Arquivos mensuais: Decembro 2020
“Xela Arias, unha elección con grande acollida e á vez con polémica”
Desde Nós Diario:
“O pasado 22 de decembro, a Real Academia Galega (RAG) facía o anuncio de quen sería a persoa homenaxeada no Día das Letras de 2021, tratábase da poeta Xela Arias, a voz dunha xeración “renovadora da poética galega”, feminina e feminista, reivindicada polas autoras do seu e do noso tempo.
Na súa comunicación a Academia describía o facer de Xela Arias explicando que “concibía a poesía como un xeito de indagar e cuestionar a orde das cousas, de describir o que se aprende a ocultar”. E valoraba da autora “a pescuda do eu fonda e reflexiva, a afirmación do corpo feminino, a perspectiva de xénero e a procura de novos espazos para a poesía mediante a recitación ou o diálogo coa fotografía, coa música e coa pintura”.
Tanto os medios como as redes sociais foron reflexo, xa nestes últimos días, do valorada que é a creación literaria desta autora e o que supuxo para as nosas letras, mais tamén sacou á luz a necesidade de reivindicación do feminino nunha celebración con 58 anos de historia e que ten como día chave a publicación de Cantares gallegos, un 17 de maio de 1863, obra da muller de referencia da literatura galega, Rosalía de Castro. Desde que se lle dedicara a ela o Día das Letras, en 1963, só catro mulleres forman parte desa listaxe: Francisca Herrera, homenaxeada en 1987; María Mariño, en 2007; María Víctoria Moreno en 2018; e, agora, Xela Arias Castaño.
“Dáme rabia ter que dicir que son feminista. Pásame igual que co nacionalismo. Deixarei de ser unha cousa e outra cando as nacións soxulgadas non o sexan e as mulleres discriminadas non o estean”, dicía Xela Arias nunha entrevista realizada en 1990 polo escritor Manuel Rivas e agora recuperada.
O feminismo e a modernidade de Xela Arias multiplícanse e multiplicaranse nas redes sociais e na prensa tamén en 2021. Entre as persoas que xa manifestaron a súa alegría polo nomeamento, tamén se atopa Francisco Castro, director de Editorial Galaxia, que explicaba que se trata “dunha poeta absolutamente moderna, incluso a día de hoxe” e felicita a Academia pola elección que, consideraba “conectará coa xente nova”.
Unha conexión que pasará pola divulgación da súa obra no mundo docente, coas ferramentas e tecnoloxías que o Ano Carvalho se viu na obriga de exercitar por mor da Covid-19. E, precisamente na educación é onde Xela Arias pasou os últimos anos da súa vida, nos institutos de Chapela (Redondela), Vigo, A Sagriña (A Guarda) e Terra de Xallas (Santa Comba), Paralaia (Moaña), Valle-Inclán (Pontevedra) e Xelmírez II (Compostela).
Antes diso, a poeta xa fora traballadora de Edicións Xerais e tradutora. Un terreo no que a filóloga María Xesús Nogueira, estudosa da obra da poeta, salientaba tamén a súa importancia. “Creo que Xela Arias foi unha das primeiras tradutoras profesionais ao galego e, tanto unha persoa que fai tradución como a dedicada á edición traballa coa lingua, co discurso e, sen dúbida, tivo que influír tamén ese labor que supón unha lectura doutra literatura nos seus referentes literarios”, explicaba en conversa con Nós Diario.
Diferentes organismos culturais, xente do mundo da crítica literaria, da tradución… Comezaron a propor a Xela Arias como homenaxeada polo Día das Letras xa en 2014, cando se cumprían os dez anos do seu pasamento. Naquela altura, defenderon o seu nome Ramón Lorenzo, Antón Santamarina e Xosé Fernández Ferreiro. Os outros candidatos ao Días das Letras Galegas de 2015 foron Ricardo Carvalho Calero, Celestino Fernández de la Vega, Manuel María e Xosé Filgueira Valverde, que resultou ser elixido.”
Álex Alonso: “Achegueime ao crime con pudor, non quixen recrearme na violencia”
Entrevista a Álex Alonso no Diario de Pontevedra:
“(…) – Diario de Pontevedra (DP): Para vir do relato curto e ser o seu debut na novela, saíulle un texto extenso.
– Álex Alonso (AA): Iso non é algo que planees. Polo menos, eu. Non comecei a escribir pensando, va, vou facer unha novela longa. Supoño que axudou a que medrara o meu interese por documentar o traballo nas noticias que ía atopando nos xornais, neste caso no Faro de Vigo. Ía seleccionando as informacións a través das que despois facía avanzar a novela. Enseguida me decatei de que a historia medraba rápido e moito. De feito, houbo un momento no que comecei a desbotar novas porque vía que me ía aos mil folios. E é certo que cando chegas a ese punto éntrache o medo de pasarte, de cargar de información a historia, de aburrir o lector. Penso que non hai ese perigo en Granito, que pode parecer longa, pero que quedou axustada. En todo caso, a extensión non foi algo premeditado.
– DP: Mencionaba antes A sangue frío, de Capote, unha referencia clara. Pero de non ficción. Tivo claro dende o principio que o seu ía ser unha recreación ficticia? Non tivo a tentación de facer outra cousa?
– AA: Non, non, que va. Eu non son Manolo Rivas. Non son xornalista nin investigador. Non me vía preguntando por aí, tratando de contactar cos superviventes de todo aquilo, coas testemuñas… Non era o caso e nin sequera sei se me contestarían. Dubídoo moito. Iso que fixo Capote de intimar cos autores do crime é que nin se me pasou pola cabeza. Non se trataba diso para nada. Eu o que atopei foi inspiración para unha novela de ficción. Nada máis.
– DP: Granito emparenta co seu libro anterior, a colección de relatos Tempos de bebidas isotónicas e fast-food, no interese polo retrato da violencia na sociedade actual.
– AA: É curioso porque do meu libro anterior hai quen non se queda coa violencia senón co humor. (…)”
I Ciclo de poesía multidisciplinar Goxo de pano fino: Miguel R. Monteavaro e Eva Rosado
A AELG manifesta o seu profundo pesar polo pasamento de Lino Braxe, membro desta entidade
Lino Braxe, escritor, actor de teatro, televisión e cinema, locutor de radio e tamén director teatral, finou o 25 de decembro na Coruña. Nado en Mugardos en 1962, a súa creatividade manifestouse en múltiples vertentes: a poesía, a narrativa e o teatro, nomeadamente, destacando a adaptación, xunto a Manuel Rivas, e dirección da primeira representación do Hamlet de William Shakespeare en galego.
Na súa traxectoria destacan algúns premios relevantes, como o Esquío, o González Garcés ou o Illas Sisargas.
Como testemuño da súa posición na vida, deixamos aquí esta resposta a unha entrevista publicada en Noticieiro Galego en 2014: “O teatro ofréceme paixón, a sensación de estar vivo e de compartir esa vida con outras persoas, o que para un solitario empedernido coma min é toda unha regalía. A poesía é para min o mesmo que dicía Beethoven do seu amor: “O meu anxo, meu todo, meu deus”.”
Aquí poden verse as entrevistas e obra recitada polo autor dispoñíbeis no Centro de Documentación da AELG.
En concreto, así é como respondía á pregunta das razóns que o levaron a escribir:
En 2014 falaba así sobre as liñas de creación da súa escrita:
Aquí podemos velo recitando textos seus en 2005, no marco do V Congreso de Escritores/as do XXV Aniversario AELG:
Crónica videográfica da XIII Xornada de Literatura de Tradición Oral. O humor na literatura de tradición oral (I)
A XIII Xornada de Literatura de Tradición Oral. O humor na literatura de tradición oral é unha iniciativa da AELG co apoio da Deputación Provincial de Lugo e a colaboración da Asociación Sócio-Pedagóxica Galega. Tivo lugar o 24 de outubro no Salón de Actos da Deputación de Lugo. Con esta xornada dedicada a ‘O humor na literatura de tradición oral’ preténdese amosar como funciona ese recurso intrínseco, estrutural dentro dos xéneros de literatura tradicional popular, como inflúe na memoria ou como pode axudar a resolver situacións de conflito.
Aquí pode verse a crónica videográfica completa, da que publicamos hoxe estes vídeos:
– Inauguración. Maite Ferreiro, Vicepresidenta da Deputación de Lugo:
– Inauguración. Cesáreo Sánchez Iglesias, presidente da AELG:
Crónica fotográfica do Roteiro Literario por Cee, da man de Concha Blanco
Estas son algunhas das fotografías do Roteiro Literario por Cee, que guiou Concha Blanco o sábado 26 de decembro. A crónica fotográfica completa pode verse aquí.
Cee: presentación de Gramo Stendhal, de María Lado
María Xesús Nogueira: “De Xela Arias destacaría a voz rompedora, arriscada”
Entrevista a María Xesús Nogueira en Nós Diario:
“(…) – Nós Diario (ND): Que supón a elección da RAG de Xela Arias para ser homenaxeada no Día das Letras de 2021? E como agarda que sexa á vista da situación sanitaria?
– Chus Nogueira (CN): Como toda dedicatoria dunhas Letras Galegas, a de Xela Arias supón un recoñecemento institucional. Á parte diso, persoalmente espero que leve consigo unha ampla difusión da súa obra, un maior coñecemento para a cidadanía, tanto da súa figura como da súa obra. Sobre a situación sanitaria, gustaríame ser optimista pero non sei se hai moitas razóns neste momento, o único que temos son moitas dúbidas de que este próximo ano poida ser algo parecido a normal, e nese sentido paréceme unha mágoa que a Xela Arias lle correspondese un ano así, tan incerto e tan cheo de dúbidas no que a restricións se refire.
– ND: Como recompiladora da súa obra, cal diría que é a importancia de Xela Arias nas letras?
– CN: Atribuiríalle unha importancia a dous niveis, en primeiro lugar como poeta e escritora, campos nos que foi unha innovadora do discurso poético, xa desde comezos dos 80, que foi a década na que empezou a publicar os seus primeiros textos. Despois, destacaría tamén a súa importancia como unha voz rompedora, unha voz arriscada, vangardista, diferente á poética do seu momento. Pero tamén salientaría a importancia que ten o seu traballo no conxunto da cultura galega e mais da literatura da Galiza, non unicamente como creadora, senón como tradutora, como difusora, como editora… Ademais Xela Arias foi unha persoa que se implicou e participou activamente, desde a década dos 80, na cultura galega.
– ND: A autora pasa a ser a quinta muller á que se lle dedica ese día. Que lectura fai dese feito?
– CN: Obviamente fago unha lectura moi positiva diso porque é un feito obxectivo que o número de mulleres homenaxeadas é sensibelmente menor que o de homes. Creo que nese sentido a dedicatoria das Letras Galegas a Xela Arias é unha boa nova, e considero que tamén responde a unha realidade referida á importancia que, desde a xeración de Xela en diante, tiveron as mulleres, a presenza feminina, na poesía galega e, dalgunha maneira, tamén na súa transformación.
– ND: Influíu Xela Arias nas poetas galegas de hoxe en día?
– CN: Creo que hai influencia de Xela nas poetas de hoxe, por suposto. Coido, de feito, que influíu moito, e tamén o fixo a dous niveis, por unha banda coa súa actitude como escritora, como voz visíbel. Pero tamén contribuíu, ou influíu na poesía de hoxe, non só a través da súa actitude como poeta e autora senón tamén a través da súa propia obra. E considero que esta contribución empezou a notarse xa nas outras voces poéticas dos anos 90 e, por suposto, tamén nas escritoras e nos escritores máis novos, que son precisamente e en boa medida, estas escritoras e escritores quen reivindicaron a voz de Xela como fronte.
– ND: Vense trazos da editora e da tradutora na súa voz poética?
– CN: Foi tradutora e editora e habería que engadir tamén profesora, porque nos últimos anos da súa vida dedicouse á docencia. Creo que Xela Arias foi unha das primeiras tradutoras profesionais ao galego e, tanto unha persoa que fai tradución como unha persoa dedicada á edición son individuos que traballan coa lingua, que traballan co discurso e, nese sentido, forman parte dunha actividade semellante a creación, a tradución… Estamos a traballar sempre coa linguaxe e, sen dúbida, tivo que influír tamén ese labor que supón unha lectura doutra literatura nos seus referentes literarios. (…)”
A Coruña: “Homenaxe a Ricardo Carvalho Calero”
O 28 de decembro, no Circo de Artesáns da Coruña (Rúa San Andrés, 36), terá lugar un acto de homenaxe a Ricardo Carvalho Calero, coa presenza de Manuel Miragaia e Paulo Fernández Mirás, acompañados pola actuación musical de César Morán. Tamén haberá unha proxección audiovisual sobre a figura e obra de Carvalho Calero, recital dalgúns dos seus poemas e un coloquio sobre o autor.
