Entrevista a Antonio Reigosa na revista Palavra Comum:
“(…) – Palavra Comum (P): Que é para ti a oralidade, a literatura popular?
– Antonio Reigosa (AR): O que denominamos oralidade é moito máis ca voz e palabras máis ou menos coordenadas ou organizadas nun discurso. A oralidade é un sistema integral de comunicación no que, ademais da voz, interveñen os nosos hábitos e costumes, a liguaxe xestual, ritos, as crenzas… A literatura popular tradicional é unha parte fundamental dese sistema, nútreo de sentido espiritual, organízao en códigos simbólicos e establece as regras que permiten a comunicación entre os individuos que usan eses códigos sen sequera necesidade de racionalizalos. (…)
– P: Que perspectiva tens sobre o processo de criação artística, num sentido amplo, e especialmente no referente à oralidade?
– AR: Somos, en xeral, por natureza, individuos creadores de arte. Temos tendencia innata a procurar e compartir beleza a través da fabricación de obxectos ou da ensoñación de fantasías. A linguaxe é unha creación humana que combina maxistralmente a necesidade de dar satisfacción á comunicación entre individuos coa vontade estética. As palabras son “obxectos” sonoros capaces de singularizar a un tempo un obxecto e un sentimento, e de formar parte de conxuntos (versos, frases…) capaces de influír no noso estado de ánimo. As linguas, por exemplo, son, por enriba de calquera outra consideración, obras de arte construídas colectivamente ao longo do tempo.
– P: Que características próprias tem, do teu ponto de vista, a oralidade e literatura popular galegas, e com que outros sistemas culturais achas que se vincula (nomeadamente, com a Lusofonia)?
– AR: Desde o punto de vista lingüístico, somos irmáns dos sistemas culturais que se expresan na mesma lingua ca nós. Pero tamén somos irmáns da maioría dos sistemas culturais do mundo, na medida en que construímos o noso, igual ca os demais, para dar resposta ás mesmas cuestións básicas: De onde vimos, que hai despois…
Mirando o mundo desde a óptica das culturas populares, decatámonos de contado de que nos preocupan as mesmas cousas. Somos os mesmos, a mesma idea construída con matices secundarios.
– P: Fala-nos da tua experiência de valorização e divulgação destas formas culturais (Polafías, etc.)…
– AR: Canto máis profundizamos no saber popular, máis nos decatamos de que nos guía un pouso atávico, unha ideoloxía que prioriza o comunitario. Nas Polafías (un proxecto que se promove desde a AELG para representar a cultura popular) conflúe a necesidade de encontrarse e relacionarse, de expresarse e entenderse fronte a propostas alleas, case sempre espurias, moitas veces corrosivas, que se administran a través dos medios de masas. Unha Polafía é unha oportunidade para re-coñecerse, por tanto, unha oportunidade para a catarse liberadora.
– P: Consideras que tem o reconhecimento que precisa a oralidade nos sistemas culturais contemporâneos?
– AR: Fálase moito da oralidade, do patrimonio oral, da literatura de tradición oral pero, en realidade, o que se está a pensar é que forma parte do pasado e que a modernidade, o futuro, son ou deben ser outra cousa. Todos apreciamos, e usamos, as posibilidades que nos ofrecen as novas tecnoloxías para relacionármonos pero non deberamos esquecer que somos debedores do inmediato. O que sostén o noso armazón cultural son os afectos dos máis próximos, non só as gabanzas dos máis afíns.
– P: Que caminhos (estéticos, de comunicação das obras com a sociedade, etc.) estimas interessantes para a criação cultural hoje -e para a galega, em particular-?
– AR: Sempre é recomendable non perder as referencias do que somos sen deixar de pensar en mudar o que non nos gusta. Construír sobre o experimentado é sempre garantía de solidez, e sobre esa firmeza calquera aposta, mesmo revolucionaria, ten alguna garantía de futuro. Aínda que ás veces poidamos pensar que os cambios radicais son cousa de heroes, a realidade parece demostrar que é a necesidade a que fabrica eses heroes. Ninguén pode cambiar nada, se unha maioría non desexa ese cambio. (…)”
Arquivo da categoría: Entrevistas
Entrevista a Elena Gallego sobre Dragal IV
Entrevista a Pilar García Negro arredor de No tempo de “Follas novas”
Entrevista a Sabela González
Entrevista a Sabela González na revista Palavra Comum:
“(…) – Palavra Comum (P): Que é para ti a literatura?
– Sabela González (SG): Como lectora, a literatura é para min entretemento, evasión e xogo. Refírome ao xogo entendido como unha aprendizaxe de interacción co entorno, coma cando eramos pequenas. Como autora, non che é unha cousa moi distinta. É o xogo de verter as ideas (toleadas, moitas veces), de darlles voltas ata que tomen unha forma comprensible, de xogar a mesturalas coa realidade, para me entreter e para facer tanxible o produto do que me pasa pola cabeza. É debuxar historias, e iso é o máis divertido do mundo.
– P: Como entendes o processo de criação artística?
– SG: Penso que é algo moi subxectivo: hai tantas formas de crear como persoas. Para min, o proceso ideal é o de trasladar as imaxes da miña mente a notas (físicas ou dixitais) e de aí, á hora de escribir, mesturalos en palabras. É xogo, como dicía antes, pero un xogo de concentración. Ás veces de moito cavilar e pouco teclear, ás veces de tecleo frenético. Como nas musas non se pode confiar, o proceso de creación vén dado polo tempo dispoñible e a gana de ver o produto avanzar, sen romanticismos, premendo teclas e cuspindo ideas para volver e podar outro día.
– P: Qual consideras que é -ou deveria ser- a relação entre a literatura e outras artes (fotografia, música, etc.)?
– SG: Non sei se coñezo abondo o que hai/houbo como para o avaliar, pero penso que todas as artes deben mesturarse de cando en vez. Non só no consumo por parte do público, senón dende as canles de produción, debería haber máis manifestacións de confluencias innovadoras. Poida que cada vez haxa máis, pero dubido que sexa abondo. Persoalmente, penso que non só debería acontecer entre as artes senón entre outras manifestacións culturais e do ocio. (…)
– P: Que caminhos (estéticos, de comunicação das obras com a sociedade, etc.) estimas interessantes para a criação literária hoje -e para a cultura galega, em particular-?
– SG: Persoalmente, creo que temos que perder parte do misticismo e romanticismo que rodea a creación literaria. Teño a impresión de que a cultura galega precisa universalizarse, amosarse alén das fronteiras libremente, sen as constricións do medo ao rexeitamento. Fóra de aquí, a miña sensación sempre foi de que existe un descoñecemento da nosa cultura, non unha falta de respecto. Ese respecto conséguese amosando produtos e non ideoloxías. Aplaudo enormemente as iniciativas dos últimos anos que están demostrando que en galego se poden facer grandes obras, pequenas obras, libros divertidos, novelas vendibles e entretidas sen ter que amosar entre as liñas a nosa idiosincrasia máis roída, sen ter que adiviñar un Cunqueiro ou unha Rosalía en cada protagonista. (…)”
Cuestionario Proust: Toño Núñez
Desde o blogue de Ramón Nicolás, Caderno da crítica, este Cuestionario Proust a Toño Núñez:
“1.- Principal trazo do seu carácter?
– O compromiso, a seriedade, quizais.
2.- Que calidade aprecia máis nas persoas?
– A bondade.
3.- Que agarda das súas amizades?
– Que sexan auténticas.
4.- A súa principal eiva?
– A escasa capacidade de resolución, a falta de memoria (non lembro máis).
5.- A súa ocupación favorita?
– Soñar esperto polas noites.
6.- O seu ideal de felicidade?
– Vivir nun mundo no que se cumprise a máxima: “Non lle fagas a ninguén o que non che guste que che fagan a ti”.
7.- Cal sería a súa maior desgraza?
– Perder a autonomía física ou mental, ou ambas, claro; ou que a perdesen as miñas fillas, a miña compañeira de viaxe…
8.- Quen lle gustaría ser?
– Alguén con capacidade para transformar o mundo, para combater a inxustiza…
9.- En que país desexaría vivir?
– Igual me viña ben (para a miña saúde) vivir nun país no que non fixese frío nin calor. Existe? Pois, logo, xa que non me deron a escoller, sigo aquí.
10.- A súa cor favorita?
– A da herba.
11.- A flor que máis lle gusta?
– A da cerdeira.
12.- O paxaro que prefire?
– O xílgaro.
13.- A súa devoción na prosa?
– En conxunto, a de Manuel Rivas.
14.- E na poesía?
– Pico aquí, pico acolá.
15.- Un libro?
– Polo que me marcou cando o lin, Memorias dun neno labrego; pola mestría literaria… quizais… Rayuela, de Cortázar.
16.- Un heroe de ficción?
– Calquera que lles roube aos ricos para repartir entre os pobres, calquera que loite polos dereitos das persoas desfavorecidas…
17.- Unha heroína?
– Calquera nai á que lle asasinaron un fillo na guerra, calquera nai de drogadicto ou drogadicta, calquera muller vítima de malos tratos, calquera muller casada cun alcohólico… Tantas…
18.- A súa música favorita?
– Uf… Se me desen a escoller… A de Fuxan os ventos.
19.- Na pintura?
– Uf, uf… Universal… Caravaggio; un pintor noso contemporáneo… Miguel Anxo Macía.
20.- Un heroe ou heroína na vida real?
– Despois dos futbolistas de máis sona, calquera médica/o que salve vidas nun quirófano. Non son mitómano.
21.- O seu nome favorito?
– Navia.
22.- Que hábito alleo non soporta?
– A chulería é un hábito?
23.- O que máis odia?
– O odio.
24.- A figura histórica que máis despreza?
– Calquera que fose capaz de humillar, maltratar, torturar, violar, matar por vinganza ou por conquistar ou conservar o poder. Non obstante, paréceme que as figuras históricas hai que xulgalas no seu contexto.
25.- Un feito militar que admira?
– Son radicalmente contrario á existencia dos exércitos… Ningún!
26.- Que don natural lle gustaría ter?
– O da intelixencia e o da bondade; porque… un sen o outro… serven para pouco.
27.- De que maneira lle gustaría morrer?
– Durmindo.
28.- Cal é o seu estado de ánimo máis habitual?
– En condicións normais, a tranquilidade.
29.- Que defectos lle inspiran máis indulxencia?
– A ignorancia involuntaria, o rancor dos maltratados pola vida; pola contra, levo moi mal a hipocrisía.
30.- Un lema na súa vida?
– Dous: “Da Terra veño e á Terra volverei” e “Non lle fagas a ninguén o que non queiras para ti”.”
Cuestionario Proust: Moncho Iglesias
Desde o blogue de Ramón Nicolás, Caderno da crítica, este Cuestionario Proust a Moncho Iglesias:
“1.– Principal trazo do seu carácter?
– Paciencia.
2.– Que calidade aprecia máis nas persoas?
– A honestidade.
3.– Que agarda das súas amizades?
– Que entendan porque río e porque choro.
4.– A súa principal eiva?
– A impuntualidade.
5.– A súa ocupación favorita?
– Ler tombado ao sol na praia.
6.– O seu ideal de felicidade?
– Estar preto da xente que quero, non lonxe dunha praia de auga quente, fumando narguila, lendo un libro e cheirando a café.
7.– Cal sería a súa maior desgraza?
– A perda dun ser querido.
8.– Que lle gustaría ser?
– Abandeirado nas Olimpíadas.
9.– En que país desexaría vivir?
– Alí onde estea a xente que quero e que me quere.
10.– A súa cor favorita?
– Amarela.
11.– A flor que máis lle gusta?
– A chorima.
12.– O paxaro que prefire?
– O periquito.
13.– A súa devoción na prosa?
– Carlos Fuentes.
14.– E na poesía?
– Nicanor Parra.
15.– Un libro?
– A Biblia.
16.– Un heroe de ficción?
– Raskolnikov.
17.– Unha heroína?
– Lilith.
18.– A súa música favorita?
– O merengue.
19.– Na pintura?
– Frida Kahlo.
20.– Un heroe ou heroína na vida real?
– A miña avoa.
21.– O seu nome favorito?
– Breixo.
22.– Que hábito alleo non soporta?
– Calquera que empece por auto (autofotografarse…).
23.– O que máis odia?
– A hipocrisía.
24.– A figura histórica que máis despreza?
– Hitler.
25.– Un feito militar que admire?
– A revolución dos caraveis.
26.– Que don natural lle gustaría ter?
– Cantar.
27. – De que maneira lle gustaría morrer?
– Sen dor e onda a xente que quero, para poder despedírmonos.
28.– Cal é o seu estado de ánimo máis habitual?
– Alegre.
29.– Que defectos lle inspiran máis indulxencia?
– A ignorancia.
30.– Un lema na súa vida?
– Podemos (léase: «a desalambrar»).”
Cuestionario Proust: Lucía Novas
Desde o blogue de Ramón Nicolás, Caderno da crítica, este Cuestionario Proust a Lucía Novas:
“1.– Principal trazo do seu carácter?
– A sensibilidade.
2.– Que calidade aprecia máis nas persoas?
– A bondade.
3.– Que agarda das súas amizades?
– Honestidade.
4.– A súa principal eiva?
– Teño moi mal xenio cando me enfado.
5.– A súa ocupación favorita?
– Gozar da natureza.
6.– O seu ideal de felicidade?
– Ter tempo libre para poder gozar de todo o que me gusta.
7.– Cal sería a súa maior desgraza?
– Perder os meus seres queridos.
8.– Que lle gustaría ser?
– O que xa son: eu mesma.
9.– En que país desexaría vivir?
– En Galiza, onde vivo.
10.– A súa cor favorita?
– O violeta.
11.– A flor que máis lle gusta?
– A rosa.
12.– O paxaro que prefire?
– O cuco.
13.– A súa devoción na prosa?
– Virginia Woolf.
14.– E na poesía?
– Avilés de Taramancos.
15.– Un libro?
– Un día da miña vida, de Bobby Sands.
16.– Un heroe de ficción?
– Gregorio Samsa.
17.– Unha heroína?
– Anna Karenina.
18.– A súa música favorita?
– Sonic Youth, por exemplo.
19.– Na pintura?
– Klimt.
20.– Un heroe ou heroína na vida real?
– Bobby Sands.
21.– O seu nome favorito?
– Einés.
22.– Que hábito alleo non soporta?
– Todos os hábitos relacionados coa maldade e os malos instintos.
23.– O que máis odia?
– A maldade.
24.– A figura histórica que máis despreza?
– Isabel a Católica.
25.– Un feito militar que admire?
– A Revolución Cubana.
26.– Que don natural lle gustaría ter?
– A capacidade de crear música.
27.– De que maneira lle gustaría morrer?
– Mentres durmo, sen darme de conta e sen dor.
28.– Cal é o seu estado de ánimo máis habitual?
– Sentirme ben comigo mesma.
29.– Que defectos lle inspiran máis indulxencia?
– A preguiza.
30.– Un lema na súa vida?
– Como dixo unha vez un amigo: “O importante na vida é ser boa persoa e ser feliz”.”
Marcos Calveiro: “Escribir deixou de ser imprescindible para min”
Entrevista de César Lorenzo Gil a Marcos Calveiro en BiosBardia:
“(…) – BiosBardia (B): Como nace As palabras poden matar?
– Marcos Calveiro (MC): Coma todas as miñas historias, dunha faísca que pon a cousa en marcha. Lin nun xornal que mataran un adolescente mimo nunha vila-miseria, coido que en Medellín, Colombia, un rapaz que participaba nun grupo que buscaba a través do teatro, da arte, darlles unha oportunidade aos rapaces que medraban naquel arrabaldo. (…)
– B: No 2010 aparece Settecento, até agora a súa última novela para adultos publicada. Naquela altura, vostede estaba a piques de cambiar de vida. Pretendía deixar o exercicio da avogacía e dedicarse profesionalmente á escrita. Un lustro despois volvo atopalo nun cambio de vida: atarefado nas obras do seu novo proxecto, o Café Badia, en Teis, Vigo. Un poderoso ziguezague.
– MC: É certo que nesa altura quixen dar aquel cambio. Pero en vez de cambiar eu a miña vida foi a vida a que me cambiou a min. Pensaba que podía vivir cos dereitos de autor, porque daquela tiña unhas vendas decentes, especialmente en libros xuvenís; e podía complementar os ingresos con conferencias e outros eventos. Pero superoume a crise. Baixaron as vendas e decateime de que era imposible manter a miña familia por esa vía. Polo camiño tamén se deron unha serie de cambios familiares e persoais que me obrigaron a reformular as cousas. O ano pasado mudámonos a Pontedeume para nos facer cargo dun negocio hostaleiro e agora, tras aquela experiencia, pois decidimos cambiar outra vez. Voltamos a Vigo e aquí estou, deseñando estoutro negocio hostaleiro. (…)
– B: Vostede é un dos autores actuais con maior número de premios. Amais de gañar moitos, algúns dos máis prestixiosos, especialmente en literatura infantil e xuvenil, foi finalista doutros. Por exemplo, As palabras poden matar foi finalista do Jules Verne 2014. Que significado teñen para vostede os certames literarios?
– MC: Desde un enfoque egoísta, os premios son moi valiosos porque che garanten un ingreso económico. Cando eu pensaba en dedicarme profesionalmente á literatura, esta circunstancia era fundamental. Tiña que garantir a viabilidade económica a base de premios. Desde un enfoque xa máis xeral, na literatura galega gañar un premio é gañar visibilidade. Temos un sistema de medios de comunicación moi feble. Na prensa diaria non che dan atención ningunha se non traes a fita de premiado ao redor do teu libro. E esa visibilidade é crucial logo á hora de conseguir lectores. E é certo que me presentei a moitos premios. E perdín moito máis do que gañei. E ás veces pensei que as novelas gañadoras eran mellores ca as miñas e outras pensei no primeiro momento, recoñézoo, que non eran tal. E logo ao ver como as recibían os lectores, pois decateime de que tivera mal ollo crítico e lector porque se eran obras lidas eran boas obras que seguramente merecían máis os galardóns que as miñas.
– B: É o número de lectores un criterio para calibrar o nivel literario dunha obra?
– MC: Non necesariamente. Hai libros moi bos que non venden e eu considérome apóstolo de moitas obras que coido que non se len o suficiente porque non son tan coñecidas como deberan. Pero tamén penso que no sistema literario galego hai poucos lectores pero son bos. Case sempre coinciden os gustos da crítica e do público e iso indica algo. Non estamos a falar de éxitos editoriais ao xeito de Cincuenta sombras de Gray; aquí triunfan libros de calidade porque a nosa é unha literatura que aprecia o traballo ben feito e temos a fortuna de contar con moitos escritores que escriben moi ben.
De todos os xeitos, na valoración do éxito ou fracaso dun libro hai que incluír moitos factores, tamén os extraliterarios. Non sei quen dixo aquilo de que a literatura foi ao pozo o día no que empezaron a aparecer as fotos dos autores nas lapelas. Pode ser que tivese algo de razón.
– B: Hai quen di que a literatura acabou no día no que os escritores tiveron que dedicarse, ademais de a escribir, a facer márketing da súa propia obra.
– MC: Depende. A min por exemplo, encántame ir aos institutos e falar cos rapaces. Sempre, en cada encontro, unha rapaza (sempre son rapazas, os mozos len menos) levanta a man e fai esa pregunta que me fai descubrir unha capa oculta da miña propia obra. Ese momento é máxico. É aí cando revivo a miña paixón lectora adolescente, cando todo na túa vida era lectura e toda a literatura estaba por descubrir. Conseguir ver nos ollos deles aquela alegría do meu propio pasado é un privilexio. (…)”
Fran P. Lorenzo, gañador do premio Blanco Amor de Novela con Cabalos e lobos
Ismael Ramos: “Temos unha das mellores poesías da península e premiala non é ningunha inconsciencia”
Entrevista a Ismael Ramos en Atlántico Diario:
“Ismael Ramos (Mazaricos, 1994) é un dos ‘novísimos’ da poesía galega que, malia ter recoñecida a súa voz literaria con varios premios, entre eles os Minerva que outorga o Colexio Manuel Peleteiro de Santiago, seguía coa súa obra espallada por revistas. Agora, este poeta afincado en Noia verá publicado o seu primeiro libro, Os fillos da fame, co que o sábado 2 de maio conseguía o Premio de Poesía Johán Carballeira, que dende hai 18 anos concede o Concello de Bueu. “O premio está moi ben pola dotación económica e por ser un recoñecemento o meu traballo, pero o que máis ilusión me fai é que se vai editar e vai haber lectores”, confesa.
– Se publicar é difícil, moito máis cun xénero como a poesía. Ten que haber un premio que avale a un autor para facelo?
– Eu valoro todos os premios, sobre todo polo mérito de pór cartos na cultura galega. É unha valentía, pero no caso da poesía non é ningunha inconsciencia porque temos unha das mellores poesías contemporáneas da Península, por no dicir a mellor.
– O xurado salientou os valores poéticos d’Os fillos da fame por beberen da mellor tradición da poesía internacional.
– O que pode ter de internacional o poemario non é tanto a materia en si mesma como a formulación estética. Está ambientado nunha zona concreta da xeografía galega. Supoño que o xurado se refire a que ten moitas referencias indirectas á poesía internacional, xa que a min pésanme moito as influencias norteamericanas.
– No poemario inclúe voces poéticas de autores galegos. A quen podemos atopar?
– Hai versos citados directamente de Celso Emilio Ferreiro, María do Cebreiro e Xohana Torres. Intentaba falar dunha liña que está moi presente na nosa poesía. É un libro, por exemplo, onde o mar está moi presente, onde a fame está moi presente… como na nosa historia como pobo e na nosa historia literaria. (…)”