Héctor Cajaraville, Andrea Maceiras e Érica Esmorís gañan o Premio Xerais de novela, o Jules Verne e o Merlín

NaCajaraville_Esmoris_Maceiras illa de San Simón, no concello de Redondela, o sábado, 6 de xuño, ditamináronse a XXXIIª edición do Premio Xerais de Novela, a VIIª edición do Premio Jules Verne de Literatura Xuvenil e a XXXª edición do Premio Merlín de Literatura Infantil, todos os tres premios dotados con 10.000 euros cada un deles.
Esta festa literaria consistiu nun acto literario-musical, celebrado no Auditorio da illa de San Simón. Á velada asistiron arredor de tres centas persoas, entre os que se atopaban Valentín García, Secretario Xeral de Política Lingüística, en representación da Xunta de Galicia; Cesáreo Sánchez Iglesias, presidente da AELG; Xosé Antonio Perozo, presidente de GALIX; Antón Pedreira, vicepresidente da Federación de Librarías de Galicia; ademais de escritores, editores, libreiros, críticos, bibliotecarios, profesores e colaboradores da editorial. O acto foi emitido en directo por Internet.
Celia Torres, coordinadora e presentadora dos premios, abriu a velada e deu paso a primeira intervención de Cé Orquestra Pantasma, que se ocupou do apartado musical do serán.
O escritor Miguel Vázquez Freire, como mantedor literario desta velada, comezou o seu discurso, titulado «Unha parábola verniana», lembrando o capítulo VIII da 2ª parte de Vinte mil leguas de viaxe baixo o mar, que leva por título «Na baía de Vigo», para dar pé despois a análise dunha serie de aporías relacionadas coa literatura dirixida á infancia e mocidade. Seguindo o fío da obra de Jules Verne, o mantedor abordou cuestións como a relación entre mito e logos, deténdose sobre o exceso de «sentimentalización» presente na tradición literaria galega; as relacións entre o real e fantástico, examinando o papel da ciencia ficción; o pesadelo benéfico presente nos contos populares, repasando as figuras simbólicas construídas na literatura infantil galega; as relacións entre a poesía e a prosa e, por último, entre as denominadas como literatura infantil e a literatura para adultos, lembrando que hai autores como Andersen, Lewis Carroll ou Collodi que acadaron, grazas aos seus contos infantís, o parnaso da gloria literaria.
Rematou Miguel Vazquez Freire abordando esoutra falsa aporía entre a imaxe e a palabra, «cando hai sereas neste mar asañado de moitas crises que nos asolan que están xa a cantar a morte do libro, e con el da novela, da poesía… da palabra», para reivindicar «o poder sempre vivo da palabra». «A literatura non é outra cousa ca palabra. Aí está todo. Gustariame sabelo dicir, ao xeito dos Exercicios de estilo de Raymond Queneau: son só palabras, son só palabras…»

O xurado da XXX edición do Premio Merlín de Literatura Infantil, dotado con 10.000 euros e no que concorreron 33 obras, formado por Alicia Borrás  (escritora), Dani Padrón (ilustrador), Daniel Landesa (escritor), Celia Pereira Porto (licenciada en dereito), Carmen Pereiro González (licenciada en Filoloxía Galega) e Helena Pérez Fernández (secretaria do xurado), en representación de Xerais, con voz e sen voto, acordou declarar finalistas as obras presentadas cos lemas «Aleteo Brisalinda», «Divina Sandamil», «Megumi» e «Onde só queda alguén para aguantar dos nomes».
Despois da súa última deliberación, acordou por maioría declarar como gañadora a obra presentada baixo o lema «Aleteo Brisalinda», que, despois de aberta a plica, resultou ser de Érica Esmorís e corresponde ao título Nena e o mar.
No seu ditame o xurado da XXXª edición do Premio Merlín de literatura infantil sinalou:
«Porto Balea é unha vila mariñeira na que todos os seus anciáns habitantes perderon a esperanza, tan só Otto, o último home novo da vila, segue a saír ao mar a diario mentres deixa a Nena, a súa filla e orfa de nai, ao coidado dos habitantes da vila acantilada. Mais un día Otto non regresa tras naufragar nos dominios das sereas. Nena loitará contra a desidia da súa veciñanza e con toda a forza de vontade, o empeño e a valentía que lle collen no seu corpo miúdo, emprenderá unha viaxe desesperada.
Nena e o mar é un relato redondo, unha aventura de esperanza e valentía na que o ritmo pausado deixa saborear todos os ingredientes dunha vila mariñeira envellecida, ancorada e sen capacidade de loita contra o destino que o abandono deixa. O poder de evocación é un dos principais argumentos dun texto que logra recrear unha paisaxe singular na que se mestura a decadencia coa esperanza posta nos ollos dunha cativa que logrará mudalo todo. Nena é unha nena valente, obstinada e que fai da forza de vontade unha bandeira coa que emprender unha perigosa aventura propia de calquera heroína, mais sen deixar de ser unha nena.
A construción das personaxes casa tamén con ese ritmo pausado, como de marea, que respira todo o libro. As súas historias imos completándoas pouco a pouco, devagar, coma o mar que deita as crebas nunha praia. O vello rosmón Umu, o mellor mariñeiro da vila, que segue a coidar de Anina, a súa longa traiñeira, mais que nunca a bota xa ao devalo. A enfermeira Hannah, quen viviu o amor de forma pura e libre e renunciou a el por temor ao desprezo da súa familia. A vella mestra da vila, Aya, quen asume cunha mestura de cariño e frustración o coidado de Nena, cariño pola cativa, á que ama, e frustración porque o tempo que con ela comparte é un recordo do tempo no que a escola fervía de vida. Ao longo de toda a narración subxacen unha serie de valores positivos, a tenacidade, a mencionada esperanza, a solidariedade, a valentía, a comunicación, o respecto. Non se trata dun discurso moralizante, os valores están nas xentes da vila, nas súas decisións, sen caer no politicamente correcto. Sen deixarse levar pola simpleza da dicotomía de bos e malos, asume sempre a autora esa escala de grises que calquera persoa ten e que enriquece fondamente o narrado.
Por último, trátase dunha historia cunha clara compoñente fílmica, onde as imaxes xogan un papel fundamental sen renunciar a acción e á aventura, aventura na que a evolución non se dá unicamente nos protagonistas, toda a vila muda dun modo coral. Nena e o mar consegue crear unha atmosfera única que configura un relato único e valente, repleto de personaxes que permanecen no recordo e de imaxes que constrúen unha historia realista, mais con espazo para o fantástico e sen renunciar á evocación como arma. Atopar relatos tan ben construídos é o soño de calquera xurado, e como ben se di no texto ‘non hai mentiras nos soños’.»
Érica Esmorís confesou que concibira Nena e o mar «como unha obra circular e coral na que existe un xusto equilibrio que permite o desenvolvemento do seu eixe principal, unha aventura temeraria e fantástica dunha nena que, embarcada nun pequeno bote, sae á busca do seu pai, preso na Illa das Sereas, e ao mesmo tempo permite profundar nas inconclusas historias de todos os vellos habitantes de Porto Balea.» «O punto de partida de Nena e o mar é un sentimento: a desesperanza ou os límites auto impostos. Eu encarnei este sentimento nunha vila e nuns anciáns que, cansos da vida, decidiron malgastar os seus días esperando ao esquecemento ou á morte e despois creei o contrapunto na súa protagonista, unha nena pequena, independente e valente, que cre que todo, absolutamente todo é posible.»

O xurado da VII edición do Premio Jules Verne de Literatura Xuvenil, dotado con 10.000 euros e no que concorreron 23 obras, formado por Anxos Rial Vidal (profesora e coordinadora dos clubs de lectura do IES de Poio), Xesús Pena Pérez (licenciado en química), Noemí Lage Redondo (alumna de 4º de maxisterio en Lugo), Itziar Fernández Sömme (alumna de 2º de Bacharelato no IES Castro Alobre de Vilagarcía), Nicolás Teixeiro Garrido (alumno de 4º da ESO no IES Terra de Turonio de Gondomar) e Xosé Manuel Moo Pedrosa (secretario do xurado), en representación de Xerais, con voz e sen voto, acordou declarar finalistas as obras presentadas cos lemas «Europa»,«Leaena Hiems» e «Violeta».
Despois da súa última deliberación, acordou por unanimidade declarar como gañadora a obra presentada baixo o lema «Europa», que, despois de aberta a plica, resultou ser de Andrea Maceiras e corresponde ao título Europa Express.
No seu ditame, o xurado da VIIª edición do Premio Jules Verne de Literatura Xuvenil sinalou o seguinte:
«Aroa, Xacobe, Nico, Beatriz, Óscar, Piero e Mía son un grupo de adolescentes que despois de rematar o Bacharelato deciden viaxar xuntos por Europa, de Noruega a Galicia, en interrail. Ao longo deste periplo descubrirán a vida en liberdade e a complexidade das relacións persoais, marcadas fundamentalmente polo carácter de Xacobe, un rapaz moi intelixente pero cunha infancia traumática no seo dunha familia desestruturada, quen acotío inquietará o resto de rapaces e rapazas coas súas profundas reflexións sobre a existencia e o seu estraño e cambiante comportamento.
Europa Express, a novela gañadora desta sétima edición do Premio Jules Verne de Literatura Xuvenil, arranca dez anos despois desta viaxe, cando Nico, por motivos laborais, regresa a Berguen, cidade norueguesa pola que pasaran naquel interrail. A súa afección a coleccionar postais revelaralle a Nico, de maneira fortuíta, certa información que provoca nel un cuestionamento da súa vida actual e a necesidade de resolver as dúbidas sobre a traxedia que os envolveu a todos e todas ao seu regreso da viaxe de tren. Malia as reticencias de Aroa a revolver no pasado, Nico logra contactar cos compañeiros e compañeiras de viaxe e organiza unha festa de reencontro a partir da cal irán aflorando todos os matices que permitirán aclarar as causas daquel fatídico acontecemento.
A novela, construída en base a unha arquitectura precisa, case palindrómica, na que só se lle concede a Xacobe a licenza de falar dende o pasado, está estruturada en tres grandes bloques nos que se van intercalando narracións en terceira persoa que transcorren dez anos antes con outras en primeira persoa, de cada un dos personaxes, no tempo presente.
Aínda que enfiada por Nico dende o seu comezo, Europa Express é unha novela que poderiamos denominar como «coral», onde todos os personaxes cobran voz propia e relevancia no devir dos acontecementos. A obra recrea á perfección a desorientación propia da adolescencia e a melancolía que acompaña, na madurez das persoas, a lembranza dos luminosos días de mocidade, dos días, como se evoca na propia novela citando a Wordsworth, de “esplendor na herba”.»
Andrea Maceiras declarou que «Europa Express é unha novela de intriga psicolóxica. Narrada cunha técnica multiperspectivista, a historia alterna lugares, personaxes e tempos narrativos no seu avance cara o descubrimento dunha verdade inexorábel, capaz de cambiar o rumbo das vidas dos seus protagonistas. A liberdade das viaxes, a identidade ou a procura do amor son algunhas das constantes deste relato que afonda na esencia da mocidade, tan efémera no tempo como perdurábel na memoria.»

O xurado da XXXII edición do Premio Xerais de Novela, dotado con 10.000 euros e no que concorreron 34 obras, formado por Ángel Ramiro Paz «Cano» (libreiro), Anxo González Guerra (profesor xubilado), Sofía Tarela (música), María Costa Vázquez (editora), Alejandro Costas Gándara (programador) e Fran Alonso (secretario do xurado), en representación de Xerais, con voz e sen voto, acordou declarar finalistas as obras presentados cos lemas «Adiante sempre», «De remate» e «Pedra d’ Ostral».
Despois da súa última deliberación, acordou por maioría declarar como gañadora a presentada baixo o lema «De remate» que, despois de aberta a plica, resultou ser de Héctor Cajaraville e corresponde ao título De remate. Ademais da novela gañadora do Premio Xerais 2015, outra obra súa (Quen dá a quenda?) foi unha das tres finalistas no premio Merlín da mesma edición.
No seu ditame, o xurado da XXXIIª edición do Premio Xerais de Novela sinalou o seguinte:
«De remate é un libro de artigos do columnista Bieito Sanmarful que foi publicado postumamente. O libro, do que accedemos xa á terceira edición, está prologado no ano 2025 por Pablo Cardeiro, ex-director de Loaira. Durante tres anos, Bieito Sanmarful deitara as súas opinións nese xornal. E esas opinións retraban con humor e moita chispa a Galicia actual, afondando nela con ironía e orixinais xogos de palabras.
De remate é unha novela tremendamente singular no xeito de narrar. Está construída fragmentariamente a través das columnas de opinión de Bieito Sanmarful, dos textos pertencentes ao seu diario íntimo e dos correos electrónicos que el envía ou que recibe dos seus lectores e lectoras, moitas veces envoltos en polémica. A través das páxinas desta novela non asistimos só ao retrato sociolóxico da Galicia que habitamos senón que tamén imos descubrindo a propia vida e o itinerario persoal do protagonista, aflixido por unha doenza coa que se ve obrigado a convivir.
Estamos ante unha novela poliédrica, escrita con materiais de diversa fasquía, que compón un caleidoscopio literario do país e dos seus habitantes valéndose dunha amalgama de estilos metaliterarios cos que o propio autor comparte protagonismos. Coa lectura dos seus textos imos descubrindo un Bieito Sanmarful que se mostra, nos últimos anos de súa vida, como unha persoa fráxil e dependente, autoesixente, que nos aporta a súa visión nada dogmática sobre temas como o sexo, a política, o narcotráfico, o entroido, a lingua, a actualidade, a vida ou a morte.
De remate é unha novela entretida, divertida, ben escrita, que recrea con acerto e moita habilidade diferentes rexistros lingüísticos, incluídas diversas variantes dialectais que axudan a retratar os personaxes. Estamos, en definitiva, ante unha novela sólida, moderna, que convence, que engancha e que nos fai reedescubrir o gusto pola palabra.»
Héctor Cajaraville declarou que «De remate é calquera cousa menos unha novela convencional. De feito, haberá mesmo quen dubide da súa condición de novela, pois está conformada a partir dunha amálgama de textos (artigos xornalísticos, entradas nun diario persoal, correos electrónicos, anotacións en blogs, transcricións de entrevistas…) que, a modo de collage, compoñen os últimos anos da biografía do seu protagonista, Bieito Sanmarful. Deste xeito, a partir textos propios e alleos, o lector vai fornecéndose das pezas que lle permitirán dar forma aos últimos anos de vida de Sanmarful, afectado dunha enfermidade terminal que vai condicionar a súa relación coa súa profesión, coas persoas que o rodean, co mundo en xeral e, sobre todo, consigo mesmo.»
«Retallo a retallo o lector vai conformando o personaxe, a súa contorna, a súa historia pasada e presente… E, mesmo por riba diso, a relación entre Sanmarful e a creación literaria, verdadeira cerna da novela: cal é a razón que o leva a escribir sobre un determinado tema, como se enfronta á incerteza que supón facer público un texto, cales son as súas reflexións ante as opinións que recibe dos lectores sobre aquilo que escribe…»
«De remate é unha novela na que as palabras (coa súa forza evocadora, pero tamén cos seus matices, imprecisións, equívocos, xogos…), máis alá de meros vehículos ou soportes para dar forma a unha historia, se converten nas verdadeiras protagonistas da narración que elas mesmas axudan a construír.»”

Pechou o acto Manuel Bragado, director da editorial, que agradeceu a axuda proporcionada pola Consellaría de Cultura e Educación e Ámbito Cultural El Corte Inglés, entidades que apoiaron a celebración destes premios 2015. Agradeceu o traballo das persoas do xurado e parabenizou ás gañadoras e gañador ás que cualificou de membros da Xeración da Esperanza, que está renovando á literatura galega actual.

Vilaboa: O Escritor na súa Terra Xosé María Álvarez Cáccamo, o 6 de xuño

A1430316349527banner-caccamo Homenaxe O/A Escritor/a na súa Terra, impulsada pola Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega (AELG), chega este ano á súa XXI edición recaendo, por decisión unánime da súa Asemblea de Socios e Socias, na figura de Xosé María Álvarez Cáccamo, que será homenaxeado no Concello de Vilaboa, onde chantou as súas raíces hai 25 anos.

Esta iniciativa anual conforma xa unha tradición na traxectoria da Asociación, e tense constituído ao longo de dúas décadas como unha celebración na que a terra de orixe ou adopción do homenaxeado/a cobra un protagonismo fundamental. É vontade da AELG honrar escritores/as procurando o contacto directo co autor/a e a súa implicación persoal na xornada de homenaxe.

Unha celebración múltiple e popular na que se vén recoñecendo a entidade literaria de insignes figuras das nosas letras, a través dunha serie de eventos como a entrega do galardón Letra E de escritor/a (unha peza escultórica de Silverio Rivas), a plantación dunha árbore simbólica (unha moreira branca elixida polo propio autor), a colocación dun monólito conmemorativo e a atribución do nome do homenaxeado a un espazo público, neste caso á avenida o Parque Público Poeta Xosé María Álvarez Cáccamo.

PROGRAMA DE ACTOS
11:30 h. Parque Público CartelLetraECaccamoPoeta Xosé María Álvarez Cáccamo (Santa Cristina de Cobres, a carón do CEP Plurilingüe de Riomaior).
Descubrimento do Monólito conmemorativo e plantación da moreira branca (árbore simbólica do escritor).
Interveñen:
Cesáreo Sánchez, Presidente da AELG.
•Ornela Fernández Salgado, Tenente de Alcalde de Vilaboa.
Xosé María Álvarez Cáccamo.
Descubrimento da placa que atribúe o nome do homenaxeado ao parque.

12:15 h. Casa da Cultura de Riomaior (Santo Adrián de Cobres)
Acto de entrega da “Letra E”.
Interveñen:
•José Luis Poceiro Martínez, Alcalde de Vilaboa.
Mercedes Queixas Zas, Secretaria Xeral da AELG.
Cesáreo Sánchez Iglesias, Presidente da AELG.
Xavier Rodríguez Baixeras: Laudatio.
Entrega da peza escultórica do artista Silverio Rivas.
•Intervención do homenaxeado: Resposta á laudatio por parte de Xosé María Álvarez Cáccamo.

14:00 h. Pazo de Larache (Lugar de Larache, 16 – Santa Cristina de Cobres).
Xantar de confraternidade.
Aberto aos/ás socios/as da AELG, á veciñanza de Vilaboa e demais persoas interesadas.

Consonte este novo século prosegue a súa andadura, máis se engrandece a figura de Xosé María Álvarez Cáccamo (Vigo, 1950) e máis vasto é o espazo que ela vai ocupando para a nosa historia na estima de toda persoa que se mova no ámbito da creación literaria galega. Autor emblemático da xeración poética dos 80, intenso e múltiple, polifacético, impenitente curioso sempre en procura de novos xeitos (e xestos) de beleza (non só na creación literaria, mais tamén, por exemplo, nas cunchas mariñas e no poema-obxecto), a súa vitalidade extrema, que carece dun tope definido, e a súa índole xenerosa sempre serán causa de novas maneiras de sorpresa, de compromiso cívico ou de irada protesta contra a barbarie.

A súa vida, que provén de eminente estirpe de escritores e que el relatou brillantemente nun libro de memorias e, aliás, reflectiu de contino nos seus poemas maxistrais, decorreu primeiramente –e sobre todo– no barrio das Travesas de Vigo e na exaltación dos veraos de Coruxo, na beira da ría, para, co tempo, se desprazar, en novo círculo familiar, até os Cobres, no concello de Vilaboa, e en concreto o sobranceiro lugar de Vilar, desde onde asiste todos os días ao espectáculo singular da enseada de San Simón e no que xa se considera un arraigado, un veciño máis. E é nese cativador escenario onde o noso Pepe Cáccamo se dispón a ser declarado –en irónica redundancia– escritor e a plantar a moreira branca, da que a follaxe se derrame sobre si e sobre esa terra, en perenne sedución.

PolipticoLetraECaccamo

ANTERIORES MERECEDORES/AS DESTE GALARDÓN

I Edición
ANTÓN AVILÉS DE TARAMANCOS
1995 • Boa, Taramancos

II Edición
BERNARDINO GRAÑA
1996 • Cangas do Morrazo

III Edición
MANUEL MARÍA
1997 • Outeiro de Rei

IV Edición
MARÍA XOSÉ QUEIZÁN
1998 • Vigo

V Edición
XOSÉ NEIRA VILAS
1999 • Gres, Vila de Cruces

VI Edición
UXÍO NOVONEYRA (póstumo)
2000 • Parada do Courel

VII Edición
LUZ POZO GARZA
2001 • Ribadeo

VIII Edición
XOSÉ CHAO REGO
2002 • Vilalba

IX Edición
XOSÉ FERNÁNDEZ FERREIRO
2003 • Nogueira de Ramuín

X Edición
SALVADOR GARCÍA-BODAÑO ZUNZUNEGUI
2004 • Teis, Vigo

XI Edición
PURA E DORA VÁZQUEZ
2005 • Ourense

XII Edición
MARÍA DO CARME KRUCKENBERG
2006 • Vigo

XIII Edición
MANUEL LOURENZO
2007 • O Valadouro

XIV Edición
XOSÉ VÁZQUEZ PINTOR
2008 • Melide

XV Edición
AGUSTÍN FERNÁNDEZ PAZ
2009 • Vilalba

XVI Edición
MARILAR ALEIXANDRE
2010 • Santiago de Compostela

XVII Edición
PACO MARTÍN
2011 • Lugo

XVIII Edición
XAVIER RODRÍGUEZ BAIXERAS
2012 • Ribadeo

XIX Edición
MARICA CAMPO
2013 • O Incio

XX Edición
XABIER P. DOCAMPO
2014 • Castro Ribeiras de Lea

Cesáreo Sánchez Iglesias: “O lugar de soberanía do idioma”

ArtigoCesáreo Sánchez Iglesias de Cesáreo Sánchez Iglesias en Sermos Galiza:
Discurso pronunciado no acto de entrega dos premios da AELG que se desenvolveu o pasado 9 de maio en Lugo.

Vimos celebrar tamén ás institucións culturais e aos homes e mulleres que fixeron e fan da nosa cultura o centro de gravidade do seu labor. Sería impensábel a nosa cultura e a actividade da AELG sen a colaboración fértil destas institucións.
Tamén aquelas administracións públicas que teñen á súa fronte homes e mulleres que fan da cultura da nosa nación e o noso idioma o seu referente o seu eixo transversal vertebrador. Eles e elas saben que o que outorga e inviste de dignidade política a un cargo público é a defensa de valores coma os do noso idioma no que se constrúe a nosa cultura, en dialogo coas culturas que constrúen o noso tempo. É algo máis que a xestión do debe e o haber das contas públicas o desempeño dunha responsabilidade política de goberno en calquera das administracións.
O escritor e a escritora, na nosa cultura, crea e volve crear sen fin o borroso mapa da memoria individual e colectiva, a realidade que transcende a realidade do noso humano vivir.
O escritor é o posuidor dunha lingua creadora dun lugar dende o que pensarmos o mundo e explicármonos e nos lembrar a pertenza a un lugar para non sermos así a construción cultural de outras culturas por moi hexemónicas que sexan ou pretendan ser.
Dinos o escritor palestino Edward Said que o oriente e o orientalismo foron unha creación cultural do occidente dende unha posición hexemónica para se apropiar dunha suma de culturas que englobou na palabra Oriente e así convertelas en algo que non eran, para mellor as dominar e dominar así os seus países, política e economicamente. Non somos alleos a estas dinámicas históricas de desposesión cultural.
Corresponde aos galegos e galegas en xeral, e aos escritores e escritoras en particular, a construción da súa cultura que é a suma do pasado e presente da nosa intima biografía colectiva. É aprendermos a ler na tradición os mais antigos soños que dormen nos signos, cos que tallamos a pedra e amasamos os silencios da enmudecida Terra e do mar, coas súas secretas revelacións para que o escuro fose canto e alfaia en tantas arealongas.
Toda cultura precisa dos seus escritores escritoras e no caso da cultura galega o seu papel faise cada vez máis necesario nun tempo no que a suma do desleixo e a institucionalización da ignorancia sobre nosa cultura faise máis e mais requintada.
Non son o primeiro en dicir -creo que foi Auden- que toda cultura ten na súa literatura un lugar de soberanía do idioma no que se expresa. Un lugar de resistencia contra da usura con que é tratado o idioma, fronte ao efecto banalizador da globalización, polo que cada vez faise mais evidente que a vontade de escribir ben é unha ética.
Os galegos e galegas levamos máis da metade da nosa historia construíndo a nación sen clase dirixente, que si tivemos en períodos de normalidade histórica. Mais aínda así construímos unha das culturas mais florecentes da Europa que alimentamos e que, tamén, nos fixo a nós crecer. Fomos capaces de consumar na mais fermosa tradición oral os mais antigos ritos da conciencia de ser dunha terra e participar dos seus ciclos da vida.
Nas catro ultimas décadas construímos humildes institucións coma esta asociación, aproveitando aquela fraca descentralización autonómica. Conseguimos naquel tempo erguermos institucións públicas que, cada vez mais exsangües, hoxe están a se converter nun peso morto que non permite desenvolver as necesarias capacidades para as que foron creadas.
Hoxe, os escritores, os mediadores sociais, entre o que está o impagable traballo do profesorado, dos bibliotecarios, teimamos na construción dun sistema literario que puidera respirar cunha industria editorial hoxe cada vez mais feble.
Todos temos nestes momentos a necesidade dun plan estratéxico de apoio ao libro galego e dun inaprazábel Plan de Lectura, consensuado con todos os axentes partícipes, que continuamos a agardar desde o seu anuncio no Parlamento Galego hai xa máis de dous anos por parte dos responsables de Cultura, que coloque o libro e a lectura na cerna da formación humanística e da construción do pensamento crítico da sociedade galega e que sume valor económico engadido á sempre necesaria industria cultural.
Pola mesma razón que non fun coleccionista de números cero de revistas, nunca fun amante de informes dramáticos sobre a nosa lingua. Outra cousa é que temos que dotármonos das lexitimas alarmas diante dunha falsa normalidade, que está a levar nosa lingua a perigosos espazos de febleza sen retorno, mesmo nun momento no que se está a tentar lle tranferir a responsabilidade normalizadora á sociedade á que non se lle permite vivir en galego.
Vainos a vida en que non se rompa a transmisión oral do idioma na educación básica, precisamente cando hai tantos escritores e escritoras que dan o mellor do seu froito literario na literatura infantil e xuvenil -literatura con maiúsculas-, ademais de termos unha respectada e florecente calidade editora.
A escrita literaria coma un elemento normalizador. Este é o noso empeño esa é a razón de sermos.
Este ano tamén celebramos o día 24 de febreiro como o Día de Rosalía, que xa é unha realidade grazas á receptividade social da súa figura e da súa obra. Coma todos os anos reivindicamos que o Panteón de Galegos Ilustres sexa laico, de aceso publico e cun uso de propiedade publica. A situación na que se atopa o Panteón de Galegos Ilustres é a metáfora da situación do nosa a cultura e quizais tamén do noso país. Vainos a vida, en defendermos os nosos símbolos nacionais.
Rosalía non é unha elección estética ou é algo mais que unha elección estética entre os moitos escritores e escritoras que son a nosa fértil tradición literaria.
Na súa obra está depositado o espello da nosa inmensidade interior. Como dixen este 24 de Febreiro: A súa obra non só, e nada menos, fixa as inquedanzas dunha muller do seu tempo que vai mais ala do seu tempo. Por isto é tan actual. Porque soubo ler os mais íntimos segredos da alma humana, aquela que os Galegos e galegas soubemos aportar de noso coma singular ao conxunto da humanidade.
O feminismo que defende Rosalía é liberador do ser humano.
Grazas á súa obra, tamén os homes, poderemos facer cinza da historia do patriarcado que levara o vento
No outono pasado, no Galeusca de Barcelona reflexionamos sobre a situación profesional do escritor. Na nosa nación, son poucas as escritoras e escritores que poidan vivir da súa profesión. Noutras nacións do Estado descendeu de maneira alarmante. Aquí aínda non se chegou a uns mínimos necesarios. Aínda que é evidente que a profesionalidade sempre guiou aos escritores galegos. Non sería posíbel unha literatura que pode competir en calidade con calquera literatura doutras nacións se non se tivese unha entrega profesional. Haberá que comezar a aceitar que é imprescindíbel abrir os camiños da profesionalización tamén para as escritoras e escritores galegos.
Di un Clásico Taoísta Vietnamita moi querido por Ho Chi Ming e por quen isto escrebe: “Se as palabras non son as correctas, a linguaxe non di a verdade das cousas. Se a linguaxe non concorda coa verdade das cousas os asuntos non poderán chegar a bo fin”.
Este ano no consello directivo da AELG pensamos que era de xustiza recoñecermos publicamente que só con prensa galega en galego é posíbel dicirmos as nosas verdades no día a día. A que mostra como somos e como nos soñamos.
Decidimos premiar como Institucións Culturais ao Colexio Profesional de Xornalistas de Galicia, á Asociación de Medios en Galego e a aquelas e aqueles Os bos e xenerosos no eido do xornalismo en galego, Margarita Ledo, Manuel Lombao, Tereixa Navaza e Xose María Palmeiro en representación de todos e todas as profesionais do xornalismo, que puxeron os alicerces para termos uns medios de comunicación galegos e en lingua Galega nun tempo no que nacíamos a tantas cousas.
Esta cidade é o centro de gravidade da sección de literatura oral, a alfaia da AELG e o noso orgullo. Da mao de Antonio Reigosa, con Isidro Novo e toda a actual e recen estreada equipa, da súa mao ven o Premio Mestras-es da Memoria por toda unha vida de dedicación exemplar á transmisión oral de saberes e valores da nosa cultura popular tradicional.
Grazas, Josefa Arias e Emilio do Pando, por seren a memoria viva do noso idioma. Sen o idioma que vostedes conservaron e transmitiron pouco futuro tería o noso idioma. Grazas.
Grazas á equipa da secretaria técnica, Ana e Ernesto, e ao consello directivo, son moitos os proxectos a se desenvolver: A Escola de Escritores e Escritoras que segue o seu labor cos Obradoiros de creación literaria alí onde atopamos apoio institucional. Autor a autor imos construíndo o territorio do escritor da escritora trazando as xeometrías da alma ao longo das cidades e vilas do noso pais. Cos Roteiros literarios percorremos as pegadas físicas que habitan vida e a obra dun escritor e escritora. Lemos así a Nosa Terra coma se fose un libro.
A web da AELG que anda a cumprir dez anos vai polos dezasete millóns de entradas de máis de 27 países. Entre as seccións está a das palabras con memoria que recolle Isidro Novo, esas palabras sempre vivas aínda, despois de renaceren das súas incontábeis mortes, da luz dos seus outonos que teñen no seu centro toda a primavera
No novembro pasado os máis novos celebraron o seu VIII Encontro, anovando formatos da palabra audiovisual.
Para o outono deste ano celebraremos o noso sexto congreso de escritores na cidade de Pontevedra para tomarlle o pulso á fértil realidade actual da nosa literatura e lle interrogar ao futuro, tamén para buscar instrumentos para necesaria visibilidade social do noso Sistema Literario.
Do primeiro congreso de Poio celebrado hai 34 anos en Poio. Entrecollo algúns puntos daquel manifesto:
– Que o escritor se negue a que as súas declaracións sexan traducidas, en calquera dos medios de comunicación galegos.
– Escola galega e en galego a todos os niveis.
– Derrogación do decreto de bilingüismo.
É evidente que segue a ser necesario que nos reunamos para debater sobre o momento actual e o noso futuro.
Ao escritor brasileiro Luiz Ruffato distinguímolo coma o autor que combina a excelencia literaria co compromiso ético que o converte en referente na defensa da dignidade humana e nomeámolo escritor Galego universal. O noso escritor dicía no 2007, cito: “O que nos une, portugueses, brasileiros, angolanos, moçambicanos, guineenses, timorenses, são tomenses, cabo-verdianos? Tal vez, concluíamos, unha língua comum, o que redunda num conceito, a Lusofonia. Mais aqui xa não há consenso: a língua e a cultura, foram impostas por médio da exploração e a repressão das populações autóctones, que deixaram profundas cicatrizes nas relacións entre colonizadores e colonizados. Por outro lado sabemos que a língua com que nos expressamos, antes de ser portuguesa, é galega -a Galiza é o berço do que se convencionou denominar, por inxuncions históricas, de língua portuguesa. Então na época (2005) propus que ao invés de levantarmos a bandeira da lusofonia, passarmos a falar de Galeguia. Que devolve o sentido original da raiz da Nossa língua, relativiza o peso do passado colonial e incorpora, com os devidos réditos, a Galiza a este universo comum”.
O proxecto literario de Luiz Ruffato foi o de “ficcionalizar a história da classe operária brasileira desde meados do século XX até o início do século XXI.” Fundamentalmente, o seu Proxecto de escrita é, cito, “os inmigrantes que foram expulsos pela fome e pela miséria do seu país natal. Porque o Brasil é um país formado por imigrantes europeus e asiáticos e mas também pelos imigrantes internos do Nordeste e Minas Gerais, deixando para trás não só suas raízes culturais, mas principalmente sua história”. Benvido a esta terra que sempre foi a súa.
E antes de comenzar este voso acto de celebración quixeramos desde o Consello directivo enviar un abrazo fraterno aos escritores que este ano nos deixaron para vivir na súa obra: o profesor Alfonso Magariños Sueiro e o profesor e Mestre Francisco Carballo: el axudou como poucos a que Galiza tivese medios de comunicación Galegos e en Galego.”

Manuel Bragado: “Máis alá da resistencia”

ArtigoManuel Bragado de Manuel Bragado en Brétemas:
“Gustoume moito que a entrega no Círculo das Artes de Lugo dos premios da AELG 2015 constituíse un alegato esperanzoso máis alá da resistencia, como sinalou sabiamente a xornalista Tareixa Navaza, xa que «resistir non é perder nunca a esperanza». Unha actitude que destilaron as palabras que lin de Agustín Fernández Paz, no momento de agradecer o premio que recibiu A viaxe de Gagarín como «mellor libro de Narrativa», lembrando que a loita polas liberdades «hoxe segue sendo necesaria». Espírito que reivindicou Ramón Nicolás, un ano máis premiado como «mellor blog literario», cando dixo que «en Caderno da crítica escribo dende unha actitude de construción colectiva, compartindo e colaborando na difusión da literatura galega.» Esperanza presente nas plabras sabias e afoutas de Montse Dopico, cando agradeceu o premio á «mellor traxectoria de xornalismo cultural» reclamando corresponsabilidade na defensa da nosa cultura e propoñendo que «non temos medo e imos máis alá da resistencia.» Actitude que compartiu Carlos Negro, premio «ao mellor libro infantil e xuvenil», convidando a que «non vos pinten costuras nos labios» e os xornalistas Xosé María Palmeiro, Margarita Ledo e Manuel Lombao e Tareixa Navaza, premiados como Bos e xenerosos, denunciando «a invernía do uso do galego nos medios» e afirmando que o xornalismo é unha profesión onde «non se pode ter medo.» Como gustei moito das palabras cheas de matices de esperanza de Cesáreo Sánchez Iglesias nas que proclamou «a literatura como territorio de soberanía do idioma« e reclamou un plan estratexico para o sector do libro e da lectura. Unha esperanzadora noite da letras, conducido con gran elegancia por María Solar. Regresamos felices, a pesar da picada dunha roda.”

Agustín Fernández Paz, premio da AELG á mellor obra narrativa por A viaxe de Gagarin

DesdeAELG Logo 1-2015 Sermos Galiza:
“O presidente da Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega, Cesáreo Sánchez, reivindicou a literatura como “lugar de soberanía do idioma” e o papel da prensa “galega e en galego”.
O Círculo das Artes de Lugo acolleu a Gala das Letras, durante a que se deron a coñecer as obras gañadoras dos premios da Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega (AELG). A obra A viaxe de Gagarin de Agustín Fernández Paz foi elixida como o mellor título de 2014 en narrativa polos centos de socios e socias.
Abriu a Gala a xornalista da TVG María Solar que recordou que “seguimos soñando, querendo e amando a nosa lingua”. Foi seguida do presidente da AELG, Cesáreo Sánchez, que reivindicou a literatura como “lugar de soberanía do idioma” e a escrita literaria “como un elemento normalizador”. Sánchez fixo mención ao papel dos medios e asegurou que “só con prensa galega e en galego é posíbel dicir as nosas verdades”.
A distancia do tambor de Eva Veiga fíxose co galardón na categoría de poesía, mentres que Carlos Negro conseguiu o premio a mellor obra de literatura Infanto-Xuvenil por Penúltimas tendencias. “O meu maior premio son os ollos da rapazada á que lle descobres o mundo cunha palabra”, dixo durante o discurso. Montse Dopico foi a gañadora na categoría de xornalismo cultural. “Non vou reivindicar a lingua e a cultura porque sería como reivindicar respirar”, manifestou.
A AELG entregou outros tres premios honoríficos e unha distinción, anunciados con anterioridade. Recoñeceuse Josefa Arias e Emilio do Pando, por unha vida dedicada a transmisión da cultura popular galega, co premio ‘Mestras-es da Memoria’. O Escritor Galego Universal 2015 foi para o autor brasileiro Luiz Ruffato. Abraham Cupeiro e Iago González puxeron a música na Gala das Letras “dando vida aos instrumentos esquecidos”. (…)”

Isidro Novo: “Moitas palabras en uso non están recollidas en ningún dicionario”

EntrevistaIsidro Novo de Carme Vidal a Isidro Novo en Sermos Galiza:
“O escritor Isidro Novo é o autor de Palabras con memoria, a nova sección da Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega (AELG) que Sermos Galiza comeza a publicar no seu número 140.
– Sermos Galiza (SG): Cando comezou a súa procura de palabras sen catalogar?
– Isidro Novo (IN): Foi no 2007 cando llo comentei a Cesáreo Sánchez Iglesias e botamos a andar o proxecto. Parecíame que había palabras que eu escoitaba a cotío e non estaban ningún dicionario dos que manexaba. Da inmensa maioría das 1260 entradas recollidas -palabras e tamén algunha expresión- podemos dicir que só unhas 40 parecen a tal altura en algún dicionario. Buscaba precisamente iso, rexistrar palabras que non estiveran reflectidas en ningún dicionario.
– SG: Como explica que sexan tantas as palabras que quedan fóra dos dicionarios?
– IN: As persoas que fan os dicionarios elixen entre as propostas dialectais aquelas que consideran máis determinantes e obvian as demais, creo que iso inflúe, mais non o teño moi claro. Sorpréndeme que hai palabras nas rúas de xente que fala galego e non están rexistradas.
– SG: Entre as palabras que non se recollen, detectou algún grupo en especial? algún campo semántico singular?
– IN: Moitas palabras relacionadas cos froitos ou con elementos relacionados coas colleitas e o agro non están recollidos. Mesmo na Asociación de Escritores e Escritoras en Lingua Galega (AELG) abrimos unha sección que se chama “A verde”, relacionada coa nosa labranza. Aparecen, poño por caso, castes de mazás ou peras que non están no dicionario.
– SG: Como chegan a vostede esas palabras? Cal é o proceso de recollida?
– IN: Abrimos o correo palabra.con.memoria@aelg.org para recibir aportacións da xente mais a maior parte proveñen do trato persoal. Mesmo hai xente que se achega pola rúa e me ofrece novas palabras. Eu responsabilizo a persoa que a manda cando se publican, é dicir, aparece o seu nome alí e tamén a zona onde se escoitou. Á xente gústalle que se lle recoñeza o ter recollido a palabra.
– SG: Como vai ser a sección que publicará a partir de agora no semanario Sermos Galiza?
– IN: Ao decidir publicar a sección no semanario estiven fozando coas palabras e pensei que por campos semánticos podería ser moi formal. Optei por escoller unha palabra vínculo e publicar canda outras relacionadas con ela. Unha entrega da vaca, o pan, o viño… ese vínculo relaciona con cinco ou seis palabras que son as publicadas.
– SG: Coida que o seu traballo pode conducir a que, no futuro, esas palabras sexan recollidas nalgún dos dicionarios?
– IN: Quen se dedica a recoller palabras ten como fin rescatalas e que se volvan usar. Gustaríame que foran recollidas mais a min éncheme de satisfacción poñelas de novo en circulación e que non se esquezan. Este traballo pode contribuír a que os dicionarios glosen palabras que non empregaban. Ogallá que a xente que fai os dicionarios se convenza e as inclúa. A riqueza do noso vocabulario é inmensa.
– SG: Algunha palabra que lle chamase poderosamente a atención?
– IN: Pois, poño por caso, xa varias da primeira entrega como por exemplo aguch! Que é o termo que se empregaba para animar as vacas a beber.
– SG: Cómpre lembrar a súa condición de escritor que procura palabras. A riqueza léxica reflíctese na literatura ou tamén neste ámbito se está a recortar o número en uso?
– IN: Eu procuro coidar o léxico, encántanme as palabras e a toponimia e á hora de escribir tamén emprego algunha palabra que non está nos dicionarios convencionais, mais que os lectores sexan quen de interpretar porque, ao meu ver, é unha maneira de enriquecemento. Certamente, na literatura empréganse poucas palabras e iso é unha pena. Vai moito por modas tanto nas palabras como nos propios xéneros literarios. O sistema móvese así mais eu considero que as palabras están aí para se usar e non debemos deixalas enferruxar.”

Crónica fotográfica do 2015, ano Lois Pereiro, que tivo lugar o sábado 11 de abril en Monforte

Estas son algunhas das fotografías do acto 2015, ano Lois Pereiro, que tivo lugar o sábado 11 de abril en Monforte. Pódese ver a galería completa aquí.

1428908975338AnoLoisPereiro-Monforte_20150411-151428919295072100_33501428919295747100_33551428919298622100_33991428919298930100_34021428908980955AnoLoisPereiro-Monforte_20150411-12

Monforte: 2015, ano Lois Pereiro

cartel_loisPereiro_monforteAs actividades deste sábado 11 de abril en Monforte teñen a súa orixe nunha moción do grupo de goberno que foi aprobada na sesión plenaria celebrada pola Corporación Municipal o pasado 26 de xaneiro. Nesta proposta recollíase declarar o 2015 como Ano Lois Pereiro e darlle o nome do poeta á Casa da Cultura e á Biblioteca Pública Municipal.
Os actos, abertos á participación da cidadanía, comezarán ás 11:45 horas coa recepción á familia de Lois Pereiro, e ás autoridades e invitados/as.

Ás1428575716946SELO_REDONDO_DEFINITIVO_BIBLIO 12:00 h. celebrarase o acto de nomeamento da Casa da Cultura de Monforte de Lemos como CASA DA CULTURA POETA LOIS PEREIRO e da Biblioteca Pública Municipal como BIBLIOTECA PÚBLICA POETA LOIS PEREIRO, dándose lectura á acta da sesión plenaria onde se recolle este acordo.

Ás 12:15 h. abrirase a Biblioteca Pública Municipal e realizarase o selado de diferentes libros de e sobre Lois Pereiro co novo selo coa súa imaxe.

A partir das 12:30 h., no salón de actos da Casa da Cultura, desenvolverase un acto aberto ó público no que participarán varios autores/as pertencentes á Asociación de Escritores e Escritoras en Lingua Galega (AELG). Este acto comezará co saúdo do presidente da AELG, Cesáreo Sánchez Iglesias, e continuará coa lectura de textos de Lois Pereiro por parte, entre outros/as, dos e das escritores/as Rosalía Fernández Rial, Manuel Rivas, Xurxo Souto, Antón Lopo, Mario Regueira, Iago Martínez, e Mercedes Queixas. Entre as diferentes lecturas, o músico monfortino Gonzalo Herrero interpretará breves pezas musicais.

O Concello encargou unhas chapas con estrofas de poemas de Lois Pereiro, chapas que se repartirán entre as persoas que asistan ao acto.
A xornada conmemorativa rematará ás 21:00 h. cun concerto na Praza de España a cargo dos grupos VERA LYNN e OS TRES TREBÓNS.

Por outra banda, as portas de acceso á Biblioteca Pública Municipal serán rotuladas coa imaxe do poeta e o nome que a partir do sábado denominará a este centro de estudo e lectura.

Ademais das actividades programadas para este sábado, ó largo do ano 2015 desenvolveranse varios actos sobre a figura de Lois Pereiro. O primeiro deles levarase a cabo este xoves día 9 de abril e terá coma escenario os tres IES da cidade.
García, integrante do grupo Dios Ke Te Crew, e o cantautor punk O Leo, ofrecerán ao estudantado de bacharelato unha charla-actuación para divulgar e motivar á mocidade na participación dos actos do sábado día 11.
García e Leo teñen musicado varios poemas de Lois Pereiro, ademais Leo (filólogo e profesor de galego) é un erudito na obra do escritor e poeta monfortino.
As charlas serán ás 10:15 h. no IES Daviña Rey, ás 12:00 h. no IES Río Cabe, e ás 13:25 h. no IES A Pinguela.

Todas estas actividades contan co patrocinio da Vicepresidencia Primeira da Deputación de Lugo.

vinilobiblioSELO_RECTANGULAR_DEFINITIVO_BIBLIO_

Monforte: 2015, ano Lois Pereiro

cartel_loisPereiro_monforteAs actividades deste sábado 11 de abril en Monforte teñen a súa orixe nunha moción do grupo de goberno que foi aprobada na sesión plenaria celebrada pola Corporación Municipal o pasado 26 de xaneiro. Nesta proposta recollíase declarar o 2015 como Ano Lois Pereiro e darlle o nome do poeta á Casa da Cultura e á Biblioteca Pública Municipal.
Os actos, abertos á participación da cidadanía, comezarán ás 11:45 horas coa recepción á familia de Lois Pereiro, e ás autoridades e invitados/as.

Ás1428575716946SELO_REDONDO_DEFINITIVO_BIBLIO 12:00 h. celebrarase o acto de nomeamento da Casa da Cultura de Monforte de Lemos como CASA DA CULTURA POETA LOIS PEREIRO e da Biblioteca Pública Municipal como BIBLIOTECA PÚBLICA POETA LOIS PEREIRO, dándose lectura á acta da sesión plenaria onde se recolle este acordo.

Ás 12:15 h. abrirase a Biblioteca Pública Municipal e realizarase o selado de diferentes libros de e sobre Lois Pereiro co novo selo coa súa imaxe.

A partir das 12:30 h., no salón de actos da Casa da Cultura, desenvolverase un acto aberto ó público no que participarán varios autores/as pertencentes á Asociación de Escritores e Escritoras en Lingua Galega (AELG). Este acto comezará co saúdo do presidente da AELG, Cesáreo Sánchez Iglesias, e continuará coa lectura de textos de Lois Pereiro por parte, entre outros/as, dos e das escritores/as Rosalía Fernández Rial, Manuel Rivas, Xurxo Souto, Antón Lopo, Mario Regueira, Iago Martínez, e Mercedes Queixas. Entre as diferentes lecturas, o músico monfortino Gonzalo Herrero interpretará breves pezas musicais.

O Concello encargou unhas chapas con estrofas de poemas de Lois Pereiro, chapas que se repartirán entre as persoas que asistan ao acto.
A xornada conmemorativa rematará ás 21:00 h. cun concerto na Praza de España a cargo dos grupos VERA LYNN e OS TRES TREBÓNS.

Por outra banda, as portas de acceso á Biblioteca Pública Municipal serán rotuladas coa imaxe do poeta e o nome que a partir do sábado denominará a este centro de estudo e lectura.

Ademais das actividades programadas para este sábado, ó largo do ano 2015 desenvolveranse varios actos sobre a figura de Lois Pereiro. O primeiro deles levarase a cabo este xoves día 9 de abril e terá coma escenario os tres IES da cidade.
García, integrante do grupo Dios Ke Te Crew, e o cantautor punk O Leo, ofrecerán ao estudantado de bacharelato unha charla-actuación para divulgar e motivar á mocidade na participación dos actos do sábado día 11.
García e Leo teñen musicado varios poemas de Lois Pereiro, ademais Leo (filólogo e profesor de galego) é un erudito na obra do escritor e poeta monfortino.
As charlas serán ás 10:15 h. no IES Daviña Rey, ás 12:00 h. no IES Río Cabe, e ás 13:25 h. no IES A Pinguela.

Todas estas actividades contan co patrocinio da Vicepresidencia Primeira da Deputación de Lugo.

vinilobiblioSELO_RECTANGULAR_DEFINITIVO_BIBLIO_

Rianxo: Catro singraduras en honra de Manuel Antonio

MA_CARTEL_ANUNCIADOR