Entrevista
de Carme Vidal a Xavier Queipo en Sermos Galiza:
“(…) – Sermos Galiza (SG): Que supón para un escritor enfrentarse ao reto da tradución do Ulises de Joyce?
– Xavier Queipo (XQ): Traducir é un exercicio saudábel para calquera escritor. Axuda a espeluxar os labirintos internos da escrita. Axuda tamén a procurar opcións na propia lingua, a explorar camiños non transitados. Neste sentido é recomendábel para a formación de calquera escritor.
Constitúe, sen lugar a dúbidas un reto, mais un reto que non pode senón implicar unha maduración no xeito propio de escribir. No caso de Joyce, e do Ulysses en particular o reto é maior, considerando a complexidade formal do texto. (…)
– SG: Por que un narrador, alén de tradutor, decide asumir o traballo titánico da tradución dunha novela de tal envergadura? Canto tempo lle leva dedicado á tradución?
– XQ: Cando Víctor Freixanes falou do asunto, hai agora máis dunha década, con ocasión dunha visita a Bruxelas en novembro de 2002, eu dixen que precisaba pensalo uns días; pois o susto foi grande. Eu só non me atrevía, por non me considerar nin coas forzas nin cos coñecementos necesarios para afrontar a tradución en solitario. Antón Viale entrou deseguido no xogo. Despois decidimos pedir a axuda dunha terceira persoa, Eva Almazán, que xa traballaba para Galaxia e tiña sobrada reputación. María Alonso Seisdedos entrou no proxecto na súa fase final, coido que a finais de 2011, e foi de gran axuda para pór os borradores en orde e dar o impulso necesario para dar rematado o choio, que logo de certas dúbidas tanto no eido económico como no feito da negativa dos herdeiros de Joyce a autorizar a publicación, ficara en punto morto alá polo 2006.
Lembro un día no inicio do verán, sendo eu moi neno, paseando por Compostela, o meu pai sinalou a un tipo de aparencia gris e entrado en carnes, e dixo, nunha mestura de respecto e admiración: ese señor é Otero Pedraio. Daquela non entendín o por qué da admiración. Pasados os anos, cheguei a comprender e partillar o respecto e sentín que tiña unha débeda dupla: co meu pai, por descontado, e con Otero e toda a súa xeración de resistentes. Ou sexa, que cando Víctor propuxo o reto, unha luz prendeu nos labirintos da memoria e non puiden dicir que non. Esa é a explicación final, teorías aparte; o demais é conversa. (…)
– SG: Que supón, ao seu ver, que unha novela que está considerada iniciadora da narrativa moderna chegue agora a nosa lingua arredor de noventa anos despois da súa publicación?
– XQ: A importancia é dupla. Por unha banda poñemos a disposición dos lectores en galego unha obra de importancia capital da narrativa do século XX. Por outra, constitúe unha homenaxe a Xeración Nós e a Otero en particular, pola súa modernidade e afouteza, polo seu valioso legado. Pode verse como unha obriga xeracional, recollendo o facho que eles nos deixaran, e seguir así na carreira de dignificar a nosa lingua, de espallar o noso coñecemento, de normalizar o uso do galego, en definitiva, de aceptar que somos quen nós somos. (…)”
Arquivos da etiqueta: Sermos Galiza
Manuel Álvarez Torneiro suma o Premio Nacional de Poesía ao ronsel de Os ángulos da brasa
Desde
Sermos Galiza:
“O poeta Manuel Álvarez Torneiro vén de ser recoñecido co Premio Nacional de Poesía 2013 pola súa obra Os ángulos da brasa. O libro leva camiño de se converter no máis premiado da nosa historia literaria, co Premio da Crítica Española, o da AELG e o Ánxel Casal da Asociación de Editores.
O premio concedido polo Ministerio de Educación, Cultura e Deporte está dotado con 20.000 euros e recoñece a calquera poeta dunha das linguas oficiais no Estado. O xurado estivo presidido por María Teresa Lizaranzu como directora xeral de Política e Industrias Culturais e do Libro e tiña como vocais a Inés Fernández-Ordóñez, Basilio Losada Castro, Amaia Jauregizar, Susanna Rafart i Corominas, María Isabel López Martínes, Juan Ángel Juristo González, Juan José Lanz, Ramón Sánchez-Ocaña Serrano, María Ángeles Egido León e Jaime Siles Ruiz.
Creados no 1999 é a primeira vez que o premio do Ministerio de Cultura se concede por unha obra escrita en galego, malia haber entre os seus gañadores un autor nado en Ourense, José Ángel Valente. (…)
O estudo de Anxo Rei Ballesteros agochaba un ensaio que ve a luz cinco anos após súa morte
Desde
Sermos Galiza e Praza:
“A editorial Axouxere vén de publicar Presenza dunha Ausencia (Sobre Maurice Blanchot) un ensaio inédito que o escritor Anxo Rei Ballesteros gardaba no seu estudo e que sae á luz cando se cumpren cinco anos do seu pasamento.
A partir dun texto manografado atopado entre os pais que o escritor deixara amoreados no seu estudo nace este novo libro do escritor Anxo Rei Ballesteros, unha descuberta que se fai pública cinco anos despois da súa morte na Coruña en outubro de 2008.
Rei Ballesteros adéntrase en Presenza dunha Ausencia na obra L´espace littéraire na que o filósofo francés Maurice Blanchot reflicte arredor do proceso creativo e o feito literario, da literatura como expresión do ser.
Os editores anotan que o texto chegou até eles manografado, sen concluír mais, ao seu ver, “conserva, porén, unha estraña aura, un fulgor que brilla desde o seu adentro”. Despois dun profundo traballo de edición, sacan á lus unha obra que, segundo valoran, mesmo pode marcar “un pequeno (humilde e imperceptíbel) fito no despregue da ensaística en galego”. (…)”
Camilo Franco deixa La Voz de Galicia
Desde
Sermos Galiza:
“A saída de Camilo Franco da redacción de La Voz de Galicia produciu conmoción no mundo da cultura, para o que desde hai décadas é un xornalista respectado e coñecido. Delegado en Arousa, Camilo trasladouse a Compostela para desenvolver o seu labor na área de Cultura na que se convertera nunha voz de referencia, en especial, en artes plásticas en primeiro lugar e despois en teatro. (…)
Camilo Franco destacou no xornalismo cultural facéndose eco xa da emerxencia cultural producida nos anos oitenta e era coñecedor das tendencias artísticas e creativas do momento. Despois dunha etapa na que se significou como crítico e estudoso das artes plásticas contemporáneas, aos poucos foise convertendo nun crítico “atrevido” no mundo das artes escénicas, dos poucos de pluma afiada que tanto consagraba unha obra como botaba lume sobre a súa calidade. Como crítico teatral ofrece tamén a súa colaboración semanal no programa Diario Cultural da Radio Galega dirixido por Ana Romaní. (…)
Camilo Franco informou do seu abandono da Voz a través do seu facebook e, de inmediato, coñecidas figuras do mundo cultural e xornalístico se apuraron a lamentar a marcha dun xornalista que era quen mantiña a presenza da cultura galega nas páxinas do xornal de Sabón.”
Ambrose Bierce, Anatole France ou Maupassant tamén se poden ler en galego
Desde
Sermos Galiza:
“Desde que en 1985 se creou a Asociación de Tradutores Galegos, o seu proxecto estrela, a Biblioteca Virtual Bivir foi facéndose a cada máis sólido na rede. A estas alturas son máis de cento setenta títulos da literatura universal verquidos ao galego que se poden ler directamente na rede. Son todas obras libres de dereitos que se poden descargar de maneira gratuíta en formato PDF a través da propia web ou doutros proveedores na rede.
O catálogo de Bivir está composto xa por máis de cento setenta títulos entre os que podemos atopar obras singulares mais tamén tradutores e tradutoras de especial relevancia, desde os nomes pioneiros na tradución galega como Lois Tobío, Fernando Pérez-Barreiro ou Valentín Arias até figuras da literatura actual que ofrecen as súas versións de obras de referencia.
No amplo catálogo, o papel do tradutor ou tradutora merece destaque e é o que ordena polo alfabeto as distintas entradas. É dicir, o nome de quen traduce leva á obra traducida. Xela Arias a Baudelaire, Valentín Arias a Diderot, Moisés Barcia ou Emilio Pérez a Bierce, Silvia Duarte a Kafka, Saleta Fernández a Rilke, Antón Figueroa a Émile Zola, Ánxela Gracián a Xulio Verne ou Emma Lazaré a Gustave Flaubert ou Guy de Maupassant. A colección sorprende con pezas como a obra de Paul Valéry traducida por Salvador Lorenzana, pseudónimo de Fernández del Riego.
Ademais de María Reimóndez, traductora de profesión, con obras de Skahawat Hussain e Mary Prince, outros escritores galegos aparecen na listaxe como autores de tradución, como Xavier Queipo -tradutor do Ulysses de Joyce que estará pronto nas librarías- achegan a obra de André Thevet ou Rodríguez, Domínguez Alberte a Bécquer ou Baixeras a Boccaccio.”
O Congreso da Asociación Internacional de Estudos Galegos terá lugar en Bos Aires en abril de 2015
Desde
Sermos Galiza:
“A Asociación Internacional de Estudos Galegos (AIEG) celebrará a XI edición do seu congreso en Bos Aires os días 6, 7 e 8 de abril de 2015. (…)
A AIEG vén de tomar a decisión despois dun debate entre socios e socias buscando as datas máis acaídas para a organización do importante evento que convoca a especialistas en estudos galegos de todo o mundo.
A Asociación organizou os seus tres primeiros congresos nos Estados Unidos. Pasaría logo a Europa ao escoller Reino Unido e Alemaña como sedes. Habana e Bahia serían citas relevantes do encontro de especialistas en estudos galegos en Latinoamérica e Barcelona, a única sede estatal do congreso, cando asume a presidencia Basilio Losada. En 2009, o Congreso desenvolveuse por única vez na Galiza, con sedes na Universidade da Coruña, Santiago e Vigo.
Desta volta, a presidencia de Débora Campos, profesora na Universidade de Bos Aires e coñecida xornalista e dinamizadora dos estudos arredor de Galiza e a cultura da emigración e o exilio debeu pesar á hora de inclinar a balanza cara a capital arxentina. Ámbito de desenvolvemento dunha parte relevante da cultura galega creada por tantas persoas que tiveron no país americano o seu destino.
O traballo de investigación arredor dos estudos galegos desenvolvidos nos Estados Unidos con especialistas como Kathleen March ou González-Millán está na orixe da asociación que logo se expandiu a través dos Centros de Estudos Galegos máis os lectorados que existen ao longo do mundo.”
A TVG dálle as costas á cultura
Desde
Sermos Galiza:
“A CRTVG botou a tesoira sobre a programación cultural e tira da grella a maior parte de espazos dedicados á difundir a creación artística, musical ou literaria galega. A gadaña da compañía levou da programación o Eirado presentado polo xornalista e escritor Pemón Bouzas, un espazo dedicado á literatura, artes plásticas, espectáculos, música ou cinema Presentábase como “encontro dos artistas galegos de todas as disciplinas” e emitíase case cando o sábado estaba a piques de rematar. Deixa de producirse despois de catro tempadas. (…)
Canda Alalá pasa á historia da TVG o programa No bico un cantar, un espazo que dedicaba cada capítulo a unha das cancións galegas máis populares. A Rianxeira, Negra Sombra, A Carolina, Unha noite na eira do trigo, Quen puidera namorala ou O Tren foron algúns dos temas que protagonizaron No bico un cantar, que revisitaba as distintas interpretacións e contaba coa colaboración de expertos e coñecidas persoas da cultura galega como Abe Rábade, López Calo, Helena Villar Janeiro, Marica Campo, Neira Vilas ou Méndez Ferrín. (…)
Nos cambios con respecto á programación cultural, a dirección da TVG despois de catro tempadas e varios premios recibidos decidiu deixar de contar coa xornalista e escritora María Solar na presentación do Zigzag. A Asociación de Escritores e Escritoras en Lingua Galega manifestou nun comunicado o seu pesar e a súa “gratitude e recoñecemento polo traballo que desenvolveu ela ao longo destes anos, e que foi premiado de maneira reiterada polo seu labor cultural e pola súa pluralidade e calidade na divulgación da literatura galega en concreto”.”
Portugal despede Ramos Rosa, um seu grande escritor
Desde
Sermos Galiza:
“Em Lisboa, aos 88 anos, morreu António Ramos Rosa, um dos grandes escritores das letras portuguesas com uma ampla obra de poesia e ensaio que fecha o livro Em torno do Imponderável do passado ano. Deixou pegada nas letras galegas, em especial no fascínio que por ele sentia o poeta Eusébio Lorenzo Baleirón.
A editora Espiral Maior dirigida pelo poeta Miguel Anxo Fernán Vello publicou em 1994 um livro inédito do poeta intitulado O Navio da Matéria. Ramos Rosa teve relação literária e pessoal com o poeta Eusébio Lourenzo Baleirón que mesmo fizera um estudo sobre a sua obra e visitara o escritor em Lisboa. Outros autores galegos como Miro Villar confessam a presença da obra de Ramos Rosa no seu imaginário poético.
Uma ampla obra poética, além de livros de ensaio de referência arredor do feito poético, compõem a trajetória literária de um dos escritores mais valorados em Portugal que trouxe para a sua língua também grandes nomes da literatura universal e pôs a andar diversas revistas literárias.
Ramos Rosa ganhou o Premio Pessoa em 1988, além de outros galardões como o Prémio Associação Portuguesa de Escritores ou o Internacional de Poesia, aliás de dar ele próprio nome a um prémio poético. Autodidata -deixou os estudos sem rematar a secundária-, mais de grande formação leitora e domínio de diversas línguas que o fizeram um reconhecido tradutor literário. Em 1958 publica o seu primeiro livro, O Grito Claro, ao que seguiram quase um cento de títulos até Em torno do Imponderável do passado ano. O Ciclo do Cavalo, Figuras Solares, Sobre o Rosto da Terra, Volante Verde, Nomes de Ninguém ou As Palavras são alguns dos títulos da sua larga trajectória.
Segundo conta a imprensa portuguesa, o poeta teve fôlegos mesmo no último momento para escrever em papel o que está considerado o verso mais conhecido e emblemático de toda a sua obra: “Estou vivo e escrevo sol”, que marca também o espírito que presidia a sua condição de escritor, claramente social, mais poética em estado puro, numa harmonia que levou à teoria mais à prática.
A morte de Ramos Rosa acontece pouco depois da desaparição de outro grande vulto das letras portuguesas, o narrador Urbano Tavares Rodrigues, dois grandes autores case do mesmo tempo que partilharam também na biografia a condição de se opôr ao regime salazarista.
O corpo de Ramos Rosa será sepultado no Jazigo dos Escritores, no Cemitério dos Prazeres.”
Eu violei o lobo feroz, o poemario da Teresa Moure máis desobediente
Artigo
en Sermos Galiza:
“Do maxín de Teresa Moure tiñan saído ensaios, novelas, textos xornalísticos… mais non un libro de poemas. Para alén de ser pioneiro neste aspecto, tamén o é a súa rotura coa ‘castidade’ que lle apuñan crítica e leitor@s. En Eu violei o lobo feroz a autora vólvese “sexualmente explícita”, dixo, porque nesta obra “política e erótica van da man, son unha mesma sensación”. Retomamos a intervención do poeta Rafa Vilar, quen acompañou Moure na presentación do libro, para explicar o terceiro dos motivos polos que son estas páxinas pioneiras: a “desobediencia lingüística”.
Redactado “nunha ortografía disidente”, o galego-portugués, a propia autora explicou que editoras -“que teñen vendido moitos exemplares meus”- recuaron ao saber que esta obra non era como as demais. Ao fío, Xemma Tedín, representante de ATravés, agradeceu a Teresa Moure que tivese contado con esta modesta editora para tirar do prelo un libro –e volvemos a Rafa Vilar— “engaiolador e desacougante, que nos conta, nos bate, nos fere, nos propón”. (…)
Dixo Rafa Vilar que Eu violei o lobo feroz é un poemario que deconstrúe “desde as marxes un conto máis que coñecido”, o da Carapuciña. Desde o título, “descarnado e descarado”, do cal o poeta fai unha leitura onde o adxectivo “feroz” non cualifica o lobo, senón ao propio “eu”: a voz rebelde, feminina e feminista, que vai narrando este conto con forma de poesía.
E avanza o libro até o seu remate, con esa voz pornográfica e confesional, que xa nos gañou irremediábelmente para a súa trincheira. Palabras estas últimas recollidas no sétimo apontamento que Vilar fixo deste último título (ou primeiro?) de Teresa Moure: un berro pola desobediencia.”
Un documental moi especial para lembrar a Luísa Villalta
Desde
Sermos Galiza:
“O 6 de marzo de 2004 Luísa Villalta morría por sorpresa, coa conmoción non só do seu entorno próximo senón do mundo literario e tamén do centro no que impartía clases. O IES Isaac Díaz Pardo de Sada, no que era profesora, apresurouse a dedicarlle un número da súa revista e poñerlle o seu nome á biblioteca. Nove anos despois da súa morte, un documental do alumnado lembra á que foi profesora do centro e, alén da súa traxectoria biográfica e literaria, repara na intensa pegada que deixou no lugar no que impartía aulas de lingua e literatura galegas.
Voces como as de Fernán-Vello, Francisco Pillado, Pilar Pallarés, César Morán ou Maribel Longueira -todas próximas ao transcorrer vital de Luísa– rememoran a relación coa escritora e a súa traxectoria literaria. O documental fita en tres aspectos vitais de Villalta, o seu perfil cultural, en especial a súa faceta de escritora e música -moito máis descoñecida e da que se dan importantes datos-, o seu compromiso coa lingua e o país e a súa particular personalidade que deixou lembranza en quen a coñeceu.
“Unha figura desta calidade, comprometida no plano político,social, que soubo ler o seu tempo e estar á altura do compromiso que esixe formar parte dunha sociedade, dun país, dun tempo histórico” di o poeta e editor Miguel Anxo Fernán-Vello para definir á autora de Música reservada, Ruído ou En concreto. A tamén poeta Pilar Pallarés destaca que “como escritora Luísa é unha figura excepcional porque é moi pouco parecida a outros, cun mundo propio e unha grande conexión e coherencia na súa obra, independente do seu xénero”. Pallarés lembra esa harmonía que Luísa sostiña entre a súa paixón vital e o pensamento lóxico que se evidenciaba nunha “enorme preocupación e era moi lúcida á hora de analizar o país”.
O editor Francisco Pillado e a fotógrafa Maribel Longueira -que asinou coa poeta o libro Papagaio– lembran episodios compartidos coa escritora nun documental de case media hora de duración no que tamén se recollen testemuñas do seu paso polo centro.
O audiovisual, realizado pola produtora Gallaecia Films do IES Isaac Díaz Pardo, recorre a vida da escritora desde o seu nacemento até a morte prematura en 2004, días despois do que sería a súa última intervención pública, unha homenaxe a Palestina o 26 de febreiro. Remata con imaxes do seu enterro un poema de César Morán dedicado á escritora da que o 6 de marzo do próximo ano se fará unha década da súa morte, o que a fai candidata a ser homenaxeada no Día das Letras Galegas.”
