Entrevista de Carlos Loureiro a Antón Dobao en Noticieiro Galego:
“(…) – Noticieiro Galego (NG): E en literatura -e incluso do pensamento-, ademais das circunstancias persoais, sempre achamos algún personaxe que conduce ao futuro escritor… e no teu caso coidamos que Darío Xohán Cabana tivo algo, ou moito, que ver…
– Antón Dobao (AD): Téñoo contado nalgunha outra ocasión. A Darío coñézoo hai moitos anos. Preséntamo meu pai, que naquela altura era delegado da INTG no sector da construción en Lugo. Eles os dous fixeran unha boa amizade labrada no combate sindical, desde planos e responsabilidades diferentes. No caso de meu pai, como resultado dunha especie de casualidade que se lle cruzou nun momento concreto da súa vida e lle esixiu unha dose extra de compromiso. El non foi nunca funcionario sindical, o seu sindicalismo foi ocasional.
E alí en Lugo, un día, pola Praza de Santo Domingo, coincidimos meu pai e eu con Darío. Creo que desde aquela somos amigos. Eu xa o coñecía como escritor, así que aquel encontro foi para min importante.
Pero en realidade non é Darío quen fai de min escritor. Eu xa escribía cousiñas. Quen fai de min escritor é a literatura. Coñecela e sentir desde o primeiro momento unha especie de posesión recíproca. A única posesión real… (…)
– NG: Normalmente os autores máis clásicos de relato procuran un desenlace inagardado, sorprendente… Que final procura Antón Dobao nos seus relatos?
– AD: A min gústanme os finais sorprendentes. Creo que era Cortázar quen dicía, facendo un paralelismo co boxeo, que a novela ten que vencer aos puntos e o relato debe gañar por KO. En certa medida, tamén Dieste defendía unha concepción en boa parte semellante do relato. A min gústame que haxa un lategazo final, pero tampouco creo que sexa condición indispensable para un bo relato, e penso ademais que é imprescindible que non sexa caprichoso, que dunha maneira máis ou menos sutil estea suscitado, aludido ou anunciado. Ás veces, cando todo o cataliza o final inesperado, ao mellor o relato queda adelgazado e perde todo interese polo camiño. O ideal, supoño, é encontrar o equilibrio perfecto entre a necesidade de manter alerta sempre a atención do lector e revolvelo nun final contundente. Pero hai grandísimos relatos que apenas son unha cala nun proceso, sen inicio nin final aparentes, sen conclusión. Por que non. Na literatura todo é posible. (…)
– NG: A literatura é liberdade ou máis ben esta liberdade a encontramos un tanto deturpada?
– AD: A literatura é un espazo de busca de liberdade. Permite impugnar o mundo mediante a creación e a proxección de mundos alternativos. Ou de moitas outras maneiras. A liberdade debe ser absoluta en relación co texto literario, non estar constrinxida nin polo mercado nin por outras intervencións alleas.
Desde o punto de vista colectivo, para min a liberdade é un concepto que debe materializarse se non quere quedar nun significante sen sentido, tramposo. É dicir, a liberdade esixe poder ser realizada. De que me vale a min que existan no mercado infinidade de produtos se na práctica non os podo adquirir? De que me vale a liberdade de movemento se non teño medios para ir dun sitio a outro? Con isto non quero dicir que a liberdade sexa un concepto irrelevante. Todo o contrario, é crucial, irrenunciable, a máis alta aspiración individual e colectiva. Pero socialmente esíxenos a garantía de que as súas condicións se cumpran. No terreo colectivo, ningunha liberdade pode estar condicionada polo diñeiro e a propiedade. Cando ocorre iso, a tal liberdade non é real, non existe, por moito que estea marabillosamente formulada mesmo desde o punto de vista formal e xurídico. (…)”