De quen nos acompaña, para Marga do Val

DesdeA Sega A Sega:
En memoria de Alexander Schmuck e para Marga do Val
Igual que hai quen pensa que segar é unha actividade do animal, do irracional e do bruto, tamén hai quen pensa que a crítica literaria é unha actividade «obxectiva», «aséptica» e que acontece no baleiro emocional e humano. Adoito sentimos falar da crítica literaria como profesional sempre e cando deixe de lado os afectos. O profesional enténdese como o antagónico das relacións de amizade, de coñecerse, do amor, que se resumen a unha serie de «interferencias» na suposta obxectividade crítica. Non hai nada máis tipicamente patriarcal que ignorar os afectos. Porque nada existe fóra deles, do emocional, e negalos é tan fútil como perigoso e inhumano.
Ás veces, para desmontar este tipo de cousas, unha ten que empezar polo máis básico e político, polo persoal. Ese espazo onde hai quen fana e tira pedras, onde hai quen ameaza e amordaza. Mais tamén quen dá a man e a luz do sol. Como mulleres é nese espazo onde se negocian os primeiros activismos que logo poden traducirse nos demais. Onde podemos coller folgos, sacar os tempos, pensar nas liñas de cada recensión, a enerxía para atoparnos, coidarnos e querernos. Porque, non o podemos negar, exercer calquera tipo de activismo, da crítica entendida dende a solidariedade feminista, implica comer horas a outras cousas, implica investimentos emocionais que non sempre son ben pagos. Mais con que sexan pagos algunha ca outra vez, xa compensa.
Por veces eses pagamentos fanse en espazos que son coma alfaias, en persoas irrepetibles, xenerosas e discretas, compañeiras, que nos acubillan, que fan súas as nosas angueiras sen fagocitarnos no proceso, que son quen de poñerse ao noso carón e facernos crecer, xermolar, nós propias pero acompañadas. Alexander Schmuck, como o seu propio apelido indica, foi unha desas alfaias. Un compoñente da comunidade da Sega nos afectos, unha desas persoas que coa súa xenerosidade nos axudan a camiñar mentres outr@s ladran, que ocupan o noso día a día, o doméstico, as chamadas telefónicas, a acollida. Hoxe na Sega lembramos a Alexander Schmuck como o fogar xeneroso da nosa compañeira Marga do Val e do pequeno Tamiru. Hoxe lembramos o seu amor pola nosa lingua, mais tamén o seu respecto polos espazos, a súa acollida. Hoxe nosoutras segadoras, compañeiras de Marga do Val e de Tamiru asumimos o compromiso de seguir creando a rede, man a man, dese espazo que non coñece lindes nin marcos, que acolle sen fronteiras, como el viviu e tentar continualo para que siga sendo o mundo un lugar habitable para Marga e Tamiru. Para que nin sequera a morte sexa quen de desfacer os lugares de acollida que con tanto afecto persoas como Alexander foron quen de crear.

A Sega.”

Premios Fervenzas Literarias para Os mellores libros do 2014

Desde Fervenzas Literarias:
“Tras pechar o día 15 de xaneiro o prazo de votacións temos, un ano máis, os resultados onde as lectoras e os lectores de Fervenzas Literarias decidiron o que ao seu xuízo foi o mellor do 2014. En total, este ano recibimos 531 enquisas.
Con esta edición, son xa oito as convocatorias onde os lectores amosan a súa voz para reflectir os seus gustos e as súas preferencias literarias.
Desde Fervenzas Literarias queremos agradecer unha vez máis a vosa participación e o voso interese en colaborar para formar estes listados de libros.
Agradecer igualmente á Federación de Librarías de Galicia por colaborar, un ano máis, con este iniciativa.
E agora os resultados… Os nosos parabéns aos premiados e premiadas…

– Mellor libro de Narrativa de adultos para A viaxe de Gagarin, de Agustín Fernández Paz ((Xerais).
– Mellor libro de Poesía para Cronoloxía da urxencia, de Dores Tembrás (Espiral Maior).
– Mellor libro de Ensaio para Historia da Literatura Galega II, de Xosé Ramón Pena (Xerais).
– Mellor libro de Teatro para Lapsus, de Alfonso Pexegueiro (Axóuxere).
– Mellor libro de Banda Deseñada para O bichero, de Luís Davila.
– Mellor libro traducido ao galego para adultos para Jude o escuro, de Thomas Hardy, traducido por María Fe González (Hugin e Munin).
– Mellor libro xuvenil para Reo, de Xesús Fraga (Galaxia).
– Mellor libro infantil para Escarlatina, a cociñeira defunta, de Ledicia Costas (Xerais).
– Mellor libro traducido ao galego para público infantil e xuvenil para Na cociña de noite, de Maurice Sendak, traducido por Oli (Kalandraka).
– Autor do ano para Agustín Fernández Paz.
– Ilustrador do ano para David Pintor.
– Mellor portada dun libro para adultos para Olympia Ring, 1934 (Galaxia).
– Mellor portada dun libro para público infantil e xuvenil para Escarlatina, a cociñeira defunta, con portada de Víctor Rivas (Xerais).
– Mellor editorial para Galaxia.
– Mellor crítico/a literario/a para Armando Requeixo.
– O mellor acontecido para o Culturgal.
– O peor acontecido para a política lingüística e cultural da Xunta de Galicia.
– Mellor Libraría para Libraría Couceiro.
– Mellor medio de comunicación para Praza.
– Mellor blog para Caderno da crítica, de Ramón Nicolás.”

Armando Requeixo visita as casas literarias desde Criticalia

ArtigoArmando Requeixo de Carme Vidal en Sermos Galiza:
“Son espazos con evocación literaria, que gardan dunha ou outra maneira a memoria de quen as habitou, homes e mulleres que viviron nelas algunha parte da súa vida e, nalgunhas ocasións, deixaron tamén pegada nas súas propias obras. “A idea cerna é recoller un catálogo ou repositorio de vivendas emblemáticas de escritores e escritoras que atesouran a nosa tradición literaria porque son espazos que xeraron vidas que foron literarias”, explica o crítico Armando Requeixo que publicou xa dúas entradas da nova sección no seu blogue Criticalia, a casa de Castelao en Rianxo e a de Alfredo Brañas en Carballo.
“Non quero que sexa unha sección de carácter museístico. Haberá vivendas que son sedes de fundacións ou casas protexidas e outras en estado de abandono, esquecidas. Algunhas facilmente identificábeis e outras case descoñecidas”, anota Requeixo dun proxecto que ten vontade de percorrer toda a xeografía galega dando conta das casas que habitaron algunhas dos principais nomes da nosa historia literaria e tamén outras máis descoñecidas.
As entradas de cada unha das casas referirán o estado actual de conservación do inmóbel, a relación do autor ou autora que alí naceu ou viviu e tamén a presenza, de a haber, na súa escrita. “Quero compoñer o puzzle da nosa tradición literaria a partir dese imán que son as vivendas que ofrecen tamén información dos autores”, engade o crítico.
A sección servirá tamén para poñer á vista o estado no que se atopa o patrimonio arquitectónico relacionado coa nosa literatura. “Ver a casa de Aquilino Iglesia Alvariño fai que caia a alma aos pés. Son xa só catro paredes porque non se coidou a tempo. Posibelmente a sección acabará tendo un certo aire de alerta sobre un patrimonio que pode dinamizar o país porque, de se coidaren, as vivendas literarias son lugares atractivos para a súa visita”, defende Armando Requeixo que é autor da primeira tese sobre Díaz Castro e precisamente para a conservación da súa casa nos Vilares apoia a campaña popular promovida por Alfonso Blanco Torrado e a Asociación Cultural Xermolos. “Neste caso está aínda en estado recuperábel, infelizmente outras son xa insalvábeis”, apunta ao tempo que explica que, en certa maneira, o estado das casas son tamén “espello” de como a obra e a figura de quen as habitou foi recoñecida na súa contorna.
Aos poucos, as distintas casas irán aparecendo no blog Criticalia, coa vontade de contribuír a elaborar un mapa literario sobre o noso territorio. “Hai cidades e vilas que son museos arredor dos seus autores, non só polas casas senón tamén por outra localizacións, como, poño por caso, os propios cemiterios. Nós temos tamén un patrimonio que defender e poñer en valor”, engade, deste proxecto para o que convida aos seus lectores e lectoras a contribuír identificando vivendas que teñan relación coa nosa historia literaria e tamén con quen a creou.”

Tabela dos Libros de xaneiro 2015, por Armando Requeixo

Desde o blogue Criticalia, de Armando Requeixo:
“Principia o ano e con el a primeira Tabela dos Libros da xeira. Nela figuran seleccionados os volumes que Manuel Rodríguez Alonso, Inmaculada Otero Varela, Francisco Martínez Bouzas, Montse Pena Presas e Armando Requeixo estimamos como os máis recomendables entre os publicados nas últimas semanas.”

2015_xaneiro_tabela

Taboleiro do libro galego XXIX (decembro 2014), por Ramón Nicolás

Desde o blogue de Ramón Nicolás, Caderno da crítica:
“Un mes máis, e un ano máis, velaquí o primeiro “Taboleiro do libro galego” que incorpora aqueles libros de noso máis vendidos, neste caso no pasado mes de decembro, mercé á puntual e xenerosa colaboración dun total de trece librarías galegas como son Trama, Paz, Casa do Libro de Vigo, Suévia, Miranda, Biblos, Andel, Cartabón, Libros para soñar, Pedreira, Couceiro, Aira das Letras e Lila de Lilith. Grazas ás librarías colaboradoras, ás editoriais que fan posible estes libros e, por suposto, ás creadoras e creadores que os conciben e nolos ofrecen.

NARRATIVA
1º-. Ofrenda á tormenta, de Dolores Redondo, Xerais.
2º-. Contos do mar de Irlanda, de Xurxo Souto, Xerais.
3º-. A esmorga, de Eduardo Blanco Amor, Galaxia.
4º-. Dende o conflito, de María Reimóndez, Xerais.
5º-. Instrucións para tomar café, de Manuel Núñez Singala, Galaxia.
6º-. Conduce rápido, de Diego Ameixeiras, Xerais.
7º-. Hostal Norte, de Xosé Duncan (ilustracións de José María Picón), Urco.

POESÍA
-. Unicornio de cenorias que cabalgas os sábados, do Colectivo Ronseltz, Edicións Positivas.
2º-. Os inocentes, de María do Cebreiro, Galaxia.
3º-. Atravesar o fantasma, de Carlos Callón, Xerais.
4º-. Tempo de exilio, de Joseba Sarrioinaindia, Faktoría K de Libros (tradución de Isaac Xubín).
5º-. Transfusión oceánica, de Xosé Iglesias, A. C. Caldeirón.

ENSAIO-TEATRO
-. Galiza, um povo sentimental?, de Helena Miguélez-Carballeira, Através Editora.
2º-. A cidade dos nenos, de Francesco Tonucci, Kalandraka (tradución de Mónica Baleirón, Sonia Santos e Rut Vázquez).
3º-. Historia da Literatura Galega II, de Xosé Ramón Pena, Xerais.
4º-. Crónicas dun tempo escondido, de Sabino Torres, Galaxia.
5º-. Eu estaba alí, Afonso Eiré, Hércules de Edicións.

XUVENIL
-. Reo, de Xesús Fraga, Galaxia.
-. Ámote, Leo A. Terminal de… chegadas?, de Rosa Aneiros, Xerais.
-. Tes ata as 10, de Francisco Castro, Galaxia.
-. Dragal III, de Elena Gallego, Xerais.
-. Os megatoxos e o dragón de xade, de Anxo Fariña, Xerais.

INFANTIL
-. Escarlatina, a cociñeira defunta, de Ledicia Costas e ilustracións de Víctor Ribas, Xerais.
-. O soño de Esther, de Miguel Ángel Alonso Diz e ilustracións de Luz Beloso, Nova Galicia Edicións.
-. Cando Martiño tivo ganas de mexar na noite de Reis, de Chema Heras (e ilustracións de Kiko Dasilva), Kalandraka.
-. Antón e o Apalpador, Barafunda Animación.

LIBROS CD-DVD
-. Non hai berce coma o colo, de Paulo Nogueira e Magoia Bodega (ilustracións de Mariona Cabassa), Kalandraka.
2º-. Brinca vai!, de Paco Nogueiras, Kalandraka.
3º-. Xiqui Xoque, fiú fiú!, de Uxía, Editorial Galaxia.
4º-. Gatuxo, de Magín Blanco, Fol Música.
5º-. Cocido sinfónico, de Os tres TENedORES, Galaxia.

BANDA DESEÑADA
1º-. O bichero IV, de Luís Davila, Edición do autor.
2º-. Historias de Icía e Avoa (condensadas), de Sabela Arias Castro, Asociación Cultural Eira Vella de Betanzos.
3º-. Marcopola e a illa remeira 3. Dragoneta!, de Jacobo Fernández Serrano, Xerais.

OUTROS
1º-. Calendario Xerais 2015 (Xerais) e Luzes, nº 12, novembro 2014.
2º-. Cociñando con Benigno Campos, Galaxia.

O nacionalismo que não ama(va) as mulheres, por Susana Sánchez Arins

ArtigoSusana Sánchez Arins de Susana Sánchez Arins na Plataforma de Crítica Literaria A Sega:
“Helena Miguélez-Carballeira faz um percorrido, em Galiza, um povo sentimental?, pola história do nacionalismo galego e de como tal história foi narrada, para pescudar nessa narrativa (lembrai que narrar outra cousa não é que fabular) as ideias, o imaginário sobre o qual foi construído o discurso nacional. Amedida que o estudo avança vai-nos mostrando como a imagem de nós mesmas foi configurada polo colonizador e como o nacionalismo galego foi (auto-)retratando(-se) Galiza en função da imagem que d@s galeg@s espelhava o nacionalismo espanhol. Na Espanha a Galiza era representada duma maneira e os galegos (sim, elEs) recolhiam a luva da provocação e procuravam uma pintura que fosse uma resposta. Enfim, não somos outra cousa que um sujeito subalterno, que diria Gayatri Spivak.
A problematização para as mulheres aparece quando desde as espanhas é associado o mito das origens célticas ao modelo da imoralidade e a indecência. Sempre, em qualquer situação de conflito entre comunidades, a arma mais eficaz é sexualizar as mulheres (pág. 43) e ligar a decência da comunidade à daquelas. Apartir deste feito, Miguélez-Carballeira dá conta, recorrendo textos literários, políticos, jornalísticos, da existência de um contínuo diálogo entre um nacionalismo e outro, e também entre as diferentes correntes do galeguismo. Este diálogo en conflito, cheio de fios e meadas, origina uma complexa trama na que os tropos são contrastados, rectificados, adaptados ou suavizados en função de interesses e circunstâncias. Mas sempre ficando nós, as mulheres, subalternas perdidas.
Nesta retórica de ataques, ridículos, de exclusão e inclusão entre tírios e troianos é estabelecido um claro diferencialismo sexual, no que o elemento racional, viril, valente, afouto é tomado positivamente e aquele sentimental, feminino, submisso e medroso é arrojado como despreço na face do contrincante. Toda uma série de elementos se configuram em volta destes dous pólos como constelações: do racional imos ao público e ao político, do sentimental, ao privado e ao poético. Perante o modelo de mulher (Galiza) indecente, é criado um modelo de mulher (Galiza) modesta, obediente, sentimental. Perante o modelo de mulher (Galiza) submissa, é criado o modelo da Galiza (mulher) viril, e são rejeitadas as atitudes femíneas, sentimentais das correntes en competência. Em função destes modelos é interpretada, revisada, corrigida e readaptada a figura de Rosalia de Castro, a mulher (Galiza) mito.
Assim, por exemplo, a autora mostra no capítulo III como os moços das Irmandades se auto-erigem em nacionalistas políticos fronte ao regionalismo sentimental que defendem (dizem) pessoas como Couceiro Freijomil e chegam, nos seus artigos de opinião e palestras, a igualar a ideia de fazer política com a de se fazer homem. Estes tropos virilizadores tenhem continuidade ao longo de todo o século XX, estorvando tanto a presença de mulheres no campo da política1 como o surgimento de um pensamento feminista autónomo dentro do próprio nacionalismo.
Neste sentido gostamos especialmente do capítulo que Helena Miguélez-Carballeira dedica a Carvalho Calero, mais que pola análise, cremos que certeira, da sua obra desde uma perspectiva feminista, pola clarificadora exposição do seu rol assombrador sobre a primeira geração de críticas feministas galegas, empeçadas no seu trabalho pola atitude paternalista e fiscalizadora adoptada para com elas polo professor.
Galiza, um povo sentimental? é uma boa prova de como a asunção das metodologias críticas feministas podem deitar luz, abrir portas e questionar a configuração do imaginário cultural, ideológico e político de um país. Ou de como todo isso, gênero, cultura, política, está tão entramado que só uma olhada feminista pode ajudar a perceber o ponto com que é tecido. Ou de como devemos revisar as nossas histórias cultural e literária para desvendar a força que na sua configuração teve o sexismo. Ou de como, sempre, a melhor arma contra qualquer inimigo de qualquer caste é denigrar as mulheres. E de como, antes que em matar o pai, o nosso futuro está em matar o patriarcado.”

Radiocrítica do 01-12-2014, por Armando Requeixo

Desde o blogue de Armando Requeixo, Criticalia:
Velaquí unha nova Radiocrítica emitida o luns día 1 de decembro en Ames Radio (107.2 FM, accesible on line aquí). Nesta ocasión falei con Nazaret López de Somnámbulos, de Suso de Toro (0:20); Manuel Antonio. Obra completa. Poesía, en edición de Xosé Luís Axeitos (10:25); Valente Vital. Ginebra, Saboya, París, de Claudio Rodríguez Fer, Tera Blanco de Saracho e María Lopo (15:20) e Pasen e miren, de María Canosa e Dani Padrón (20:30).

Pódese escoitar directamente aquí.

“Na mesa de debate A crítica literaria en Galicia, no Culturgal 2014″, por Ramón Nicolás

Crónica1416902712731culturgal2014 de Ramón Nicolás arredor do encontro sobre A crítica literaria en Galicia, proposto pola Sección de Crítica Literaria da AELG, desde o blogue Caderno da crítica:
“Resultou, ao meu ver, moi interesante e suxestiva a mesa de debate que se celebrou onte sobre a crítica literaria en Galicia, nun espazo que Culturgal brindou á Sección de Crítica da AELG, organizadora do evento. Os adxectivos veñen ao fío de que o encontro, alén de cumprir co obxectivo de visibilizar a existencia da devandita sección, posibilitou un intercambio de opinións, de perspectivas e puntos de vista sobre parte da crítica que se fai en Galicia e, ademais, tal e como desde o Culturgal se sinalou, contribuíu a desvelar as caras da crítica, cando menos algunhas delas.
A intervención inicial, que correspondeu a Roberto Pascual, comezou facendo referencia ao feito de que a tarefa crítica non remata na lectura individual. Ao seu ver, a crítica, entendida como creación, posúe unha función que vai máis alá do factor puramente mediador e informativo, engadindo que no caso da crítica teatral posúe a especificidade dun ámbito receptor particular que, no caso das críticas a espectáculos, se estende ás compañías teatrais e mais ao ámbito pedagóxico. Non faltaron as referencias á marxinalidade da crítica teatral nos medios, salientando a relevancia do papel que desempeña neste ámbito unha publicación como é a Revista Galega de Teatro.
Montse Pena, que viña tamén de presentar a revista dixital Criaturas, dirixida por Ledicia Costas e Daniel Landesa, da que forma parte do consello da redacción e que recomendo vivamente visitar, articulou a súa intervención partindo dunha posible definición da práctica crítica, acreditando na persecución dun obxectivo como é o de realzar a función estética do que se escribe e comunica. Nucleou, asemade, o seu discuso no que atinxe á crítica da LIX, sendo consciente de que escribe para persoas mediadoras e non directamente para a infancia. Concluíu, tras a referencia cumprida de onde ler crítica de LIX en Galicia, abrazando a intención de se presentar como unha “incitadora a ler”, lectura que debe ser inoculada, claro é, coa sedución pois tal e como Pennac deixou dito: “o verbo ler, como o verbo amar, non soporta o imperativo”.
Mario Regueira, pola súa parte, centrou boa parte da súa intervención en compartir unha reflexión sobre a autonomía real da crítica en Galicia, aludindo á súa propia experiencia como crítico, con periodicidade semanal nos dous últimos anos desde as páxinas de Sermos Galiza, e o que isto conleva como a procura dunha representación paritaria no que se refire a xéneros literarios e non só. Ao tempo, insistiu na necesidade de realizar unha autocrítica desta ocupación, apelando á necesidade de obxectividade e argumentación no traballo crítico, algo ben difícil -sobre todo o primeiro- ao facelo nun país non que non é difícil atoparse, antes ou despois e indefectiblemente, a quen se critica.
Lara Rozados fixo un repaso pola filosofía de traballo da plataforma de crítica literaria feminista A Sega, plataforma que abraza o feminismo como marco de traballo e perspectiva de análise. Rozados desvelou parte dos obxectivos que se perseguen colectivamente como son “okupar” o espazo crítico para encher invisibilizacións nun ámbito dominado polo patriarcado, intervir con actividades que xeren debate e poñer en cuestión temas e perspectivas.  Aludiu, asemade, á dinámica interna e colaborativa das publicacións da plataforma que pasan con anterioridade por un proceso horizontal de peneira, comentario e debate interno antes de saír á luz: un modelo que posibilita un proceso de aprendizaxe e debate para ir tecendo redes neste ámbito. Concluíu explicando o sentido de iniciativas como Día das Galegas nas Letras e os contidos que ata agora se deron coñecer na devandita plataforma.
Un diálogo, tamén enriquecedor, entre o público asistente e as persoas participantes pechou un acto que, de podermos desde a Sección de Crítica da AELG, repetiremos se se dá a ocasión. Grazas a todas e todos por compartir experiencias e reflexións.

A Sección de Crítica da AELG no Culturgal

A1416902712731culturgal2014 Comisión Xestora actual da Sección de Crítica da AELG, coa intención de visibilizar a súa existencia e dinamizar as súas actividades, decidiu propor un encontro onde se lles dese voz a diferentes persoas, pertencentes ou non á propia sección pero representantes da práctica da crítica literaria galega en diferentes plataformas, medios e xéneros. Culturgal, a quen lle agradecemos a predisposición tan positiva que desde o primeiro momento prestou a esta iniciativa, será o espazo que acollerá esta mesa redonda que contará cunha breve participación de cada unha das persoas convidadas para logo abrirse ao debate co público asistente.

As persoas que foron convidadas a expor as súas experiencias no ámbito da crítica desde as súas particulares perspectivas, e que igualmente aceptaron con entusiasmo o convite, serán Lara Rozados -representante da plataforma dixital de crítica literaria feminista A Sega-, Montse Pena Presas -como especialista en crítica de literatura infantil e xuvenil e colaboradora no “Faro da Cultura”-, Mario Regueira -crítico literario en Sermos Galiza– e mais Roberto Pascual, como representante da crítica teatral e colaborador en numerosas revistas teatrais. Ramón Nicolás será o moderador e presentador desta actividade.

Esperámosvos neste acto aberto.

Pontevedra: programa de actividades do Culturgal 2014

PROGRAMA-CULTURGAL-2014