Teresa Moure: “Um elefante no armário é um romance sobre a verdade”

Entrevista de Teresa Crisanta Vasques Pilhado a Teresa Moure no Portal Galego da Língua:
“(…) – Portal Galego da Língua (PGL): Na apresentação pública do teu romance [Um elefante no armário] na Culturgal fizeste menção ao reto que para ti supus alcançar uma escrita menos barroquizante. Poderias precisar o alcance e objetivos desse propósito e ainda, trata-se dum desafio estritamente retórico ou tem dimensões compositivas, estruturais, etc.?
– Teresa Moure (TM): Um elefante no armário é um romance sobre a verdade. Ao fundo, as teorias deflacionistas que pretendem diminuir o peso desse conceito na ciência ou no pensamento, também na política. Porém, a protagonista, que é uma filósofa especializada nesse assunto, e que abandonou anos atrás toda atividade académica, deve regressar lá, à indagação, mas em contextos quotidianos, nas relações pessoais, na interpretação da própria vida. Essa temática obrigou-me a usar, especialmente nas partes narradas por Ana Brouwer, um estilo mais conciso, quase poético. O procedimento tem a ver com a procura da autenticidade porque a verdade é isso: revelar o que está oculto, com a intencionalidade única de o conhecer. Trata-se apenas duma questão de estilo. Na estrutura, o romance é complexo: tem seis partes que incluem seis pontos de vista e nenhuma das vozes narradoras está em possessão da Verdade com maiúsculas; quem ler deverá decidir qual é a versão dos factos correta. É mesmo um desafio.
– PGL: Do meu ponto de vista, acho que em Um elefante no armário podemos encontrar vários elementos de ficção muito semelhantes com sucessos que de facto são reais. Por outro lado, podemos ler no romance que a verosimilitude é uma qualidade que não predicamos da realidade, mas sim temos uma certa tendência a exigi-la na literatura. Podes ser que estejas a ficcionalizar elementos da realidade para ver até que ponto uma e outra –é dizer, ficção e realidade– se podem distinguir?
– TM: Sempre que publico um romance, observo que @s leitor@s pretendem encontrar lá elementos autobiográficos ou episódios realmente acontecidos. Porém, literatura é literatura. Histórias são histórias. Provavelmente escritores nadamos num caldo cultural que implica nem só conceitos, também episódios, mas nem agora nem nunca pretendi ficcionar nada real. Porém, respondendo a tua pergunta num sentido mais geral, a literatura é esse espaço onde o imaginado e o real se confundem. E, com efeito, a vida surpreende-nos com histórias muito mais esquisitas do que aquelas que aparecem nos romances. Como diria Maurício Almeida, um dos protagonistas de Um elefante no armário, Deus, como escritor, não passa do nível de amador. (…)
– PGL: A propósito da tua tradução dos poemas da Ana Brouwer em Chan da pólvora (Não tenho culpa de viver), como é que concebes a autoria?
– TM: Em Um elefante no armário incluem-se fragmentos dum livro de filosofia que Ana Brouwer escreve. Apanhei alguns desses fragmentos (demasiado toscos talvez para serem verdadeira poesia, demasiado poéticos para serem verdadeira filosofia), num poemário ainda inédito que intitulei O dia em que comprei mentiras por catálogo. Antón Lopo, da chancela Chan da pólvora, soube da sua existência e propus publicar oito deles, numa escolha pessoal de editor, nesse livrinho Não tenho culpa de viver. Isso permite que saiam ao mesmo tempo a minha obra e a obra de Ana Brouwer. É um jogo sobre autorias que se explica só. A criação nunca vem do nada nem é estritamente individual. Fazemos parte sempre dessa coral de textos que nos constroem como indivíduos e que constroem a cultura como artefacto coletivo que nos representa e que nos modela. (…)”

Novoneyra en xaponés

Desde Criticalia, de Armando Requeixo:
“(…) Vén isto ao caso pola recente tradución do poemario Os eidos ao xaponés da man de Takekazu Asaka, o mellor coñecedor da nosa literatura nas terras do sol nacente. Asaka, profesor de Filoloxía Románica na Universidade de Tsudajuku (Kodaira, Toquio), leva en contacto coa nosa lingua e a cultura dende mediados dos anos 70 e xa vai para as tres décadas que vén visitando todos os veráns a nosa terra. Froito da súa galegofilia teñen nacido diversos traballos de carácter lingüístico e, sobre todo, o primeiro vocabulario galego para xaponeses e a primeira gramática de noso para nipóns, da que acaba de se publicar unha nova versión co título Nova gramática galega (2016).
Pero ao profesor Asaka debémoslle moito máis. Mercé ao seu infatigable labor poden hoxe lerse en xaponés os Cantares gallegos (2009) e os Contos da miña terra (2014) de Rosalía de Castro, a Cantata a Ramón Cabanillas (2013) ou os versos do Xograr Martín Codax (2015). Pois ben, a este poderoso florilexio literario sumouse hai nada a poética de Novoneyra a través da tradución da que é, sen dúbida, a súa obra máis emblemática: Os eidos. (…)
Publicada baixo o selo de Kakenhi, esta edición ―que conta cunha moi suxestiva cuberta do artista Xosé Vizoso― non fai senón deitar en xaponés uns versos que, como teñen analizado varios estudosos, amosan connaturalmente unha innegable conexión coa lírica oriental dos haikai. O propio Novoneyra ten salientado isto en diversas ocasións e mesmo se achegou na súa escrita ao espazo literario de Oriente; así en 1995, cando publicou Camelio xaponés, onde tres poemas seus foron traducidos a esta lingua por Ayako Sugitani, de quen el versionou en galego sete ‘xiikas’. (…)

Isabel Soto: “Boto en falta maior coidado pola lingua meta, o galego”

Entrevista de Daniel Salgado a Isabel Soto en Sermos Galiza:
“”A fluidez e a solvencia na lingua meta” e “o esforzo de reflectir o estilo arcaizante da lingua orixinal” de Fosca (1869), de Iginio Ugo Forchetti, valéronlle a Isabel Soto (Vigo, 1969) o premio Plácido Castro de Tradución. Crítica coa histórica ausencia de “planificación seria” no sector, alerta das condicións laborais das tradutoras e reclama un maior coidado do galego.
– Sermos Galiza (SG): Por que traducir unha obra como Fosca?
– Isabel Soto (IS): Foi unha decisión tomada entre o editor e mais eu. A editorial busca obras interesantes e combina libros con dereitos e sen dereitos de autor. Fosca é unha obra do século XIX, representante dun intre singular da literatura italiana, a Scapigliatura, que é a bohemia da época. A novela atópase a medio camiño entre o romanticismo e o decadentismo.
– SG: Cal foi a principal dificultade de pasar a escrita de Iginio Ugo Tarchetti ao galego?
– IS: Manter o ton romántico, de misterio, da paisaxe tétrica, da novela. Reproducir esa atmosfera foi o máis complicado.
– SG: Que importancia ten a tradución para unha literatura como a galega?
– IS: Para min é fundamental. Unha literatura moderna debe dispor das principais obras literarias na súa lingua.
– SG: Non parece o caso. Nunca existiu a tradución sistemática do canon clásico da literatura universal.
– IS: Falta, si. Hai moitos baleiros e moitos ocos. Nunca se fixo unha política seria de tradución. Nas asociacións de tradutores hai listaxes de obras sen traducir e percíbese esa realidade. É unha oportunidade editorial, iso si.
– SG: En que consiste, ao seu ver, esa “política seria de tradución”?
– IS: En primeiro lugar, en facer unha revisión exhaustiva e seria das obras fundamentais da literatura universal e promover despois a súa tradución. É que, por exemplo, A montaña máxica de Thomas Mann está sen traducir. E como esa, moitas outras.
– SG: Como cualifica o estado da tradución literaria ao galego?
– IS: Como en todos os traballos, as condicións laborais son un pouco lamentábeis. Trabállase con prazos moi curtos. As tarifas son diferentes para encargos semellantes. Para te manter como tradutora tes que ter unha continuidade moi forte. Hai editoras que funcionan axeitadamente, pero outras tardan en pagar. Hai unha serie de prácticas que dificultan o noso labor. (…)”

O English PEN premia a tradución do galego ao inglés dunha obra de Eva Moreda

Desde Galicia Confidencial:
“O English PEN, a través da súa sección de Traducións, vén de premiar libros de 15 países traducidos á lingua inglesa pola súa “calidade literaria sobresaínte, forza do proxecto editorial e contribución á diversidade literaria no Reino Unido”. Entre as obras premiadas atópase Home is Like a Different Time, de Eva Moreda, traducida do galego por Craig Patterson (Francis Boutle, 2018). Trátase da versión inglesa de A Veiga é como un tempo distinto (Xerais, 2015).
Segundo o English PEN, entre as obras premiadas están “a primeira novela de Mauritania traducida ao inglés e novelas traducidas de linguas europeas minoritarias e menos traducidas como occitano, galego e albanés, cun número igual de autores masculinos e femininos seleccionados”.
Ros Schwartz, co-presidente do panel de premios, manifestou que os editores estanse volvendo “cada vez máis aventureiros” nas súas eleccións, e salientou que, “curiosamente, unha serie de proxectos están dirixidos por tradutores, o que subliña o papel activo que estes poden desempeñar para levar os libros á atención dos editores.”
Os premiados recibirán axudas específicas para asumir o custo da tradución.
O English PEN é o centro fundador do Pen Club Internacional, que engloba a escritores de todo o mundo con 145 centros en máis de 100 países.”

Taboleiro do libro galego (verán e outubro 2017)

Desde Cicloxénese Expresiva:
“Aquí vos traemos a listaxe de libros máis vendidos dende o verán. Podedes consultar as entradas anteriores no Caderno da Crítica e nesta propia páxina.

Para a elaboración deste taboleiro participaron as seguintes librarías: Trama, Cronopios, Andel do libro, Miranda, Paz, Lila de Lilith e Chan da Pólvora.

Narrativa

  1. Os fillos do lume, de Pedro Feijoo. Editorial Xerais.
  2. Luns, de Eli Ríos. Edicións Xerais.
  3. Izan o da saca, de Xabier Quiroga. Edicións Xerais.
  4. Manual básico de Hostalería, de Patricia A. Janeiro. Edicións Positivas.

Poesía

  1. Antoloxía da poesía galega próxima, de María Xesús Nogueira. Chan da Pólvora editora e papeles mínimos ediciones.
  2. Suicidas, de Francisco Cortegoso. Chan da Pólvora Editora.
  3. Nomes de fume, de Míriam Ferradáns. Espiral Maior.
  4. Moda galega, de María Reimóndez. Edicións Positivas.

Ensaio

  1. Os nomes do terror. Galiza 1936: os verdugos que nunca existiron, de Xosé Álvarez, Judith Carbajo, Ana Cebreiros e Xosé Ramón Ermida. Sermos Galiza.
  2. Unha ducia de galegos, de Víctor Freixanes. Editorial Galaxia.

Xuvenil

  1. Os nenos da varíola, de María Solar. Editorial Galaxia.
  2. Pippi Mediaslongas, traducido por David A. Álvarez. Kalandraka S.L.
  3. 22 segundos, de Eva Mejuto. Edicións Xerais.
  4. Jules Verne e a vida secreta das mulleres planta, de Ledicia Costas. Edicións Xerais.

Infantil

  1. A que sabe a lúa?, traducido por Carmen Barreiro. Kalandraka S.L.
  2. De que cor é un bico?,  de Raquel Bonilla. Algar Editorial.

Libro CD-DVD

  1. Canta connosco!, de Migallas Teatro e Óscar Villán. Kalandraka S.L.
  2. Mel, unha mosca agradecida, de Miguel Ángel Alonso e ilustracións de Luz Beloso. Nova Galicia Edicións.
  3. Volta, revolta e reviravolta, de As Maimiñas. Editorial Galaxia.

Banda deseñada

  1. Floreano. Alúganse borrachos para festas, de Gogue. Editorial Xerais.
  2. Ardalén, de Miguelanxo Prado. El patito editorial.”

María Reimóndez traduce ao galego Os tres mosqueteiros

Desde o Zig-zag da Televisión de Galicia:
“Neste programa falaremos de grandes obras da literatura universal que xa podemos ler en galego. A primeira é un clásico das novelas de espadas: Os Tres Mosqueteiros, con traducion e adaptación a cargo de María Reimóndez. Pode verse aquí.”