Desde La Voz de Galicia:
“Ledicia Costas, coa súa obra Ultraluz acadou a vixésima edición do Premio de Poesía Afundación entre os 32 orixinais que se presentaron. O xurado resaltou que o poemario da escritora viguesa, segundo recolle a acta, «é un exercicio de claridade e autenticidade poética cunha clara vontade de achegar os mundos fantásticos ao noso bosque logrando unha interacción entre as referencias ao anime e á ciencia ficción. Hai unha interpelación ao lector como axente activo convidándoo a entrar nese mundo de frescor infantil que mestura o abraio e o sombrizo».
A elección dos versos gañadores desta edición do premio que convoca Afundación xunto ao Centro PEN de Galicia co patrocinio da Xunta de Galicia estivo moi igualada, resaltaron desde o xurado. Unha das cuestións que decantou a balanza cara a obra de Ledicia Costas foi que se trata dunha «poesía moi limpa, moi depurada. Ademais, prevaleceu que se trata dun libro que pode achegar lectores e lectoras á poesía», salientou Luís González Tosar, presidente do Centro PEN de Galicia e do xurado que se reuniu este xoves en Santiago, que estaba formado tamén por Xabier Castro, Ánxela Gracián, Estíbaliz Espinosa e Luciano Rodríguez.
Ultraluz, que foi presentado baixo o lema de “Kodama”, constitúe unha «aposta valente e fresca porque as referencias á ciencia ficción e o anime non son tan comúns na poesía e o libro gañador levounas moi ben a un terreo fácil de ler, que introduce elementos do mundo infantil, do mundo dos contos, pero nunha visión adulta, con luces e sombras, con madurez», salientou Estíbaliz Espinosa. Ultraluz, profundaron os membros do xurado, «é unha fantasía no bosque, un bosque que ten frescor e madurez». O traballo galardoado, segundo incidiron, «é algo novidoso e desmárcase do resto de traballos que se presentaron».
O galardón de Afundación implica a publicación do poemario na colección Arte de trobar e conta cunha dotación económica de 6.000 euros. (…)”
Arquivos da etiqueta: La Voz de Galicia
Porto do Son: presentación de Jalundes, de Alberte Pagán
Yolanda Castaño: “Quería visibilizar a opción das que decidimos non ser nais”
María Solar, premio Xerais de novela 2022: “Se cunha novela alguén non se emociona, entón é unha derrota”
Entrevista de Gala Dacosta Diehl a María Solar en La Voz de Galicia:
“(…) – La Voz de Galicia (LVG): Que sensación a acompaña despois de recibir un galardón que é xa un clásico?
– María Solar (MS): Levo días emocionada porque para min isto non é só o premio: son os afectos e como se enchen as redes e o móbil co cariño da xente. Escribir é algo moi solitario e moi intenso, e durante ese tempo vivo dentro da historia. Cando me chamaron para dicirme que gañara, boteime a chorar por varios motivos: pola espera, polas horas que botei despois de traballar… Unha parte importante do galardón é o seu peso e a súa importancia, pero non o é todo.
– LVG: A culpa é unha personaxe máis nesta novela sobre mulleres, en que sentido querías falar dela?
– MS: Eu quería falar da culpa dende moitas vertentes. A súa presenza na sociedade é brutal dende que nacemos; sempre nos persegue, especialmente ás mulleres, e cando non hai un culpable a man, buscámolo. A culpa pódete perseguir durante toda a vida, ou pode aparecer anos despois, e pode ser real ou imaxinaria. Pódese dicir que é unha protagonista fundamental.
– LVG: Que nos pode adiantar sobre as outras dúas protagonistas, Mirta e Marcela?
– MS: Unha personaxe, Amanda, conta dende a actualidade como atopa a historia vital destas mulleres, que é a dunha relación enfermiza de control e dominación ata a loucura. Ao final, Amanda herdará esa culpa xunto con outra herdanza de tipo económico.
– LVG: Como foi o proceso de escrita?
– MS: Por primeira vez, cando ía escribir esta novela xa coñecía a trama e un xiro transcendental que aparece ao final de todo. Eu teño moi pouco tempo porque traballo moitas horas cada día, teño fillos, unha nai moi maior… Foi difícil escribir por falta de tempo, pero eu necesitaba vomitar esa historia que levaba dentro xa cinco anos. Escribindo son moi maniática e necesito que todo teña unha precisión real, así que investiguei sobre temas legais sobre herdanzas, tamén sobre cuestións históricas sobre os dous escenarios nos que transcorre a novela, que son España e Arxentina, e falei cun médico forense de Verín que é unha eminencia… (…)”
Francisco Castro: “Cando deixen de emocionarme os premios, deixarei a profesión”
Entrevista a Francisco Castro en La Voz de Galicia:
“(…) – La Voz de Galicia (LVG): Entre a extensa lista de galardóns da súa traxectoria están o Premio Blanco Amor do 2006, o Lueiro Rey de 1997 e agora o Premio Pura e Dora Vázquez 2022. Continúaos recibindo todos coa mesma ilusión?
– Francisco Castro (FC): Púxenme taquicárdico cando me chamaron para darme a noticia, nunca me deixa de facer ilusión gañar premios. O día que deixe de emocionarme escribir, publicar e recibir premios, deixarei esta profesión e cambiareina por outra.
– LVG: Axúdanlle a configurar historias a súa propia experiencia e as súas inspiracións xuvenís?
– FC: Por suposto que axudan. Eu son fillo directo dos libros de aventuras, de Xulio Verne e Daniel Defoe, pero tamén da banda deseñada e sobre todo do rock. A miña maior influencia literaria é a música, que comezou coas letras dos Beatles e das cancións protesta. A gran literatura chegou despois con Borges, Celso Emilio, Conrad…
– LVG: E non é tarde chegar á literatura pasada a infancia?
– FC: Nunca é tarde, pero os lectores fanse na infancia. Se na casa hai libros e os pais len aos nenos, durante a famosa hora do conto antes de durmir, os pequenos asocian a lectura co pracer. Na adolescencia hai certo baixón na frecuencia de lectura porque, por sorte, teñen outros intereses ademais dos libros. É moi difícil competir coas consolas e os móbiles, pero os que son lectores na infancia volven ao mundo da lectura no mundo adulto. O que hai que dar á adolescencia é boa literatura.
– LVG: Falando de entornos dixitais, os adolescentes están máis expostos ao sufrimento agora ca hai décadas?
– FC: O adolescente, por definición, vive nun mundo conflitivo. Eu sempre estaba sufrindo, e se non era por amor, era por outra cousa. Non creo que haxa máis sufrimento agora do que houbo noutro momento. (…)”
María López Sández: “A paisaxe ten unha capacidade de mobilización afectiva moi intensa”
Entrevista a María López Sández en La Voz de Galicia:
“(…) – La Voz de Galicia (LVG): Que experimenta unha cando a elixen académica?
– María López Sández (MLS): Pois vivino moi emocionada e moi consciente da responsabilidade que implica, por todo o que é a institución para Galicia e a cultura galega, polos que nos precederon e por tomar o relevo de Darío Xohán Cabana, tamén lucense coma min. Unha das cousas que podemos elixir os académicos é o lugar onde facer o discurso de ingreso e a min gustaríame que sexa en Lugo. É unha institución galega e a representatividade xeográfica tamén é interesante.
– LVG: Fala da responsabilidade intrínseca ao cargo.
– MLS: A Academia cumpre unha serie de funcións e é unha das institucións importantes para a revitalización da cultura e a loita pola lingua, e nese sentido debe ser unha institución viva, dinámica e na que se fan cousas. Sei que se chega á academia para traballar e contribuír a iso. (…)
– LVG: Que quere dicir cando fala da vinculación entre a paisaxe e a condición simbólica da nación?
– MLS: Pódese establecer unha afinidade entre a paisaxe e a lingua polo feito de teren funcionado ambas como principais condicións simbólicas da nación. O sentimento de pertenza ao territorio é algo moi arraigado nos galegos, aínda que, igual que ocorre coa lingua, non sempre isto baste para evitar o desleixo ou para garantir unha acción activa de uso e coidado. A paisaxe ten unha capacidade de mobilización afectiva moi intensa e tamén unha plasmación lingüística marabillosa que se percibe nas páxinas de Otero, de Fole e de tantos outros. A nosa propia memoria biográfica está moito máis vencellada ao espazo que ao tempo, e as ideas de campo e cidade en Galicia, por exemplo, están ateigadas de valores connotativos.
– LVG: Filóloga, educadora, escritora, columnista en La Voz de Galicia. En María López Sández conviven varias facetas entre as que non é quen de escoller.
– MLS: Non o vexo como algo separado. Cheguei a todo dende a filoloxía, sinto un pulo moi intenso cara ás linguas, pero o que primou sempre foi o amor á literatura. E cando a literatura significa iso para ti, é un paso moi natural transmitilo e compartilo, e iso enlaza coa dimensión do ensino. Dei clase moitos anos no ensino medio e o que vivín con maior emoción foi o programa lector, darlles aos alumnos e alumnas a posibilidade de ler e escoller entre moitas obras, falar de libros cos rapaces, acompañar o seu perfil lector e promover o seu gusto pola lectura. E por suposto, escribir é unha continuidade e unha culminación dese sentimento cara á literatura. (…)”
Miguel Sande: “No labirinto da vida hai personaxes que atopan a saída, pero outros non”
Entrevista de Ramón Loureiro a Miguel Sande en La Voz de Galicia:
“(…) – La Voz de Galicia (LVG): Un libro narrado a través dun verdadeiro «xogo de perspectivas». Onde situou, nesta novela, a raia que separa realidade e ficción?
– Miguel Sande (MS): Esa raia non existe…
– LVG: Non existe, di?
– MS: Non [sorrí Sande]. E, ademais, na súa inexistencia reside, precisamente, o xogo do libro. Nas páxinas de O negociador non hai unha liña de separación, como tal, entre ficción e realidade. E esa maneira de narrar é a que me axuda a contar esta historia. Eu penso que, grazas aos lectores, toda historia novelada é sempre certa.
– LVG: Nesta nova novela súa hai un testemuño verdadeiramente excepcional: o do home que intentou conseguir a liberación de Ortega Lara ao longo de seis encontros celebrados en Alxer. Un negociador frío, que non xulga…
– MS: Si: que só trata de resolver un conflito.
– LVG: E iso, por riba, negociando nun país sumido nunha guerra civil, cos islamistas tratando de recuperar o poder. Por que non hai nomes na novela?
– MS: Non hai nomes porque a min paréceme que poñerllos sería como poñerlle ao libro, tamén, data de caducidade. O que hai son sensacións. Sensacións que hoxendía, 25 anos despois daqueles feitos, seguen vivas. Sons sensacións íntimas que transcenden o paso do tempo. Ese foi o material que eu utilicei para novelar.
– LVG: Como a presenza dos olores, por exemplo.
– MS: Claro. Aí están os olores que el lembra. Como está o seu particular caderno de notas, concibido de maneira que a información non puidese ser desencriptada. Como está o medo, envolto nun xogo de enganos e tamén de esaxeracións. E a soidade dun hotel no que aínda perviven as sombras, as presenzas/ausencias, de Édith Piaf, de Albert Camus, de María Casares e de tantos outros.
– LVG: O paso do tempo trae consigo unha perspectiva nova, axuda a comprender?
– MS: Penso que si. E a novela está narrada desde a perspectiva que hoxe temos. A vida é un labirinto moi complexo. E nese labirinto, no labirinto da vida, hai personaxes que atopan a saída, pero outros non.
– LVG: Estamos perdendo a capacidade de ser críticos coa realidade?
– MS: Estamos perdendo, incluso, a memoria. Todo vai xa demasiado rápido. Pero a literatura sempre nos abrirá as ventás do mundo.”
Xesús Abalo: “Cómpre reflexionar e repasar a diferenza entre feitos e opinións”
Entrevista a Xesús Abalo en La Voz de Galicia:
“(…) – La Voz de Galicia (LVG): Pero hai territorios nos que a ciencia non deba entrar?
– Xesús Abalo (XA): A ciencia e a investigación son o que nos diferenza do resto de seres vivos. Sen ciencia non hai progreso e sen progreso estaremos condenados a depender doutras circunstancias, perdemos a capacidade de decidir, de controlar o noso destino. Todo isto non implica unha carta branca á investigación: debe haber límites, sobre todo morais, que nos preveñan de destruír o que somos, o que temos ou onde vivimos. Nos contos inclúo reflexións sobre as armas, a guerra, a investigación biomédica ou a necesidade de crer nun ente supremo, inclúo terminoloxía científica e expoño as dúas caras da moeda.
– LVG: Como se enfronta un científico a un folio en branco?
– XA: Publicar o meu primeiro libro con 45 anos é unha sorpresa e un honor. Unha sorpresa porque, se ben levo máis dunha década escribindo contos, esta é a primeira vez que alguén confía en min como escritor: Xulio López Valcárcel e a Medulia Editorial. A miña primeira experiencia coa literatura vaise a cando tiña seis anos e me premiaron cun accésit por unha redacción sobre o alcoholismo. De novo enchoupeime coa literatura fantástica, surrealista e co realismo máxico mentres recompilaba historias, até que unha circunstancia laboral obrigoume a ter que pasar tres horas diarias nun tren. Ora que o que máis escribín na miña vida foi en relación ao meu traballo como científico, unhas publicacións que, se ben son reconfortantes de escribir, están suxeitas a unhas normas que deixan pouco espazo para a improvisación.
– LVG: Un galego no frío norte… Cal é o mapa deste libro?
– XA: O historiador viaxa en avión e as historias transcorren nun tren. Hai varios fíos que as unen todas menos unha: os cans, a cor verde, a morte e a revisora. Como xa comentei, o feito de ter que me desprazar cada día durante tres horas nun tren foi o que me levou a escribir. Ora que aquel non era un tren normal: a xente non falaba, evitaba o contacto visual, ao xeito de calquera tren sueco, coma se estivera morta. Así pois, as historias transcorren namentres o tren avanza cara o norte nun día do verán sueco. Foi Xavier Queipo quen me suxeriu o título dado que o tren vai cara ao norte, ao xeito que eu, de Pontecesures, fun a estudar a Compostela e logo mudei a vivir a Estocolmo, e por uns anos traballei en Uppsala, ao norte de Estocolmo. Quixen facer unha obra diversa, na que incorporar á narrativa galega un elemento ausente, o surrealismo. A narrativa galega abonda en historias do rural da posguerra, época que marcou ben fondo a unha xeración e deixou en herdanza feridas abertas. Con esta compilación de historias sen historia non pretendo curar as feridas do vento senón ollar cara o futuro, un futuro dixital do que xa somos parte.
– LVG: Reivindica a importancia do pequeno. Seguimos sen lle dar a relevancia debida?
– XA: Ese é un dos puntos fundamentais do libro, a dobre moral sobre a supremacía duns individuos sobre outros, a meirande importancia que se lle dá á enfermidade da filla do presidente sobre a morte de trescentas persoas negras, ou vexetarianas ou zurdas. Son escenas cotiás en películas, nos informativos, as que nos adoutrinan con información coartada, condicionada, dirixida a crear certa opinión que cremos é independente. Cómpre reflexionar e repasar a diferenza entre feitos e opinións. Débese cuestionar se o que cremos que sabemos é froito do coñecemento adquirido ou ben das opinións inoculadas. Cómpre reflexionar e tratar por igual ás historias xa que cada persoa é unha historia, que ten nai, que naceu, que foi nena, que namorou, que un día foi chamada para defender a patria, que colleu AK-47 e á que lle meteron unha bala polo lobo temporal. Rematou a historia. Que mais dá! O causante da liorta, segue vivo, a historia morta era secundaria, nunca pasará á Historia. Por desgraza, estas reflexións están de moda, temos unha guerra ao noso carón.”
Berta Dávila: “Os amores máis fondos son ambiguos sempre”
Entrevista de Ana Abelenda a Berta Dávila en La Voz de Galicia:
“(…) – La Voz de Galicia (LVG): Os seres queridos é un trago breve que non sabes moi ben como te deixa. Cadaquén conclúe a novela como quere?
– Berta Dávila (BD): Si. Habitualmente as lecturas dos outros son sempre soberanas, non? O importante, no fondo, é que a novela signifique algo para alguén. É un libro escrito desde a vontade de espir o estilo, un libro nu que cada lector recolle no lugar onde o quere recoller.
– LVG: Ispe o estilo e o vínculo da nai co fillo; o escuro vínculo da muller cos seres queridos.
– BD: Cos seres queridos e cos non queridos. Este é un libro sobre a elección, sobre a escolla de non ser nai por segunda vez.
– LVG: A miña eu convencional ve difícil entender como unha «boa nai», comprendida como esa que non edulcora o vínculo co fillo, e á que lle custou ser nai, elixe non selo cando a vida a sorprende coas dúas raias no predictor.
– BD: O que ela constrúe co fillo é iso, un amor construído. Non é un amor instantáneo nin imantado, non é un amor vocacional. Todos os amores que son fondos son ambiguos sempre, porque teñen esa parte de luz e esa parte de sombra. Quen foi nai sabe o que significa selo. Para min isto é relevante: a elección dun afecto é tamén o afecto máis sincero.
– LVG: Mais na elección dese afecto intervén todo un sistema perverso. A primeira achega deslumbrante de Os seres queridos é esa estrañeza da nai cando nace o fillo. Cando el nace, a que ela era ata o momento desaparece de súpeto, pasa a ser «a nai».
– BD: A novela a onde pretende apuntar é a ese cambio identitario, a ese pasar a ser outra cousa distinta dun momento a outro. Parece unha cousa natural; de feito, todos os días as persoas teñen fillos!, pero hai sempre un punto de estrañeza…
– LVG: Dá pudor ou medo admitilo. Para vencer esa barreira, está a literatura?
– BD: A literatura ten un papel que xogar mostrando as partes raras da experiencia. Se eu quixese facer un discurso do que para min é a maternidade, non faría unha novela. O que quería aquí era contar unha pulsión, un punto de vista, un recanto. (…)”
“Poesía sen poetas”
Artigo de Xesús Fraga en La Voz de Galicia:
“Intimidación (Xerais) é o título do libro asinado baixo o nome de Colectivo Maiakovski por un número indeterminado de poetas que manteñen o anonimato porque se opoñen «ao poeta como epítome do individual» e ven no colectivo a esencia deste proxecto. «Renunciamos á autoría individual por un convencemento ético, tamén político, e decidimos mesturar as nosas sensibilidades, as nosas voces, nun só canto», explica un dos membros a este xornal.
Intimidación tamén pode ser definido, nas súas palabras, como un «artefacto de arte contemporánea» —conta cun vídeo-poema para ser lido a través dun código QR—, xa que o seu fermento «provén daquel espírito rompedor e do novidoso de explorar camiños descoñecidos» que remite ás vangardas do século XX e das que Maiakovski é a súa figura máis icónica. «Tamén porque foi un activista político, que concibiu a poesía como unha maneira de axitar a realidade», engade. O colectivo sente polo ruso unha afinidade estética pero tamén hai unha implicación política, cunha proposta dun texto «absolutamente belixerante cunha realidade concibida e manipulada dende a linguaxe».
Como foi, entón, o proceso de escrita de Intimidación? «Baseouse na idea de elaborar un texto poético a través de diversas intervencións, de maneira que as voces individuais de cada un dos membros se fose solapando coas outras ata acadar unha voz final, matizada coas características de todas, pero convertida nunha voz única. Existiu unha primeira aportación. Esa primeira aportación foi modificada e ampliada na segunda intervención. Logo a terceira. A cuarta… Así sucesivamente ata pechar as dez intervencións dos dez membros do colectivo. Despois houbo outra rolda. Finalmente puíuse o texto de maneira puntual dándolle pequenas pinceladas. Pequenos matices de unicidade».
A autoría individual é outro concepto que cuestiona este libro. «O texto creado xa non pertence a ninguén en particular. A ningún dos fragmentos que conforman o poema-libro se lle pode asignar unha autoría definida. Esa é a gran aposta: prescindir do poeta como tal, do poeta como fonte única do discurso». En certa medida, recoñece o participante no colectivo, hai unha asunción dos célebres versos de Bécquer: «Podrá no haber poetas, pero habrá poesía». «Poesía sen máis. Sen nomes adscritos a tal ou cal corrente. A unha determinada ética ou a unha determinada ideoloxía. Canto máis limpo de referencias vaia o texto elaborado, máis profundamente o poderá asumir como propio a lectora e o lector porque as claves de lectura non estarán contaminadas e terá que afrontalo como unha identidade propia en si mesma, carente de referentes explícitos».
O libro pon no albo tamén outro mal colectivo, as consecuencias da intimidación. Nace dunha reflexión, o do uso do medo por parte do poder para controlar ás sociedades e a resposta que se lle daba ás necesidades de cambio: a revolución. «Agora non sabemos quen ou que é o poder. Semella unha entelequia. Unha superestrutura fóra do noso alcance. Non podemos organizarnos porque o poder está oculto, pero sobre todo, porque xa non exerce contra nós o medo; senón a intimidación. Un xeito moito máis sutil, menos agresivo, e moito máis eficaz de controlarnos», argumentan dende o colectivo Maiakovski.
Logo de Intimidación, queda unha pregunta no aire: haberá novos libros do colectivo? «O Colectivo Maiakovski é un organismo vivo, profundamente ácrata, e polo tanto, imprevisible. Se cadra si, se cadra non! Chi lo sa?». (…)”
