Entrevista 
a Ramón Nicolás no Faro de Vigo, desde Xerais:
“- Faro de Vigo (FV): Tendo en conta que unha das túas facetas máis coñecidas é a de crítico literario, estrearte como novelista é cáseque unha ousadía. ¿Que foi o que te animou a escribir O espello do mundo? ¿Como naceu esta historia que contas?
– Ramón Nicolás (RN): Na nosa tradición literaria, e noutras, creo que non son o primeiro caso que conxuga traballos creativos deste tipo. Na realidade sempre entendín tanto a crítica como o ensaio como unha faceta creativa máis, sen dúbida pola que circulei con máis intensidade nos últimos anos, iso si. As diferenzas entre a práctica da crítica e enfrontarse á creación dunha novela son evidentes, claro, e talvez a máis importante sexa que para esta última cómpre ter unha historia, ou varias, e manexar os recursos apropiados para contala…, e a deste libro asaltoume case se querelo. Participo da opinión, con todo, que a crítica tamén é un exercicio de creación aínda que o seu obxectivo sexa interpretar, orientar ou informar. A idea da novela naceu hai anos e xurdiu tras coñecer un territorio concreto como foi a igrexa de San Pedro de Ramirás nas Terras de Celanova: a única memoria conservada do que foi un cenobio feminino medieval, rodeado hoxe polas instalacións dunha residencia xeriátrica. Aí había unha metáfora vinculada co tratamento que se lle dá e deu ao noso patrimonio, tamén coa nosa memoria. Alí había unha historia que tentei contar. Talvez a darlle forma contribuíu tanto o feito de decatarme de que levaba máis de dúas décadas dedicado á interpretación doutros textos como de abordar un desafío cun proxecto se se quere de índole máis persoal. (…)
– FV: Sorprendeume algo que dixeches nunha entrevista: que as mulleres que eran abadesas na Idade Media chegaron a ostentar un gran poder. ¿Como se explica isto nunha sociedade que, agás excepcións, en xeral ignoraba ás mulleres?
– RN: Basicamente porque, ao meu xuízo, se reiterou unha única lectura do medioevo que é etnocentrista e patriarcal, onde as mulleres foron varridas e borradas da historia oficial. Isto aconteceu nalgunha medida con figuras fascinantes como a propia Hildegarda von Bingen que protagoniza boa parte da novela. Daquela…, que ía ocorrer con aquelas abadesas de conventos como o de San Pedro de Ramirás, o de San Salvador de Sobrado de Trives ou o de San Salvador de Ferreira de Pantón, todos eles conventos femininos…? O seu poder, derivado da relevancia que no seu tempo representaban as ordes relixiosas ás que pertencían, era absoluto e total, indo máis alá do que hoxe chamariamos modos de produción e de organización. A óptica coa que entendían o mundo era irrebatible, eran cabezas espirituais e señoras temporais das terras e das xentes que vivían nelas, de aí o xogo de espellos que quixen reflectir nesta novela. Fórono naquela época e fórono mesmo, no caso das monxas de Ramirás, ata despois de 1499 cando tras a reforma bieita foron anexionadas a San Paio de Antealtares en Compostela, gozando alí e mesmo despois de privilexios e prerrogativas especiais. A intención era rescatar, desde a ficción, este mundo. (…)”
Arquivos da etiqueta: Ramón Nicolás
Artigos sobre Agustín de Ramón Nicolás, Manuel Rivas e María Solar
Estes 
son os artigos publicados en La Voz de Galicia sobre Agustín Fernández Paz, por:
– Ramón Nicolás: Non cabe na morte.
“Un poeta venezolano con raíces portuguesas, Joaquín Marta Sosa, escribiu, cando soubo da morte doutro poeta chamado Manuel de Cabral, que este «non cabía na morte». Non se me ocorre outra afirmación que cadre, neste momento triste, para falar de Agustín Fernández Paz: non cabe na morte porque desde onte foi quen de facerlle un caneo colosal e, malia ser tanxible e dolorosa a orfandade na que nos deixa, reaparece poderosamente diante de nós para perdurar nunha nova dimensión. Todo cobra un sentido diferente que, talvez pola familiaridade que nos inspiraba, non eramos quen de ver con claridade e, ás veces, só sospeitabamos. (…)”
– Manuel Rivas: O fío do leite.
“(…) Este é un país envellecido demograficamente, máis cheo de crianzas da imaxinación. Semella que os eidos están abandonados de cultivos, que as vacas de hogano son as últimas, que hai seca nos depósitos da esperanza. Mais todo iso é un pesadelo pasaxeiro. O fío de leite escintilante co que escribía Agustín, ese activismo do soñar, enxerta presente e futuro, é unha transfusión liberadora. Grazas a Agustín este nunca será un país estéril. (…)”
– María Solar: O amor que nos deixa.
“(…) Agustín escribía para cambiar o mundo, para afianzar a fala, para facer pensar e sentir. Elixiu escribir principalmente para os máis novos e levou a literatura infantil e xuvenil en galego a metas que, ata el, parecían inalcanzables. Foi un daqueles mestres dos anos oitenta que decidiron actuar para renovar a escola e iso tamén implicaba darlles aos máis novos alimento escrito na nosa lingua. Desde aqueles colectivos comezou a publicar os primeiros textos narrativos pensados como parte das necesidades educativas, ata que o medio se converteu nun fin, e Agustín nun narrador de seu. «Eu empecei nisto de escribir ben serodio, xa tiña os corenta», contaba sorrindo (porque el sorría a miúdo). (…)”
Ramón Nicolás recrea un Medievo luminoso en O espello do mundo
Artigo en La Voz de Galicia:
“Ramón Nicolás estivo arroupado na presentación da súa obra na Feira do Libro de Vigo polo subdirector de Xerais, Fran Alonso, a quen agradeceu «multitude de orientacións e consellos xenerosos»; a escritora Marga Romero, «hildegardiana confesa»; e o profesor de tradución e de formación medievalista, José Yuste, en quen o autor recoñeceu a inspiración para atopar «o título exacto da novela». Ramón Nicolás confesou tamén que as súas moitas lecturas como crítico foran deixando un pouso que contribuíu á escrita de O espello do mundo, xa que, como lembrou, «para escribir cómpre ler e cómpre saber ler». Deste xeito, citou algunhas achegas a este período como as de Luísa Villalta ou Darío Xohán Cabana, ademais de citar como influencias as lecturas de textos de autoras como Marilar Aleixandre, Begoña Caamaño ou especialmente Herba moura, de Teresa Moure, e a súa estrutura de patchwork literario.
Para Ramón Nicolás, esta incursión no Medievo é tamén un exercicio de memoria, cun epicentro claro, o de Ramirás: «De memoria quixen falar neste libro, da memoria dun lugar concreto, da memoria dun tempo concreto. A igrexa conservada de San Pedro de Ramirás, e os seus arredores, pedían que se contase a súa historia». O outro eixo de fascinación era Von Bingen, «símbolo do protofeminismo e mesmo da protociencia, da música, da ilustración e de tantos e tantos ámbitos do saber». O autor pechou a súa intervención precisamente cunha cita da mística xermana: «Que os afectos prendan e perseveren nas vosas vidas».”
Vigo: actos destacados na Feira do Libro para o venres 1
O
venres 1 de xullo comeza a Feira do Libro de Vigo (na Porta do Sol, con horario de 11:00 a 14:00 horas e de 17:30 a 22:00 h.), organizada pola Federación de Librarías de Galicia, cos seguintes actos literarios destacados para este día:
– 12:00 h. Pregón de Antonio García Teijeiro. Ao remate o autor asinará exemplares da súa obra na caseta da secretaría da feira.
– 19:00 h. Presentación dos libros de teatro As terapias da doutora Ledicia, de Raquel Castro, e Moito Morro Corporation, de Carlos Labraña, publicados por Galaxia. Haberá unha representación teatral dun fragmento das dúas obras.
– 19:30 h. Sinatura de As horas roubadas, de María Solar, publicado por Xerais, na caseta da secretaría da feira.
– 20:30 h. Presentación de O espello do mundo, de Ramón Nicolás, publicado por Xerais. No acto participan, xunto ao autor, Marga Romero, José Yuste Frías e Fran Alonso.
Convocado o I Premio Celso Emilio Ferreiro de poemas musicados
“A
Fundación Celso Emilio Ferreiro (FUNCEF) entende que a expresión musical cumpre unha función clave no fomento e difusión da expresión poética en xeral e, nomeadamente, na divulgación do legado poético, de Celso Emilio Ferreiro cuxa obra foi reiteradamente musicada, nunha múltiple variedade de estilos, ao longo dos últimos cincuenta anos.
Por iso, convoca con carácter bianual o Premio Celso Emilio Ferreiro de poemas musicados, co obxectivo de premiar a mellor canción con música orixinal e textos dun poema de Celso Emilio Ferreiro.
A presente convocatoria estará regulada de acordo coas seguintes bases:
Primeira. Poderán concorrer ao certame todos os compositores e compositoras que o desexen, de forma individual ou agrupada, amateurs ou profesionais, sen ningún tipo de limitación pola súa procedencia ou formación. Só poderá ser presentada unha obra por autor, autora ou colectivo.
Segunda. As composicións consistirán en obras músico-vocais, nas que a letra sexa a totalidade ou parte dun poema de Celso Emilio Ferreiro e a música sexa unha creación orixinal do autor, autora ou colectivo, admitíndose calquera estilo musical.
As composicións deberán ter sido publicadas ou postas á disposición do público, tanto por vías discográficas tradicionais coma en plataformas dixitais online, gratuítas ou de pago, entre o 30 de outubro do 2014 e o 30 de outubro do 2016. O xurado valorará especialmente a inexistencia doutras versións musicais sobre o poema escollido e a novidade na composición musical do mesmo de existiren outras musicacións anteriores.
Así mesmo o xurado terá en conta a súa formulación estética global e as potencialidades futuras de divulgación da composición.
As gravacións deberán estar libres de cargas económicas e o autor ou autora asegurará a orixinalidade da composición musical, debendo responder a título particular ante calquera demanda por motivos de plaxio.
Terceira. As letras dos temas musicais presentados terán que conter, como mínimo, oito versos dun poema. Con excepción dos poemas enteiros que conteñan menos dos versos requeridos, en ambos casos serán única e exclusivamente procedentes da obra poética de Celso Emilio Ferreiro. quedando excluídas automaticamente as cancións con outro tipo de textos poéticos ou non poéticos de diferente autoría.
Serán admitidos igualmente os temas musicais orixinais sincronizados con imaxes e presentados en formato vídeo.
Serán admitidos poemas de Celso Emilio Ferreiro traducidos e editados oficialmente noutras linguas.
Cuarta. Calquera composición ou poema que non reúna as condicións dos apartados anteriores poderá ser excluída do Certame.
Quinta. Establécese un único premio de 3.000 euros para a persoa gañadora do Certame, correndo por parte do gañador ou gañadora a liquidación dos impostos pertinentes. Quen resulte gañador non poderá presentarse novamente en solitario ou colectivamente ao certame por un período de dúas edicións.
Sexta. Para participar no Certame é preciso enviar a interpretación da peza musical en formato .mp3 en calidade alta, .wav, .aiff ou de tratarse de vídeos en formatos .mpeg, .avi ou .mp4.
Para o envío habilitarase un formulario na web da Fundación desde o que se deberán cubrir os seguintes datos: pseudónimo do autor, autora ou grupo, o nome do grupo ou artista que o interpreta, o nome do tema musical e o título do poema de Celso Emilio Ferreiro, así como o teléfono e o e-mail de contacto, e tamén o médio ou plataforma onde foi publicada, xunto coa data de publicación.
A dirección URL para consultar as bases do concurso e acceder ao formulario de rexistro é a seguinte.
Con respecto ás obras non galardonadas a FUNCEF garantirá o anonimato da autoría e a non difusión das obras presentadas. Tan só se publicitará o nome do autor ou autora, dos intérpretes e da obra gañadora.
Sétima. O prazo de recepción das obras finalizará o día 30 de outubro do 2016. O anuncio do veredicto do xurado darase a coñecer o día 20 de novembro de 2016 a través da páxina web www.celsoemilioferreiro.org. E o acto de entrega do premio será no transcurso da Feira Culturgal a celebrar en Pontevedra en decembro de 2016.
Oitava. Un xurado nomeado pola Fundación Celso Emilio Ferreiro, integrado por personalidades do mundo musical e poético, e encabezado pola súa Presidenta, outorgará o premio establecido na base quinta do Certame. Se na consideración do xurado non se acadase a calidade musical e estética desexada, o premio podería ser declarado deserto. A súa decisión será inapelable e terá a facultade de resolver calquera problema de interpretación das bases ou non previsto nestas.
Novena. A FUNCEF resérvase o dereito á libre disposición e uso non venal por calquera medio e sen limitación temporal da obra premiada.
O autor ou autora da composición gañadora, pola aceptación destas bases, comprométese a ceder expresamente á FUNCEF os dereitos non exclusivos de reprodución, distribución e comunicación pública tanto da obra como da fixación da obra incorporada ao arquivo dixital enviado á FUNCEF para participar no concurso. A cesión establécese polo límite máximo que recolle a vixente lexislación sobre propiedade intelectual.
O autor ou autora da composición gañadora comprométese expresamente, pola aceptación destas bases, á cesión de dereitos á FUNCEF recollida nesta cláusula é plenamente remunerada por medio da cantidade expresada como premio, sen que haxa posibilidade de reclamar cantidade económica ningunha á FUNCEF por este concepto.
A FUNCEF non realizará uso algún a título lucrativo dos dereitos adquiridos en virtude da aceptación destas bases.
A cesión realízase con carácter non exclusivo, polo que o autor ou autora non terá impedimento algún para negociar ulteriores cesións a terceiros, a título gratuíto ou oneroso, e nos termos que libremente decida pactar, sempre que permanezan salvagardados os dereitos adquiridos por FUNCEF en virtude da aceptación destas bases.
Décima. O feito de participar no Certame implica o coñecemento e a aceptación das bases e o resultado emitido polo xurado non poderá ser apelado nin recorrido.
Undécima. O xurado para a presente edición estará composto por:
Raquel Ferreiro Llatas. En calidade de Presidenta e representando á FUNCEF
Ramón Nicolás Rodríguez. En calidade de Secretario e representando á FUNCEF
Manuel Bragado Rodriguez. Editor e representando á FUNCEF
Lorena López Cobas. Musicóloga
Juan Durán. Compositor
Cristina Pato. Música
Salvador García. Director de producción e emisións de Radio Vigo G.C. e responsable do proxecto MAKETON de Los40 Vigo”
Entrevista a Ramón Nicolás no Diario Cultural
Desde o Diario Cultural da Radio Galega:
“O crítico literario Ramón Nicolás estréase como narrador coa novela O espello do mundo. A entrevista pode escoitarse aquí.”
Ramón Nicolás: “En O espello do mundo está a vontade de restituír a memoria das ruínas que nos rodean”
Entrevista de Alberto Ramos a Ramón Nicolás en Praza:
“(…) – Praza (P): Sobre a estrutura e o xénero do libro [O espello do mundo] quería preguntarlle unha cuestión. Temos trazos dun xénero epistolar, pero non é unha novela epistolar. Podería mesmo considerarse que falamos dun certo xeito de manuscrito achado, pero tampouco. Hai unha parte que é novela histórica, pero non é novela histórica. Entón, como podemos definir este libro? Hai pegadas de moitos xéneros, pero non se decide por ningún.
– Ramón Nicolás (RN): Si, efectivamente. A verdade, non sei como poderiamos clasificala. Hai certa sensación de indeterminación de carácter xenérico. É unha novela histórica? Si, pero non. É un libro de carácter epistolar? Pois tampouco, porque lemos as cartas de Hildegard, pero non as respostas da ona Guiomar. Só temos unha parte desa relación epistolar. Despois, hai certa intriga en todo o que se refire a Martiño, o profesor de historia, o personaxe contemporáneo, que intenta descubrir a historia das cartas e os manuscritos. En realidade, poderiamos dicir que son anacos de distintos xéneros e que xogan a indeterminación. Penso que á novela lle acaía ben estes distintos planos: un plano contemporáneo, outro histórico e outro epistolar. Agora ben, non sei se foi axeitado ou non, pero o xogo da indeterminación pode atraer a distintos públicos máis aló do lector de novela histórico. (…)
– P: Por que un crítico literario decide poñerse a escribir unha novela?
– RN: Este asunto da novela xa me leva roldando a cabeza bastante tempo, mesmo anos. Tiña investigado, tiña bastantes notas e houbo un momento en que me propuxen darlle forma. Ese momento chegou probablemente o ano pasado, cando me decatei que cumpría 25 anos facendo crítica literaria de forma continuada. Entón quixen afrontar o desafío de construír un texto narrativo. En certo xeito era, por un lado, un desafío e, polo outro, unha celebración. (…)
– P: Falamos do seu 25 aniversario como crítico literario. E as efemérides sempre convidan a facer unha pregunta tan sinxela como global: Que balance facemos?
– RN: Particularmente, eu non adoito relerme, pero está claro que os textos que escribín fai 25 anos e os de agora son ben diferentes. Co paso dos anos, non sei se para ben ou para mal, un vai aprendendo certas cousas. A nivel persoal, direi que neste tempo o estilo muda e os intereses particulares tamén. E tamén diría que as referencias que fun adquirindo e a perspectiva xeral, despois de moitas lecturas, permitíronme identificar algúns cambios que viviu o panorama literario nestes anos. Quizais, o máis impactante foi atoparse coa crise económica, que tivo efectos tanto no sistema editorial coma en aspectos temáticos. É dicir, hai moitas novelas que chegan agora sobre os efectos devastadores da crise en personaxes e individuos concretos. Esa temática nos anos noventa estaba practicamente ausente. (…)”
Pontevedra: coloquio sobre Lueiro Rey. Perfís humanos, literarios e políticos, o xoves 16 de xuño
O xoves 16 ás 19:30 horas, no Pazo da Cultura de Pontevedra, terá lugar a derradeira sesión dos actos programados e paralelos á exposición Lueiro Rey. Camiño aberto. Nesta ocasión, haberá un diálogo sobre os perfís humanos, literarios e políticos do autor de Non debían medrar grazas ás intervencións do profesor Luís Cochón, do artista plástico Antonio Chaves e mais da escritora Eli Ríos. As persoas organizadoras convidámosvos a asistir para pechar estes actos que celebran o centenario do nacemento de Lueiro Rey.
Ramón Nicolás: “O universo vital de Hildegarda von Bingen é formidable”
Entrevista de Xesús Fraga a Ramón Nicolás en La Voz de Galicia:
“(…) – La Voz de Galicia (LVG): Unha das liñas argumentais da novela [O espello do mundo] xira arredor da vida nun mosteiro preto de Celanova na Idade Media. ¿De onde veu esta trama e como se documentou?
– Ramón Nicolás (RN): A inspiración chegou ao descubrir a inexistencia dos restos dun convento feminino en San Pedro de Ramirás, nas Terras de Celanova, isto é, nada fóra da igrexa principal, o que entendín como unha metáfora. Dun xeito casual souben que alí existira unha comunidade relixiosa feminina, rexida por abadesas chamadas onas, o que supuña tamén unha peculiaridade lingüística única. Aquelas mulleres chegaron a ostentar un poder extraordinario na baixa Idade Media e aquela parte da historia foi interesándome aos poucos. Nese sentido, o proceso de documentación foi, loxicamente, demorado e, ademais doutras fontes, tiven a sorte de consultar a colección diplomática dos textos conservados do mosteiro: neles latexa, dalgún xeito, o día a día do convento. (…)
– LVG: A alternancia de planos temporais, pasado e presente, ¿é unha forma de dicir que dende o noso tempo podemos ir alén da natural fascinación por esta época e sacar valiosas leccións?
– RN: En O espello do mundo paira, en certa maneira, esa intención. Os planos temporais superpóñense e ambos os dous avanzan na mesma dirección. Un proceso de investigación que realiza un profesor de historia sobre uns documentos da Idade Media vén ser a desculpa que ofrece a posibilidade de afondar nun tempo moi rico en matices e, por veces, bater con realidades insospeitadas que o tempo se encargou de escurecer.”
Booktrailer de O espello do mundo, de Ramón Nicolás
Realizado por Iago Nicolás.
