Entrevista a Gonzalo Hermo en La Voz de Galicia:
“(…) – La Voz de Galicia (LVG): Dous libros publicados en solitario e tres premios, cada un de maior nivel. Semella complicado manter esta traxectoria…
– Gonzalo Hermo (GH): A importancia que teñen os premios, que agradezo enormemente, tento relativizala á hora de escribir. Un poeta pode ser moi bo e non chegar a recibir premio algún. O propósito é seguir escribindo libros e tratar de que cada un sexa un pouco mellor que o anterior. Si que parto da base de que o próximo non terá o mesmo éxito que este, que foi impensable.
– LVG: ¿Cal pensa que é o segredo do éxito de Celebración?
– GH: Penso que foi a coincidencia da súa publicación nun tempo de crise, convulso. Aínda que non é un libro amable, si tenta dar esperanza. Quizais foi tomado como algo ao que agarrarse.
– LVG: Pero estaba convencido de que un libro en galego tiña poucas posibilidades de facerse co premio.
– GH: Si, pero queda demostrado que escribindo poesía en galego se poder chegar moi alto. Escoller a lingua en función de intereses ou da posible repercusión non é boa idea.
– LVG: ¿O premio ten entón un valor engadido?
– GH: É certo, pero a poesía en galego que se fai actualmente ten unha calidade moi alta. Non me estraña que haxa poetas galegos que logren premios a nivel estatal. Fun eu, pero puido ser calquera outro.
– LVG: ¿Hai tamén reivindicación a prol do galego na súa obra?
– GH: Esa reivindicación está no propio feito de escribir en galego, de non renunciar á lingua nai. Aínda que para min non é un sacrificio, é a lingua na que mellor escribo. Se este premio vale a nivel de concienciación lingüística estarei máis satisfeito aínda. O galego serve para comunicarnos, para escribir, para impartir xustiza… para todo.”
Arquivo da categoría: Entrevistas
Susana Sánchez Arins: “É tal a brutalidade da repressão, que é um insulto que os repressores tenham o direito de permanecer no anonimato”
Entrevista de Montse Dopico a Susana Sánchez Arins en Praza:
“seique, o novo livro de Susana Sánchez Arins, é uma história familiar. E, além disso, uma microhistória da repressão. Un relato descarnado da brutalidade franquista. Contado, por uma vez, desde o lado da família dos vitimários. Sem concessão. Com toda a dureza. seique (Através editora) reflexiona sobre o jeito em que a história se desescreve. Sobre a violência. Sobre a repressão fascista que ficou agachada por exercer-se no ámbito familiar próprio e, subretudo, contra as mulheres. E sobre a necessidade de reivindicar que quem caussou tanto dano não têm direito ao anonimato. Mesmo que seja da família de uma. Porque de nada serve o silêncio.
– Praza (P): Quando começas a ler parece só um relato de história familiar. Mas é mais do que isso. Um livro ademais muito valente, por tratar-se da tua própria família, que poderia incomodar-se, e muito.
– Susana Sánchez Arins (SSA): Poderia passar, sim. Bom, eu sou da família indireta, e nem sequer conhecim o tio Manuel, polo que não sinto essa empatia ou pudor familiar. A valentia aí não é tanta. E sim, aos descendentes diretos pode incomodá-los, suponho. Mas acho que também têm que falar as famílias dos vitimários. Não podem ficar caladas para sempre, nem guardar informações que podem ajudar às descendentes das vítimas. Porque há que dar um passo adiante e resolver o tema da memória histórica. Não pode ser que só falem as famílias das vítimas, e sempre com medo de incomodar. (…)
– P: Salientas, por outra parte, a força do agrarismo, do anarquismo, do sindicalismo em geral. A história do povo galego que lutou pelos seus direitos.
– SSA: Passara-me há anos, ao conhecer um livro que escreveu Xosé Carlos Garrido Couceiro sobre Manuel García Barros. Por esta obra soube do movimento agrarista na comarca de Taveirós. Eu tinha a ideia de que o da Estrada era um povo apoucado, de direitas, -é o que tem ler o mundo nas contas eleitorais- e dei-me conta de que na entrada do século XX lutara muito. Depois encontrei o mesmo no Salnés. A câmara municipal de Meis era também um espaço agrário fortemente sindicalizado. E havia canteiras, ademais de lavradores, o que afortalava o associacionismo operário. Agora trabalho na Arouça, e sei pelas investigações de Dionisio Pereira que o sindicalismo marinheiro era muito forte. A questão é que a repressão foi um genocídio programado contra a força enorme de um povo trabalhador que estava a lutar pelos seus direitos. Querem convencer-nos de que somos um povo dormido que preferiu emigrar que lutar. Mas não é verdade. (…)
– P: A violência vai tendo mais presença à medida que avança o livro. E, além da repressão, aponta a isso: a violência humana, que mistura as tendências individuais com as do sistema.
– SSA: Há muita violência no livro, mas a realidade foi mais brutal ainda. Está suavizada, não porque eu o decidisse mas por tê-la narrado partindo de fontes documentais, não orais. A Ramón Barreiro não lhe cortaram um dedo, como conto no livro. Cortavam-lhe um dedo cada dia, e escrevia notas para seus pais dizendo que estava vivo e que estava bem com os dedos que lhe restavam. E isto sei-no porque ainda não há dez dias que lho escutei contar à sua sobrinha Elena, que lho narra a Montse Fajardo no livro Un cesto de mazás. É tal a brutalidade da repressão, que me parece um insulto que os repressores tenham o direito de permanecer no anonimato. Eu não quis ser sádica nem exibicionista na exposição da violência, era uma cousa que me preocupava ao escrever e buscar o tom da narrativa, mas também não queria ocultar a realidade.
Penso que há condicionantes que favorecem ou apagam a violência. Há gente que tem tendência ao mal, mas depende do entorno no que se desenvolve e constrói como pessoa fomentá-lo ou impedi-lo. Por isso é muito importante que haja sistemas democráticos, com as liberdades e direitos garantidos. Porque o que fazem os sistemas autoritarios e ditatoriais é facilitar que as pessoas ruins exerçam a ruindade. E isso passou com o tio Manuel. Pôde exercer no campo político a violência que exercia já contra a sua família. Uma democracia com liberdades, direitos e justiça garantidos pode conter a violência que todas as humanas levamos dentro. O franquismo deu-lhe o poder a quem levava dentro a brutalidade e a vontade de dominar as outras. (…)”
Entrevista a Érica Esmorís no Zig-zag
Desde o Zig-zag da Televisión de Galicia:
Entrevista a Érica Esmorís, arredor de Nena e o mar. Pode verse completa aquí.
Flash-Black 13 e O frío azul (Urco) de Ramón Caride
Entrevista a Ramón Caride en Fervenzas Literarias:
“(…) – Fervenzas Literarias (FL): Cortázar sempre falaba, para referirse aos seus contos, que o motor dos mesmos era o sentimento de estrañamento. Que é o que move a súa literatura?
– Ramón Caride (RC): O mesmo que para Cortázar, coincido, a vida é unha cousa moi rara. O único que non nos permite ver a súa estrañeza é o feito de non parármonos a pensalo. É certo que eu teño obras máis “realistas”, pero iso é só en aparencia. A vida é sempre irreal, e a literatura tamén. Alén diso a miña obra literaria é moi variada, gústame cambiar de xénero e de enfoque en cada libro que publico. (…)
– FL: A ciencia ficción e o fantástico asumen a complexidade de aquilo para o cal non temos respostas racionais?
– RC: Xa sabes que a Fantasía Científica, vulgarmente chamada ciencia-ficción (termo que a min non me agrada moito) parte da ciencia, e por tanto ten unha base racional, ou debería tela. En cambio o Fantástico como tal, que pode ser imaxinario ou marabilloso, non ter porque xustificarse en ningún razoamento lóxico. En todo caso, unha variante e outra son proxeccións do espírito humano -enténdase isto non coma algo sobrenatural senón como o produto da actividade neuronal- que saen fóra do estritamente empírico, da mecánica de todos os días; por tanto é certo. Cumpren a necesidade de soñar do ser humano. (…)
– FL: No relato Os perigos da nostalxia aborda un tema realista dende a ficción. Hai tramas que poden acometerse mellor dende estes xéneros?
– RC: Eu xa concibo o relato coa súa forma, o argumento aparéceme xunto co xeito de contar ese argumento. En xeral é así. Nese relato en concreto, un amigo pediume un texto creativo que evocase os tebeos da miña infancia. Dinlle unha volta extrema, non vou contar máis, e saíu unha cousa curiosa. Eu pensei que mesmo humorística. Mais, para a miña sorpresa, este relato foi censurado. Conto isto no epílogo de Flash-Black 13. Daquela entendín o significado da censura sobre un escritor, cando me pasou a min. Tiven a sensación de facer unha viaxe atrás no tempo. (…)
– FL: Localiza historicamente O frío azul a comezos do século XVI. Por que lle interesaba esa época para contar esta historia?
– RC: Hai dous feitos históricos dos que focalizan a obra que aconteceron a comezos do século XVI: un auto de fe da Inquisición e a morte dun abade de Oseira; isto foi así. A idea inicial e algúns dos feitos esenciais da trama eran desta época. Por tanto, optei por mover todo o resto dos acontecementos narrados a este período. Creo que acertei. Tan sequera ningún dos historiadores que a leron –e foron uns cantos- me sinalaron anacronismo ningún. Todo isto cóntoo con máis detalle no epílogo desta edición de Urco. (…)”
Arcadio López-Casanova gaña o Premio Voz de Liberdade do PEN Club Galicia
Desde a Real Academia Galega:
“O xurado, formado polo presidente do PEN Club Galicia, Luís González Tosar, pola académica Fina Casalderrey e por Inma López Silva, Manuel Guede, Armando Requeixo, Luís Menéndez, Bieito Iglesias e Xabier Castro Martínez, acordou por unanimidade conceder o Premio Voz de Liberdade 2015 a Arcadio López-Casanova en recoñecemento á súa “fidelidade á lingua galega ao longo de máis de cinco décadas” e ao “seu permanente compromiso coa liberdade de expresión”.
“Estou moi agradecido, porque é un premio do PEN Club Galicia, unha institución decisiva para a difusión e a universalización da nosa cultura”, expresa o galardoado, que ingresou na Real Academia Galega como membro de honra no ano 2013 cun discurso sobre a modernidade poética de Rosalía de Castro. “Entendo que é un recoñecemento a unha actitude en defensa do país, en defensa da nosa identidade, da nosa lingua, algo que desde mozo intentei facer coa miña obra”, engade o académico, que recollerá o premio o vindeiro 25 de novembro nun acto que se celebrará no Consello da Cultura Galega. (…)
A súa propia evolución poderá apreciarse de novo na antoloxía que está a piques de publicar, A palabra compartida, na que recolle poemas “que son retratos e homenaxes” escritos ao longo de medio século de vida, desde 1963 ata 2013. “Van desde Rosalía ata os amigos máis novos que teño, pasando polos grandes mestres da galeguidade e doutros poetas nosos que sempre tiven como compañeiros de lectura”, detalla.
Non é a única novidade editorial do creador e ensaísta lugués. Tamén en breve publicarase unha obra de teatro infantil e un cancioneiriño que escribiu nos primeiros anos 70. “A obra de teatro tíñaa esquecida. Atopeina remexendo en carpetas vellas. Emocionoume moito atopala, podela refacer e que saia agora na editorial Ir Indo. E co cancioneiriño pasou o mesmo. Refixen os dous textos, amplieinos un pouquiño e van saír en pouco tempo”, conclúe.”
Carlos Meixide presenta Ons
Desde o Diario Cultural da Radio Galega:
“Unha novela do xénero de aventuras vacacionais dun grupo de adolescentes. “É un erro infravalorar a capacidade intelectual ou a actitude ante a vida dos rapaces”. A entrevista completa pode escoitarse aquí.”
Cuestionario Proust: Xoán C. Rodríguez
Desde o blogue de Ramón Nicolás, Caderno da crítica, este Cuestionario Proust a Xoán C. Rodríguez:
“1.– Principal trazo do seu carácter?
-Ter pouco carácter.
2.– Que calidade aprecia máis nas persoas?
-A sinceridade.
3.– Que agarda das súas amizades?
-Que estean aí.
4.– A súa principal eiva?
-Ser pousón.
5.– A súa ocupación favorita?
-Pasmar.
6.– O seu ideal de felicidade?
-Non preocuparme de ser feliz.
7.– Cal sería a súa maior desgraza?
-Non poder conducir.
8.– Que lle gustaría ser?
-Non ter oficio nin beneficio.
9.– En que país desexaría vivir?
-No Canadá.
10.– A súa cor favorita?
-Azul turquesa.
11.– A flor que máis lle gusta?
-A do sabugueiro.
12.– O paxaro que prefire?
-O paporroibo.
13.– A súa devoción na prosa?
–Álvaro Cunqueiro.
14.– E na poesía?
-Chus Pato.
15.– Un libro?
– O Decamerón.
16.– Un heroe de ficción?
-Papillón.
17.– Unha heroína?
-A Formiga Atómica.
18.– A súa música favorita?
-Toda agás o reggaetón.
19.– Na pintura?
-Luís Seoane.
20.– Un heroe ou heroína na vida real?
-Na vida real só nos queda a heroína.
21.– O seu nome favorito?
-Luz.
22.– Que hábito alleo non soporta?
-A falta de consideración.
23.– O que máis odia?
-A falta de respecto.
24.– A figura histórica que máis despreza?
-Todos os xenios e figuras en xeral.
25.– Un feito militar que admire?
-A loita do insubmisos contra o Exército Español pola supresión do Servizo Militar.
26.– Que don natural lle gustaría ter?
-Don de xentes.
27.– De que maneira lle gustaría morrer?
-De repente.
28.– Cal é o seu estado de ánimo máis habitual?
-Abaixo o Estado!
29.– Que defectos lle inspiran máis indulxencia?
-Todos.
30.– Un lema na súa vida?
-Vive e deixa vivir.”
Entrevista con Antonio Reigosa sobre as VIII Xornadas de Literatura de Tradición Oral
Desde o Diario Cultural da Radio Galega:
“”Algo falla cando aquela parte da sociedade que máis usaba o galego está renunciando a usalo ou a transmitir o seu uso”. A AELG organiza as VIII Xornadas de Literatura Oral. A entrevista completa pode escoitarse aquí.”
Manuel Rivas: “A escrita é desposuírse para que naza algo novo”
Isaac Alonso Estraviz: “O importante non é ser escravo dunha norma senón amar a lingua”
Entrevista a Isaac Alonso Estraviz en La Voz de Galicia:
“Isaac Alonso Estraviz conserva un mundo de enerxía e rebeldía aos seus ben levados oitenta anos. Logo de dar moitas voltas, primeiro como sacerdote e logo como profesor, agora -xa xubilado- aínda da clases de galego para maiores na universidade sénior do campus e a participa en congresos e actividades culturais.
Regresa ao instituto Otero Pedrayo, o primeiro centro ourensán no que impartiu clases de galego, logo de pasar por varias localidades, a pesares de que, di Estraviz, lle impediran ensinalo por ser reintegracionista (a vertente que promulga a unión entre o galego e o portugués). Aprobou a oposición en 1987 e foi unha etapa docente que o trouxo de novo a Galicia, despois de moitos anos no desterro logo de seren expulsados do mosteiro de Oseira. «Prohibiran falar galego nos centros relixiosos. Eu, aos 17 anos prometín nunca máis falar castelán. Rebeleime. Pensaba: Son galego. Ser católico ou monxe é secundario. No ano sesenta botáronnos a todos», recorda.
Nacido en Vila Seca (Trasmiras) en 1935, Alonso Estraviz entrou en Oseira con doce anos. «Era un sitio frío. O mosteiro estaba sen reconstruír. Había que traballar todos os días, ademais de estudar e os actos litúrxicos», lembra. Con 24 anos, en 1959, foi ordenado sacerdote como Padre Santos. Un ano despois, nun Capítulo Xeral expulsaron a todos os monxes por unha suposta rebelión interna. Comezou un desterro que logo dun longo camiño o levou ao mosteiro de Mariawald (Alemaña), Dijon e Navarra.
En Navarra pediu «levar vida normal». Alí traduciu os Salmos ao galego. Os anos logo da secularización foron «duros» ata que se xuntou co grupo dos outros monxes «rebeldes» en Albacete. Na cidade manchega viviu no Barrio da Estrela «con xitanos e ladróns. O Padre Silva dixo que fora o peor barrio que coñecera. Démoslles pisos aos que vivían nas covas. O primeiro bautizado que fixen en galego foi en Albacete, un fillo dun galego», ri. Xa en 1970, foi a Madrid e deu clases de Relixión no barrio de San Blas, outra zona dura, mentres estudaba Filosofía e traducía libros do portugués ao castelán. Fixo a súa tese sobre Rosalía de Castro en galego e prometeu facer unha gramática e un dicionario. «Cunha bolsa Gulbenkian fun investigar a Lisboa. Ía vendo frecuencias e variantes en textos en galego e en portugués», conta. Editar o Dicionário da Língua Galega foi un proceso cheo de vicisitudes económicas e ortográficas. No ano 1986 publicaron tres volumes con cen mil pesetas que lles deixara un xubilado. Con máis de 133.000 entradas e hoxe pode consultarse a versión electrónica. «Foi o primeiro dicionario galego-galego», reivindica.
Volveu á docencia no Pablo VI da Rúa. Alí fundou Radio Antoxo, onde facían programas de cultura e recibiron avisos de prohibición. Logo de opositar e dar clases por media Galicia, atendeu a chamada para vir a Ourense ao Otero Pedrayo. Ten boas lembranzas da etapa: «Cos alumnos, por todos os lados, fantástico. Nunca suspendín a ningún. Non se pode andar a suspender por unha falta se as palabras son galegas. Terminarán odiando o galego e hai que facer que os alumnos terminen amando a lingua. Nunca empreguei unha norma nin utilicei un libro de texto. O importante non é ser escravo dunha norma senón amar a lingua».”