Desde Nós Diario:
“A escritora Arantza Portabales recibiu esta segunda feira no Casino de Santiago de Compostela o Premio novela europea traducida a outra lingua, na modalidade de lingua galega, polo seu libro Deixe a súa mensaxe despois do sinal, publicado pola Editorial Galaxia no ano 2017. Este libro de Portabales foi traducido ao español, ao italiano, ao hebreo e ao alemán, e foi levada ao teatro pola compañía Tanttaka Teatroa de Euskal Herria.
No evento que decorreu no Casino de Santiago tamén se realizou unha homenaxe póstuma a Almudena Grandes, gañadora da modalidade do premio noutra lingua oficial do Estado español.
O acto de entrega dos premios culminou unha semana de difusión da novela europea traducida nos comercios composteláns.”
Arquivos da etiqueta: Nós Diario
Antón Cortizas: “No xogo tradicional hai un valor moi importante: os roles sempre son cambiantes”
Entrevista de Laura Veiga a Antón Cortizas en Nós Diario:
“(…) – Nós Diario (ND): Como foi saber que ía recibir o Premio Arume por Os versos da mariola?
– Antón Cortizas (AC): Resulta moi agradábel ver que algo que ti fixeches gusta, máis se é un premio que leva detrás o nome de Neira Vilas. Xa recibira unha mención de honra polo poemario Cando as follas voan. Nos premios literarios hai que ser insistente porque teñen que darse unha serie de circunstancias como ter unha obra dunha certa calidade e que lle guste a ese xurado concreto, porque sobre gustos non hai nada escrito.
Os versos da mariola é un capítulo máis da miña obra dedicada ao xogo e ao brinquedo tradicional. Na miña xuventude comecei a describir os xogos do meu barrio en Ferrol e de investigacións posteriores xurdiron Chirlosmirlos (Xerais) e Tastarabás (Xerais).
A mariola é un xogo universal con moitos nomes e que podemos ver nos parques debuxada de diversas formas, mais infelizmente non vemos moitas crianzas xogando nela. Aquí, eu decidín xogar coas palabras e co xogo mesmo da mariola. Son 26 poemas que se van colocando de forma que a propia lectura é un xogo en si.
Ademais, intento valorizar precisamente o xogo tradicional, así como escapar un pouco das pantallas e das novas tecnoloxías.
– ND: É unha forma de transmitir estes xogos a crianzas que non os viviron pola falta de transmisión xeracional, non?
– AC: Claro. Si que temos iniciativas, como o Observatorio do Patrimonio Lúdico Galego, no que se intenta divulgar precisamente isto para que as crianzas gañen os beneficios tan fantásticos que ten o xogo tradicional. Como docente que fun toda a miña vida, a educación ten un papel fundamental aquí, mais a escola non está facendo moito por este labor. É dicir, si que hai algunhas escolas que brillan pola divulgación e polo estímulo do xogo tradicional, en Ferrol e en Santiago mesmo hai, mais en xeral parece que por parte do profesorado non se lle dá demasiada importancia, cando ten bastante máis que outro tipo de cousas que se tratan nos centros.
O xogo tradicional leva miles de anos entre os seres humanos e é unha forma natural do desenvolvemento humano porque serve para interiorizar as capacidades físicas do corpo e o movemento, así como de aprendizaxe das normas de grupos.
Claro, estas normas moitas veces tamén aparecen terxiversadas a través da ideoloxía ou do sistema dominante, porque os valores están aí. Eu lembro ter xogado ás guerras e agora pénsoo e é unha burrada, algo totalmente evitábel. Con todo, tamén é certo que no xogo tradicional hai un valor moi importante: os roles son cambiantes. A persoa xefa de equipo nun determinado xogo, na seguinte partida non o será.
Algo que non se dá na sociedade, porque acaba mandando a xente de sempre, mais no xogo tradicional vaise desenvolvendo a convivencia e apréndese a valorar as demais persoas, dándonos de conta de que sen outra xente non podemos xogar nin dirixir un equipo. Isto para min é importantísimo. (…)”
Xosé Ramón Freixeiro Mato analiza as cartas entre Carvalho Calero e Barros, con Ferrol como nexo
Desde Nós Diario:
“Unha amizade con Ferrol ao fondo. Correspondencia entre Carvalho Calero e Tomás Barros (1947-1983) é o título do libro que o filólogo e escritor Xosé Ramón Freixeiro Mato presentou no centro cultural ferrolán Torrente Ballester.
En declaracións a este xornal, o autor aclara a orixe da idea de editar esta obra: “Foi case como un encargo a través da amiga e compañeira María do Pilar García Negro“, que ademais prologa o texto. García Negro fíxolle chegar as cartas enviadas entre Ricardo Carvalho Calero e Tomás Barros. Ante a posibilidade de editar as misivas, Freixeiro explica que aceptou tanto pola admiración que sente de sempre por Carvalho Calero, “unha figura fundamental da filoloxía galega”, á que Freixeiro dedicou tamén a súa vida, como pola circunstancia de que Tomás Barros fora o seu profesor de debuxo na facultade de Maxisterio da Coruña.
Trátase dunha correspondencia enviada principalmente durante o período da ditadura franquista, polo que “estas cartas reflicten ese ambiente de ‘longa noite de pedra’ da ditadura”, explica Freixeiro.
As misivas tratan temas fundamentalmente relacionados coa súa propia obra, que tanto Carvalho como Barros van elaborando e publicando, do contido desas obras e tamén das peripecias editoriais que tiveron que seguir, pois “naqueles momentos non era fácil publicar”. Desta maneira, son frecuentes as cartas nas que falan tanto da revista Aturuxo que dirixía Barros en Ferrol e na que Carvalho desenvolvía un papel moi importante durante os anos 60, como da revista Nordés que Barros fundou xunto con Luz Pozo na Coruña, xa no ano 1975.
As cartas reflicten tamén o decorrer da vida de diaria de cada un dos autores. Freixeiro explica, en conversa con Nós Diario que neste aspecto existe un gran contraste no epistolario. Mentres Carvalho está totalmente entregado á causa da defensa da cultura galega, Barros está máis preocupado por “grandes temas como o sentido da vida”, para os que Carvalho di “que non ten nin tempo”. Tal e como reflicte unha frase escrita nunha das cartas que Carvalho envía a Barros: “Xornaleiro do meu país, fago o que o meu país quere e non o que quixera eu”.
Por iso unha das temáticas que reitera nas misivas é a insistencia de Carvalho Calero en que Tomás Barros aprenda e escriba en galego. Intenta atraer a Barros para a literatura galega, “con suceso”. Na última etapa da súa vida Barros publicará libros en galego.”
Inma López Silva: “Franco morreu na cama e no Goberno galego tivemos moitos anos un ministro franquista”
Antón Riveiro Coello: “Son relatos duros porque pretendo chegar ao fondo da condición humana, sen enganos”
Entrevista de Laura Veiga a Antón Riveiro Coello en Nós Diario:
“(…) – Nós Diario (ND): Como xurdiu Días de intemperie?
– Antón Riveiro Coello (ARC): É un libro que compila unha serie de relatos que fun escribindo estes últimos anos e que pretende fechar un ciclo de catro libros que teñen de fondo a guerra: As rulas de Bakunin, Laura no deserto e O paraíso dos inocentes. Son libros que me fixeron medrar como autor e tamén como persoa porque me situaron en lugares que me eran alleos e que parten da dor, polo que tamén requiriron un maior esforzo de documentación.
A particularidade que ten este libro é que hai varios conflitos presentes ao longo dos relatos. Son relatos duros porque dalgunha maneira pretendo chegar ao fondo da condición humana sen enganos, porque a natureza dunha guerra estraga todo o que sería unha vida normal e civilizada mesmo en comunidades que nunca imaxinarían que ían vivir un inferno semellante.
Tamén era facer de espello, porque nós tamén estamos nos outros e moitas veces non nos gusta escoitar destas experiencias extremas porque nos perturban e porque tamén nos obrigan a repensar capitalmente as nosas vidas, mais esa tamén é unha función da literatura, non só entreter.
– ND: Por que centrar este ciclo nos conflitos armados?
– ARC: A paz debería ser o ben máis prezado para o ser humano e debería ser impensábel que no século XXI continúe a haber guerras en distintas partes do planeta ou que se destine unha parte importante dos orzamentos a armarse militarmente. O máis terríbel das guerras dos últimos dez anos é que o 80% das vítimas son persoas civís, sendo unha porcentaxe altísima delas mulleres, crianzas e persoas maiores. Precisamente, o libro comeza co relato dunha nena en Ucraína e remata con outro relato de crianzas en Vietnam e non é gratuíto. Os relatos actuais da guerra non teñen nada que ver cos relatos das guerras de retagarda.
Por outra parte, eu tamén quería colocarme na perspectiva das vítimas para facer ver que temos esa tendencia a convertelas automaticamente en heroínas cando non sempre é así. Quería reflexionar sobre a responsabilidade que teñen todas as persoas sobre os seus actos, porque non asumir isto tamén sería renunciar á súa parte humana. Primo Levi dicía que os monstros existen, mais que son demasiado pouco numerosos para ser verdadeiramente perigosos, mentres que as realmente perigosas son as persoas que están no mundo. (…)”
Antía Otero: “Para min era importante incluír referentes femininas neste relato que constrúo co Barroco“
Entrevista de Laura Veiga a Antía Otero en Nós Diario:
“(…) – Nós Diario (ND): Presentando Barroco en Twitter, dicía que era como un día ventoso e morno a un tempo.
– Antía Otero (AO): Este poemario xurdiu despois de bastante tempo de inflexión entre un libro e outro, porque eu teño unha escrita lenta. Xurdiu a raíz dunha pregunta que eu até o de agora na miña traxectoria non me fixera así, con tanta rotundidade: Que relación teñen a arte e a escrita? Que relación teñen para min? Tendo en conta a miña formación como historiadora da arte, é certo que todas as referencias artísticas que eu ía empregando sempre saían dun modo moi natural, polo que nunca me paraba a entender realmente onde estaba ese roce concretamente.
Despois de observar e de analizar moito, fun chegando a un termo: o efémero. Penso que hai algo aí, no efémero, en relación coa iconografía e coa simboloxía que para min é o que testemuña directamente ese parentesco, esa interpretación natural. Sempre me interesou cando nun feito cotián de súpeto eu detectaba que había unha expresión artística e iso foi o que quixen levar á escrita: o roce entre o feito artístico e o fenómeno natural.
Cando pensamos nun día ventoso, rapidamente temos a idea do frío, deste tempo no que non queres saír da casa, mais o vento tamén pode ser morno. Esa é a cuestión. Ese era un día ventoso, mais tremendamente morno por todo o cariño que recibín.
Ao final, movémonos nas contradicións e son moi interesantes estes lugares mestizos nos que non todo é branco nin negro. Aí aparece o concepto do claroscuro, algo moi presente no movemento do Barroco, mais tamén no libro, como algo que fai visíbel o invisíbel. (…)”
Manuel Rivas recibe a Medalla de Ouro ao mérito en Belas Artes
Desde Nós Diario:
“O Consello de Ministras e Ministros aprobou esta terza feira a concesión dun total de 33 Medallas de Ouro ao Mérito nas Belas Artes correspondentes ao ano 2022, entre cuxos galardoados se inclúe o escritor galego Manuel Rivas.
Ademais, foron galardoadas a escritora Rosa Montero, o músico Santiago Auserón, o actor Javier Cámara, o pintor Augusto Ferrer-Dalmau, a cantante Concha Buika, o produtor musical Jesús López ou a cociñeira María José San Román. (…)”
Paula Carballeira: “Se a nosa cultura sobreviviu tantos séculos é porque se deu valor á memoria, ao que somos”
Entrevista de Laura Veiga a Paula Carballeira en Nós Diario:
“(…) – Nós Diario (ND): Facer memoria é un xeito de recuperar a transmisión oral?
– Paula Carballeira (PC): Está relacionado sobre todo coa memoria dos lugares, é reconstruír a historia dun sitio a través da memoria da xente. Queremos facer ver que se a nosa cultura sobreviviu tantos séculos é porque se lle daba valor a memoria, ao que nós somos. Traballamos co colectivo Mazarelos, que nos elabora unha pequena documentación sobre o lugar escollido. Cando nos poñemos en contacto co Concello, diríxenos a asociacións que dinamizan o lugar e estas fannos de ponte con algunhas persoas que acceden a estar con nós. Así, temos un encontro e en función da documentación que temos voulles sacando pequenas historias ou lembranzas.
Facémolo en dúas parroquias. Son tres xornadas de encontros e na última facemos unha pequena experiencia escénica na que resumimos o noso paso polo sitio, as historias que nos contaron e tamén chamamos a xente para que o conte alí. Eu vou fiando con outras historias que xa sei ou que me lembran a outros lugares ou outras lendas. Por iso é peculiar, porque para nós require dun proceso moi diferente ao dunha montaxe teatral ao uso.
– ND: É unha forma de que o público tamén estea implicado.
– PC: Sobre todo despois do confinamento, sentimos a necesidade de mudar a nosa relación co público. Non é só chegar e ofrecer os espectáculos, que tamén está moi ben, senón estabelecer un contacto moito máis directo. É unha cuestión de darlle valor a cousas que se non se expresan, se perden. Quixemos probar este espectáculo experiencial coidando que teña un certo ritmo e tamén o que dicía, botando eu man de contidos, contos e lendas que xa traballei. A dificultade neste tipo de proxectos é que non podes prever moita cousa: ao mellor levas algo preparado da casa e resulta que non lles interesa falar diso e queren outra cousa totalmente distinta. Tamén hai que ter en conta que traballamos con persoas que non teñen unha noción escénica, actuamos moitas veces de moderadoras. (…)”
Carlos Labraña: “O teatro ten que contar historias que non van aparecer noutros medios como a televisión”
Entrevista de Laura Veiga a Carlos Labraña en Nós Diario:
“(…) – Nós Diario (ND): Mambrú volveu da guerra é a primeira obra en lingua galega que gaña o Premio SGAE de Teatro Infantil.
– Carlos Labraña (CL): Foi unha sorpresa. O certo é que non tiña esperanzas e xa tiña o texto presentado a outros certames. Este é o premio máis importante de teatro para crianzas non só do Estado, senón tamén a nivel iberoamericano. De feito, o ano pasado gañou unha dramaturga mexicana. A cuestión é que podes presentarte en calquera das linguas do Estado, mais se o fas así tes menos posibilidades porque só unha das persoas do xurado sabe galego, o cal é un impedimento para a comprensión.
Con todo, todas as veces que me presentara fixérao en galego porque máis alá de gañar importábame que estivera representado. No comunicado da SGAE, o título tampouco aparece traducido nin entre parénteses e penso que isto é moi importante xustamente nestes momentos que estamos pasando no Estado.
– ND: Como se mestura unha temática tan dura coa literatura infantil?
– CL: A memoria histórica é unha cuestión que está comezando a revivir e de feito en Dramaturga, a Asociación Galega de Dramaturxia, este ano publicamos un libro con pezas breves ligadas a este tema, mais neste caso é para adultos. É un tema que me interesa moito, mais non sabía moi ben como abordalo porque toca cuestións espiñosas. Aínda así, unha vez que xurdiu a idea foi moi doado de escribila.
Cos textos pasan estas cousas; hai veces nas que tes que turrar e dar moitas voltas, mais hai outras, como neste caso, que se che alumea algo na cabeza e a historia vai desenvolvéndose de forma moi doada, que até parece que se está escribindo soa. Neste caso supoño que dei coa tecla axeitada, porque unha das cousas que comentou o xurado foi precisamente a delicadeza. Tamén penso que só coa obra as crianzas non saben moi ben de que se está a falar e, as adultas, aínda que o presenten, até o final non acaban de darse de conta de todo e aí entra moito o labor de mediación e de contextualizar a obra segundo a idade na que se lea ou se represente nos escenarios.
Penso que pode ser desfrutada tanto por crianzas como por calquera público. É unha peza que me emocionou moito escribila e aínda me ocorre cando a leo, porque os meus pais viviron de nenos a guerra, mais na casa sempre houbo un silencio absoluto arredor do tema. E todo isto xusto coincide coa aprobación da Lei de Memoria Democrática.
– ND: Tampouco é a súa primeira obra ligada ao compromiso social.
– CL: Fun madurando. As miñas primeiras pezas eran moito máis sinxelas, moi fantasiosas e diría que foi a partir da crise de 2008 que dei un cambio: o teatro ten que contar historias que sei que non van aparecer noutros medios como a televisión ou inclusive os libros.
O teatro ten unha visión crítica, e a tivo ao longo da historia; se a eliminamos deixa de ter sentido. Todo isto é algo que se ve reflectido no que escribo. Por exemplo, este mesmo ano gañei o Premio O Facho con Ícaras, que é un texto sobre o desafiuzamento, mais tamén teño outros como O valo, sobre as persoas refuxiadas; Moito Morro Corporation. Sociedade Ilimitada, sobre a crise económica; ou A pequena compaña, sobre os abusos a crianzas. E de feito saíu agora o meu novo libro: Estrela… fugaz?, no que falo sobre a cuestión das persoas trans.
Con todo, tamén intento, a pesar de tratar este tipo de temas, incluír pequenos trazos de humor. Hai moitas formas de contar as cousas e eu creo que coas crianzas o humor é a chave para que a mensaxe chegue. Teño moitas ganas de que as crianzas lean Mambrú volveu da guerra e sobre todo de vela cando se represente, saber como o tomarán.”
Inma Otero: “O mito do matriarcado en moitas ocasións existía para camuflar o machismo na narrativa”
Entrevista de Laura Veiga a Inma Otero Varela en Nós Diario:
“(…) – Nós Diario (ND): Cal é a necesidade a cubrir con A materialidade das fillas de Lupa?
– Inma Otero Varela (IOV): Constatei que unha das características fundamentais da narrativa a partir do ano 2000 eran as protagonistas femininas e intereseime polos seus trazos. Isto cruzouse cun novo marco teórico ou xiro filosófico cara ao realismo. A literatura sempre foi vista como representación e poucas veces como un obxecto da realidade.
É dicir, unha vez que está escrita é un obxecto dificilmente modificábel como unha mazá ou un ser humano, e así o son as protagonistas. Madame Bovary, unha vez escrita e rexistrada como elemento da realidade, tampouco pode ser modificada. Isto implicaba preguntarse que significa ser en feminino e volver á pregunta filosófica: que é ser muller?
Así, escribín primeiro O obxecto muller e o xiro ontolóxico (Euseino? Editores), porque non podía avanzar e pescudar en como estaban feitas as personaxes sen saber antes que era ser en feminino, mais os dous fóronse facendo en paralelo.
– ND: Cales son esas características que definen as personaxes?
– IOV: A principal é o feito de marcalas como un obxecto en conflito simplemente por ter esa marca de xénero. Moitas das protagonistas aparecen fragmentadas polo que implica a educación social e intentan reconstruírse. Outras, fan do “defecto” a virtude e constrúense como obxectos reivindicativos cunha personalidade moi marcada. Isto é especialmente importante para a literatura, porque é o conflito o que nos interesa.
Unha personaxe sen arestas sería un obxecto para a felicidade, mais non habería progresión narrativa. O feminismo desde logo é unha das propiedades que marca moitas destas personaxes. Algunhas delas decláranse abertamente feministas e aí está parte do seu conflito.
Outras, aínda que non o declaran ou dinse anti feministas tamén están marcadas por esa propiedade, posto que se reconstrúen no medio dese discurso social. A cousificación tamén é unha propiedade común: mulleres traballadoras desprezadas, mal pagadas e un corpo taxado, así como o aspecto físico. Aparecen moitos espellos porque saben que a imaxe que reflicten ten un prezo no mercado laboral, inclusive nas redes sociais cando falamos de it girls, un termo que xa di moito. (…)”
