Entrevista de Antón Escuredo a Xusto Beramendi en Nós Diario:
“(…) – Nós Diario (ND): Que elementos salienta desa primeira etapa do provincialismo?
– Xusto Beramendi (XB): É o nacemento do galeguismo político con datas moi concretas, entre 1840 e 1846. Rematou abruptamente co esmagamento do levantamento de Miguel Solís. O contexto político en que nace ese provincialismo situámolo ao remate da guerra carlista e o triunfo dos liberais, coas pugnas no conxunto do Estado español para ver que modelo de estado se vai construír.
Nesa loita, sobre todo entre moderados e progresistas, na Galiza comeza a aflorar una corrente de pensamento diferenciada que xa non ten como referente político principal España senón Galiza.
Outro factor importante son as influencias intelectuais que proceden de Europa. Por exemplo, o historicismo alemán que dá moito valor ás características culturais dos diferentes pobos. Tamén o celtismo, que nace en Francia no século XVIII e que introduce na Galiza Verea e Aguiar.
Foi importante un grupo de estudantes universitarios liberais en Compostela, fundamentalmente, que se xuntan na Academia Literaria e reciben esas influencias europeas.
Politicamente son progresistas e empezan a pensar Galiza doutra maneira a través dunha prensa propia e participando tamén en política dentro da Xunta revolucionaria do Partido Progresista e no levantamento de Solís de 1846. Crean un novo sistema no que ten moito valor a obra de Antolín Faraldo. Todo isto desemboca no levantamento de 1846.
– ND: Como configura o provincialismo o concepto da Galiza?
– XB: Vai mudando na evolución ao longo do galeguismo histórico. Nesta primeira etapa do provincialismo, a Galiza é unha nación no pasado, mais no seu presente é unha parte do Estado español que ten unhas características propias, facendo máis fincapé na cuestión histórica que na cultural. En función desa personalidade que ten reivindican que teña dereito a un maior peso na política do Estado, mais non pasan de aí.
No segundo provincialismo, na xeración de Rosalía e Murguía, isto cambia e xa a Galiza comeza a ter conceptualmente unhas características propias dunha nación de seu, aínda que este concepto non se traduza, de momento, ao plano político que chegará despois co rexionalismo a finais do século XIX e, posteriormente, serán as Irmandades da Fala as que cheguen a un concepto pleno da Galiza nación con todas as súas consecuencias.
– ND: Anunciou que deixaba as súas responsabilidades no Museo do Pobo Galego. Que representou para vostede formar parte da institución?
– XB: Seguirei no Padroado mais xa ía sendo hora de renovar agora que se pode facer esa transición dunha maneira ordenada.
Para min o Museo representou unha das partes máis importantes da miña vida profesional e pública. Como o foi para García Martínez [cofundador e anterior director do Museo do Pobo Galego]. Os dous temos dous fillos e sempre dicíamos que o Museo era como o noso terceiro fillo. Partiu dunha idea que tivemos en 1976 e que, por fortuna se puido materializar, creo que conseguimos que tivese continuidade.
– ND: Como lle gustaría que evolucionase agora o Museo?
– XB: En primeiro lugar que se completase o programa museístico, que semella que está en vías de concretarse. Tamén que mantivese e aumentase esa influencia e respecto que ten a maior parte da xente polo Museo. Por último, que se garanta o relevo xeracional dos que xa estamos “medio desaparecidos” e que siga adiante.”
Arquivos da etiqueta: Rosalía de Castro
Anxo Baranga: “Castelao, Florencio, Rosalía ou Celso Emilio sabían que a súa obra partía da base: o pobo”
Entrevista de Antón Escuredo a Anxo Baranga en Nós Diario:
“(…) – Nós Diario (ND): Como iniciou Córgomo a recuperación da figura de Florencio Delgado Gurriarán?
– Anxo Baranga (AB): Todo comezou grazas a Ricardo Gurriarán, que fixo a biografía de Florencio. En 1999 eu estaba cunha exposición en Santiago e descubrina. Como era posíbel que unha figura así fose de Córgomo e alí non soubésemos nada? Dous anos despois, en 2001, estaba xa co proxecto teatral Furafollas e pensamos en facer algo na aldea.
Cando lle preguntamos á veciñanza se quería lembrar a memoria do poeta, a resposta foi impresionante. Sorprendeunos a nós, á xente de Córgomo e á da propia comarca que acudiu. Florencio converteuse nun símbolo, até o punto de que as veciñas e os veciños fixeron un libro cunha escolma das súas poesías.
En 2002, continuamos a difusión na Universitat de Barcelona cunhas xornadas que duraron varios meses e en 2003 o cantautor Anxo Rei volveu á canción, logo de estar moi mal de saúde, para sacar A fronteira de cegoñas, dedicado a Florencio. Pensabamos que xa lle daban o Día das Letras Galegas e non foi así. Coido que foi mellor para seguir teimando polo seu recoñecemento. Todos estes anos creáronse unha serie de dinámicas en Valdeorras que eu agardo que continúen.
– ND: A propia poesía de Florencio revolucionou toda unha poboación
– AB: Hai moita xente con ideas, vinte e un anos tardou en agromar a semente, mais pagou a pena. Este Día das Letras Galegas sobrepasa a propia poesía de Florencio, revolucionou toda unha poboación. A de base, non os intelectuais da comarca. Ilusiona ver como se están movendo estes días as mulleres pendurando por toda a aldea os poemas de Florencio!
– ND: Houbo momentos bos e os malos nesas dinámicas?
– AB: Cada ano organizabamos as xornadas de teatro en Córgomo con moita repercusión, mesmo entre as compañías que participaban. Daquela, coincidiu que na Xunta gobernaban PSdeG e BNG e viuse con bos ollos a intención de apoialas, xunto a outras actividades na comarca, facer algo semellante ao que se fixo co Festival de Cans, no Porriño. Co cambio de Goberno e a chegada do PP, as novas políticas frustraron todo aquilo. Do apoio pasouse a estar en contra.
– ND: Foi cando comezou o proxecto de ‘En construción’.
– AB: Eu non estaba disposto a parar. Daquela estaba coa casa en Córgomo de meu pai e miña nai en construción e converteuse nunha especie de símbolo para reivindicar a Florencio e a cultura galega. Tiña o lousado moi mal e decidín arranxalo e pór no exterior a figura de Rosalía de Castro. Seguín coas imaxes de Florencio e a de Castelao, sempre acompañadas dos seus textos. Despois chegaron Celso Emilio e a representación da propia veciñanza.
O proxecto leva por nome ‘En construción’ por estar vivo. Agora quero seguir cunha liña do tempo na que se conte a historia da Galiza, desde a época castrexa até hoxe en día, e o futuro.
Estará en construción sempre. A idea é difundir figuras da literatura e doutras artes, como a música, na que estará Anxo Rei, mais sempre na base ficarán as veciñas e os veciños de Córgomo e doutros lugares que son indispensábeis para que a cultura funcione. Castelao, Florencio, Rosalía ou Celso Emilio sabían que o importante da súa obra partía da base: o pobo. Iso si, a miña filla chamoume a atención porque faltaban mulleres e xa puxemos as catro homenaxeadas coas Letras Galegas e a Sés. A idea parte dese concepto das páxinas web de estar “en construción”. Estamos construíndo a vida e tamén a Galiza.”
Lugo: actividades do 21 de maio da Feira do Libro 2022
Madrid: As letras galegas peregrinan a Madrid
Ribadeo: Letras no Campo. VIII Feira Ribadense do Libro 2022
A Coruña: mesa redonda arredor de Libre coma os paxaros
Cuestionario Proust: Eli Ríos, desde Lecturafilia
Entrevista a Eli Ríos en Lecturafilia:
“1. O principal trazo do teu carácter? Retranqueira.
2. Que cualidade aprecias máis nun home? Aprecio aquelas persoas que rompen coa masculinidade patriarcal activamente.
3. E nunha muller? A sororidade.
4. Que agardas das túas amizades? Das miñas amizades agardo que vivan moito tempo e que eu o vexa.
5. O teu principal defecto? Non teño un bo falar para quen me interrompe a sesta.
6. A túa ocupación favorita? Calquera que inclúa o silencio e non facer nada.
7. O teu ideal de felicidade? Un lugar sen cobertura telefónica con churrasco.
8. Cal sería a túa maior desgraza? Non ter nacido.
9. Que che gustaría ser? O que son (que bastante traballo me levou).
10. En que país desexarías vivir? Onde vivo, en Galiza (que bastantes voltas me levou chegar ata aquí).
11. A túa cor favorita? Lila.
12. A flor que máis che gusta? As plantas e máis eu levámonos mal.
13. Que paxaro prefires? A curuxa.
14. Os/as teus/túas autores/as favoritos en prosa? Depende do momento, pero ás que volvo sempre son Jeanette Winterson, Olga Tokarczuk, Begoña Caamaño, Teresa González Costa,…
15. E poetas? Agora mesmo, estou a reler Anne Carson desde o Atlas de Alba Cid. Ás que acostumo volver: Pilar G. Rego, Andrea Nunes, Pizarnik, Sylvia Plath, Daniel Asorey, Rosalía de Castro, Medos Romero, Xela Arias, Marga do Val,…
16. Un heroe de ficción? Groot.
17. Unha heroína? A señora Duszejko da novela de Olga Tokarczuk.
18. O teu músico ou música favorito/a? Mercedes Peón, Ugia Pedreira, Patti Smith, Cassia Eller, Nancy Vieira, Maria Bethânia,…
19. O teu pintor ou pintora preferido/a? Maruxa Mallo, Georgia O’Keeffe, Pamem Pereira, Lula Goce,…
20. O teu heroe ou heroína na vida real? As persoas que me aprenden cousas novas, aquelas coas que boto unhas risas, as que me fan reflexionar, as que abren camiños e, en xeral, case toda a rapazada coa que traballo que me recorda, día a día, o importante que é querernos moito e ben.
21. O teu nome favorito? Calquera que me recorde unha persoa que aprecio.
22. Que hábito alleo non soportas? O costume de facer ruído cos bolis.
23. Que é o que máis detestas? O abuso en todas as súas expresións
24. Unha figura histórica que che poña mal corpo? Os fulaners que teñen o poder e levan aos pobos á dor, ás guerras, que deixan morrer as persoas nos mares, que precarizan a xente traballadora,…
25. Un feito histórico que admires? Non admiro nada porque iso supón unha relación en que algo/ alguén está por riba doutra, pero préstanme moito as mobilizacións do 8M.
26. Que virtude desexarías posuír? A das miñas avoas, a de manter un sorriso a pesar de todo.
27. Como che gustaría morrer? Rindo.
28. Cal é o estado máis común do teu ánimo? Feliz.
29. Que defectos che inspiran maior indulxencia? Eu non son quen para dicir que é perfecto ou non, pero as actitudes que me molestan que podo chegar a comprender son aquelas que non proveñen do dano.
30. Tes unha máxima ou lema de vida? Deixarse prender polas silveiras porque aí acostuma estar o máis divertido da vida.”
Palestra en liña “Rosalía de Castro e a idea do tempo”, con María Xesús Lama López
Palabra falada
Palabra falada é unha actividade feita en colaboración coa Agrupación Cultural Alexandre Bóveda.
O 21 de marzo, ás 17:30 horas, diante do Teatro Rosalía de Castro, festéxase o Día da Poesía dun xeito moi especial: a través da selección musical de Saya Mohamed e o recitado de Nuria Vil, mergullándoses nas paisaxes sonoras de Rosalía de Castro, Luz Pozo, Luísa Villalta, Pilar Pallarés e Nuria Vil. Música e palabra falada para celebrar a poesía a pé de rúa. Non é necesaria inscrición previa.
Saya Mohamed
Autodefínese como artista multipotencial, investigadora musical e activista antirracista. Sempre envolta en iniciativas audiovisuais, sitúase no eido musical actual como DJ multixénero, influenciada pola súa orixe palestina e os diversos mundos culturais e artísticos que a arrodean.
Nuria Vil
O seu traballo artístico envolve a palabra falada e o diálogo entre distintas artes para levar a poesía máis aló da escrita. Canda Vanessa Glemsel, forma parte do espectáculo de poesía escénica Dúas gamberras e un micro e da plataforma literaria A Sega. Comparte un proxecto de música experimental e poesía oral a carón de Olga Martínez, imparte obradoiros de creación poética e palabra falada, e xestiona un perfil na plataforma de mecenado Patreon.
Miro Villar: “A Delgado Gurriarán xa lle preocupaba algo tan actual como a transmisión do idioma”
Entrevista de Antón Escuredo a Miro Villar en Nós Diario:
“(…) – Nós Diario (ND): Como chega á obra de Florencio Delgado Gurriarán?
– Miro Villar (MV): A min sempre me interesou a poesía da emigración e do exilio. Penso que é unha débeda que aínda temos pendente. Están a saír estudos mais hai moito que facer nese terreo. A Florencio cheguei, fundamentalmente, da man do profesor Alonso Montero nun curso de doutoramento sobre Guerra Civil e literatura galega. Tiña o costume, neses cursos, de chegar cuns libros e falaba de autores que non estaban no currículo.
Despois coincidiu que o meu primeiro destino docente foi no Barco de Valdeorras e alí profundei máis no interese por toda a súa obra. Alí preparei unha palestra para o Instituto de Estudos Valdeorreses do que saíu un artigo que foi a cerna deste libro.
– ND: Cal é a razón de que non se tratara antes o exilio galego en México?
– MV: Hai moitos estudos sobre o exilio americano, sobre todo nucleado ao redor da Arxentina. Ten que ver con que alí estaba o núcleo do galeguismo, entre eles un persoeiro como Castelao que concitaba ao seu redor todo o galeguismo militante na altura. Probabelmente tamén habería unha maior comunicación entre ese exilio e o que se denominou exilio interior.
O exilio mexicano ten nomes moi importantes. Ademais de Delgado Gurriarán ten poetas pouco coñecidos, como Serafin Ferro que morreu novo. Tamén hai cineastas como Carlos Velo ou músicos como Jesús Bal y Gay. Coido que México estaba chamado a aparecer nas Letras Galegas cando xa se tratou, dalgunha maneira, o exilio na Arxentina. Haberá que pescudar no de Uruguai, Chile e Paraguai, máis pequenos e con voces importantes.
– ND: A obra de Delgado Gurriarán vai parella coa súa biografía?
– MV: É indubidábel. Poderiamos estabelecer tres etapas claras. Hai un Florencio de preguerra, outro da guerra e un máis da posguerra. Na primeira mesmo confesa que está moi na liña dunha das correntes de vangarda daquela época, o hilozoísmo de Amado Carballo, e confésase debedor da súa obra.
Logo hai un Florencio combatente que publica nas revistas antifascistas cando xa está exiliado, despois dunha fuxida desde Valdeorras cara a zona republicana e nos primeiros anos do exilio. Poemarios como Cancioneiro da loita galega, aínda que os textos estean asinados con seudónimo, sabemos que son da súa autoría.
Ten esa musa cívica, combatente, antifranquista, republicana. Despois, a partir de 1963 co seu gran libro Galicia infinda e todos os que virán con posterioridade, hai un Florencio máis plural, que trata todos os temas. Dialoga cos nosos poetas, como Rosalía e Curros, mais tamén coa poesía simbolista que incorpora toda a cultura mexicana do exilio que xa está vivindo. Ten os que chamou “poemas mexicanos” que incorporan moito da cultura indíxena, mesmo coas súas voces. Temos un poeta máis poliédrico, con moitas caras e que coñece moito máis o oficio. (…)”
