Mário Regueira: “A normalizaçom jogou as cartas do sentimentalismo e a nom conflitualidade e muito pouco a do conhecimento e a exigência”

Entrevista a Mario Regueira no Portal Galego da Língua:
“(…) – Portal Galego da Língua (PGL): Qual foi a melhor iniciativa nestes quarenta anos para melhorar o status do galego?
– Mario Regueira (MR): Ao rever quarenta anos dumha mudança que inicialmente foi tam radical no status jurídico e social da nossa língua é difícil passar por alto algumhas destas novas possibilidades. Poder termos umha rádio e umha televissom pública, a incorporaçom do galego ao ensino ou a sua normalizaçom na política autonómica fôrom sem dúvida referências muito relevantes para umha língua minorada e desvalorizada polo franquismo precedente. Sem esquecer estes factos inegáveis, gosto de ressaltar também o foco popular, umha defesa que se moveu de forma muito mais horizontal e apoiada nos movimentos sociais. Quero destacá-la por duas razons: em primeiro lugar porque da mao da movilizaçom social conseguimos cousas que nom seriam possíveis desde a oficialidade: desde a consciencializaçom individual ou o facto de ganhar espaços sociais novos para a língua até a defesa doutras alternativas históricas ou normativas. A segunda razom é que funcionou e funciona ainda como um canal de exigência política necessário e muito valioso para qualquer sociedade democrática. Como dizia, é difícil valorar um período tam longo que parte dumha mudança tam grande, gosto de pensar que umha parte importante da galeguidade nom deixou de valorizar a mudança de status que se deu a começos dos anos 80, mas também conserva a consciência da relativa precariedade desses direitos e nunca baixou a guarda à hora de exigi-los nem a vontade de ampliá-los.
Gosto de pensar que umha parte importante da galeguidade nom deixou de valorizar a mudança de status que se deu a começos dos anos 80, mas também conserva a consciência da relativa precariedade desses direitos e nunca baixou a guarda à hora de exigi-los nem a vontade de ampliá-los.
– PGL: Se pudesses recuar no tempo, que mudarias para que a situaçom na atualidade fosse melhor?
– MR: Penso que a dimensom histórica da língua galega, a que nos entronca com a lusofonia, foi umha vantagem que demorou e demora ainda em ser posta em jogo com todas as suas possibilidades. É algo que nos individualiza dentro das outras línguas do Estado espanhol, mas jogamos estes anos como se esse nexo nom existisse ou aproveitando-o só desde posiçons retóricas. Acho que umha Galiza que nestes 40 anos mirasse mais para Portugal e Brasil teria ganhado muito em termos de normalizaçom linguística e estima própria. Outro ponto é como desde praticamente todos os governos autonómicos houvo umha ambiçom muito baixa a respeito da língua e da pertinência da sua exigência legal. Atitudes que fôrom desde a irresponsabilidade e um medo estratégico pouco compreensível.
Penso que a dimensom histórica da língua galega, a que nos entronca com a lusofonia, foi umha vantagem que demorou e demora ainda em ser posta em jogo com todas as suas possibilidades. É algo que nos individualiza dentro das outras línguas do Estado espanhol, mas jogamos estes anos como se esse nexo nom existisse ou aproveitando-o só desde posiçons retóricas.
– PGL: Que haveria que mudar a partir de agora para tentar minimizar e reverter a perda de falantes?
– MR: É umha questom enormemente complexa, mas sempre penso que a normalizaçom jogou de forma exagerada as cartas do sentimentalismo e a nom conflitualidade e muito pouco a do conhecimento e a exigência. Está bem defender a língua porque a falavam as nossas avós, claro que sim, é um laço ao que nom devemos renunciar, mas também temos que ser conscientes de que a maioria das nossas avós fôrom defensoras de trincheira da nossa língua sem os recursos que hoje temos. Temos o dever de melhorar o que herdamos e recuperar a memória roubada que se perde na noite dos tempos, e aí entra de novo a dimensom histórica. Ficar com a atitude rebelde das avós é também lutar por outro status social da língua, algo que devemos fazer em âmbitos aos quais a língua nunca tivo a oportunidade de chegar mais que com enorme dificuldade. Particularmente apavora a situaçom do galego na universidade após estes 40 anos, há contextos, como Medicina ou Direito onde é quase impossível receber aulas em galego e mesmo continua a haver problemas para exercer os direitos do estudantado como falantes.
– PGL: Achas que seria possível que a nossa língua tivesse duas normas oficiais, umha similar à atual e outra ligada com as suas variedades internacionais?
– MR: Sim, acho possível e recomendável, embora países como Noruega (também com duas normas) achárom que também nom era umha soluçom mágica e continuava a haver desigualdades entre as duas variedades. Mesmo assim, penso que é importante rebaixar a intensidade da questom normativa, e nom haverá convivência possível com atitudes de marginalizaçom e mesmo criminalizaçom como as que tem sofrido o reintegracionismo durante as últimas décadas. O direito a existir e a defender com liberdade umha perspetiva de futuro para o nosso idioma deveria ser o mínimo marco de convivência.”

Visita a Bernardino Graña, con motivo do 40 aniversario da AELG

Con motivo dos traballos relacionados coa gravación do documental sobre o 40 aniversario da AELG, Cesáreo Sánchez Iglesias e Marta Dacosta, en representación do Consello Directivo, visitaron a Bernardino Graña esta semana en Nigrán, en recoñecemento á súa participación activa como fundador e primeiro presidente da nosa asociación.



Concha Blanco, Escritora na súa Terra 2021: “O galego nunca foi unha lingua morta, foi unha lingua oculta”

Desde o Zig-zag da Televisión de Galicia:
Concha Blanco foi homenaxeada en Cee pola AELG como Escritora na súa Terra-Letra E. A súa traxectoria na escrita abrangue máis de 50 libros para todas as idades. O inicio literario de Concha estivo ligado ás necesidades de LIX en galego na escola.”
A entrevista pode verse aquí.

Nus. Manuel Gago

Desde Radiofusión:
“A novela publicada por Xerais (2021) provoca sorrisos e incluso gargalladas limpas. Aparecen compartindo un xantar Cunqueiro e Castroviejo e mestúrase na trama a gastronomía e o sexo. “O amor celébrase mellor cando a comida é feliz e abundante. (…) O sexo continua tras o pracer de xantar, como unha segunda sobremesa” afirma o narrador, Toño Figueroa, descendente da última aristocracia do pais. Manuel Gago contou en Radio Fene unha anécdota relacionada co nudismo. Pasoulle a Pio Cabanillas e a Manuel Fraga na zona do Salnés.
Toño Figueroa é un crápula, cínico e desvergonzado, pero pouco a pouco vai xerando empatía coa persoa lectora. Hai ademais dúas personaxes en Nus que xa apareceran na súa novela anterior O anxo negro. (…)
A Manuel Gago interésalle a gastronomía, a arqueoloxía, o sexo e aspectos da historia contemporánea de Galicia. Interésanlle cousas moi diferentes.
“Mirádevos, facédeme o favor. Nas mozas aínda ben, aí tedes a Lola, con eses xenerosos peitos de Venus prehistórica, e a Carmiña, toda ela fecundas cadeiras de egua árabe! Pero que hai de fermoso no corpo dun home coma nós, que non é máis ca unha acumulación de residuos de lacón con grelos e de ribeiro tinto! O último home merecente de amosar as vergoñas foi o David de Michelangelo!”
O escritor Manuel Gago e o narrador Toño Figueroa rinse de si mesmos con párrafos como este na novela Nus.”
Pode escoitarse aquí.

Dicionario irreal para un país imposible. Xavier Seoane

Desde Radiofusión:
““Hai unha densidade aquí tan grande como en Inglaterra, porque o noso pobo foi moi maltratado pola historia e as reviravoltas eran en moitas ocasións unha arma de defensa diante dos impostos abusivos e de tanto atropelo”. “Eu mesmo teño máis humor do que aparento, e admiro moito aos humoristas, xente moi intelixente, que ven os calcetíns do revés e nos revelan todo”. Os animais non rin, ou cando menos, nós cremos que non rin, pero o ser humano ten que fuxir do humor cruel, ácido e terrible. Gústame o humor á inglesa e á galega: “Por un lado xa ves e polo outro que queres que che diga” é toda unha declaración de principios, unha demostración de cintura. O humor non é máis que unha mistura de cultura e de intelixencia, indicaba Ramón de la Serna.
Un editor ten que ser moi valorado, porque del ven a nosa cultura e o mundo tipográfico é onde se asenta a cultura colectiva dun pais, apunta Xavier Seoane. Un libro difícil de clasificar canto a xénero, onde se mistura a poesía, o ensaio e moitas outras cousas. A Arcadio López Casanova parécelle un volume transversal. “E un mosaico con moitas teselas que en composición amosan a imaxe do pais”. “Utilicei a ironía e o humor para falar o que me petaba, de calquera palabra, dos tópicos de Galicia” indica o escritor. “Este é o libro galego máis orixinal e atractivo dos publicados o pasado ano” afirma o editor Manuel Bragado. “Palabras que, como as pedras no medio dun regato, serven para atravesar ese caudal de vida que é Galicia, e nomeadamente, a súa cultura”. Fala así Ramón Rozas no xornal El Progreso do Dicionario irreal para un país imposible” de Xavier Seoane publicado por Xerais. Falamos no clube de lectura de Radio Fene Radiofusión deste libro. Participaron Esther Val, Antonio Tizón, Henrique Sanfiz e Xavier Seoane.”
Pode escoitarse aquí.

“A Maxina de Marcial Valladares gaña nova vida”

Desde Nós Diario:
“Novelista, poeta, lexicógrafo, xornalista… o legado intelectual e artístico que deixou Marcial Valladares foi fundamental para a conformación do galego como lingua culta, e a súa obra Maxina ou a filla espuria un verdadeiro punto de inflexión para a literatura galega moderna. (…)
Agora, co gallo do bicentenario do seu nacemento, a editorial Galaxia réndelle homenaxe e ofrece ao público lector unha edición especial desta emblemática narrativa. Unha peza que estaba “esquecida”, comenta para Nós Diario Xesús Domínguez Dono, encargado da edición e promotor da iniciativa. “Sempre se fala da primeira novela en galego, mais o texto non estaba accesíbel”, manifesta.
Cun coidado deseño, coa capa bañada por un azul intenso na que domina o título da obra, impreso en amarelo, Galaxia ofrece como atractivo engadido a reprodución facsimilar caligráfica do manuscrito orixinal realizado en 1870: “Púxenme en contacto coa Real Academia Galega, que nos facilitou a dixitalización do orixinal, e fun ver o manuscrito, unha preciosidade de pulcritude, de traballo manual da época”, explica o editor. Deste modo, optaron por levar adiante a reprodución facsímil, como obra de arte, acompañada dunha edición na que valoraron ofrecer un texto “moi adaptado” para facilitar a lectura, mais “marcando a diferenza entre as linguas, como era intención do autor”, engade.
Maxina ou a filla espuria lanzouse por entregas o día 28 de xullo de 1880, na publicación La Ilustración Gallega y Asturiana, unha revista editada en Madrid baixo dirección de Manuel Murguía na súa parte literaria. Considerada o primeiro exemplo de novela galega moderna, non foi publicada ao completo até 1890, aínda que o manuscrito que agora presenta a editorial Galaxia é de 1870. “O texto foi publicado primeiro en prensa, cunha serie de alteracións que non lle gustaron nada a Marcial Valladares, e até 1970, con motivo da homenaxe que recibiu no Día das Letras Galegas, cando Galaxia sacou a primeira edición en libro, non había ningunha edición desa novela”, explica Domínguez Dono.
“Unha obra pasa a categoría de clásica cando se reedita cada 15 anos”, asegura Xosé Antonio Fernández Salgado, especialista no intelectual estradense e autor do prólogo desta edición, en conversa con Nós Diario. Non obstante, é aínda un texto pouco coñecido, “habería que incluílo na listaxe dos libros obrigatorios de lectura”, comenta. Trátase dunha obra “entretida” e incluso “permitiría facilmente unha adaptación a serie”.
Maxina narra a historia de Otilia de Sancti-Petri, unha moza da burguesía compostelá que é violada nun baile de máscaras, a consecuencia do cal nacerá unha nena que chamarán Maxina. Cun enredo e temática propia da novela de folletín, para o filólogo Fernández Salgado en Maxina entrecrúzanse varios elementos comúns deste xénero con “características do propio Valladares como autor”, que enriquecen o texto, pois nela aparecen as pegadas “do Valladares lexicógrafo, do folclorista e do literato e amante do romanticismo”. (…)”

María Canosa: “Quería demostrar que pola densidade auga e aceite non se mesturan”

Entrevista a María Canosa en El Progreso:
“(…) – El Progreso (EP): En H2…Oh!!! Pingas científicas presenta curiosidades científicas para os máis pequenos, como xurdiu esta obra?
– María Canosa (MC): Francisco Castro díxome que quería un libro de ciencia divertida e que non era a única que pensa que hai que escribir ese tipo de cousas. Facía moito tempo que tiña curiosidades científicas que me parecía que era fermoso contar. Eu que sempre escribín ficción, sentíame responsable, xa como unha escritora con certa traxectoria, de facer libros de divulgación de distintas materias, porque creo que fan moita falta tamén en galego.
– EP: Que nos vamos atopar no libro?
– MC: Son 30 temas diferentes, cada un dos capítulos trata unha curiosidade da ciencia, de materias como a bioloxía, as matemáticas ou a física. Non hai que ler todo o libro seguido, son como pequenas anécdotas da ciencia contadas como un conto, de maneira sinxela e comprensible. Tento que sexa dunha maneira agradable e divertida. (…)
– EP: Licenciada en Enxeñería de Camiños, Canles e Portos, por que decidiu estudar esa carreira?
– MC: A medida que crecemos perdemos a vergoña de preguntar o porqué das cousas. Eu era unha rapaza moi curiosa, interesábame todo, non distinguía entre materias, interesábame coñecer o mundo. Os plans educativos non están deseñados para que un poida formarse en materias diferentes, obrígannos a decidir entre as ciencias e as letras. Parecíame que a mellor maneira de levar as dúas cousas da man era estudar ciencias e seguir facendo cousas de letras pola miña banda.
– EP: A maioría das súas obras son infantís, por que se centra en escribir para ese público?
– MC: Cando estudei a carreira adicáballe moitas horas a estudar e non tiña tanto tempo para escribir, e pensei en facer unha cousa máis. Parecéume un desafío, e a min gústame que me poñan retos. É un público moi agradecido e moi crítico, fanme aprender e soñar, déixanme mesturar a fantasía coa realidade e sorprenderme. Eu fun moi feliz lendo de pequena e sentía que tiña que devolverlle á literatura eso que tanto me deu a min. (…)
– EP: Como comezou a escribir?
– MC: Tiven unha axuda extra no sentido de non terlle medo porque a miña nai, Concha Blanco, é escritora. Para min ver que se inventaban contos na casa ou poemas parecíame algo normal, igual que se facía unha tortilla para cear, pois ás veces miña nai poñíase a escribir e de aí saía un libro.
– EP: Sempre tivo claro que quería comunicarse en lingua galega?
– MC: É a miña lingua nai, a que máis domino e a que máis quero. Eu educo ás miñas fillas en galego, é algo natural. Cando unha vai medrando vaise dando conta da riqueza que temos os que temos a sorte de gozar dunha lingua propia. A miña intención é dignificar o galego,que todos teñamos claro que é unha lingua válida en todos os sentidos.”