Taboleiro do libro galego (decembro 2016-xaneiro 2017), por Ramón Nicolás

Desde o blogue de Ramón Nicolás, Caderno da crítica:
“Velaquí as novidades editoriais publicadas en lingua galega máis demandadas nalgunhas librarías galegas ao longo dos meses de decembro de 2016 e xaneiro de 2017. Nesta ocasión, a información subministrárona un total de doce librarías. Grazas, pois, a Cartabón, Casa del Libro de Vigo, Cronopios, Andel, Lila de Lilith, Suévia, Biblos, Librouro, Moito Conto, Trama, Miranda e Libros para Soñar.

NARRATIVA
1º-. Dolores Redondo, Todo isto che darei (tradución Dolores Torres), Xerais.
2º-. Antón Riveiro Coello, A ferida do vento, Galaxia.
3º-. Manuel Esteban, A ira dos mansos, Xerais.
4º-. Daniel Asorey, Nordeste, Galaxia.
5º-. Xabier Quiroga, Izan, o da saca, Xerais.
6º-. Patrick Ness, Un monstro vén a verme (tradución de Xesús Fraga), Kalandraka.
7º-. Xosé Monteagudo, Todo canto fomos, Galaxia.
8º-. María Solar, As horas roubadas, Xerais.
9º-. María Canosa, Cando cae a luz, Urco.
10º-. Inma López Silva, Aqueles días en que eramos malas, Galaxia.
11º-. María Reimóndez, A dúbida, Xerais.

POESÍA
1º-. Marilar Aleixandre, Desescribindo, Apiario.
2º-. Manuel Antonio, De catro a catro (manuscrito inédito), (edición de Anxo Tarrío), Alvarellos.
3º-. VV.AA., No seu despregar, Apiario.
4º-. Paula Carballeira, Nunca mascotas, Galaxia.
5º-. Marga Tojo, Últimos bruídos, Positivas.

ENSAIO-TEATRO
1º-. Ana Torres Jack, Máis aló do azul e do rosa, Galaxia.
2º-. Jorge Mira-María Canosa, A que altura está o ceo?, Alvarellos.
3º-. Isidro Dubert (ed.), Historia das historias de Galicia, Xerais.

XUVENIL
1º-. Ledicia Costas, Jules Verne e a vida secreta das mulleres planta, Xerais.
2º-. Héctor Cajaraville, Quen dá a quenda?, Xerais.
3º-. David Pérez Iglesias, Todo o tempo do mundo, Xerais.
4º-. Iria Misa, Xa non estou aquí, Xerais.
5º-. Carlos Meixide, Cans, autoedición.

INFANTIL
1º-. Ledicia Costas – Víctor Rivas, Esmeraldina, a pequena defunta, Xerais.
2º-. Ledicia Costas – Víctor Rivas, Escarlatina, a cociñeira defunta, Xerais.
3º-. María Canosa, Rubicundo, Xerais.

ÁLBUM ILUSTRADO
1º-. Iago López, Macus Romero, O cociñeiro Martiño, Xerais.
2º-. María Lado, Rosalía de Castro, Urco.
3º-. Xosé Ballesteros, Marco Somà, Os tres porquiños, Kalandraka.

LIBROS CD-DVD
1º-. VV.AA., Aire. Maria Fumaça, Galaxia.
2º-. Miguel Ángel Alonso, Luz Beloso, Mel, unha mosca agradecida, Nova Galicia.
3º-. Migallas, Canta connosco, Kalandraka.
4º-. Paulo Nogueira e Magoia Bodega (ilustracións de Mariona Cabassa), Non hai berce coma o colo, Kalandraka.
5º-. Paco Nogueiras e David Pintor, Brinca vai!, Kalandraka.

BANDA DESEÑADA
1º-. Jacobo Fernández, Marcopola 4. Avoa power, Xerais.
2º-. Luís Davila, O bichero VI, Edición do autor.
3º-. Miguelanxo Prado, Presas fáciles, El Patito Editorial.
4º-. Fermín Solís, Así é Santiago, El Patito Editorial.

Apuntamentos para un estudo da literatura subalterna galega (e II)

Artigo de Xesús González Gómez en BiosBardia:
“Polo que se dixo na anterior entrega, acho que o lector pode deducir doadamente que o apartado IV está por estudar, e mesmo por catalogar. Penso que desde 1975 até o 2015 se publicaron case un milleiro, ou máis, deste tipo de libros. É máis, hai autores que teñen publicados varios libros, como Ramón Antonio Pérez Poza (Silabario), S. Alcalde Xil “O Rinxeiro” (Contra vento e marea; Follas murchas e serodias, etc.) ou Xaimín Hermida (A miña sogra vai ao muíño a cabalo dun porquiño; Que risa!, coa xente do meu pobo), que nunca apareceron nin en historias nin en dicionarios de literatura galega. Pero hai moitos: Sarcos (Un garabelo de contos), David Garrido Castromán (Da terra, do mar e do ceo), Daniel Hortas (Lerias do Leiras), Brais de Castro (Nomearte), Xosé Rodríguez Ferrer (Amencidas de Valdeorras, etc), Leopoldo González Agis (Os contos do tío Ramón, e algúns máis), E. V. Calo (Latexos dun aurosán, leva, como mínimo, tres entregas), Salvador Rodríguez (Fins do mundo), Xoán García López (Abonda coas palabras), Javier Rodríguez Vergara (Suspiros de un ceiderés, versos en galego e castelán), Ricardo Timiraos (Se Deus se namorase), Xoán Neira (Memoria e soño), Ramón Fernández López (Lembranzas dun poeta), Manuel Arias Gómez (Monta. Unha vaca unha vocación), Rosa Cortiñas Bóvedas (O ceo é unha beleza), Manuel Anxo Rei Chao (Tempo no espello, novela), María Magdalena Domínguez (A quen lle dou unha estrela?, Retrancas, Sementeira de Soños, etc., até un total de case 15 libros), Filomena Fraga (A cancela, contos, poesías e pezas curtas; coñécese unha segunda edición), Xosé Carlos O’Framinor (Alma de aprendiz), Xoán Corral (De todo corazón), Xosé Rois Froján (Anaquiños de min), e cito só estes porque senón este pequeno artigo debería reducirse a unha lista de autores e obras que acabaría aborrecendo o lector. Ou, caso curioso: en 1987, en Vigo, Ramón Fernández Lorenzo publicou un libro de poemas, O mar do cerne, conxuntamente con Xesús Pena Fernández, que no mesmo volume entregaba dous poemarios: Seis meses en altamar e Malenconía de terra firme. Pois ben, o primeiro publicou nunha editorial seria (sic) ou “institucionalizada” un libro desa cousa denominada literatura infantil, o que lle valeu aparecer no volume dedicado aos autores do Diccionario da literatura galega dirixido por Dolores Vilavedra (Galaxia, 1995); o seu compañeiro, que comparte nome en portada, non aparece por parte ningunha.
[Estudando toda unha serie de libros, tanto poéticos como narrativos, do que denominamos literatura subalterna, talvez si se poderían tirar uns trazos diferenciais moi claros que os distinguirían da literatura “canónica” ou “institucionalizada”. Trazos estes dos que seguramente gozan moitos dos libros considerados como literatura “canónica” ou “institucionalizada”, xa que a literatura subalterna sería, ou é, en certa maneira, un pálido reflexo, ou unha mala imitación, das obras menores dos grandes nomes da literatura institucionalizada –por exemplo, de Rosalía imítase Cantares gallegos, nunca, ou raramente, Follas novas. Ora, os maiores trazos diferenciais que se dan na literatura subalterna son, serían sociolóxicos e, mesmo, psicolóxicos a “nivel” autorial. Explícome. Xa dixemos atrás que a literatura subalterna, os creadores desta literatura, aceptan, na súa máis ampla maioría, a dominación literaria. É dicir, non intentan introducirse no que un profesor de literatura bourdieniano –que ao mellor de socioloxía non ten a mínima idea– denominaría “campo literario”; noutras palabras, estes autores/as non intentan introducirse na institución literaria, conscientemente aceptan non pertencer a ela, aínda que nunca loiten contra ela e, por suposto, nunca a neguen, senón que, en verdade, a aceptan e perante ela se axeonllan: sería o seu escuro obxecto do desexo que nunca alcanzarán, e disto son plenamente conscientes. E aquí é onde entrarían os trazos psicolóxicos, trazos compensatorios. Trazos compensatorios porque ao seren conscientes do baixo nivel de aspiracións (literarias), este (o baixo nivel) axuda a reducir a frustración ou mesmo a superar a frustración que sufría como “poeta”, “narrador”, etc. É dicir, a simple publicación, aínda que sexa en autoedición, cumpre as súas expectativas. Todo o contrario que pode acontecer cun autor que quere institucionalizarse, ou mesmo se institucionaliza, máis non é “recoñecido”, non son recoñecidas as súas aspiracións: a frustración é grande e a publicación, aínda que sexa “institucionalizada” deixa de ser compensatoria, etc.] (…)”

“A arte de servir o chá”, por Susana Sánchez Arins

Artigo de Susana Sánchez Arins desde A Sega:
Tea rooms é o nome da pastelaria. Tea rooms é o título do romance. Um romance escrito por uma mulher e protagonizado por mulheres. E fazemos a nossa inferência, e pensamos nessas donas de casa desesperadas da tevê, que combinam nas tardes para tomar um chá e revisar as suas medíocres vidas. Porém a escritora encontra mais interessante focar a sua obra noutras mulheres, e por isso completa o título com um Mujeres obreras.
E lemos. E ficamos surpresas. Porque damos com um romance que não estudamos que existira, hispanistas que somos, nem no liceu, nem na faculdade, nem sequer nos estudos de posgrau. Nunca.
Luisa Carnés dá às cinco mulheres do seu texto a acolhida que lhes nega o salão de chá em que trabalham. Seja no balcão ou na limpeza, as protagonistas do romance são mulheres que suportam condições laborais indignas, quase escravagistas, no Madri de 1933. Cada uma das personagens que constrói a autora tem as suas características pessoais e as suas circunstâncias vitais, embora quase todas partilhem uma condição: a pobreza. Esta faz-se mais patente polo espaço de trabalho: um lugar onde a rapariga que sabemos não pôde tomar o pequeno almoço, deve servir doces e pasteis sem pensar em levar nenhum à boca. Que mesmo deve atirar os que já não são frescos sem botar-lhes a mão, razão de despedimento. Um lugar onde a pessoa que mal-come deve contemplar em respeitoso silêncio como petiscam sem vontade as gentes de bem. (…)”

Mina Loy. Futurismo-Dadá-Surrealismo, por Emma Pedreira

Artigo de Emma Pedreira na Plataforma de Crítica Literaria A Sega:
“É moi importante, neste preciso momento, que as mulleres nos liberemos da nosas faixas. Non nos favorecen por moito que nos prometan, senón que contribúen a facer un monumento ao contrincante e mesmo a darnos unha rancia sombra. Falo desas faixas vermellas que nos libros delimitan os contributos das autoras, como esa ultimísima e tan polémica que di de Elena Garro esposa de, amante de, filla de, ou aqueloutra de Simone que falaba tanto de Jean Paul que non deixaba espazo para ela.
A de Mina Loy (Londres, 1882- Colorado, 1966) falou durante moito tempo de Cravan e, por fin podemos ver con este libro publicado por La Linterna Sorda en edición de Ana Muíña e apertura da poeta galega Ana Cibeira, o que ela foi e que o seu legado é enorme, interdisciplinar e si, existe.
A faixa vermella actual de Mina Loy –a politicamente incorrecta– diría que desafiou a Marinetti, pasou de Tristan Tzara e que sobreviviu a Breton, Duchamp, Man Ray e ao desaparecido Cravan. (…)”

Premios Fervenzas Literarias para Os mellores libros do 2016

DesdeFervenzas Literarias 2015 Fervenzas Literarias:
“Tras pechar o día 15 de xaneiro o prazo de votacións temos, un ano máis, os resultados onde as lectoras e os lectores de Fervenzas Literarias decidiron o que ao seu xuízo foi o mellor do 2016. En total, este ano recibimos 420 enquisas válidas.
Queremos agradecervos a todas e a todos as dez edicións nas que levades escollendo, a través dos vosos votos, os mellores libros do ano.
Desde Fervenzas Literarias queremos recoñecer a vosa participación e o voso interese en colaborar para formar estes listados de libros. Moitísimas grazas, xa que sen ese tempo que dedicades en votar sería totalmente imposible este traballo.
E agora os resultados… Os nosos parabéns aos premiados e premiadas!!!

– Mellor libro de narrativa para A ferida do vento, de Antón Riveiro Coello.
– Mellor libro de poesía para Os fillos da fame, de Ismael Ramos.
– Mellor libro de ensaio/investigación para Historia das historias de Galicia, coordinado por Isidro Dubert.
– Mellor libro de teatro para A filla de Woody Allen, de Santiago Cortegoso.
– Mellor álbum de banda deseñada para Presas fáciles, de Miguelanxo Prado.
– Mellor libro traducido para público adulto para Festa no xardín, de Katherine Mansfield, por Estela Villar Nogueira.
– Mellor libro de literatura xuvenil para Jules Verne e a vida secreta das mulleres planta, de Ledicia Costas.
– Mellor libro de literatura infantil para Esmeraldina, a pequena defunta, de Ledicia Costas.
– Mellor libro traducido de literatura infantil e xuvenil para Unha última carta, de Antonis Papatheodoulou, traducido por Manuela Rodríguez.
– Autor do ano para Diego Giráldez.
– Ilustrador do ano para Miguelanxo Prado.
– Mellor capa de libro para adultos para Galería de saldos, de Diego Giráldez, feita por Iago Sánchez Losada.
– Mellor capa de libro de literatura infantil e xuvenil para Jules Verne e a vida secreta das mulleres planta, de Ledicia Costas, por Andrés Meixide.
– Mellor editorial do ano para Galaxia.
– Mellor crítico/a literario/a para Armando Requeixo.
– O mellor acontecido para o Culturgal.
– O peor acontecido para o pasamento de Agustín Fernández Paz.
– Mellor Libraría para Libraría Couceiro.
– Mellor medio de comunicación para Praza.
– Mellor blog/web literaria para Criticalia, de Armando Requeixo.”

Apuntamentos para un estudo da literatura subalterna galega (I), por Xesús González Gómez

Artigo de Xesús González Gómez en BiosBardia:
“A literatura galega só se diferencia das outras literaturas nun pequeno, ou grande, matiz: está escrita en galego. Todo o demais, son ganas de lle buscarmos cinco pés ao gato. Nin ten trazos diferentes das outras literaturas europeas (onde cabe inscribirnos), nin se define a nosa literatura por elementos determinados que a farían diferente ou distinta das outras literaturas europeas (ou occidentais): á parte da lingua, o único trazo diferenciador da nosa literatura é o cambio de escenario e a grandeza, ou pequeneza, dos actores. Diferente é, claro na súa historia, nos seus momentos socio-politico-económicos e, ás veces, culturais ou de civilización: nunha palabra, no seu desenvolvemento “integral”, que é o noso escenario. A pequeneza ou grandeza dos actores entra dentro duns, digamos, cálculos máis subxectivos. Mais este problema ten a ver máis co desenvolvemento histórico-político que coas características dos textos.
Clarificado (?) este primeiro punto, vaiamos polo segundo. A literatura galega foi “historizada” por diversos estudosos, foi “conxelada” en dicionarios de obras, autores, etc.: xa que logo, quen queira coñecer a súa “historia”, a grandes trazos, teno máis ou menos doado. Os nomes “canónicos” e menos “canónicos” están aí. E co paso dos días vanse incorporando novos nomes, mais é evidente que nunha historia da literatura dun país determinado, aínda que sexa de tamaño (físico) reducido –como acontece coa galega– non aparecen todos os nomes, todos os escritores/escritoras desa dada literatura. Sempre, en todas as literaturas, hai centos, ás veces miles, de nomes que nunca aparecerán nas historias “canónicas” da literatura, nin mesmo, infelizmente, nas máis ou menos sociolóxicas. Con sorte, en monográficos dedicados a unha póla ou outra desa literatura. Un exemplo, dunha literatura “normalizada”, da literatura francesa: en ningunha das grandes e pequenas historias da literatura francesa que eu coñezo aparecen os centos, os miles de nomes, que censou e comentou no seu día Michel Ragon na súa xa clásica, e que necesita urxentes revisións, Histoire de la litérature proletarienne en France (París, Albin Michel, 1974). E así podiamos ir país por país até chegarmos a Galicia. (…)”

Tabela dos Libros de xaneiro de 2017, por Armando Requeixo

Desde o blogue Criticalia, de Armando Requeixo:
“Principia o ano e con el chega a primeira Tabela dos Libros da xeira. Nela figuran seleccionados os volumes que Francisco Martínez Bouzas, Inma Otero Varela, Mario Regueira, Montse Pena Presas e eu estimamos como os máis recomendables entre os publicados nas últimas semanas.”

Taboleiro do libro galego, balance anual 2016, por Ramón Nicolás

Desde o blogue de Ramón Nicolás, Caderno da crítica:
“Como é habitual velaquí o balance dos datos que o conxunto de librarías colaboradoras habituais, ás que reitero a miña gratitude, foron ofrecendo ao longo dos once primeiros meses deste 2016. Escolléronse para conformar esta entrega aqueles títulos que gozaron de máis concorrencias nos cinco primeiros postos de cada sección. O Taboleiro retornará a primeiros de febreiro do ano vindeiro.

NARRATIVA
1º-. Manuel Rivas, O último día de Terranova Xerais.
2º-. Antón Riveiro CoelloOs elefantes de Sokúrov, Galaxia.
3º-. Francisco Castro, Amor é unha palabra coma outra calquera, Galaxia.
4º-. Xabier Quiroga, Izan, o da saca, Xerais.
5º-. Ramón Nicolás, O espello do mundo, Xerais.
6º-. María Solar, As horas roubadas, Xerais.
7º-. Marcos Calveiro, Fontán, Galaxia.
8º-. Xosé Neira Vilas, Memorias dun neno labrego, Galaxia.
9º-. Inma López Silva, Aqueles días en que eramos malas, Galaxia
10º-. María Reimóndez, A dúbida, Xerais.
11º-. Xosé Monteagudo, Todo canto fomos, Galaxia.
12º-. Xavier QueipoOs kowa, Galaxia.
13º-. Manuel Gago, O anxo negro, Xerais.

POESÍA
1º-. María do Cebreiro, O Deserto, Apiario.
2º-. Manuel María, Terra Chá,  Fundación Manuel María.
3º-. Manuel María, Antoloxía poética, Galaxia.
4º-. VV.AA., 6 poemas 6. Homenaxe a Federico García Lorca, Biblos.
5º-. Manuel María, Os soños na gaiola, Fundación Manuel María.
6º-. Gonzalo Hermo, Celebración, Apiario.
7º-. VV.AA., Dez anos na Porta, A porta verde do sétimo andar.

ENSAIO-TEATRO
1º-. Isidro Dubert (ed.), Historia das historias de Galicia, Xerais.
2º-. Mercedes Queixas, Labrego con algo de poeta. Biografía de Manuel María, Galaxia.
3º-. Montse Fajardo, Un cesto de mazás, autoedición.
4º-. J. A. Gurriarán, As mulleres do monte, Galaxia.
5º-. Jorge Mira-María Canosa, A que altura está o ceo?, Alvarellos.
6º-. Manuel Veiga, Manuel María buscando un país, Xerais.

XUVENIL
1º-. Andrea Maceiras, Europa Express, Xerais.
2º-. Agustín Fernández Paz, A neve interminable, Xerais.
3º-. Carlos Meixide, Ons, autoedición.
4º-. Ledicia Costas, Jules Verne e a vida secreta das mulleres planta, Xerais.
5º-. Francisco Castro, Tes ata as 10, Galaxia.

INFANTIL
1º-. Ledicia Costas – Víctor Rivas, Esmeraldina, a pequena defunta, Xerais.
2º-. Ledicia Costas – Víctor Rivas, Escarlatina, a cociñeira defunta, Xerais.
3º-. Érica Esmorís (ilustracións de Dani Padrón), Nena e o mar, Xerais.
4º-. Estíbaliz Espinosa (ilustracións de Lucía Cobo), Caer de cu polo universo, Apiario.

LIBROS CD-DVD
1º-. Uxía e Magín Blanco, Canta o cuco, Galaxia.
2º-. Uxía, Uxía canta a Manuel María, Fundación Manuel María.
3º-. Paco Nogueiras e David Pintor, Brinca vai!, Kalandraka.
4º-. Sérgio Tannus e Luís Barbolla (ilustracións), Alegría!, Galaxia.

BANDA DESEÑADA
1º-. Luís Davila, O bichero VI, Edición do autor.
2º-. René Goscinny, Albert Uderzo, Jean-Yves Ferri e Didier Conrad, (trad. de Xavier Senín e Isabel Soto), O papiro do César, Xerais.
3º-. Miguelanxo Prado, Presas fáciles, El Patito Editorial.
4º-. Jacobo Fernández, Marcopola 4. Avoa power, Xerais.

Sólo para mujeres, artigo de Eli Ríos

Artigo de Eli Ríos na Sega:
“O feito de que a policía de Lugo, nos finais de 2016 e cun pé no 2017, nos pedise ás mulleres que non saísemos da casa para evitar violacións tróuxome á memoria un fragmento de Sólo para mujeres: (…)
Esta novela, publicada no 1977 en Estados Unidos co título orixinal The women’s room, foi un auténtico revulsivo, e un éxito de vendas, no momento, porque non só nos conta a historia da protagonista Mira Ward nas décadas de 50, 60 e 70, senón tamén a das mulleres que a rodean e que se ven a si mesmas como “criadas sin sueldo” dentro dese soño americano. Ese soño americano con urbanizacións nas que se relacionan nun mundo de coidados (home, fillos, etc) cun papel moi limitado: ser boa nai, boa esposa e boa ama de casa. Ese soño americano que, aínda hoxe en día, nos chega, a través da pequena pantalla, en series como Mulleres desesperadas. Ese soño, americano?, no que quen sae do marcado pola sociedade será centro das críticas. A lectura desta novela coral non só nos levará a deter a nosa mirada desde o punto de vista femenino desa época na que se loitaba por conseguir grandes avances nos dereitos sociais, senón que nos convida a re-pensar a xénese destes movementos desde unha perspectiva existencial e de xénero. Estamos preparadas para esa lectura? (…)
The women’s room perde na tradución non só a declaración de intencións senón o mesmo espazo! Ese espazo simbólico e real que a autora retoma dos textos de Virginia Woolf en A Room of One’s Own. Ensaio que está baseado nunha serie de lecturas que Virginia Woolf fixo en 1928 en dous colexios para señoritas da Universidade de Cambridge. O mesmo lugar no que termina a novela de Marilyn French.
En Solo para mujeres a habitación está inzada de vidas de mulleres. Ese baño que se encadra no subterráneo, no doméstico e onde se constrúe o pensamento-identidade feminina para sair do espazo pechado, do íntimo a un mundo dominado polo patriarcado. As habitacións físicas están poboadas, tamén, por outras dialécticas e interiores. E a través das páxinas non só as percorremos. Quizais algunha tamén nos resulte familiar. Demasiado.”