Arquivos da etiqueta: La Voz de Galicia
Rianxo: presentación de Diorama, de José Carou Rey
Ramón Nicolás: “Hai que preguntarse onde non estivo don Paco ao longo da vida de Galicia durante o século XX”
Entrevista a Ramón Nicolás en La Voz de Galicia:
“(…) – La Voz de Galicia (LVG): Supoño, porque Francisco Fernández del Riego estivo en todos os grandes feitos do galeguismo do século XX.
– Ramón Nicolás (RN): Dende o mitin que deu na súa vila natal en 1931, cando tiña 18 anos, o seu compromiso foi total. Está en todo, nas Mocidades Galeguistas, no Partido Galeguista, No Seminario de Estudos Galegos, Ultreia, na Asociación de Escritores en lingua Galega, estivo como representante galeguista no Estatuto de Autonomía. Foi colaborador en A Nosa Terra, Nós, Alento, etc. E logo, na posguerra está presente en todo o que foi a reconstrución do galeguismo, desde a fundación de Galaxia á creación da Penzol, pasando pola creación do Día das Letras Galegas ou a presidencia da Real Academia. Realmente hai que preguntarse onde non estivo Fernández del Riego. Ata nese tempo estivo dúas veces no cárcere por exercer ese labor de difusión cultural. Arriscou moito da súa propia vida.
– LVG: Sempre se lle recoñece a don Paco o seu papel como activista. Pero como é o seu traballo literario?
– RN: Á marxe de todo iso el construíu unha gran obra literaria. Pero esa obra, en gran parte, está enfocada cara ao ensaio, que é un xénero de minorías. Pero é moi rico e valioso porque el, como ensaísta ou autor de libros de crónicas e viaxes ten un estilo propio moi facilmente recoñecible. Eu creo tamén que el sacrificou unha obra creativa de amplo espectro, como pode ser a narrativa, en función de todos eses traballos silenciosos e o traballo de recuperación da memoria. De feito só nos deixou unha novela, O cego de Pumardedón, e un par de relatos pequenos. Pero si deixou unha grande cantidade de traballos extraordinarios e artigos xornalísticos, como os que fixo durante vinte anos en La Voz.
– LVG: Ademais, fixo traducións.
– RN: Si, ademais da súa faceta como ensaísta, narrador e ser un gran orador, Del Riego fixo varias traducións tanto para Galaxia como para a revista Grial. Hai que entender esa labor dende o punto de vista de tratar de normalizar a presenza do idioma galego na literatura coa presenza de textos traducidos. É curioso porque xunto con Plácido Castro mantiveron unha relación coa BBC británica, na que organizaban emisións radiofónicas.
– LVG: É certo que recuperou a Cunqueiro para a literatura?
– RN: Si. A Cunqueiro xa o coñecía da mocidade porque el era de Vilanova de Lourenzá e Cunqueiro de Mondoñedo, e ían xunto a examinarse a Lugo. E si foi clave na recuperación de Cunqueiro tras a guerra. Cunqueiro recoñeceu que o Merlín non sería tal se non fose pola insistencia de Francisco Fernández del Riego. Tamén lle pasou con Longa noite de pedra, que apareceu despois dunha reunión entre Del Riego e Celso Emilio Ferreiro escolmando os poemas. Mesmo foi el que suxeriu o título. Incluso detrás dos grandes escritores da posguerra está el como editor, corrector ou incitador. É unha figura total. (…)”
Xosé Antón Cascudo: “Non estamos tan lonxe do modelo da serie Mad Men como cremos”
Miguel Anxo Fernández: “Soutelo debe localizar a espada de Santiago Apóstolo para o Xacobeo”
Afonso Becerra, dramaturgo: “Prefiro as luces de Becerreá que as de Vigo”
Entrevista a Afonso Becerra en La Voz de Galicia:
“(…) – La Voz de Galicia (LVG): Que é o Pandrama?
– Afonso Becerra (AB): O pandrama, así mesmo, vai máis aló do que entendemos por un drama clásico, sería máis ben o posdrama. Escollín este nome para o libro porque o certo é que a pandemia de covid-19 foi un drama para todos nós, e quixen xogar co seu significado. Non houbo ninguén que puidese escapar do pandrama. Trátase dun libro breve de contos con pezas teatrais. (…)
– LVG: Como ve o panorama cultural no eido rural?
– AB: Está todo un pouco adormecido, pero é certo que cada vez hai máis asociacións, como Rente o Couce, As Candelas ou Abrente en Ancares, que fan moito por manter viva a cultura. Eu mesmo alucinei coa decoración de Nadal deste ano, porque é todo artesanal. Eu, que vivo en Vigo, o parque temático das luces, prefiro antes as de Becerreá. Teñen máis identidade. (…)”
Luz Campello: “Miña nai sempre me di ‘aínda non creo que esteas viva'”
Entrevista a Luz Campello en La Voz de Galicia:
“(…) – La Voz de Galicia (LVG): Cal é o botín das piratas?
– Luz Campello (LC): Ufff… Foi difícil buscar o título… O botín das piratas é a ganancia das derrotas. Hai que pasar por naufraxios para conquerilo, de aí a referencia ás piratas, en feminino, que tamén me custou. O botín é ese beneficio entre comiñas, iso que sacas e aprendes co feito de vivir. Porque vivir é realmente moi arriscado. Como vulnerables que somos, os seres humanos estamos sometidos a moitos riscos e moi sós, moi na intemperie. Nese camiñar esta é unha obra máis de madurez, porque xa tes un percorrido. Nese camiñar tento sacar certa estratexia, situarme nun sitio onde non me arrastre. Ao final é a procura da supervivencia e da resistencia para sobrevivir.
– LVG: Con dous cancros nas costas dende moi nova, a perspectiva cambia, non?
– LC: Si. O primeiro cancro foi con 33 anos. Ó traballar en saúde xa estás máis preto do sofrimento e a fraxilidade. No meu caso logo pasou por min e de forma repetida. Curiosamente, chegas a esquecerte, pensas «foi un episodio e xa está», e ocórrenche cousas moi bonitas, vidas, fillos… Pero en calquera momento te volve sorprender. Os temas de saúde son os máis difíciles de afrontar, pero logo hai outros…
– O seu poemario é de esperanza?
– LC: É un libro esperanzador e con moita forza, saes adiante pasando por eses camiños. É posible saír e saes feliz. Esta non é só a miña experiencia, é a de miles de persoas, practicamente de todas as persoas, unhas dunha forma máis consciente e outras non. Isto pódese vivir coma unha completa desgraza ou dicir «eu estou aquí e estou viva». Miña nai recórdamo todas as veces que a chamo. Sempre me di «aínda non creo que esteas viva». Vivimos e non somos conscientes da sorte de estar vivos. Miña nai é como un testemuño que me recorda que puiden non estar aquí. E claro que tiven moitísmo medo, por perdas familiares, pero miña nai me recorda o feliz que teño que ser, e a sorte que teño eu, que ten ela e que teñen os meus fillos. Sempre mo di. Non, o libro non é negativo. É moito máis. Nun poema falo das vendas que imos poñendo, das cousas que temos que construír, de facer casas… Pero se non percibimos as feridas tampouco percibimos os bicos. (…)”
Entrevista a Marilar Aleixandre e Xesús Fraga: “Queremos esquecer que en Galicia houbo fame, que a xente emigrou”
Entrevista de Héctor J. Porto a Marilar Aleixandre e Xesús Fraga en La Voz de Galicia:
“(…) «Sen memoria estamos incompletos. Pero lembrar é algo que ás veces suscita críticas, e percibes rexeitamento cando falas de cousas do pasado que non son bonitas. As experiencias que enfrontan tanto a novela de Xesús Fraga como a miña son moi duras. E queremos esquecer que en Galicia houbo pobreza, fame, que a xente tivo que emigrar, que houbo cárceres, que as mulleres morrían porque tiñan que abortar clandestinamente… Isto varríase debaixo da alfombra». Defende así a escritora galega Marilar Aleixandre (Madrid, 1947) a necesidade de recordar: «Hai que mirar cara atrás para poder saber quen somos, de onde vimos, e explicar o noso presente». E ese exercicio de indagación é o que pon en marcha en As malas mulleres (Galaxia, 2021), novela na que rescata o penal coruñés de mulleres da Galera e coa que vén de gañar o Premio Nacional de Narrativa, cobizado trono no que releva a outro galego, o xornalista de La Voz de Galicia e narrador Xesús Fraga (Londres, 1971), e a súa novela autobiográfica Virtudes (e misterios) (Galaxia, 2020), na que fai outro tanto ao reconstruír a historia da súa avoa na emigración.
Reunidos ambos os dous no Museo Santiago Rey Fernández-Latorre, analizan un recoñecemento que vén de fóra -que se suma ao que acadaran tamén de maneira sucesiva co Blanco Amor– e achega unha desexable visibilidade ás súas obras, vinculadas tamén pola súa tradución ao castelán no selo aragonés Xordica (a de Aleixandre chegará ás librarías nunhas semanas).
A pobreza, a fame, a falta de instrución… Volve sobre o pasado Fraga, que anota que na casa onde vivían nos 50 a súa nai e as súas tías a cociña era de leña e ían por auga á fonte coa sella. A maiores, razoa, lastraba a falta de expectativas. «Ti estás nesa clase social e xa dende dentro interprétase que non hai forma de saír de aí, como unha condena. As miñas curmás e mais eu fomos os primeiros universitarios da familia, non porque os anteriores fosen máis parvos, ou nós máis listos, é que a eles nin se lles pasaba pola cabeza pensar que alguén da familia estudase: eles sabían que o seu papel era traballar no que puidesen e traer á casa un aporte económico, non había opción». Por se fose pouco, a emigración foi o medio que a súa avoa tivo para superar o estigma de muller abandonada polo home, porque «iso era unha tacha como o era a das nais solteiras, ás que marchar lles permitiu empezar de novo e sacar adiante aos seus con dignidade e con cartos». (…)”
María Solar, premio Xerais: “Neste libro arrisquei moito, foi un desafío”
Entrevista a María Solar en La Voz de Galicia:
“(…) – La Voz de Galicia (LVG): «Nada se entenderá de todo se non regreso ao punto de partida», escribe Mirtha no comezo do seu diario. Cal foi o punto de partida deste libro?
– María Solar (MS): Nunca me pasara na miña vida o de ter dende o principio moi clara como era a historia e o xiro brutal que ía dar ao final. Cando decidín poñerme a escribir, penseino moito, deille moitísimas voltas e arrisquei moito. Porque este libro, en realidade, son dúas novelas. Hai unha novela negra, un thriller, que é a historia de Amanda. E logo, no medio, o diario de Mirtha, que é unha novela literaria, psicolóxica, máis intimista. Iso implica dúas maneiras de narrar, dous tempos… Este libro foi un desafío.
– LVG. Mirtha escribía por culpa e por liberación. «Para purgarme, exorcizarme e arrincarme tanto mal», di literalmente. Por que escribe vostede?
– MS: Uf! Eu escribo por necesidade vital. Eu son moi fantasiosa. Encántame crear outros mundos e outras vidas e, ao tempo, vivilas. Logo, tardo moito en saír de aí. Son das que queda prendida dos personaxes. Como se existisen de verdade. Non sei se ten unha parte de loucura, pero eu gozo moitísimo facéndoo.
– LVG: Noutro momento Mirtha di: «Canto cansa escribir, non tiña nin idea diso».
– MS: Ai, si! É unha cousa que me paso a vida explicándolla a algunha xente. O mundo das artes percíbese, en xeral, dese halo de persoas tocadas por un don, pero a realidade é que tes que currar como unha besta. E ese traballo é o que eu reivindico. Estou moi cansa desa idea de «ah!, escribe porque lle gusta». Si, claro que me gusta, pero é un traballo. E un traballo que debe ser digno, respectado e ben remunerado. Temos dereito a vivir dos nosos libros e a unhas porcentaxes xustas.
– LVG: «Os escritores viven nun delicado equilibrio entre o recoñecemento, o ego, a adulación e a crúa realidade da miseria», escribe a protagonistas. Concorda?
– MS: Concordo en bo grao. Claro que hai algúns escritores que poden vivir do que fan, pero hai moitísimos que viven dos soños. Escribir non está ben pagado. E cando unha actividade non che devolve a dignidade, tamén económica, que precisas para mantela, hai un desequilibrio clarísimo. (…)”
Rocío Leira: “Escribir en galego foi o curso natural, nunca valorei outra opción”
Entrevista a Rocío Leira en La Voz de Galicia:
“(…) – La Voz de Galicia (LVG): Que trae vostede en Cicuta para dous?
– Rocío Leira (RL): É unha mestura un tanto rara, unha novela de intriga filosófica. Creo que a filosofía non está moi tratada na ficción, especialmente na xuvenil, así que pareceume boa idea poder achegarlla á mocidade. Intentei facelo da forma máis amena e menos densa posible, cunha historia de intriga e misterio.
– LVG: A filosofía tampouco ten moita presenza na educación.
– RL: Son matemática, así que parecerá que vou tirar pedras contra o meu propio tellado, pero hoxe parece que só importa aquilo que dá resultados inmediatos: a tecnoloxía, a ciencia, a informática… Non obstante, eu creo que a filosofía nos pode facer achegas moi valiosas, sobre todo nestes tempos de desinformación e bulos nos que vivimos. É máis importante ca nunca desenvolver un espírito crítico, unha personalidade que estea allea ás manipulacións.
– LVG: Que opina desa dicotomía letras-ciencias? Vostede leva ás dúas por bandeira.
– RL: O ideal sería que fósemos todos o máis renacentistas posible, no sentido de ter un amplo abano de intereses. Na antigüidade era moi común que os matemáticos fosen tamén filósofos, e de feito son dúas disciplinas que traballan de maneira moi semellante, pero co tempo fóronse separando e mesmo enfrontando. Eu creo que os coñecementos transversais son máis necesarios ca nunca. (…)”
