Gondomar, Nigrán e Baiona: A Volta das Nove, Xornadas sobre a represión contras as mulleres no Val Miñor

Con barqueira e remador. VIII Obradoiro Internacional de Tradución Poética

Con barqueira e remador. VIII Obradoiro Internacional de Tradución Poética. A AELG colabora xunto ao Concello de Pontevedra no acto do mércores, 2 de outubro, ás 20:0, na Casa das Campás (Rúa Don Filiberto, 9).
Nesta iniciativa promovida pola Secretaría Xeral de Políticas Culturais e fundada e dirixida pola poeta e xestora cultural Yolanda Castaño, reúnese un grupo de seis poetas/tradutores para desenvolver un traballo de tradución colectiva, presencial e recíproca de xeito que cada quen verterá aos seus cinco compañeiros para a súa propia lingua.
Tras edicións apoiadas nos idiomas portugués e castelán como linguas vehiculares para todo o proxecto, este obradoiro multilingüe volve agora ao inglés que fora lingua franca nas cinco primeiras entregas. En ‘versións ponte’ inglesas se apoiarán os textos cos que se traballe nesta experiencia coordinada pola tamén poeta e tradutora compostelano-coruñesa, e nela comunicaranse durante toda a semana os e as seis participantes, operando sobre o terreo de todo un berce fundacional da lírica galego-portuguesa como é a illa que cantara o trobador Meendinho.
Poetas chegados do Iraq de Portugal, do Nepal, de Malta, de Letonia e de Galicia traballan xuntos para traducírense uns a outros, nunha iniciativa de intercambio cultural na que, ademais do mencionado departamento da Xunta, colaboran tamén o Centro Camões de Vigo, o Concello de Pontevedra ou a Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega entre outras entidades.
Os esixentes perfís de constituíren poetas representativos de cadanseu sistema literario, contaren con algunha experiencia no ámbito da tradución poética e manexaren o portugués como segunda lingua, persónanse este ano en Manal Al-Sheikh, Rui Cóias, Itisha Giri, Adrian Grima, Arvis Viguls e, sempre cun peso específico como anfitrión cultural, lingüístico e literario da experiencia, o representante galego, que este ano non é outro que Gonzalo Hermo, figura xa imprescindible da nova poesía na nosa lingua.
Estas completas personalidades literarias complementarán o seu traballo no obradoiro con dous recitais poéticos que os levará a compartir co público pontevedrés e vigués os seus textos:
– O mércores día 2 ás 20:00 na Casa das Campás, en colaboración coa Concellaría de Cultura de Pontevedra e a Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega.
– O xoves día 3 ás 19:00 na Galería Sargadelos de Vigo, en colaboración co Centro Camões de Vigo e mais o Festival Kerouac de Poesía e Performance.
Serán, pois, dúas lecturas multilingües abertas a todo o público interesado, que amosarán as distintas poéticas así como o labor de tradución para o galego. Estes son actos gratuítos
Unha vez de volta nos países de orixe logo do traballo en Galicia, cada participante dará a coñecer os resultados en revistas especializadas, magazines literarios ou publicacións colectivas, completando o círculo dun proxecto singular que contribúe á divulgación dun xénero como a poesía en linguas dende masivas a minorizadas. No caso galego, os froitos do obradoiro verán a luz -de aquí a un ano- recollidos nun novo volume publicado pola Deputación de Pontevedra na súa colección illas Cíes, incluíndo as versións, prólogo, textos e edición literaria que queden a cargo do protagonista galego desta edición, o rianxeiro e recente gañador do Premio Repsol de Narrativa Breve coa súa primeira novela.
Así pois, até o sábado 5, autores do máximo prestixio en linguas maiores (árabe, nepalí, portugués) e menores (letón, maltés) ca o galego, chegados de recantos que van dende o Extremo Oriente até o Mediterráneo pasando polo Báltico ou a antiga Mesopotamia, convivirán ao mesmo nivel nunha illa que favorece o illamento e a inspiración, enriquecendo o patrimonio de poéticas contemporáneas dos máis remotos recantos para a nosa lingua.
Un dos máis recoñecidos e galardoados nomes da literatura maltesa contemporánea, Adrian Grima (Malta, 1968) é autor de libros de relatos e poemas en maltés para público mozo e adulto, e ten presentado o seu traballo por todo o mundo. O seu poemario Klin u Kapriċċi Oħra (KKM 2015), foi traducido ao inglés por Albert Gatt como Last-Ditch Ecstasy [A última gabia Éxtase] e editado en Malta e Mumbai (Paperwall Media & Publishing, 2017). Libros da súa autoría viron tamén a luz en árabe, francés, alemán e italiano. O seu título máis recente é Skizzi għas-Sette Giugno [Sete de xuño], unha serie de poemas con música de jazz a cargo de Dominic Galea. Adrian Grima co-fundou a entidade Inizjamed en 1998 e foi o director artístico do Festival Mediterráneo de Literatura de Malta do 2007 ao 2018. Traballa como profesor asociado de Literatura Maltesa na Universidade de Malta e como lector visitante en INALCO, París. De longa estirpe maltesa e fonda paixón pola súa rexión xeográfica, Grima ten traballado amplamente arredor das representacións literarias do Mediterráneo. A súa páxina web é adriangrima.com.
A escritora e poeta iraquí Manal Al-Sheikh naceu na cidade de Nínive en 1971. Ten un Grao en Tradución -do inglés ao árabe- pola Facultade de Artes da Universidade de Mosul. Ten traballado na prensa local e árabe como xornalista freelance, e publicado artigos e textos de natureza creativa e literaria nunha chea de revistas e xornais iraquís, árabes e europeos, ademais de participar en multitude de festivais internacionais de literatura por Europa, Estados Unidos, Norte de África e Latinoamérica. Os seus poemas e ensaios foron traducidos a varias linguas que inclúen o inglés, o francés, o noruegués, o sueco, o romanés, o macedonio, o italiano, o catalán e o castelán. Ademais dos libros de narrativa As portas da noite de Antioquía (Damasco 2010) e Alteración das tumbas (Nínive Unión de Autores Iraquís, 1996), as súas obras de poesía son Gralla – Arquivo amoroso (Athar, KSA 2015), Antes de que morra o mar. Poemas escollidos (Bagdad 2013), Cun punto vermello baixo o ollo esquerdo (Beirut 2010) e Cartas imposibles (Amman 2010).
O letón Arvis Viguls (1987) é poeta e tradutor dende linguas coma o inglés, ruso, español e linguas eslavas do sur. Ten vertido para o seu idioma nomes do talle de Joseph Brodsky, Walt Whitman, W. B. Yeats ou Federico Gcía. Lorca. Como poeta deu ao prelo tres libros de poesía en letón aclamados pola crítica: O cuarto (2009), 5:00 (2012) e Libro (2018), os mesmos que resultaron recoñecidos con importantes galardóns coma o Premio de Literatura Letoa ao mellor debut do ano, o da Fundación Anna Dagda ou o que concede ao mellor libro do ano “Días de Poesía”, o meirande festival de poesía do país. A súa colección de poemas escollidos Caligrafía da agulla viu a luz en tradución ao castelán (2017), en croata (2018) e mais en alemán (2019) á espera de que a versión inglesa saia do prelo este mesmo ano. Ademais, poemas seus viron a luz en antoloxías e revistas literarias vertidos a máis de quince idiomas. Desempeñouse coma presentador dun programa de radio dedicado á literatura. Vivindo en Riga e traballando, escribindo e traducindo arreo dende esa capital letoa, Arvis Viguls estase a converter nunha das referencias da nova poesía en Europa.
Itisha Giri é una poeta e editora nepalí cuxa poesía pon o foco no compromiso social, mais tamén na súa loita persoal para dar sentido ás propias identidades. Poemas seus viron a luz en publicacións e revistas literarias de ámbito internacional como LaLit (Katmandú), -próximamente- The Aerogram (San Francisco. EE.UU.), Of Nepalese Clay (Katmandú) ou The House of Snow, unha antoloxía británica que compilaba algúns dos mellores textos sobre Nepal. Traduciu mulleres poetas nepalís como Nibha Shah e traballa nun proxecto de investigación que procura identificar, traducir e recuperar tradicións poéticas de autoría feminina no Nepal. Itisha Giri é a responsable de These Fine Lines, unha antoloxía de poemas escritos por mulleres que exploran as súas experiencias dentro do espectro do abandono e a represión. Do mesmo xeito, traballa como Editora Adxunta de poesía para a revista literaria LaLit (Katmandú). Ademais, é co-fundadora e produtora de Boju Bajai, un podcast feminista mensual que foi emitido recentemente pola BBC.
Nacido en 1987 en Rianxo, Gonzalo Hermo é una das grandes voces da nova poesía galega. Doutor en Lingüística pola Universidade de Santiago de Compostela, foi profesor asociado do Departamento de Estudos Románicos da Universidade Autónoma de Barcelona. Actualmente vive na cidade condal e é profesor de escrita creativa da Escola de Lletres. Publicou tres libros de poemas: Crac (Barbantesa, 2011); Celebración (Apiario, 2014) -traducido ao catalán (Godall, 2016) e ao castelán (La Bella Varsovia, 2017)- e A vida salvaxe (Pen Club Galicia, 2018) que levou o Premio Afundación e vén de ser autotraducido para o catalán (Godall, 2019). A súa obra foi así mesmo recoñecida co premio Xuventude Crea da Xunta de Galicia, o Premio da Asociación Española de Críticos Literarios e -por vez primeira para un poemario orixinalmente escrito en galego- o Premio Nacional de Literatura na modalidade de Poesía Nova «Miguel Hernández». Exerceu puntualmente a crítica literaria para diversos medios e traduciu poesía contemporánea galega ao castelán e ao catalán. Ademais, Hermo é membro fundador da editora e libraría Chan da Pólvora.

A obra Amorodo agre, de Fernando Castro Paredes, gaña o XIX Premio de Teatro Rafael Dieste da Deputación da Coruña

Desde a Deputación da Coruña:
“Coa súa obra Amorodo agre, o escritor e profesor Fernando Castro Paredes converteuse en gañador do XIX Premio Teatro Rafael Dieste da Deputación da Coruña. O autor é profesor no IES Fernando Blanco de Cee, traballa no ámbito do teatro escolar e afeccionado e gañou, entre outros, o Varela Buxán e Vidal Bolaño de textos teatrais.
Un xurado composto pola actriz Mabel Rivera, a escritora Marga do Val, o profesor, investigador e especialista en Arte Dramática, Carlos Vizcaíno Fernández, a actriz e creadora escénica Marta Pérez e o autor gañador da edición anterior, Ernesto Is, escolleu por unanimidade entre as 46 presentadas a obra Amorodo agre que, aberta a plica, resultou ser da autoría de Fernando Castro Paredes.
O xurado destaca a “elaborada construción dramática, concretada en varios aspectos que van desde un arranque impactante que consegue manter a emoción e o interese ao longo de toda a peza”. O fallo do premio valora tamén a “traballada definición dos personaxes, as atmosferas e o xogo simultáneo de diálogos que fan que a acción avance con tensión dramática até o remate”. Á hora de escoller a obra poñen en valor tamén a calidade da lingua empregada e o tratamento de temáticas complexas. (…)”

A escritora Ledicia Costas estará na primeira sesión do club Sete Vidas da tempada para falar da súa novela Infamia

Desde Espazo Lectura:
“O 3 de outubro volve o club de lectura de narrativa Sete Vidas tras o descanso estival. Reunirémonos ás 20:00 na Casa da Lectura (Nogueira 8, Donas) para falar da novela Infamia, de Ledicia Costas (Editorial Xerais).
Infamia é un thriller psicolóxico protagonizado por Emma Cruz, unha profesora de Dereito Penal que se traslada a Merlo, un lugar marcado pola desparición de dúas nenas hai 25 anos. Contaremos coa presenza da autora.”

Discurso de entrega e recepción da navalla de Manuel María, por Xosé Estévez

Desde Sermos Galiza:
“Cando oín por teléfono a voz clara e diáfana do “pregoeiro da luz”, Alfonso Blanco, co fin de comunicarme que fora elixido para entregarme a navalla do Manuel María e ingresar nesta enxebre confraría da Navalla, Santa Compaña e Alba de Gloria dos bos e xenerosos, sentinme moi honrado e orgulloso de pertencer á tribo chairega dos pacíficos navalleiros/as e a formar parte da nación dos galaicos. Pero, sobre todo, pois “de ben nacidos é ser agradecidos”, o meu corazón vibrou de inmensa gratitude. Gratitude, pois, para Alfonso, para a Irmandade Manuel María e para a Asociación Xermolos.
Quixera agradecer a presencia de bos amigos e amigas da Terra Cha, da Coruña, de Monforte, de Lugo, da Fonsagrada, de Quiroga, onde os viños son sedentarios e os bebedores nómades. Tamén os vidos doutros recantos deste noso País, que tanto precisa de verdadeiros patriotas, un sentimento de identidade, que vai con nós alí onde nos encontremos, pois “Galiza somos nós: a xente e máis a fala. Se buscas a Galiza en ti tes que atopala”. Os que fomos obrigados a sachar o barbeito da emigración fachendeamos sen complexos de ser galegos de nación, o que non nos impide abrirnos a solidariedade coa patria que nos doou pan, traballo, agarimo e familia.
Recordo tamén a todos e a todas as que gozaron deste santo grial navalleiro, as últimas, Moncho Valcarce, in memoriam, e a amiga Branca Rodríguez Pazos. Hoxe dela recibo esta credencial con lámina de Eneko, enfeitizada coa ferroviaria e  irónica presentación do bo amigo Paco Martín, a quen debo dicirlle que o profesor Lamote imparte tamén clases en Oiartzun nunha variante chairega do éuscaro. Afágame recibila na compaña de Xabier DoCampo. A Xabier dabondo cedo “lle petaron na porta pola noite”, pero coido que xa resolveu “o misterio das badaladas” e goza da casa da luz”, onde nos veremos na celestial memoria da chaira enteira. Todas/os participaron dalgún xeito desta liturxia de comuñón, rito irmanador de xantar en común unión con queixo, pan e viño. Prisciliano prefería leite e, aínda que son priscilianista confeso e malia que un galeno insensible prohibiume as bebidas inebriantes, non acredito nesta faciana, si noutras, do gran disidente do século IV, que procuraba a volta a un cristianismo evanxélico auténtico e afirmaba no crismón da Ermida: ”Aurum tibi vile est, argenti pondera caedant; melior est quod propia felicitate nites” (o ouro é vil para ti, abátase a prata. Mellor é o que brillas pola túa propia felicidade). E non serán resaibos priscilianistas o sol e a lúa, inseridos no mango da navalla de Consuelo Casanova, a quiroguesa, que deixou en herdanza ao seu neto, Manuel María? (A luz ressuscitada, 1984):
“Miña pequena, querida, preciosa navalliña
de marfil, prata, corno de cervo
e moi excelente aceiro cortador,
no lombo levas estas letras.C C.,
iniciais daquela miña avoa, chamada
Consuelo Casanova Neira, A Quiroguesa,
sombra esvaída na lembranza miña.
Tes gravada, no mango ben luído,
o sol e máis a lúa, símbolos
do mundo astral e da vida xenerosa,
que en nós latexa, corre, brinca e canta…”.
A navalla, que hoxe me entregades, pode servir para unha prosaica tarefa “in extrema necesitate”, a de calibrar a fondura do unto de algún desalmado, pero sobre todo ten unha función simbólica, transmitir os valores que Manuel María representaba: respecto, humor san e amable, trato cordial, coherencia, integridade, honestidade, xenerosidade, sobriedade franciscana, humanismo liberador, vitalismo contaxioso, acolledora hospitalidade, compromiso social e patriótico, comportamento ético, actitude de servizo, procura da unión e da concordia, nobreza de espírito, comprensión integradora, aprecio polo propio sen desprezo do alleo, aposta pola variedade, que é a riqueza do mundo, e coñecemento e amor inmenso polo País. Na casa da Saleta e do Manuel cumpríase o que di o frontispicio do pazo Arizmendi Enea de Oiartzun: “Hemen sartzen dana, bere etxean dago” (Todo o que entra eiquí, está na súa casa).
A navalla reparte anacos de emoción fraternal para compartir os alimentos naturais e espirituais, necesarios para a vida, unha vida compartida cos demais, que articule células de convivencia nos distintos chanzos da sociedade, coa finalidade de facer país, un país cada vez máis solidario, libre, xusto, soberano e orgulloso da súa identidade nacional. Hai que desterrar dunha vez por todas o complexo do colonizado e suprimir do noso vocabulario e das nosas actitudes dous refráns que circulan acotío e súan resignación e egoísmo por todos os poros da sociedade, sometida a un capitalismo consumista e individualista : “Éche o que hai” e “Cada un vai ó seu, menos eu que vou ao meu”. Non acreditemos no determinismo histórico. Temos azos para a revolta e para cambiar o sistema co noso libre albedrío. A única loita que se perde é a que se abandona.
Antes de nós houbo persoeiros que foron mestres e guieiros. Temos moitos espellos en que mirarnos, devanceiros que sementaron ideas e levaron unhas vidas exemplares. Uns ben próximos a este ritual e a estas terras, Avelino Pousa ou Díaz Castro, outros clásicos, fachos acesos sempre aos hai que volver, seguir, ler e reler: Manuel Murguía, Otero Pedrayo, Plácido Castro, os irmaos Villar Ponte, López Cuevillas, Paz Andrade, Vicente Risco, tamén Risco. E por suposto, Rosalía, Alexandre Bóveda, Castelao e Manuel María. Os catro últimos son os meus constantes referentes e Manuel María é a empática simbiose de todos eles.
Que máis vou dicir de Manuel María, neste décimo quinto aniversario do seu pasamento!! Foi o meirande amigo que tiven nesta vida, un verdadeiro irmao. Cantas veces lembro as viaxes por Galiza e por Euskal Herria, as estadías e conversas en Hernani, en Monforte, na casa familiar de Outeiro, en Quiroga, na Coruña. Sempre volvía ao torrón natal co cobizoso desexo dunha vizosa lectura, co corazón latexando de emoción patriótica, co espírito gozoso de amizade, co ánimo fornecido coa miña escolla vital e cos anaqueis da cabeciña debida e competentemente asentados no seu auténtico lugar. Na miña xa provecta existencia houbo tres fendas vitais, que deixaron maltreito o meu corazón: a morte do meu pai en 1987, a de Manuel María no 2004 e a da miña filla Alda no 2006.
Manuel María prologou un libro meu e dedicoulle á miña familia un libro enteiro, Sonetos ó Val de Quiroga, e varios poemas.  Son moi parcial deste.
SONETIÑO ó carballo que o noso amigo PEPE ESTEVEZ, quirogués e historiador, levou dende Carballido da Terra Cha a Oiartzun de Guipuzkoa, pra trasplantalo nun eido da súa pertenencia e da súa dona MARIBEL GOÑI”.
“Carballo de Carballido:
na Terra Cha tes nación
e levas no corazón
un puro amor trascendido!
Non deas nunca ó olvido
idioma, patria e canción
que o teu nativo torrón
queda, sen ti, dolorido!
Asume un novo destiño
plenamente. E sen espera:
faite luz, símbolo e siño!
Ti non eres un calquera:
dille en galego ó Pepiño
que che adeprenda o euskera!”
Manuel María. Abril do 1997. Ano de Anxel Fole”.
Hoxe o carballo é un rebolo mozo e bilingüe. Cando foxen os ventos do Xistral, nas ponlas e follas o cuco e o melriño cantan a dúo o carro e máis o txoria de Mikel Laboa.
Manuel María, como o malvís dunha canción vasca, perdeu a vida terreal, pero segue a cantar nas súas obras, co seu exemplo, co seu compromiso ético e estético e na memoria total dos amigos e amigas do País enteiro. Dende o alén remítenos unha lumiera de esperanza e unha nidia mensaxe: acadar en harmónica e fraternal xeira a emancipación nacional e social desta nosa Patria, que espero percorrer algún día liberada do Courel a Compostela, dende Quiroga á Guarda e dende Fisterra deica Outeiro de Rei para depositar na súa campa unha rosa e un caravel.
Moitas, moitísimas grazas por concederme iste enorme galano e por aturar con paciencia o sermón deste Frei Xerundio de Campazas, empoleirado no púlpito como predicador da novena a Santa Isabel, composta por Manuel María. Recomendaba o autor, o “devoto”, rezala con “unción e recollemento”. O propósito final do primeiro día sentencia:  “Seremos sempre fieles á nosa Terra e procuraremos coñecela e comprendela mellor para amala máis fondamente”. Que así sexa. Per saecula saeculorum. Amén.
Consello final a xeito de Manuel María: Portádevos mal que sodes novos e estades a tempo, pois o meu xa prescribiu. Ben sei que a xente, se se lle dá tempo, morre. Pero non teñades présa en realizar a viaxe final, pois non se vai no taxi do Coles, senón en coche fúnebre. E se a Parca teima coa gadaña, repoñédevos coma o vello agonizante do conto. Cando o crego lle recitou a oración final da extremaunción:”Sal alma cristiana de este cuerpo pecador para gozar en el cielo de las delicias del Creador...”, o vello espertou e dixo:”Alma, non lle fagas caso ao cura; quédate onde estás, que estás moi ben”.

Campa da Santa Isabel, Outeiro de Rei. Setembro de 2019″