Rosa Enríquez: “Estamos nun momento de abrirnos a outras culturas e formas de ver, sentir e pensar”

Entrevista de Noelia Gómez a Rosa Enríquez en Sermos Galiza:
“(…) – Sermos Galiza (SG): Vés de estrear, xunto a Nimrod -nado no Chad, na África central- o oitavo ano do ciclo de Poetas di(n)versos, dirixido por Yolanda Castaño.
– Rosa Enríquez (RE): Estou moi contenta de participar neste ciclo. Creo que é moi interesante para a literatura galega na medida que pon en contacto poetas galegos e galegas con outras persoas que se adican á literatura tamén e que son de diferentes lugares do mundo e teñen diferentes linguas. Paréceme moi necesario o diálogo intercultural. Este ciclo que organiza Yolanda, que está moi ben pensado, creo que é moi preciso. Estamos nun momento de abrirnos a outras culturas e formas de ver, sentir e pensar.
– SG: Neste encontro realizaches un percorrido polos teus últimos libros. Recitaches unha pequena selección de cada un deles, desde os máis intimistas e persoais até os que implican conciencia social e dignidade. Por que esa escolla?
– RE: Hai unha cuestión práctica detrás desta decisión que é que dispoñía de 20 minutos, entón iso condicionou un pouco a lectura dos textos. Se quería ler un texto longo tiña que ler logo outro máis curto para que non durase demasiado. Estiven buscando textos dunha lonxitude similar que fosen representativos e interesantes para ese momento. Así que escollín tres de Desobediencia, tres de Atlas de Chaguán, tres de Espectros e tres de Historia do meu corpo en labaradas. (…)
– SG: Ademais de varios poemarios, es autora de Unicrom, novela xuvenil de ciencia ficción e fantasía. Tes pensado escreber máis sobre este xénero?
– RE: Esa novela é unha cousa puntual. Aconteceu porque tiña un blogue -que xa non está activo- e comecei a escribir aí textos sobre seres doutros planetas. A min gústame moito a ciencia ficción e comecei a construír algo e participaron moitas persoas facendo comentarios. Cando xa levaba tempo no blogue con esa historia, animáronme a construílo ben e tiven a fortuna de que a publicase Sotelo Blanco, pero non, non teño pensado facer máis narrativa. Son lectora fundamentalmente de poesía e ensaio, pero narrativa leo menos. Entón non, non estou interesada en escribir narrativa.”

Isaac Xubín: “No futuro só haberá dous sabores: doce e salgado”

Entrevista a Isaac Xubín en BiosBardia:
“(…) – BiosBardia (B): O deseño de Non hai outro camiño non responde ao habitual proxecto narrativo que se publica maioritariamente hoxe en galego. De onde xorde a idea desta obra?
– Isaac Xubín (IX): A miña primeira idea era escribir unha colección de relatos que nunha primeira fase do traballo tiñan moito de autobiográfico. Chegou un intre, perfilados a meirande parte dos personaxes principais, en que me decatei de que realmente estaba a traballar cunha novela. E supoño que é daquela primeira idea dos relatos do que xorde a estrutura da novela e que se mantivo porque me axudou a presentar nas páxinas iniciais da obra os protagonistas que habitan a cidade e as situacións que se producen.
– B: O auténtico protagonista da obra é a cidade de Staro Selo, un porto con evidente ar balcánico, do que incluso vostede deseñou a vista urbana que se pode ver na capa do libro. É un trasunto ou unha compilación de cidades?
– IX: O deseño da capa é fundamental, penso que é unha introdución coa que enceto o ‘estrañamento’ que tamén se produce mediante a onomástica empregada na novela.
En Staro Selo hai moitas cidades, moitos espazos que forman parte da miña historia vital. Por mor do traballo do meu pai, a nosa familia viuse na obriga de cambiar de residencia en numerosas ocasións (Espinosa, Astorga, Xixón…), unha forma de vida que despois eu tamén adoptei e que me leva agora a residir en Sheffield, unha cidade que me está a ensinar moitísimo. Quizais Staro Selo é unha amálgama de Vigo, Cork, Bilbao… (…)
– B: Está vostede de acordo en que esta novela forma parte desa tradición literaria? Como opera na súa creatividade literaria a tradición galega?
– IX: Síntome moi parte desa tradición literaria porque me acompañou durante unha época en que eu, parafraseando a Chao Rego, renacía galego. Pero tamén me sinto, de xeito humilde e aguerrido, como todos e todas as que decidimos en escribir en galego e só en galego, partícipe de toda a tradición galega… en Non hai outro camiño hai homenaxes evidentes a Blanco Amor, a Ánxel Fole e á literatura oral.
– B: Séntese partícipe dela (aínda que sexa en parte) ou busca os seus referentes fóra?
– IX: Quizais o feito de ter vivido tanto tempo fóra e estar en contacto directo durante longo tempo con realidades que non son a galega deume facilidade para acceder a materias, recursos e experiencias que me axudan no proceso creativo e a tomar conciencia de proporcións e perspectivas diferentes. Algo que por outra banda, na actualidade, non é tan difícil de adquirir cun computador e moitas ganas. Cando eu marchei ao País Vasco xa sabía algo de éuscaro grazas a un curso en liña da universidade de Deusto. (…)”

Entrevista a Víctor F. Freixanes no Diario Cultural

Desde o Diario Cultural da Radio Galega:
““Estamos instalados nunha banalidade do consumo que nos está empobrecendo aceleradamente e que vai ter, ou pode ter, consecuencias políticas graves”. Logo de trinta anos dedicado ao mundo da edición Víctor Freixanes deixa a dirección de Galaxia e a actividade profisional neste ámbito. Pode accederse á entrevista aquí.”

Camiño Noia: “O Pergameo Vindel é un orgullo, non só para a cidade de Vigo, senón para toda Galiza”

Entrevista a Camiño Noia en Sermos Galiza:
“Un dos acontecementos máis agardados do 2017 era o regreso do Pergameo Vindel a Galiza como parte dunha exposición e un congreso sobre o tema. Pero o asunto está parado por mor das desavinzas múltiples entre institucións. Falamos do tema con Camiño Noia, catedrática de Galego da Universidade de Vigo, que participou no acordo coa Morgan Library Museum de Nova York e organizadora do congreso.
A primavera pasada anunciouse unha exposición no Marco, titulada Os tesouros da cidade’ que acollería o pergameo e que chegaría en préstamo desde a Pierpont Morgan Library de Nova York. Estaría aberta do 6 de outubro de 2017 ao 4 de marzo de 2018. E un congreso académico asociado cos maiores especialistas na materia. Pero a día de hoxe todo isto está no aire. (…)
– Sermos Galiza: Como filóloga, cal dirías que é a importancia deste pergameo?
– Camiño Noia: Primeiro, é un dos únicos pergameos das cantigas. Sabes que as cantigas están recollidas en grandes cancioneiros. E os cancioneiros están escritos no século XVI os dous grandes: o da Vaticana e o cancioneiro da Biblioteca Nacional de Lisboa. Hai un terceiro que está escrito no século XIII, pero ese só ten cantigas de amor. Pero as cantigas de amigo, como son as de Martin Códax, coñecíanse porque estaban recollidas nestes cancioneiros desde o século XVI, pero esta xoia, que se atopou forrando un libro de Cicerón, é un dos pregos, é o que escribían os propios trovadores. E ten a música das cantigas, cousa que non ten ningún cancioneiro. É unha peza importantísima, a partir de aí empezáronse a facer as melodías das cantigas. E só o feito simbólico de que este manuscrito foi feito en Vigo no século XIII é un orgullo, non só para a cidade de Vigo, senón para toda Galiza, porque o que contén está estudado en todo o mundo por grandes codicólogos e por grandes filólogos de universidades de todo o mundo. Fíxate o valor que lle dan na Morgan, que é unha fundación privada. Díxome o outro día Alonso Montero que cando o encontrou Pedro Vindel -chámase así polo libreiro que o atopou- quixo vendelo e Emilio Pardo Bazán fixo xestións co Ministerio daquel tempo para que o pergameo quedase en España pero os americanos deron máis dólares do que lle daban aquí, e o Vindel vendeuno ao mellor postor. Eles sabían o que tiñan entre mans. Sabían que un país que non ten historia, quere ter a historia de Europa e pagaron bastante e téñeno alí en exposición, sen saber nada del, porque na transcrición que lle puxeron debaixo tiñan moitísimas faltas, así que mandámoslle un escrito coas correccións ao que responderon moi agradecidos. Tampouco sabían exactamente que tiñan entre mans, pero parecíalle que era un pergameo medieval que tiña importancia.”

María Canosa: “A intriga está en situacións cotiás”

Entrevista a María Canosa en La Voz de Galicia:
“(…) – La Voz de Galicia (LVG): Por que a aposta pola temática de terror [Cando cae a luz]?
– María Canosa (MC): Sempre ando probando cousas novas, que é unha maneira de probarme a min mesma, para ver ata onde podo chegar, para experimentar. Ás veces, se non probas, non sabes que che achega, que sensacións che reporta. Entón, tiña ideas dende hai tempo para algún relato e fun apañando outras. Facer cousas diferentes é unha maneira de medrar como escritora.
– LVG: Como se sentiu nese xénero?
– MC: De pequena si que recordo ler moito nese xénero e tamén escribira algún relato, entón foi dicir: «¿Por que non seguir facendo algo disto? ¿Por que o abandonei completamente?». Ao principio, custoume arrancar, pero despois cando tes o motor quente vai mellor. Tiven que adaptarme ao vocabulario e, sobre todo, a crear os escenarios.
– LVG: Son trece relatos sen relación uns con outros.
– MC: Non teñen nada que ver, pero o fío condutor que intentei facer foi poñelos en situacións cotiás. O distinto deste libro, o que chama un pouco máis a atención, e o que nos afecta un pouco máis cando estamos lendo, é que son situacións cotiás, do traballo, da casa, de nais, de nenos adolescentes que saen do seu colexio. Son situacións que vivimos todos calquera día normal, que foi o que busquei e era o punto singular. Xa que non había un personaxe común nin un escenario igual, entón, o fío condutor é a cotidaniedade deles, que son situacións habituais en nós. Moita xente que o leu dicíame que o que máis lle asustaba na intriga era que se vía que lle podía pasar a calquera nun día normal. (…)”

Entrevista a Ramón Nicolás sobre Camiño aberto

Desde o Diario Cultural da Radio Galega:
““A súa é a obra dun exiliado que vivía en Galicia”. Ramón Nicolás presenta Camiño aberto, o libro que pecha as actividades do Centenario Manuel Lueiro Rey. Pode accederse á entrevista aquí.”

Cuestionario Proust: Daniel Asorey

Desde o blogue de Ramón Nicolás, Caderno da crítica, este Cuestionario Proust a Daniel Asorey:

“1.– Principal trazo do seu carácter?
– Son idealista, ao cabo, medrei nunha matria que se botou ao mar para soñar.
2.– Que calidade aprecia máis nas persoas?
– O compromiso coas abaixadas e cos abaixados.
3.– Que agarda das súas amizades?
– A estas alturas da vida, agarimo, comprensión e complicidade.
4.– A súa principal eiva?
– A desorde e a falta de organización.
5.– A súa ocupación favorita?
– Encántame viaxar, aprender das olladas doutros que, coma nós, comparten esta casa común.
6.– O seu ideal de felicidade?
– Un mundo xusto e digno para todos os seres humanos.
7.– Cal sería a súa maior desgraza?
– A dor, a enfermidade e a morte son inmensas desgrazas. Vaia, dixen tres polo prezo de unha.
8.– Que lle gustaría ser?
– Encantaríame ser habitante dun mundo xusto.
9.– En que país desexaría vivir?
– En Galiza, amo esta terra e por iso manca tantas veces no corazón.
10.– A súa cor favorita?
– O vermello, sen dúbida.
11.– A flor que máis lle gusta?
– A chorima, a flor do toxo. Unha flor humilde, miúda, salvaxe e brava, que é quen de medrar na vertixe e inzalo todo, mesmo os cumes máis altos e difíciles, eses que se protexen con laxes cortantes. Ata aló enriba chega. Precisamos máis chorimas para esta terra.
12.– O paxaro que prefire?
– O pardal. Por algo semellante ao anterior, pois é un paxaro proletario, de traxe común e chíos humildes. Nunca esquecerei o día que, sendo eu neno, lle dixen á miña avoa, Carme de Candingas, que habiamos pillar un e metelo nunha gaiola. Ela contestoume que o pardal precisa ser libre para vivir, pois, se se prende, degoira morrer. Dende aquela, tiven envexa dese paxaro sen cadeas.
13.– A súa devoción na prosa?
– Moitas e moitos. Iso é como escoller a irmá ou o irmán preferido… Mais gustaría de citar unha muller, Rachel de Queiroz, que denunciou a fame e a desigualdade do Nordeste Brasileiro no seu esmagador romance O quinze.
14.– E na poesía?
– Rosalía, polo escrito e pola valentía de facelo.
15.– Un libro?
– O Memorial do convento.
16.– Un heroe de ficción?
– Hai anos que o lin, pero moitas veces lembro do menino que aparece no fabuloso conto “O colchão da Mongólia”, do incrible escritor angolano Ondjaki. Un heroe, ese miúdo.
17.– Unha heroína?
– Non sei se se pode considerar ficción, mais penso na voz das mulleres anónimas do cancioneiro popular galego. Valentes, afoutas e libres. De non ser así, a voz radical e insubmisa da meniña gaiteira de Cantares Gallegos.
18.– A súa música favorita?
– Neste momento “A mulher do fim do mundo” de Elza Soares.
19.– Na pintura?
– Marc Chagall, un xenio que non deixou de soñar nunca coa súa patria, co amor e coa súa estirpe maltratada, e alén diso foi quen de pintar a música. Alguén dá máis?
20.– Un heroe ou heroína na vida real?
– As e os migrantes de calquera lugar e condición, que sempre arriscan as súas vidas por soñar mundos mellores.
21.– O seu nome favorito?
– Aldara. En Melide, na terra de miña nai, “ser unha dona Aldara” empregábase, ben certo que pexorativamente, para designar unha muller espelida e libre. Ao parecer, fai referencia a unha muller nobre que viviu alá polo século XIV, e agardo que fose todo iso. Así pois, hoxe “ser unha dona Aldara” debía ser un orgullo e un soño para todas e para todos.
22.– Que hábito alleo non soporta?
– A soberbia.
23.– O que máis odia?
– A desigualdade e a dor nas persoas.
24.– A figura histórica que máis despreza?
– Os conquistadores de calquera lugar, con rúas, prazas e estatuas no seu nome, en tanto que mortes, feridas e violacións nas súas costas.
25.– Un feito militar que admire?
– O 25 de abril, revolta sen (apenas) sangue para traer pan e liberdade.
26.– Que don natural lle gustaría ter?
– A constancia.
27.– De que maneira lle gustaría morrer?
– Sen dor.
28.– Cal é o seu estado de ánimo máis habitual?
– Pesimista. Aínda que a realidade adoita superarme para o malo.
29.– Que defectos lle inspiran máis indulxencia?
– Aqueles que teñan que ver co amor e coa paixón.
30.– Un lema na súa vida?
– Mudar o mundo!”

Cuestionario Proust: Raúl Dans

Desde o blogue de Ramón Nicolás, Caderno da crítica, este Cuestionario Proust a Raúl Dans:

“1.– Principal trazo do seu carácter?
-Conciliador.
2.– Que calidade aprecia máis nas persoas?
-Xenerosidade, sentido do humor, empatía.
3.– Que agarda das súas amizades?
-Lealdade.
4.– A súa principal eiva?
-Veño de descubrir que son máis preguiceiro do que cría. E túzaro.
5.– A súa ocupación favorita?
-Confesable? Ler.
6.– O seu ideal de felicidade?
-Ver felices as persoas que quero.
7.– Cal sería a súa maior desgraza?
-Quitando perder as miñas fillas, que ninguén me quixese.
8.– Que lle gustaría ser?
-Un escritor deses que se seguen lendo dentro de cen anos.
9.– En que país desexaría vivir?
-Galicia non está mal, aínda que cadra un pouco lonxe de todo.
10.– A súa cor favorita?
-As do outono.
11.– A flor que máis lle gusta?
-A flor do lirio.
12.– O paxaro que prefire?
-No mar, as gaivotas; nos parques, pombas e estorniños; o merlo, o pardal e a pega, no eido. E así.
13.– A súa devoción na prosa?
-Sempre me asombrou que Jan Potocki puidese escribir o seu Manuscrito atopado en Zaragoza sen usar metáforas nin comparacións.
14.– E na poesía?
-Emily Dickinson.
15.- Un libro?
-Un que lin recentemente: Stoner de John Williams.
16.– Un heroe de ficción?
-Gulliver. Todo o que viaxa. E a min hai que me sacar da casa a empurróns.
17.– Unha heroína?
-Alicia. As cousas inquietantes que lle pasan e con que enteireza as afronta a rapariga. Se son eu, nin con terapia electroconvulsiva me recupero de semellante pesadelo.
18.– A súa música favorita?
-Ramones, Patti Smith, Leño… Bach, Mozart, Schubert…
19.– Na pintura?
-O Bosco, Van Gogh, Pollock… Hai dous cadros que me gustan especialmente: “A orixe do mundo” de Courbet e “Nachtmahr” de Füssli.
20.– Un heroe ou heroína na vida real?
-De cativo coñecín un heroe: Esparza. Salvou un amigo meu de morrer afogado no río.
21.– O seu nome favorito?
-Os nomes así, sen persoa, non me din moito.
22.– Que hábito alleo non soporta?
-Impuntualidade.
23.– O que máis odia?
-Non poder comer todos os doces e as lambonadas que me pete.
24.– A figura histórica que máis despreza?
-Os ditadores e os xenocidas.
25.– Un feito militar que admire?
-A vitoria aliada na batalla das Ardenas.
26.– Que don natural lle gustaría ter?
-Saber pintar.
27.– De que maneira lle gustaría morrer?
-Morrer? Quen? Eu?
28.– Cal é o seu estado de ánimo máis habitual?
-Bastante murcho ultimamente, pero adoitaba ser un tipo alegre e disposto.
29.– Que defectos lle inspiran máis indulxencia?
-Na ficción practicamente todos, pero na vida real cada día aturo menos até o defecto máis insignificante.
30.– Un lema na súa vida?
-Deixa vivir.”

Entrevista a Daniel Asorey en Zig-zag

Desde o Zig-zag da Televisión de Galicia:
Nordeste, de Daniel Asorey, é dunha novela que se ocupa da interconexión entre Galicia e o Brasil a través dunha ucrónica República galega de expansión ultramariña e da que terras coma Bahía, Río Grande do Norte e o mesmo São Paulo son colonias. Pode accederse á entrevista aquí.”