Entrevista 
de Daniel Salgado a Suso de Toro en Sermos Galiza:
“No escritorio de Suso de Toro (Santiago de Compostela, 1956) hai dous libros no medio do camiño, unha novela e unha comedia teatral “de enredo”. Outro máis, un ensaio, talvez nunca acabe de nacer. “Xa non creo que o escriba”, confesa. Título si tiña: Cómo intenté ser español y no me dejaron. Porque De Toro busca agora “o gozo de escribir unha historia”. Desa paixón alegre xurdiu Fóra de si (Xerais, 2018), a historia do neurocirurxián Ricardo Marzoa coa que, orgulloso, se desdí. Hai oito anos anunciara o seu abandono da literatura. “Recuperei a fe”, explica. Eis un extracto da conversa publicada no Sermos Galiza 284.
– Sermos Galiza (SG): En Fóra de si, como noutras obras súas, hai un axuste de contas. A literatura como axuste de contas?
– Suso de Toro (SdT): Si, porque, que significa un axuste de contas? Ir ao pasado resolver algo. O axuste de contas significa que alguén decide mirar atrás e ir ao pasado solucionar algo que estaba sen solucionar. E iso é o que fan os personaxes dos meus libros. Xa en Land Rover, que é unha novela escrita no ano 87, publicada creo que no 88. Pero en case todos os meus libros hai protagonistas que viaxan ao pasado para solucionar problemas que estaban non ocultos pero si arrombados, ou sepultados, ou mal enterrados.
– SG: Os anos en que estivo sen publicar novela…
– SdT: Saquei aquel libriño de Somnámbulos, en que aparece un psicanalista que volve aparecer en Fóra de si.
– SG: …foron os anos da gran crise do neoliberalismo. Percíbese na literatura galega?
– SdT: Sabes que pasa? Que non leo literatura, nin galega nin non galega. Raramente. Leo libros soltos en función dun tema que me interesa nese intre. A xente non o entende e cre que é por soberbia ou menosprezo, e non é o caso. Se te ves obrigado pola profesión, ou porque es un puramente un lector e non desencadeas un proceso creativo, podes seguir a actualidade. Pero se non, non. Eu non a sigo. Non hai que mirar para os lados. Ao principio é inevitábel: cando encetas un camiño tes que estabelecer o valor do que fas e comparalo co mundo real. E o mundo real ao principio é un mundo moi doméstico. É inevitábel ler os coetáneos. Pero logo non hai que facelo, entre outras cousas porque son demasiado parecidos a ti, porque o espírito da época é semellante. É desconcertante, e faiche dubidar da túa orixinalidade. Eu tiven fortuna de estabelecer unhas referencias moi altas, grazas a don Benito Varela Jácome. Afacerte a admirar é fundamental. O autor que non o faga non poderá emular, para construírse como autor. Se só te move a envexa dos veciños, non vas emular. Trátase de non mirar os veciños, senón o que admiras e intentar emular as súas proezas cos teus desafíos. Nese sentido fun a por todas. Por iso nunca me vin como autor galego. Eu son autor. Eu quero ser un autor en serio e o meu problema é que vou ficar limitado polos condicionamentos históricos da miña lingua. Estou fodido.”
Arquivo da categoría: Entrevistas
Marilar Aleixandre presenta Mudanzas e outros velenos
Desde
o Diario Cultural da Radio Galega:
“‘Os libros son algo vivo’. Marilar Aleixandre presenta Mudanzas e outros velenos. A entrevista pode escoitarse aquí.”
Descubrimos a “poesía mínima” de Helena Villar Janeiro
Desde
o Chamando á Terra, da Radio Galega:
“Haikus e fotografía de Helena Villar Janeiro sempre en renovación. Descubrimos a “poesía mínima” da escritora nesta entrevista con María Solar. Pode accederse á entrevista aquí.”
“A exploración lírica do desexo”
Artigo
de Daniel Salgado en Sermos Galiza:
“No espazo que debuxa o triángulo entre desexo, amor e sexo sucede Home invisíbel. O último libro de Xavier Queipo (Santiago de Compostela, 1957) é unha investigación singular na lírica amorosa, décimo segundo premio Illas Sisargas de poesía erótica. “Foi tigre salvaxe. / Agora é tigre invisíbel, / sen riscas e sen poutas, / sen mensaxes cifradas e sen cairos lacerantes”, afirma no poema Tigre.
A escrita, relata Queipo vía electrónica desde Bruxelas -onde hai anos que reside-, nace do pulo do poeta galego residente en Bélxica Ramón Neto. “En 2013 propuxo un proxecto de poesía erótica como parte do traballo do Colectivo de Poetas de Bruxelas. Así escribín os primeiros poemas”, apunta, “ese foi o xermolo, tres poemas e un par de performances. O libro foise conformando con tempo e maduración”.
Quince textos, en que a experimentación formal viaxa do poema prosa aos xogos case caligráficos, conforman Home invisíbel. “Ten unha compoñente de lírica amorosa que vai alén da propia elección formal e da reflexión sobre o desexo, o amor potencial se así se quere”, afirma, “en varios poemas explóranse as relacións entre desexo, sexo e amor, como un trípode vital”. Que compara co corazón, os pulmóns e o cerebro: “[Ese trípode] latexa, respira e manda en toda a obra”. (…)”
Telúrico e cosmopolita. Espiral Maior publica Poemas do carricanto
Desde
o Diario Cultural da Radio Galega:
“Telúrico e cosmopolita. Espiral Maior publica Poemas do carricanto, os inéditos de Fernando Pérez-Barreiro Nolla dos que falamos con Teresa Barro e Armando Requeixo. A entrevista pode escoitarse aquí.”
Carlos Lorenzo: “Segue sendo necesario facer ver que a poesía está na barra do bar, nunha pintada na rúa ou en Youtube”
Entrevista
de Montse Dopico a Carlos Lorenzo en Praza:
“”Desde os primeiros pasos houbo un criterio fundamental: espertarlle a curiosidade pola nosa poesía a quen nunca tivo interese por ela. Con cada persoa coa que falaba para involucrala no proxecto, sempre lle facía ver que a miña intención era crear un produto audiovisual de calidade que contase o que leva pasando na literatura galega nos últimos 25 anos, incidindo, evidentemente, na poesía. Para iso eu tiña claro que non funcionaría entrar en análises literarias nin en comentarios académicos”. Así explica Carlos Lorenzo, o director do documental Vértice de versos, o seu proxecto para este filme, que acaba de presentar o seu teaser. Falamos con el. (…)
– Praza: O documental trata de contar o acontecido desde os 90 na poesía galega. Non é un proxecto nada doado. Con que criterios (cronolóxico, temático, formal…) formulastes o relato dos feitos?
– Carlos Lorenzo: Desde os primeiros pasos houbo un criterio fundamental: espertarlle a curiosidade pola nosa poesía a quen nunca tivo interese por ela. Con cada persoa coa que falaba para involucrala no proxecto, sempre lle facía ver que a miña intención era crear un produto audiovisual de calidade que contase o que leva pasando na literatura galega nos últimos 25 anos, incidindo, evidentemente, na poesía. Para iso eu tiña claro que non funcionaría entrar en análises literarias nin en comentarios académicos.
Como comentei en varias ocasións durante a rodaxe ou no traballo de edición, estabamos a sacarlle a túnica ao vello poeta; estabamos a facer un documental sobre poetas, e non tanto sobre poesía. Con isto quería deixar claro que os espectadores tiñan que descubrir as persoas que fan poesía, rachando cos tópicos e comprobando que é unha actividade creativa tan natural coma calquera outra e que se está a transformar co tempo igual que outras expresións literarias ou artísticas.
Mais eu sabía que para contar este fenómeno con expectativas de éxito, había algúns feitos na nosa poesía recente que me axudarían a darlle ese brillo atractivo ao documental. Por exemplo, o acontecido nos anos 90, cunha extensa nómina de poetas novos, que comezaron a innovar no modo de ofrecerlle poesía ao público. Dedicamos un tempo a escoitar a Modesto Fraga e a María Lado falándonos do Batallón Literario da Costa da Morte, todo un fenómeno en Galicia que rachou con vellos tópicos.
Ou cal foi o motivo para que nacese unha editorial como Letras de Cal. Estes, entre moitos outros, foron feitos singulares que nos fan ver que aqueles novos e novas poetas non só quedaron na escrita duns versos, senón que tiveron a ansia de levar os seus poemas por innumerables e singulares lugares de toda Galicia. Remato esta pregunta comentando que Vértice de Versos desenvólvese a través de diversos temas sen seguir unha liña cronolóxica definida.
Entre eses temas están o do protagonismo actual da muller na poesía, os novos modos de expresión poética, facemos un rápido repaso pola historia da nosa poesía, cal está sendo a situación actual da nosa poesía, que pode pasar no futuro… E ocupa unha boa parte da metraxe da película escoitar a catro dos poetas falando dos seus inicios, os seus procesos creativos, as súas influencias, os seus premios… Emprégoos como exemplos do que está acontecendo en Galicia na creación poética. Estes autores e autoras son Emma Pedreira, Baldo Ramos, Gonzalo Hermo e Yolanda Castaño. (…)”
Cuestionario Proust: Ana María Fernández
Desde
o blogue de Ramón Nicolás, Caderno da crítica, este Cuestionario Proust a Ana María Fernández:
“1.– Principal trazo do seu carácter?
-A impulsividade e a resolución.
2.– Que calidade aprecia máis nas persoas?
-A empatía e a solidariedade.
3.– Que agarda das súas amizades?
-A honestidade e a gana de compartir o seu tempo comigo.
4.– A súa principal eiva?
-A impaciencia.
5.– A súa ocupación favorita?
-Escribir historias e poemas.
6.– O seu ideal de felicidade?
-Estar cos meus e vivir con intensidade cada momento da vida.
7.– Cal sería a súa maior desgraza?
-A perda das persoas queridas.
8.– Que lle gustaría ser?
-O que son.
9.– En que país desexaría vivir?
–No que vivo.
10.– A súa cor favorita?
-Azul, laranxa…, calquera.
11.– A flor que máis lle gusta?
-As pequenas flores silvestres.
12.– O paxaro que prefire?
-As andoriñas, as merlas…
13.– A súa devoción na prosa?
–X. L. Méndez Ferrín, Cunqueiro…
14.– E na poesía?
-Rosalía, Lorca, Neruda…
15.– Un libro?
–O Principiño.
16.– Un heroe de ficción?
-Don Quixote.
17.– Unha heroína?
-Mafalda.
18.– A súa música favorita?
-A de Beethoven.
19.– Na pintura?
-Monet, Sorolla, Miró…
20.– Un heroe ou heroína na vida real?
-Quen traballa por mellorar as vida dos demais sen pensar no propio beneficio.
21.– O seu nome favorito?
– Xoán.
22.– Que hábito alleo non soporta?
-A calumnia.
23.– O que máis odia?
-A agresividade.
24.– A figura histórica que máis despreza?
-A de calquera ditador que só busca eliminar o contrario.
25.– Un feito militar que admire?
– Os servizos de salvamento nas grandes catástrofes.
26.– Que don natural lle gustaría ter?
-O da oratoria.
27.– De que maneira lle gustaría morrer?
-Coa maior tranquilidade e aceptación.
28.– Cal é o seu estado de ánimo máis habitual?
-A alegría.
29.– Que defectos lle inspiran máis indulxencia?
-Os pequenos defectos da xente nova.
30.– Un lema na súa vida?
-Pensa cousas boas e fai sempre o mellor para todos.”
Justo Beramendi: “As Irmandades da Fala modificaron a dinámica política galega”
Entrevista
de Daniel Salgado a Justo Beramendi en Sermos Galiza:
“Repensar Galicia. As Irmandades da Fala é o título do volume colectivo, coordinado por Uxío-Breogán Diéguez, Carme Fernández, Pilar García Negro, Xosé Manuel González Reboredo e Justo Beramendi que recolle as achegas ao simposio do mesmo nome organizado en novembro de 2016 polo Museo do Pobo Galego, a revista Murguía, o Grupo de Investigación Lingüística e Literaria Galega (ILLA) coa colaboración da Xunta.
Sermos Galiza disponibiliza agora os vídeos que rexistraron as intervencións nas xornadas. O historiador Justo Beramendi (Madrid, 1941) explica con concisión o papel fundamental das Irmandades da Fala para a Galiza contemporánea.
– Daniel Salgado (DS): Cal é a importancia histórica das Irmandades da Fala?
– Justo Beramendi (JB): É altísima. Por suposto foron moi importantes para a articulación do galeguismo político. E para o salto do rexionalismo a un nacionalismo pleno e moderno. Ademais, contribuíron a que se xerase en Galiza un espazo sociopolítico diferenciado e a apontoar un segundo Rexurdimento, coa consolidación da lingua e a literatura galegas.
– DS: A súa influencia excedeu o campo galeguista?
– JB: Aínda que o desenvolvemento do nacionalismo foi lento, ou non tan vizoso coma o vasco ou o catalán, aquí foi decisivo para a historia de Galiza. As Irmandades modificaron cualitativamente a dinámica política galega. Sen elas non se entende, por exemplo, a aprobación do Estatuto na II República. (…)
– DS: Que falta por saber das Irmandades?
– JB: En historia nunca se acaba, aínda que coas Irmandades eu creo que xa está cuberto o 80% do terreo. O que falta son cousas menores. Pero outra cousa é que este traballo chegue á xente.”
Xabier P. DoCampo: “Describo o mundo exactamente como o coñecín”
Entrevista
de Erik Dobaño a Xabier P. DoCampo en Sermos Galiza:
“Xabier P. DoCampo (Rábade, 1946) é un home de rostro amábel e sorriso sincero, un home doce que escrebe claro e cándido sobre experiencias terríbeis cunha precisión inquietante para expresar o horror e a miseria do mundo na que só sobreviven as nenas e os nenos. Eis un extracto da conversa, publicada no número 283 de Sermos Galiza.
– Sermos Galiza (SG): Os nenos sopórtano todo?
– Xabier P. DoCampo (XPD): Os nenos nunca son vítimas… Imos ver: son vítimas das guerras, da fame, da inxustiza… pero inmediatamente detrás ves uns nenos xogando. É o que di Lillian Gish na película, nesa cita. Os nenos poden con todo. Nos días que empeza a novela eu tiña un ano. Pero o mundo foi igual nos anos seguintes. Nos eramos nenos que xogábamos, e cando saiamos ao recreo puñámonos a xogar á billarda e esqueciámonos de todo canto sucedía ao redor e na nosa casa. Os nenos teñen esa defensa, se non sería terríbel. Está iso que os protexe.
– SG: E están tamén as películas.
– XPD: Para a miña xeración o cinema foi importantísimo. Era o único camiño para mirar un pouco máis alá onde chegaba fisicamente o noso ollar. Existía outro mundo… E falábanos de cousas das que nunca ouviramos. Probabelmente parezan moi simples, pero eran importantes. Viamos cousas que aquí non existían, que a censura trataba de ocultar pero que nos atopabamos. Nas películas que escollín para a novela vese o divorcio, a loita nas minas en Gales… e para moitos escritores da miña xeración o cinema foi tamén importante como elemento narrativo. Por que A nena do abrigo de astracán está contada así? Porque me pareceu que o cinema era o refuxio que tiña a nena para preservar a súa vida íntima.
– SG: O relato mantense dentro dos límites que estabelece “a regra da mirada”, o que os ollos son capaces de ver. Ten certa nostalxia da vida da infancia?
– XPD: Teño recordos do ar libre na chaira coas airas cheas de centeo ou de trigo. A novela está contada desde Ribadaínsua e non vai máis aló porque o mundo chegaba até onde chegaba a nosa mirada e o resto eran cousas que nos contaban. Se algo sucede fóra da vila, na novela ten que ser narrado por alguén. Naquel tempo, cando se falaba de calquera cousa, sempre había alguén que preguntaba: ‘E víchelo?’… porque se non, pode non ser certo. En Ribadaínsua hai quen ten a capacidade de controlar a mirada, e estabelecer que todo o que pasa é só o que se ve. E fóra diso non hai nada.”
Entrevista a Teresa Moure sobre Um elefante no armário
Desde 
o Diario Cultural da Radio Galega:
“Teresa Moure presenta Um elefante no armário, unha novela sobre a verdade. A autora afirma que ‘Todos nos deixamos seduzir pola mentira’: ‘Vivemos numa época onde o autêntico parece secundário’. A entrevista pode escoitarse aquí.”
