Desde La Voz de Galicia:
“O padroado dos premios San Martiño de Normalización Lingüística vén de resolver por maioría a concesión dos recoñecementos correspondentes á edición deste ano á Asociación Cultural Vagalumes e á agrupación musical A Banda da Loba. O colectivo Vagalumes acadou o premio San Martiño á difusión da lingua galega na comarca de Tabeirós-Terra de Montes. A concesión baséase no longo percorrido da asociación no desenvolvemento e fomento da lingua galega. Desde o ano 2009 ata a actualidade a asociación ten promovido conferencias, coloquios, mesas redondas, proxeccións audiovisuais, ciclos de teatro, publicacións e homenaxes en prol da normalización, defensa e difusión do galego. A derradeira homenaxe tivo lugar hai poucas semanas, co gallo da conmemoración do centenario do xornal El Emigrado (1920-2020).
Pola súa parte, A Banda da Loba é recoñecida co premio San Martiño á difusión lingüística no ámbito galego. A Banda da Loba, que ten entre as súas integrantes dúas estradenses -as irmás Andrea e Marcela Porto-, é unha das voces máis frescas e renovadoras do panorama musical galego. A banda ten publicados dous traballos discográficos: Bailando as rúas (2017) e A fábrica da luz (2019). Caracterizada no aspecto creativo polo eclecticismo, aunando a tradición con ritmos como o pop, o reggae ou o ska, a súa identidade como banda aséntase nunha defensa firme da muller, a terra e a lingua. Neste senso, a banda ten musicado poemas de autores coma Celso Emilio Ferreiro, Manuel María ou Rosalía de Castro.
O padroado decidiu deixar este ano deserto o premio San Martiño a toda unha vida de dedicación á normalización lingüística. Ademáis, debido a motivos de protocolo sanitario, os premios da presente edición non se entregarán nun acto público, como viña sendo habitual nos últimos anos, senón no transcurso dunha rolda de prensa no Teatro Principal que terá lugar o día 13 de novembro.”
Arquivos da etiqueta: La Voz de Galicia
Antía Yáñez: “A cultura pode educar, pero o que ten que facer primeiro é entreter”
Noia: presentación de Silencio, de Agustín Agra, o 25 de setembro
Xan Fernández: “O Anllóns foi fonte de enerxía, pero tamén de alimentación”
Entrevista a Xan Fernández en La Voz de Galicia:
“O Instituto de Estudos Bergantiñáns vén de publicar o volume O río Anllóns, arteria principal de Bergantiños, un texto obra de Fernando Cabeza Quiles, Evaristo Domínguez Rial, Xan Fernández Carrera, Antón García Losada e Luis Giadás Álvarez e no que colaboraron ducias de persoas aportando datos e informacións que foron minuciosamente recollidas nesta monografía. Nela recóllense datos como a descrición do propio río, mapas do seu curso e das parroquias polas que pasa, un estudo da flora e da fauna, outro de aves escrito por José Luis Rabuñal, o aproveitamento que se fixo, sobre todo, da súa desembocadura… «Non había un estudo tan amplo sobre o río e cremos que era necesario para coñecelo, protexelo e quizais poñelo en valor a nivel turístico», dixo o presidente, Xan Fernández en RadioVoz Bergantiños.
– La Voz de Galicia (LVG): Foi escrito a cinco mans.
– Xan Fernández Carrera (XFC): Exactamente, a cinco mans aínda que coa axuda de moita máis xente. Queriamos que fose un libro colectivo cun estudo integral do río, e para iso precísase de moita información e moi diversa. Este grupo de persoas fomos os autores do texto e tamén recollemos toda o material dos informantes. Ao mesmo tempo, queriamos festexar o vixésimo aniversario da entidade -que foi en 2019- sacando este novo libro, que nun inicio estaba previsto para inicios deste ano.
– LVG: O propio formato é bastante diferente a outros proxectos publicados anteriormente.
– XFC: A nosa intención xa era sacar un traballo moi diferente aos cadernos que viñamos facendo, que eran propostas máis sinxelas e concretas para, por exemplo, facer rutas. Este queriamos que fose un traballo extraordinario, como pensamos que así acabou sendo, que nos levou case dous anos de traballo percorrendo partes do río e entrevistándonos con moita xente. Con todo iso saíu este libro, destinado sobre todo aos bergantiñáns que teñan interese por saber máis do río, pero que tamén sexa útil. O Anllóns é o elemento natural máis importante que ten a comarca e, ademais, defínea totalmente, pois nace e desemboca nela: atravesa de leste a oeste todo Bergantiños e dálle moita personalidade.
– LVG: Dá vida á comarca.
– XFC: Exactamente. Este río foi fonte de enerxía para mover muíños, centrais eléctricas e mesmo outro tipo de industrias; pero tamén foi fonte de alimentación, xa que había salmóns en abundancia, reos, anguías, lampreas, troitas… Hai unha anécdota que di que os xornaleiros que traballaban no Anllóns protestaban porque lles daban salmón moitos días á semana. (…)”
Rocío Leira: “Trescatorcedezaseis propón que o lector da obra sexa activo”
Rocío Leira: “Escribo intriga porque é tamén o que máis leo”
Elba Pedrosa: “Aínda aturamos amores doentes”
Entrevista a Elba Pedrosa en La Voz de Galicia:
“(…) – La Voz de Galicia (LVG): Esta novela [O que non sabías] nace dunha historia real?
– Elba Pedrosa (EP): De cativa escoitara moito os contos da familia. Tiña un remexido de historias, e tamén a idea da muller que busca a súa liberdade. Foi unha mestura desas ideas que veñen de hai anos. Quería escoitar, e que se ouvise, esa voz da muller liberadora que sofre a historia.
– LVG: Ten moito que ver coa familia e a muller galegas, coa nosa paisaxe familiar.
– EP: É a historia dunha familia galega que garda segredos do pasado, que se foron herdando de xeración en xeración, e que saen a través de dúas voces, a de Marisa e a do seu fillo, Roberto.
– LVG: O ton é intimista, sobre todo polas cartas de Marisa, esas intensas cartas que envía a un curmán. Por que escolleu esta forma? A voz da nai soa dun xeito moi diferente á do fillo no ouvido do lector.
– EP: Si, son voces moi distintas. Realmente a historia cóntaa o fillo, son as lembranzas da súa infancia e xuventude, e isto permite tamén que poida meter a voz da muller, as pinceladas do contexto histórico, da situación física e social. Pero o que achegan as cartas de Marisa son ese falar na intimidade, unha muller asubiando no seu silencio… Cando un escribe cartas escríbeas desde o silencio, en soidade. Isto permitiume conectar con ela e romper un pouco o ritmo, a rixidez. As cartas van entrando na novela para explicar cousas dende outra perspectiva. O fillo narra a historia familiar dende o seu punto de vista. O dela é outro. Ela acocha os misterios que non contou en vida. (…)”
Ribeira: presentación de O caderno de Rosalía, de María Xesús Blanco, o 26 de xuño
Letras galegas na Rede: un fervedoiro virtual
Artigo
de Ramón Nicolás en La Voz de Galicia:
“Ás poucas horas de ditarse as normas que nos confinan nas nosas casas agromaron numerosas iniciativas que ofrecen na Rede moitos contidos de balde. Campañas como a da AELG animaron a empregar diversos cancelos como #CorentenaLiteraria, #EuQuedonaCasa ou #CulturaNaRede por só citar algúns, que promoveron que diversas persoas con presenza na rede espallasen nelas contidos orientados a promocionar a lectura e outras actividades vinculadas coa literatura galega. Axiña se sumaron a estas campañas promocionais da lectura e do libro a Federación de Librarías de Galicia co lema Os libros non contaxian pero enganchan ou a Asociación Galega de Editoras coa campaña Mergúllate. Le en galego.
É salientable, sobre todo, o esforzo das diversas editoriais, que actúan con convicción en tempos de verdadeira incerteza polo complicado futuro que se albisca, como motores que vivifican o acceso á literatura galega na rede. Eis o caso de KalandrakaTV, o canal de televisión dixital de Kalandraka Editora, que potenciou os seus contidos con numerosas propostas audiovisuais baixo a etiqueta Contos contados. Asemade, Xerais convidou a diversas voces do seu catálogo para ler a primeira páxina dun dos seus libros baixo os cancelos #envozpropia #librosxerais mentres que, pola súa parte, Galaxia, ofreceu en aberto a película A esmorga e publicitou o envío gratuíto das vendas en liña do seu catálogo. Apiario sumouse igualmente á campaña de promocionar a poesía a través da lectura de poemas de diversas autoras ao abeiro da etiqueta #poesíaNaCorentena.
Unha editora especializada no ámbito da tradución tamén se sumou a estas iniciativas: a canguesa Rinoceronte, baixo a denominación #RinoplanDeContinxencia, cargou na súa web de libre acceso o título O Parnaso sobre rodas, de Christopher Morley, traducido por Estela Villar e o audiolibro O ano do xardineiro, do escritor checo Karel Capek.
Cómpre non esquecer iniciativas particulares como a de Francisco Castro, que ofrece na súa páxina persoal o primeiro capítulo da súa novela Tantos anos de silencio; a que impulsou Diego Giráldez baixo a etiqueta #CorentenaLiteraria que agrupa un bo grupo de voces contemporáneas que len na rede un capítulo ou un fragmento da súa obra. A estas súmanse propostas como a do Colectivo de Narración Oral de Galicia, que ofrece unha substanciosa #Pandemiadecontos ou a do Festival Atlántica, O Conto non para, con relatos orais verdadeiramente suxestivos.
Exemplos todos os citados, e outros que quedan fóra, do compromiso solidario e xeneroso de institucións, particulares e empresas editoras a prol de encher de recursos culturais e literarios esta corentena.”
“Un poeta descoñecido de 1936”
Entrevista
de Xesús Fraga a Francisco Castro en La Voz de Galicia:
“O desenterramento de foxas comúns de vítimas da Guerra Civil, ademais de emoción e dignidade, ás veces trae sorpresas na forma de obxectos persoais que asumen un potente simbolismo dende a perspectiva actual. Acontece tamén no territorio da ficción na nova novela de Francisco Castro (Vigo, 1966), Tantos anos de silencio (Galaxia), no que entre os seis cadáveres executados no pazo de Flavia durante a sublevación militar agocha unha revelación: o esqueleto dunha muller abraza contra o peito o libro dun poeta do que ninguén oíu falar, Ramón Gándara.
O autor pescuda, a través da figura dunha investigadora, Ánxela, o que aqueles días supuxeron para a vida ilustrada nun pazo, fanada pola violencia e a intolerancia. Unha cuestión que Castro sostén que non está pechada, nin moito menos, para a creación artística. «Os que din “outra novela máis da guerra!” polo xeral son os fillos ou os netos dos vencedores e mantiveron unha boa posición durante o franquismo», reflexiona o escritor. Porén, cre que despois da ditadura e os anos de silencio tácito trala Transición, evidénciase a necesidade de abordar o que el denomina «a mal chamada Guerra Civil» -«en realidade, foi un golpe de Estado contra a legalidade democrática da República»- dende a literatura ou o cine.
Precisamente, sen restar valor á historia e o ensaio, Castro ve na ficción un xeito moi acaído para relatar aqueles episodios. E por isto mesmo a figura dese poeta esquecido está chamado a desempeñar un papel crucial en Tantos anos de silencio. Castro cita a figuras como Lorca ou Alberti, «que puxeron o seu oficio ao servizo da causa republicana», unha disposición ideolóxica na que tamén cabe o amor. «O amor é un acto revolucionario», defende o escritor. «É un acto de liberdade, o que non tolera o fascismo. Cando amas, e amas de xeito diferente, é motivo de represión para unha ditadura, que tamén prohibe a súa manifestación escrita, xa que só quere literatura patriótica e afecta», engade quen adoita retratar nas súas obras o que refire como «o poder salvador da literatura».
Francisco Castro avoga por unha concepción comprometida do creador e da cultura: «Os artistas están obrigados a dicir as verdades incómodas, as realidades que molestan». Un papel válido hoxe coma antano, no que o escritor percibe un «rexurdir fascista, no que partidos como Vox queren cambiar o relato e impoñer unha sorte de posverdade na historia», algo que aínda fai máis necesaria a contribución da cultura.
Tantos anos de silencio publícase este luns en galego en Galaxia, editorial da que Castro é director xeral, simultaneamente coas súas versións en castelán (Rayo Verde), catalán (Capital Books) e éuscaro (Alberdania). O escritor cre que fóra de Galicia hai en xeral unha percepción moi positiva da literatura en galego, pero o seu desacougo mira máis preto: «Preocúpame que haxa tantos galegos que vivan de costas dos seus creadores».”
