Arquivo da categoría: Ensaio

Pilar García Negro: “Castelao contravén unha cegueira histórica coas mulleres”

Publicado o por

Entrevista de Sandra Faginas a Pilar García Negro en La Voz de Galicia:
“(…) – La Voz de Galicia (LVG): Podemos falar dun Castelao feminista?
– Pilar García Negro (PGN): Teño bastantes reservas para aplicar o adxectivo feminista, porque hoxe está tan devaluado! Sempre lembro unha sentenza moi axustada de Xosé Chao Rego, grande escritor, que dicía: «Os homes deixamos de ser machistas teóricos para converternos en masculinistas prácticos». Iso ten moito de verdade. No caso de Castelao hai un mérito indiscutíbel, porque contravén unha tendencia histórica e milenaria de moitos autores varóns sobre as mulleres, que se concentra en dúas palabras: cegueira e xordeira. E o que eu denomino tamén a práctica da ventriloquia. Personaxes femininos na literatura universal hai a esgalla, pero o que proxectan é a fantasía masculina. Fala o ventrílocuo, non elas.
– LVG: Non é o caso de Castelao.
– PGN: Non. Porque el salva ese obstáculo, ao igual ca outros autores superlativos doutras literaturas. Lemos A Celestina, de Fernando de Rojas, e aí son elas, tanto Celestina como Areúsa quen se expresan e se defenden. Ou Cervantes, no Quixote, no famoso discurso de Marcela, que é un auténtico manifesto da liberdade, da autonomía de conduta e da non submisión ao desexo masculino.
– LVG: En Galicia existen antecedentes neste aspecto?
– PGN: Si, contamos cunha tradición intelectual que cómpre coñecer. O padre Feixoo, moitos anos antes da Revolución francesa e da famosa declaración dos dereitos da muller, publicou o discurso XVI do seu Teatro crítico universal, que é Discurso en defensa de las mujeres, así de directo. Cunha defensa rotunda da nosa capacidade intelectual. O seu discípulo, o padre Sarmiento, con toda a clareza vaise referir tamén a que falta por ter escrita a metade da moral porque só a escribiron os homes. E di o mesmo da medicina. Ademais, defende que os oficios non teñen, como diriamos hoxe, marcas de xénero.
– LVG: Castelao é continuador desa tradición apuntando ás mulleres traballadoras.
– PGN: El ten unha sensibilidade particular para ver e escoitar as mulleres traballadoras e das clases populares, que son a inmensa maioría que recolle nas súas viñetas, nas súas estampas, no seus debuxos. Fainas protagonistas. E iso é transversal, porque vémolo en Cousas da vida, no Álbum Nós, n’Os álbumes de guerra, onde hai estampas absolutamente estremecentes con protagonistas femininas. Despois, claro, Castelao é fillo do seu tempo e de todas as circunstancias que marcan o contexto histórico no que viviu. Iso non escurece o que veño de comentar, que é relevante, porque na intelectualidade española coetánea ou máis amplamente contemporánea, hai cousas que caen das mans. Marañón xustifica a inferioridade intelectual feminina e o fatum biolóxico. Ortega y Gasset, Unamuno… En fin. (…)”

María Xosé Porteiro: “Hai unha regresión do feminismo polos ataques do patricarcado, tralo 2018 asustamos”

Publicado o por

Entrevista de María Solar a María Xosé Porteiro no Zig-zag da Televisión de Galicia:
“(…) “Non podo crer que aínda teña que levar esta maldita pancarta”. Iso dicía unha manifestante da marcha das mulleres de Toronto no 2017. Onte mesmo, as mulleres volvemos levar a pancarta, e así cada ano. As benfaladas é un ensaio de María Xosé Porteiro que reflexiona sobre a voz das mulleres, analiza a súa presenza e dá alternativas para acelerar o proceso de normalización equitativa. O pasado ano os talibáns prohibiron a voz das mulleres nos espazos públicos. Falar, cantar, ler, recitar. Unha lei condenada pola ONU, pero que se puxo en marcha. Foi o detonante para que María Xosé Porteiro comezara a escribir este ensaio, que, en realidade, leva toda a vida escribindo. A entrevista pode verse aquí.”

María Xosé Porteiro: “Entendín moi nova que o sistema era inxusto e non parei de traballar para transformalo”

Publicado o por

Entrevista a María Xosé Porteiro na revista A Movida:
“(…) – A Movida (M): Recentemente vés de publicar o libro As benfaladas. De onde naceu o título? É unha provocación necesaria?
– María Xosé Porteiro (MXP): O título foi casual. Cando fun propoñerlle a Xosé Manuel Soutullo, director de Galaxia, a posibilidade de entregarlle un libro no que estaba a traballar para a colección de Feminismos, non levaba pensado título, pero no medio da conversa saíume este “palabro”: benfaladas, co que quería resumir o obxecto da miña análise. A el gustoulle e así quedou. Penso que foi un acerto porque anuncia pero non descobre. Deixa un aquel de curiosidade que está funcionando moi ben. (…)
– M: No teu libro aparecen moitas mulleres referentes na defensa da igualdade e do feminismo. Pero se tiveras que dicir unha, con cal te quedarías? Cal te marcou máis?
– MXP: Sen dúbida, Concepción Arenal, de quen nos teñen contado moitas parvadas ata convertela nunha personaxe ultra conservadora e moxigata, cando foi unha das mentes máis progresistas e lúcidas da súa época, coñecida e respectada en todo o mundo como anovadora e experta penalista con formación universitaria, comprometida como teórica e activista coa abolición da escravitude e do proxenetismo, e krausista, colaboradora da Institución Libre de Ensinanza a prol da educación das nenas e mozas desde posicións moi avanzadas para o seu tempo e moitos anos despois.
– M: Unha das nosas grandes loitas é ser capaz de alzar a voz nos espazos públicos porque dende sempre se nos relegou aos privados. E aquí foron moitas mulleres pioneiras en Galicia. Caso de Dorotea Bárcena, unha muller imprescindible para a historia do noso teatro pero inxustamente silenciada moitas veces. Que outras mulleres consideras pioneiras do tempo actual?
– MXP: Como moi ben sinalas a inmensa maioría estiveron nos espazos privados. Aí temos que procuralas, cada unha na esculca das nosas propias familias, das nosas vilas, do que temos máis preto. Cantas das nosas avoas ficaron mudas… Fagamos un esforzo por devolverlles a voz e a liberdade convocando e recuperando a súa memoria. (…)”

María Pilar García Negro: “É indigno que unha gran parte da obra castelaniana fique oculta”

Publicado o por

Entrevista de Xacobe Ferreiro a Pilar García Negro en Nós Diario:
“(…) – Nós Diario (ND): A que responde o coleccionábel Castelao: Sempre en Galiza que Nós Diario publicará baixo a súa coordinación durante todo o mes de abril?
– Pilar García Negro (PGN): O título non só rende tributo de admiración á obra senlleira de Castelao senón que quer sintetizar, coa súa expresión lapidaria, toda unha vida de servizo ao povo galego, tanto na representación artística canto na política, a comezar pola autoorganización, como principio basilar do nacionalismo galego, e na procura de voz propria en todas as institucións de que dependían os destinos da sociedade galega. Subtitulámolo “Unha visión integral do seu pensamento e obra”, para caracterizar mesmamente como toda a súa produción e actividade responden á mesma vocación e partillan idéntica finalidade: proclamar a existencia de Galiza como nación, evidenciar as súas necesidades e problemas, dar conta da sabedoría e riqueza da cultura popular e encarecer a asunción das proprias responsabilidades que temos como povo. A súa obra é, en por si, un acto autodeterminante, dun valor enorme, porque nel se aúnan de forma maxistral o artista plástico, o literato, o pensador, o creador de doutrina política, o representante público, o orador, o ensaísta… Toda unha vida, efectivamente, sempre en Galiza… (…)
– ND: Este coleccionábel ve a luz coincidindo co 75 aniversario da morte de Castelao, unha efeméride que está a impulsar traballos e actividades sobre o intelectual e dirixente nacionalista, mais tamén actos e conmemoracións desde a esfera institucional; considera que Castelao está a ser tratado como debera polas institucións nos últimos anos?
– PGN: Hai 25 anos, a Xunta declarou o 2000 (a 50 anos da morte) “Ano Castelao”. No presente, o mesmo, por tanto, unha especie de “Ano Castelao bis”. A primeira obriga dos poderes públicos sería avaliar o que se fixo nestes 25 anos e con que froitos e resultados. Por exemplo, en 1986 (centenario do seu nacemento), un inquérito daba conta de como era descoñecida a súa persoa e obra. Aumentou o coñecemento popular, xeral, desde aquela? É tratado debidamente no ensino obrigatorio e no universitario? Cantas edicións masivas e asequíbeis da súa obra? Canta xente pode coñecer o fundamental da súa obra artística? Que xestións se fixeron cos proprietarios privados para tentar incorporar obra súa ao patrimonio público?” (…)”