Entrevista de Antón Escuredo a Miro Villar en Nós Diario:
“(…) – Nós Diario (ND): Como chega á obra de Florencio Delgado Gurriarán?
– Miro Villar (MV): A min sempre me interesou a poesía da emigración e do exilio. Penso que é unha débeda que aínda temos pendente. Están a saír estudos mais hai moito que facer nese terreo. A Florencio cheguei, fundamentalmente, da man do profesor Alonso Montero nun curso de doutoramento sobre Guerra Civil e literatura galega. Tiña o costume, neses cursos, de chegar cuns libros e falaba de autores que non estaban no currículo.
Despois coincidiu que o meu primeiro destino docente foi no Barco de Valdeorras e alí profundei máis no interese por toda a súa obra. Alí preparei unha palestra para o Instituto de Estudos Valdeorreses do que saíu un artigo que foi a cerna deste libro.
– ND: Cal é a razón de que non se tratara antes o exilio galego en México?
– MV: Hai moitos estudos sobre o exilio americano, sobre todo nucleado ao redor da Arxentina. Ten que ver con que alí estaba o núcleo do galeguismo, entre eles un persoeiro como Castelao que concitaba ao seu redor todo o galeguismo militante na altura. Probabelmente tamén habería unha maior comunicación entre ese exilio e o que se denominou exilio interior.
O exilio mexicano ten nomes moi importantes. Ademais de Delgado Gurriarán ten poetas pouco coñecidos, como Serafin Ferro que morreu novo. Tamén hai cineastas como Carlos Velo ou músicos como Jesús Bal y Gay. Coido que México estaba chamado a aparecer nas Letras Galegas cando xa se tratou, dalgunha maneira, o exilio na Arxentina. Haberá que pescudar no de Uruguai, Chile e Paraguai, máis pequenos e con voces importantes.
– ND: A obra de Delgado Gurriarán vai parella coa súa biografía?
– MV: É indubidábel. Poderiamos estabelecer tres etapas claras. Hai un Florencio de preguerra, outro da guerra e un máis da posguerra. Na primeira mesmo confesa que está moi na liña dunha das correntes de vangarda daquela época, o hilozoísmo de Amado Carballo, e confésase debedor da súa obra.
Logo hai un Florencio combatente que publica nas revistas antifascistas cando xa está exiliado, despois dunha fuxida desde Valdeorras cara a zona republicana e nos primeiros anos do exilio. Poemarios como Cancioneiro da loita galega, aínda que os textos estean asinados con seudónimo, sabemos que son da súa autoría.
Ten esa musa cívica, combatente, antifranquista, republicana. Despois, a partir de 1963 co seu gran libro Galicia infinda e todos os que virán con posterioridade, hai un Florencio máis plural, que trata todos os temas. Dialoga cos nosos poetas, como Rosalía e Curros, mais tamén coa poesía simbolista que incorpora toda a cultura mexicana do exilio que xa está vivindo. Ten os que chamou “poemas mexicanos” que incorporan moito da cultura indíxena, mesmo coas súas voces. Temos un poeta máis poliédrico, con moitas caras e que coñece moito máis o oficio. (…)”
Arquivos da etiqueta: Manuel Curros Enríquez
“Luz Fandiño, poesía para o pobo”
Entrevista a Luz Fandiño no Diario Cultural da Radio Galega:
“Conversamos coa poeta Luz Fandiño, que aos seus 90 anos logra conectar de maneira especial coa xente moza coa súa voz auténtica e comprometida. Fandiño empezou a escribir poemas cando era emigrante na Arxentina, despois de ler a Rosalía, Curros e Cabanillas no Centro Galego de Bos Aires. A realizadora Sonia Méndez retrata esta poeta comprometida no documental A poeta analfabeta que se proxectou no Teatro Colón da Coruña. A entrevista pode escoitarse aquí.”
Helena Villar Janeiro: “Os libros que se relén cando ti xa non es a mesma vólvense novos”
Entrevista de César Lorenzo Gil a Helena Villar Janeiro en BiosBardia:
“(…) – BiosBardia (B): Que novela a reconciliou coa literatura?
– Helena Villar Janeiro (HVJ): Que haxa cousas que non me gusten non minguou o meu aprecio pola arte de contar, de cantar ou de pensar creativamente, que vén sendo a literatura. Ás veces deixar algo é máis unha administración do tempo que un rechazo real, sobre todo no terceiro acto da vida, no que eu ando. Empezo a desexar re-ler tanto como ler, porque os libros que se relén cando ti xa non es a mesma vólvense novos. (…)
– B: Escribirá as súas memorias?
– HVJ: Tiven oficio, profesión e vocación, dedicacións sociais exercidas con paixón en momentos de grandes cambios. Vendo morrer un mundo e nacer outro, é ben difícil subtraerse á tentación de intervir literariamente ese tránsito, porque afortunadamente estiven en escenarios de visión privilexiada. Gardo bastantes cousas a medio elaborar: material biográfico, da historia familiar e da memoria ancaresa da que herdei moito coñecemento e me apena que se perda. Son, por herdanza e formación na cultura popular, narradora oral. María do Cebreiro tenme falado de facer unha gravación de relatos que me escoitou moitas veces e deberían ter ese formato espontáneo. Se viñesen tempos animosos, poida que me decidise a organizar todo o material e ir buscándo formas para a súa diversidade.
– B: Que autor/a considera vostede responsable de que vostede se dedique á literatura?
– HVJ: Nacín como poeta con Juan Ramón Jiménez. Estábame iniciando en varias artes: música (guitarra), debuxo, pintura e modelado…, pero el púxome nas alas das súas palabras e empecei a voar, sen saber daquela que fora un namorado de Rosalía e de Curros. Tras este primeiro libro vin a anomalía de non escribir no meu idioma e nese paso foi estimulante a Escolanía de merlos, de Faustino Rey Romero. Entrei na riqueza dos nosos clásicos e procurei ir coñecendo as distintas xeracións canda outras voces poéticas do meu gusto, desde a sufí Rabia Al-Adawiyya á italiana Antonia Pozzi, pasando polos franceses —marcadamente Eluard e Prévert, que traducía—, e as iberoamericanas Cecília Meireles, Delmira Agustini, Gabriela Mistral, Alfonsina Storni… Tamén dei unha boa volta pola poesía anglófona, menos cercana polo escaso coñecemento do idioma. (…)”
O Maio, de Manuel Curros Enríquez, desde o Consello da Cultura Galega
Outeiro de Rei: presentación de O vento nas brasas, con Manuel Lourenzo
Letras de Amor
Desde
Criticalia, de Armando Requeixo:
“(…) A literatura galega é unha literatura amorosa dende a súa mesma nacenza. Velaí as cantigas de amigo e amor da literatura medieval, mais tamén a refundación amorosa do Rexurdimento con tantos poemas de Rosalía ou a historia da Virxe do Cristal de Curros, os truculentos quereres de Maxina ou a filla espúrea de Marcial Valladares ou as tres novelas amoroso-históricas de Antonio López Ferreiro: A tecedeira de Bonaval, O castelo de Pambre ou O niño de pombas.
Esa nosa tradición estendeuse ao longo de todo o XX con voces maiores como as de Castelao (Os vellos non deben de namorarse) e chega aos nosos días en infinidade de poetas e narradores que, como diría Claudio Rodríguez Fer, cantan para nós os seus Poemas de amor sen morte.”
Fariña prohibida
Artigo de Armando Requeixo en Criticalia:
“Estes días correu como a pólvora a nova de que o libro de Nacho Carretero Fariña, publicado pola madrileña Libros del K.O., ficaba secuestrado como medida cautelar por orde dunha xuíza de Collado Villalba. A maxistrada respondía deste xeito a unha demanda do exalcalde do Grove, José Alfredo Bea, quen acusa a Carretero e a súa editorial dun delito de “inxurias e calumnias”.
Principiaba así un novo episodio de interdición literaria que non só está a conseguir que o conxunto social se posicione a prol de Carretero e a libre circulación da obra, senón que está logrando convertela nun bestseller cunha moi exitosa proxección televisiva.
Porque a Historia da Humanidade está chea de exemplos de libros que foron prohibidos. (…)
A medida cautelar promulgada contra o libro Fariña de Nacho Carretero ten paralizada tamén a saída en galego do libro por Xerais, que agarda poder lanzala ao mercado caso da resolución xudicial permitilo.
E é que a prohibición de textos polos xulgados non é tampouco unha historia nova entre nós. Abondará con recordar un exemplo: o procesamento de Manuel Curros Enríquez por “atentar contra do libre exercicio dos cultos” cos versos de Aires da miña terra (1880), que lle reportou unha condena de dous anos, catro meses e un día e unha multa de duascentas cincuenta pesetas, da que o librou Serafín Temes, o demócrata ourensán que pagou a súa fianza, sendo absolto o poeta despois mercé á defensa do xurista Luciano Puga. (…)”
Jorge Emilio Bóveda: “A min o que me interesa nesta miña fase vital é probar novos camiños combinando o incombinable”
Entrevista
a Jorge Emilio Bóveda en Palabra de Gatsby:
“(…) – Palabra de Gatsby (PdG): Cal é o xerme de As sete mortes de Leopoldo Pardo (Xerais, 2018)? Como concibiu o proceso creativo?
– Jorge Emilio Bóveda (JEB): Esta é a terceira parte dun proxecto que eu chamo “As variacións Pardo”, que comezou con Asasinato no centro comercial, na que Leopoldo Pardo, desmotivado, nugallán e con complexos, vivía gris enchufado como vixilante nun centro comercial, e, como quería demostrar ao cacique que lle regalou o posto de traballo que el valía para moito máis, fixo algo que non se lle ocorrería nin ao que asou a manteiga. Un libro que homenaxeaba no seu formato aos bolsilibros de Bruguera.
O proxecto continuou con A morte vén en chancletas, na que Leopardo, logo de saír do cárcere, vai coa muller a celebralo a unha casa de turismo rural e de socato vense pechados con outros oito personaxes e un morto, coa estrutura dos Dez Negriños de Agatha Christie. Tamén tiña certo recordo do Isidro Parodi de Borges e os Crimes da Rúe Morgue de E.A. Poe.
Agora, nesta terceira parte, Leopardo fíxose axente de seguros sen escrúpulos e bate cun antagónico chamado Marco Aurelio Sieiro quen, coma se do conde Drácula de Stocker se tratara, concédelle unha estraña entrevista para proporlle asegurar varias pezas paradigmáticas da cultura galega como o estatuto de autonomía de Galicia ou a caveira de Breogán, desenvolvéndose unha trama moi contraria ao que semella ao principio.
– PdG: Por que combinar clichés e elementos da literatura de masas coa tradición e a tendencia popular da nosa literatura?
– JEB: Pois supoño que por influencias e por outros referentes previos como a cinema. Grazas ao meu pai vin centos de filmes de cinema fantástico dende que abrin os ollos de neno (de aí o meu libro con Urco A xanela escura) pero tamén comecei moi novo a ler aos clásicos por rebeldía. E cando digo os clásicos refírome aos occidentais tendo en conta tamén os de noso: Risco, Cunqueiro, Curros, Blanco Amor, Pedrayo… aos que cheguei máis tarde.
Na miña opinión, moitas veces a innovación procede de mesturas imposibles a primeira vista, e a min o que me interesa nesta miña fase vital é probar novos camiños combinando o incombinable. Por que non? E que sexa realmente anovador ou non xa o dirá o tempo, non eu.
– PdG: O compoñente de sátira tamén é moi relevante neste libro como forma de crítica social…
– JEB: Si, penso que é mester procurar unha mensaxe porque a evasión por evasión xa está moi vista, e lida e sobradamente contada. Ás veces penso que os que defenden a morte da novela como tal se refiren á súa concepción tradicional encadrada nos xéneros e cos mesmos lugares comúns de sempre, algo co que non podería estar máis de acordo se se refiren a iso. Para que a novela non morra hai que procurar novas combinacións, camiños e rangos caracteristicos propios do escritor. (…)”
Cuestionario Proust: Xosé Benito Reza
Desde
o blogue de Ramón Nicolás, Caderno da crítica, este Cuestionario Proust a Xosé Benito Reza:
“1.– Principal trazo do seu carácter?
-Perseveranza.
2.– Que calidade aprecia máis nas persoas?
-A intelixencia.
3.– Que agarda das súas amizades?
-Lealdade.
4.– A súa principal eiva?
-A ansiedade.
5.– A súa ocupación favorita?
-Observar atenta e repousadamente a natureza.
6.– O seu ideal de felicidade?
-Dispor do xusto para vivir con dignidade e de tempo para observar e describir o que vexo.
7.– Cal sería a súa maior desgraza?
-Perder un fillo.
8.– Que lle gustaría ser?
-Explorador cando había mundo para explorar.
9.– En que país desexaría vivir?
-Sempre en Galicia.
10.– A súa cor favorita?
-A verde.
11.– A flor que máis lle gusta?
-A paxariña (Aquilegia vulgaris).
12.– O paxaro que prefire?
-O pisco ou paporrubio.
13.– A súa devoción na prosa?
-A novela histórica (Robert Graves).
14.– E na poesía?
-Curros e Celso Emilio.
15.- Un libro?
–A estepa de Anton Chéjov.
16.– Un heroe de ficción?
-Corto Maltés, o antiheroe.
17.– Unha heroína?
-Mafalda.
18.– A súa música favorita?
-Cando estou ben Country, cando estou mal Mozart.
19.– Na pintura?
-Paisaxismo.
20.– Un heroe ou heroína na vida real?
-David Livingstone e tamén Domingo Fontán.
21.– O seu nome favorito?
-Cristal.
22.– Que hábito alleo non soporta?
-Os que falan sen escoitar.
23.– O que máis odia?
-A hipocrisía.
24.– A figura histórica que máis despreza?
-Hitler.
25.– Un feito militar que admire?
-A defensa dos galos en Alesia no 52 a. C.
26.– Que don natural lle gustaría ter?
-Pintar acuarelas.
27.– De que maneira lle gustaría morrer?
-Traballando na miña horta sabendo que os meus fillos están ben.
28.– Cal é o seu estado de ánimo máis habitual?
-Inquedo.
29.– Que defectos lle inspiran máis indulxencia?
-A confusión produto da desinformación.
30.– Un lema na súa vida?
-Estudar con cabeza, cavilar a modo e traballar arreo.”
Compostela: Concerto das Letras Galegas 2015
