senón que manteñen unha fidelidade á lingua na creación que debería ter outro tipo de resposta por parte da Administración, que ten as competencias para resolvelo. Nestes días mandamos as nosas propostas a Madrid, ao Ministerio de Cultura e ao de Facenda, para resolver distintos temas pendentes de mudar. Tamén levamos ao Parlamento o caso dos escritores xubilados. Case o 50% dos reformados están en clases pasivas e iso non foi resolto, aínda hoxe hai quen paga multas por cobrar dereitos de autor.
– ND: Dentro das medidas específicas dedicadas da Xunta ao eido editorial, non se atenden todas as demandas presentadas en conxunto coa Asociación Galega de Editoras e a Federación de Librarías.
– CS: Hai aumentos na dotación para actividades dentro de bibliotecas ou librarías, na compra de libros… Pero foi aumentar algo que basicamente xa estaba. Hai problemas estruturais que non permiten achegar todo o necesario. Era o momento ideal para parar as obras da Cidade da Cultura e desviar eses recursos á cultura, ademais de repensar o que significa ese lugar. Faltan tamén as necesarias medidas para a cultura de base, sen ela non hai cultura crítica no país. O asociacionismo ten un peso moi importante na promoción da cultura, e do libro en concreto.
Os escritores, como autónomos, poderemos acceder a un “fondo para creadores culturais”, de 1.500.000 euros, mais a realidade é que os escritores como tal somos invisíbeis. Estamos a turrar de todos os carros que sexa preciso, pero á hora da verdade non se nos ve. Iso necesariamente ten que mudar, sen nós o libro galego non existiría. Mais esta ausencia é unha cousa que vén de vello. Na (boa e incumprida) Lei do libro a palabra ‘escritor’ non está como tal, cando debería ter visibilidade propia, pois tena á hora de construír a cultura.
– ND: Achegámonos a unha data fundamental para a visibilización das escritoras galegas como é o 17 de maio. Que significa o recoñecemento de Carvalho?
– CS: Eu agardo, como reclamamos á Academia, que sexa prolongado a 2021 para que estea nas mesmas condicións que tiveron todos os anteriores nomeados, que poida ter unha vida normal dentro do ensino. Carvalho é o noso socio de honra desde a fundación da AELG, hai xa 40 anos. Eu fun presidente da A. C. Alexandre Bóveda, asociación que o rescatou e reivindicou publicamente na Coruña, pois tivemos a fortuna de coñecelo a través de alumnas e ex alumnas súas (na directiva estaba María Pilar García Negro). Soubemos así da súa altura intelectual e da súa dimensión humana, que foi moi importante para min, non só pola súa xenerosidade, senón polo respecto e a comunicación que tiña cos que aínda estabamos aprendendo o oficio de poeta. Ao mesmo tempo, o gran legado de Ricardo Carvalho Calero foi a súa altura ética. Creo que á parte da dimensión lingüística, ás veces esquecemos que foi tamén marxinado polo seu pensamento político. No fondo el defendía que a Galiza tiña que ter forzas políticas propias e a capacidade de construír o seu futuro por si mesma, naquel tempo o piñeirismo sempre lle negou o pan e o sal. Á parte, foi un escritor inmenso como demostra a relectura, por exemplo, da antoloxía feita por Pilar Pallarés, mais tamén un investigador, filólogo… e para min tamén un importante referente humano, ese foi o grande agasallo que me fixo a min e á miña xeración.
– ND: Algunha mensaxe para este Día das Letras confinado?
– CS: Ler a don Ricardo Carvalho Calero, isto axudaranos a cumprir os desexos del porque, como dicía Uxío Novoneyra “sabemos que ti [Galiza] podes ser outra cousa”. Os seus textos concienciarannos de que podemos chegar a ser unha sociedade normal cunha lingua e unha historia e construír o noso futuro con normalidade. Os escritores sempre estaremos aí, especialmente nestes tempos nos que somos construtores de esperanza. E, desde logo, nunca ninguén vai derrotar a esperanza nun escritor galego.”