Arquivos da etiqueta: Daniel Salgado

A Pontevedra de María Victoria Moreno

Publicado o por

Artigo de Daniel Salgado en Sermos Galiza:
“Os escenarios de vida dunha escritora axudan a explicar a súa obra. E viceversa. Algo así defende a xornalista Montse Fajardo, autora de O escalón de Ulises. A Pontevedra dos afectos de María Victoria Moreno, a mestra que escribía libros (Concello de Pontevedra). “Intentei pescudar na súa vida e ao pescudar na súa vida, comprendes moi ben a súa obra”, di Fajardo.
María Victoria Moreno (Valencia de Álcantara, Cáceres, 1939 – Pontevedra, 2005) chegou á cidade onde morreu en 1963. Alí atopara traballo o seu primeiro marido. Ela preparaba oposicións. Aprobaríaas dous anos máis tarde, o que a levaría a unha decisiva estadía en Lugo. Pero volveu ás ribeiras do Lérez en 1967. Agás un pequeno período en Vilalonga, xa nunca abandonaría Pontevedra.
“As chiscadelas á cidade e á súa xente son continuas nos seus libros”, explica a Sermos Montse Fajardo (Vilagarcía de Arousa, 1973), “pero sobre todo aparecen as persoas, antes que Pontevedra”. Pon un exemplo: “Carlos Godoy era o director do instituto Torrente Ballester e o seu amigo. Sempre contaba que quixera ser bombeiro. En Guedellas de seda e liño (1999) sae Carlos Godoy, xefe de bombeiros”.
Tamén na súa célebre Anagnórise (1988) aparece unha profesora que fuma e conduce moi ben. Na mencionada Guedellas de seda e liño, unha rapaza que se relaciona con alguén que consome drogas. A tentación autobiográfica irrompe así, aos anacos, disfrazada. Non é o caso das súas pezas poéticas, compiladas postumamente por Xavier Senín en Elexías de luz (2006). (…)
Como parrafadas botaba no escalón de Ulises que dá título ao traballo de Montse Fajardo. A expresión ten correspondencia real: no barrio de Campolongo, nos anos 80, María Victoria Moreno adoitaba pasear a cadela. “Xuntábase con nenas e nenos aos que lles mercaba larpeiradas e cos que sentaba nunha escada para lles contar a historia de Ulises”, lembra a xornalista, para quen a anécdota encerra elementos de categoría: “Era quen de converter calquera lugar nunha aula e dar clase en calquera lugar. Engaiolaba os alumnos”. (…)”

María Victoria Moreno e a problemática cultural galega

Publicado o por

Artigo de Daniel Salgado en Sermos Galiza:
“(…) “María Victoria Moreno fora finalista do premio Café Gijón, en Madrid. Tiña futuro como escritora en castelán, na xeración do realismo social”, esténdese Ánxela Gracián (Castroverde, 1968), “mais abandonouno todo para traballar por Galiza e polo galego. Ese compromiso aínda me emociona”.
Moreno batera coa “problemática sociolingüística e cultural” no seu primeiro destino como docente. Alí entrará en contacto, relata, con Xesús Alonso Montero, o seu xefe de departamento e militante do Partido Comunista. “El introduciuna nos problemas deste país”, sinala a biógrafa. Destes e doutros episodios trata Doce cartas a María Victoria Moreno (Hércules de Ediciones), a súa achega ao coñecemento da autora de Elexías de luz.
“Eu sempre fun lectora de Moreno e, desde que me mergullei máis a fondo, admiradora”, explica, “esta foi unha obra por encarga. Comezou dirixida ao público infantil pero ao final colleu máis profundidade. A editorial clasificouna para maiores de 12 anos”. E escolleu a forma novelada porque era “o rexistro en que podía dar o mellor”. “Non a coñecera en vida e non tiña datos diferentes do que outros investigadores. Así podía ademais permitirme ir pasando polas diferentes etapas históricas en que viviu, desde o ano 39”, di.
Gracián, tradutora e escritora prolífica de literatura infantil, estudou vida e releu obra de Moreno (Valencia de Alcántara, Cáceres, 1939 – Pontevedra, 2006). “Penso que non se está a facer abondo fincapé no seu compromiso coa literatura infantil”, aduce, “aínda se pensa nesta como unha literatura menor. Mais María Victoria Moreno puxo o seu talento ao servizo dela”. E deu algúns froitos inexcusábeis.
Guedellas de seda e liño (1999) é aínda a obra que a ánxela Gracián lle parece máis salientábel. “Amosa un pulso narrativo inmenso, malia non ser unha novela pechada. Hai homenaxe ao barroco de Otero Pedrayo e ao realismos social ou a Luis Martín Santos”, expón, “e abre moitas liñas temáticas”. Se Anagnórise (1988) foi o seu título máis recoñecido, e lectura de cabeceira para varias xeracións de adolescentes, a propia Moreno prefería “a ollada tenra do can en Leonardo e os fontaneiros (1986)”.
A María Victoria Moreno de Doce cartas -que leva ilustracións de Antonio Seijas- tamén ilustra a volución social e política do Estado español. E tampouco agocha certa amargura, tal e como conclúe Gracián: “Houbo comentarios crueis. Perdonábanselle menos cousas por ser muller. Como cando se di que ten pouca obra. Mais ela tamén se dedicou ao ensino, que era vocacional”.”

Fran Alonso: “A perda de facturación desde o inicio da crise foi moi forte e Xerais notouno moitísimo”

Publicado o por

Entrevista de Daniel Salgado a Fran Alonso en Sermos Galiza:
“(…) – Sermos Galiza (SG): Cales son os retos inmediatos da nova dirección de Xerais?
– Fran Alonso (FA): O reto máis inmediato é evidentemente que a editorial continúe navegando. Parece un reto moi humilde pero é algo fundamental. A partir de aí, deseñar liñas de renovación. Nunha nova etapa sempre hai cambios. Parece lóxico. Mais estou aínda na aterraxe. O nomeamento foi a sexta feira [20 de abril] e non tiven tempo para deseñar nada. É un momento de transición en que estamos termando de cousas pendentes e cousas urxentes para que non se paralice nada. Non quero precipitarme. (…)
– SG: O contexto económico para as editoriais galegas segue a ser complicado.
– FA: Si, evidentemente. A perda de facturación desde o inicio da crise foi moi forte. Xerais notouno moitísimo. Pero tamén todo o tecido editorial, aínda maltreito. Agora hai que traballar conxuntamente e intentar estratexias para saír da crise. Se non hai axuda institucional, e as cifras indican que está en perdas dun 80%, pois teremos que organizarnos. E con esa vontade, que é unha vontade bastante de ferro -como historicamente demostramos-, buscarmos estratexias para continuar adiante e superarmos as dificultades. (…)
– SG: Compatibilizará as súas novas responsabilidades coa literatura?
– FA: Iso espero! Teño paralizada unha novela que estaba escribindo, pero agardo poder recuperala. Nestes primeiros meses non, a ver se co acougo do verán…”

Tamén se pode escoitar aquí a entrevista feita no Diario Cultural da Radio Galega.

“O libro: a Xunta forza a treboada perfecta”

Publicado o por

Artigo de Daniel Salgado en Sermos Galiza:
“A treboada perfecta abateuse sobre o libro na última década. Á crise económica sumouse a brutal redución de partidas orzamentarias destinadas ao sector pola Xunta. Así o constatan os datos recabados polo Consello da Cultura Galega no seu informe Datos da edición en Galicia. 2006-2016.
En 2008 publicáronse en Galiza 3.747 libros, 2.070 deles en galego. En 2016 foron 1.990, 976 en galego. As cifras, fornecidas ao organismo autonómico polo Instituto Nacional de Estatística (INE), coinciden tendencialmente coas rexistradas polo ISBN. Estas tamén indican a caída da edición en galego. En 2015 foron o 61,5%, en 2016 o 50.7%.
A caída da produción editorial ten o seu reflexo laboral. A Federación de Gremios de Editores de España debuxa a paisaxe: en 2007 había 43 empresas editoriais privadas, que xeraban 318 empregos; en 2016 hai 37, que dan traballo a 205 persoas. O INE agrupa os datos de maneira máis ampla por “empresas de edición de libros, periódicos e outras actividades editoriais”. Pasaron de 369 en 2013 a 324 en 2017.
O índice do Sistema de Análises de Balanzos Ibéricos recolle que, desde 2011, “os resultados dos exercicios das editoras son negativos”. E o número de exemplares imprentados tamén se reduciu drasticamente entre 2011 e 2016: 1,5 millóns de exemplares menos, o 47%. A irrupción de formatos diferentes do papel non resulta significativa: en 2011 houbo 518 obras non en papel anotadas no ISBN. En 2016, 550.
Políticas procíclicas do Goberno galego
O esganamento do comercio do libro foi acompañado da caída do gasto dos fogares galegos en libros. A crise produciu unha devalación social que derivou na precarización laboral e a redución das economías familiares. En 2006 -os números proceden do INE-, os fogares gastaban en libros unha media de 136,6 euros. En 2016, 79,2 euros. Por persoa, pasou no mesmo periodo de 49 euros a 32.
As políticas da Xunta non fixeron máis que reforzar estas tendencias. En contraste con operacións de rescate con cartos públicos realizadas noutros sectores empresariais, a reducción de orzamentos destinados ao mundo do libro foi brutal nos últimos dez anos. “A partida que máis descende é a dedicada á promoción da lectura e do libro”, sinala o informe do Consello da Cultura Galega, “un 82%, e a de promoción e edición do libro en galego, un 54%”.
En miles de euros, no tramo 2006-2016, as partidas dedicadas a adquirir “lotes fundacionais e fondos bibliográficos” baixaron dos 600.000 aos 560.000 euros. As de “promoción e edición do libro en galego”, de 758.000 a 348.460. As de “promoción da lectura e do libro”, de 1.120.000 a 200.000. E as de “apoio a promoción, producción e edición do libro en galego”, de 292.000 a 210.000.
A interpretación dos datos que fai o propio Consello da Cultura albisca unha minúscula luz en comparación con exercicicos anteriores. “Despois de anos de descensos moi importantes, o número de libros editados amosa certa estabilidade”, afirma. Non obstante, engade, a situación dista de se reverter. “As editoriais non se recuperan substancialmente, descenden o número de editores e de empregos que xeran, as familias gastan moito menos en libros non de texto que hai 10 anos e as políticas de gasto público tampouco axudan”, vén concluír.”

“O soneto como “disciplina e gozo””

Publicado o por

Artigo de Daniel Salgado en Sermos Galiza:
“Catorce versos compoñen unha das máis universais formas clásicas do poema, o soneto. A ela entregouse Xoán Carlos Domínguez Alberte (Ramirás, 1966) no seu último proxecto, o libro Soneto no alfabeto (Galaxia). “Foi un exercicio de disciplina e gozo”, explica sobre unha obra enfocada a lectoras e lectores mozos.
“Formuleino como un reto, adaptarme a moldes clásicos. E dentro deles, decidinme polo soneto, a forma máis universal”, di. Antecedidos por un texto cuxo título homenaxea a Manuel Antonio –Intencións-, os poemas amosan intencións lúdicas, unha apoloxía do lecer literario. “Engadín aneis de complexidade e certo sacrificio gozoso”, insiste.
Os 22 sonetos comparecen baixo cada unha das letras do alfabeto galego. E a primeira palabra de cada un deles comeza por unha desas letras. “Zoa a uz na campaza / e acende luz na cabeza / en forza de natureza / que en mozo ou moza naza”, escribe no derradeiro. “Soneto no alfabeto fala, sobre todo, da poesía non como algo requintado e sublime, senón cotián”, engade, “porque está presente, como xogo e iluminación, en calquera ámbito da vida”.
O traballo poético de Domínguez Alberte transitou maiormente polo verso libre. O desprazamento ao clasicismo tamén modificou os seus obxectivos. “Mais este non é un produto só para adolescentes”, expón, “aínda que responde a unha teima miña dos últimos tempos”. Que remite á “sobreoferta” da narrativa infantil e xuvenil. “Son un gran lector de narrativa, pero ás veces desviamos a nosa ollada e esquecemos a poesía. E esta ofrece moitas posibilidades para a rapazada”.
“É o primeiro libro de sonetos da literatura xuvenil galega”, resume Domínguez Alberte, quen asegura que, en Galiza, “non hai tantos sonetistas”. De feito, mesmo se estraña de que haxa “grandísimos poetas” que nunca, ou apenas, o practicaron, como Cunqueiro ou Rosalía de Castro.
O poeta, prolífico, prepara xa un novo volume. Misterioso, indica que será “a dúas mans, cunha persoa moi coñecida” e que houbo editoriais que se interesaron por el. Pero non dá máis pistas.”

Kathleen March: “Rosalía ten outra imaxe hoxe”

Publicado o por

Entrevista de Daniel Salgado a Kathleen March en Sermos Galiza:
“(…) – Sermos Galiza (SG): A súa estancia en Galiza coincidiu co Día de Rosalía de Castro. Nota mudanzas no impacto social da figura da poeta?
– Kathleen March (KM): Non sei exactamente, porque non vexo a televisión. Mais a xente amiga paréceme que se vai agrupando, festexan, celebran, participan en actos. E non sei se había tantos antes. Desde a Fundación Rosalía de Castro, a AELG, e un pouco a Mesa pola Normalización. E o Caldo de Gloria, que non sei se é novo ou non. Penso que si. Logo a libraría Lila de Lilith [en Santiago de Compostela], A Sega [asociación de crítica literaria feminista] fixo tamén un evento íntimo e curioso. Penso que si, que o impacto medrou. Non só no senso de Rosalía, senón no vínculo coa literatura galega, a lingua galega e a literatura de mulleres. É cousa do xénero, da nación, da lingua. Digo que si porque son optimista e son estranxeira. Os galegos, as galegas poderían se cadra dicir outra cousa.
– SG: E a maneira en que se percibe transformouse?
– KM: A Rosalía choromiqueira quedou moi atrás. Penso que desde o congreso do ano 1986 [refírese ao Congreso Internacional de Estudos sobre Rosalía de Castro e o seu tempo] quedou atrás para case todo o mundo. Felizmente. Para os estranxeiros, para os de fóra, para os non coñecedores, non o sei. Mais os de aquí xa non falan diso. Rosalía xa é outra figura. Sei que existen moitas imaxes dela. Antes unicamente había as fotografías da casa museo de Padrón. Agora hai imaxes modernas, e nos congresos imos vendo máis traballos, xente que traballa arreo na súa figura. Como María Pilar García Negro ou Francisco Rodríguez e outra xente.
– SG: Nos últimos anos houbo algunha lectura ou investigación sobre a escritora que chamase a súa atención?
– KM: A maneira de Rodríguez e García Negro de falar de Rosalía como feminista e nacionalista sempre tivo impacto en min. Admito as teses deles. As ideas de Rosalía eran moi pro Galiza, pro lingua galega. Antes dicíase que escribía un galego con castrapo, pero Rosalía estaba a facer unha lingua, a construíla. Era lóxico que metese na lingua escrita as palabras que meteu. Non se lle pode esixir que sexa como unha persoa de hoxe. Eu non o sei porque non estou nun instituto, non falo con nenos nin con mestras, pero Rosalía ten outra imaxe hoxe.”

Monterroso: III Feira do Disco e do Libro Galego

Publicado o por

Estes son os actos máis destacados:
– 11:30 h. Arantza Portabales presenta e asina exemplares de Deixe a súa mensaxe despois do sinal, publicado por Galaxia.
– 13:15 h. No Escenario. Cata literaria con Manuel Garrido, autor de A Ribeira Sacra. Guía práctica, publicado por Xerais.
– 13:45 h. Na Carpa. Palestra de Xurxo Souto “Océano para terrícolas”, baseada nos seus libros Contos da Coruña e Contos do mar de Irlanda, publicados por Xerais.
– 17:50 h. No Escenario. Presentación do libro Pioneiras. Galegas que abriron camiño, de Anaír Rodríguez, publicado por Xerais.
– 19:15 h. No Escenario. Presentación do libro A contradición permanente, de Martiño Noriega e Daniel Salgado, publicado por Xerais.
– 21:45 h. No Escenario. O Instituto de Estudos Ulloáns presenta o segundo número da súa revista Cairón.

Día de Rosalía de Castro 2018

Publicado o por

O Día de Rosalía de Castro 2018 é unha actividade da AELG que conta co apoio do Centro Español de Derechos Reprográficos (CEDRO) e da Deputación da Coruña.

A Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega (AELG) conmemora un ano máis o Día de Rosalía de Castro.

Para o 24 de febreiro, fixado no Calendario do Libro e da Lectura como aniversario do nacemento da autora, esta entidade propón desde 2010 á cidadanía que agasalle un libro en galego e unha flor, alén doutras accións que contan con grande aceptación e impulso por parte da sociedade, e moi especialmente polo sector educativo.

Cada ano a AELG encomenda a un autor/a o texto do manifesto que se propón ler en cada un dos actos que calquera entidade ou colectivo queira organizar para celebrar o Día de Rosalía de Castro. Este ano foi María Reimóndez a encargada da elaboración do seguinte

Manifesto da Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega no Día de Rosalía de Castro 2018: Abride a fiestra

Nun mundo de fiestras pechadas, buscamos o refacho de vento que as abra de vez. Nun mundo que busca facer as comunidades e as persoas máis pequenas, os cartos e a cobiza máis grandes, precisamos forza e profundidade, emoción e pensamento. Ante as fiestras pechadas contra a vida, contra as voces das mulleres, das desprazadas e das nosas outras cómprenos unha palabra firme e abranguente que nos guíe. No bater das fiestras que cheiran a couza do pasado, a mentiras que repetidas mil veces queren chegar a ser verdades, a fala que se nos rouba e aire que nos falta precisamos a bravura das mareas e o salvaxe das montañas. Precisamos todo do que falou e todo o que foi Rosalía de Castro.
Ela é o refacho que busca abrir as nosas fiestras. Un refacho que chega dende o pasado para nos falar do futuro. Un refacho que quere abrir a fiestra para que poidamos navegar. Coa forza das baleas, da que busca novas fillas do mar, da que se ri dos papeis de xénero e nos anima a redefinilos como literatas. Un refacho que trae a voz de todas as meniñas gaiteiras que están por chegar. Un refacho que canta a vida e transforma todo dende as raíces.

Mais para que o refacho entre, precisa da nosa vontade. Pídenos, imperiosa: Abride a fiestra!

E na nosa man está abrir a fiestra. Abrila para vermos a muller, a escritora, a irredutible. A voz que nos une ás rebeldes do mundo, que fascina coa súa luz por onde pasa, que nos ofrece a súa clarividencia para tecermos novas alianzas, a que sempre está do lado da xustiza, do noso lado, a que sempre está aínda por descubrir. Porque en todos os recunchos do mundo, mais sobre todo aquí, en Galicia, hai rosalías que cantan e que falan, alancando con brillantes e destemidas botas azuis entre a lama.
Rosalías que abrimos a fiestra saíndo á rúa contra o espolio da terra que ela cantou, ecolóxica antes de que existise nin o termo. Cada vez que nos negamos a seguir converténdonos en plantación de eucaliptos, minas, xeriátrico e mercadoría, reivindicando a paisaxe que ela utilizou politicamente coma ninguén. Cada vez que pulamos polo público, a sanidade, o transporte, as axudas a quen está na marxe e ela puxo sempre, dende o afecto e a transgresión, no centro. Cada vez que desfacemos o discurso que sustenta a violencia de tantos Pedros mediante a escrita e a acción feminista, contra todos eses que seguen ladrando mentres nosoutras camiñamos.
Abride a fiestra para as viaxes interiores, para a coraxe dos afectos, para sermos das que non temos medo de pensar e de sentir simultaneamente, de recoñecernos mulleres con palabra e voz propia, herdeiras e compañeiras daquela que en cada dedicatoria se recoñecía nas súas iguais.
Abride a fiestra á afouteza e ao abraio, á redefinición do que a historia dos homes fixo de mulleres irreverentes coma ela.
Abride a fiestra porque Rosalia de Castro é o mundo que está por facer. Un mundo que se abre se o abrimos.

María Reimóndez
Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega (AELG)
#AbrideAFiestra

 

Acto central

O 24 de febreiro terá lugar o acto central do Día de Rosalía, con entrada libre. Este é o programa previsto:

– Coral da Asociación cultural e musical Solfa
Has de cantar Letra: Rosalía de Castro
Música: Antonio B. Celada

Negra Sombra Letra: Rosalía de Castro
Música : J. M. Capón

– Saúda do Presidente da AELG, Cesáreo Sánchez Iglesias

– Lectura do Manifesto da AELG
María Reimóndez

– Lectura de poemas rosalianos.

  • Pilar Reino e Xerardo Rodríguez Roca
  • Chus Astray
  • Patricia Porto
  • Pilar García Rego
  • Laura Caveiro
  • Montse Dopico
  • Daniel Salgado
  • María Seijo
  • Suso Seixo
  • Isabel Vilalba

– Coral da Asociación cultural e musical Solfa
Na morte de Castelao Letra: Ramón Cabanillas
Música: Francisco Tobar Cereijo

María Soliña Letra: Celso Emilio Ferreiro
Música: Antonio Paz Valverde (arr. Francisco Tobar)

– Ofrenda floral

– Interpretación do Himno

————

Alén deste acto central, a AELG, en colaboración coa súa base asociativa, organiza lecturas públicas da obra de Rosalía de Castro.

En todos estes actos lerase o tradicional manifesto da AELG, que este ano elaborou a escritora María Reimóndez.

A Coruña

Lugo

Vigo

O acto comezará cunha ofrenda floral na imprenta Juan Compañel.

Vilalba

O 24 de Febreiro, Día de Rosalïa de Castro, Culturalia GZ, NPG Nova Poesía Guitirica e a Liga Santaballesa organizan dentro dos eventos que a Asociación de Escritores en Língua Galega AELG promove por toda Galiza, un recital poético feminino no que ademais das coñecidas poetas:

  • Pilar Maseda (Vilalba).
  • Emilia Martínez Fuentes (Vilalba).
  • Luz Airado (Vilalba).
  • Luz Darriba (Lugo).
  • Montse González (Lugo/Verso a Verso).
  • Silvia Pardo (As Pontes).
  • Maria Pereira (Betanzos).
  • Adolfina Mesa (Monterroso).
  • Ana Vila Portomeñe (Taboada).
  • Mar Beres (NPG Nova Poesía Guitirica).
  • María Xosé Lamas (Vilalba).
  • Ana Mar Fraga Rabade (Cospeito).
  • Branca Villar (Labrada).
  • Asun Blanco (As Pontes),
  • e a presentadora do acto, Pas Veres (Os Vilares),.

Dúas rapazas de Santaballa darán lectura ao Manifesto #AbrideAFiestra, que compuxo a escritora María Reimóndez, primeira gañadora do Premio Agustín Fernández Paz de Narrativa Infantil e Xuvenil pola Igualdade. O público asistente poderá tamén participar coa lectura de poemas de Rosalía. E para o remate do acto, o acordeonista de Lanzós, Manuel Figueira, pechará o acto coa interpretación de pezas coñecidas e habaneiras moi acaidas ao espazo no que se celebra, a Escola Indiana da Liga Santaballesa.

Santaballa será a protagonista da homenaxe chairega a Rosalía de Castro o próximo sábado nun lugar, a escola habaneira que simboliza a vinculación da poeta de Padrón coa emigración a través de innumerábeis e recoñecidos versos. Emigración e Muller serán, pois, parte central dun acto que terá tamén no rural o centro poético da Terra Chá.

 

 

Arteixo

A Concellería de Cultura do Concello de Arteixo a través de Rede Municipal de Bibliotecas, celebra o Día de Rosalía cunha serie de actividades para honrar á nai das nosas letras.

O primeiro dos actos ten como protagonista ao alumnado da ESO do IES Manuel Murguía que asistirá á representación da obra “Tecín soia a miña tea”, dramatizacións da obra Rosaliana e que correrá a cargo da actriz Ana Hermida. Terá lugar os días 21 e 22 e dará comezo ás 11:00 h.

O acto central será o “Concurso de poesía Homenaxe a Rosalía de Castro” que este ano xa vai pola cuarta edición. Está dirixido á infancia de entre 8 a 12 anos, que recitarán os seus propios poemas. Cada participante levará un agasallo, haberá ademáis un premio por cada unha das tres categorías e a persoa gañadora recibirá o premio final. Ana Hermida dará lectura ao Manifesto da AELG e tamén se encargará de facer unha homenaxe poética feminina á Rosalía de Castro mentres delibera o xurado composto polo Clube de Lectura da Biblioteca Central de Arteixo “Henrique Rabuñal”.

Convidamos á toda a cidadanía de Arteixo a que participe desta gran festa Rosaliana, será na Sala de Exposicións do Centro Cívico Cultural de Arteixo, ás 11:00 h. A entrada é libre e gratuíta ata completar aforamento.

Betanzos

Venres 23, ás 19:00, na Aula de Cultura Xulio Cuns, no Edificio Liceo.

O Servizo de Normalización Lingüística coorganiza xunto á Asociación Cultura Eira Vella, coa colaboración do IES As Mariñas, o Coro Municipal de Coirós, o CPR Nosa Señora do Carme Atocha, Lar de Unta e a Asociación Cultural A Fuliada, o acto de homenaxe a Rosalía de Castro, presentado por Paula Mosquera e Sergio García, coa actuación musical de Adhara & Ritman.

A Estrada

Lousame

 

Moeche

O Concello de Moeche reservou un espazo do mercado no que poderemos ver todos xuntos os fondos da biblioteca municipal referidos á autora o sábado 24 de febreiro. Xunto co mostrario dos fondos bibliográficos sobre Rosalía, o Concello tamén agasallará cunha flor e un marcapáxinas a todas as persoas que fagan algunha compra no mercado. Ver máis información aquí.

Ourense

A programación do Día de Rosalía no campus de Ourense está organizada pola Área de Cultura, a biblioteca universitaria e polos docentes da Facultade de Ciencias da Educación Isabel Mociño, Javier Blanco e Xosé Constenla. Recollendo o convite que fai a Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega de animar a todo tipo de institucións a participar nesta conmemoración, as persoas implicadas deseñaron un amplo abano de actividades que culminará o día 27 de febreiro coa celebración dunha homenaxe no Edificio de Ferro.

O certame
No Concurso de Microrrelatos Día de Rosalía A túa Rosalía pode participar calquera persoa da comunidade universitaria da Universidade de Vigo. O traballo consistirá nun microrrelato de tema libre que debe iniciarse ou pecharse cun verso dun poema de Rosalía de Castro, valorándose a elección de versos pouco coñecidos desta autora. Os traballos deben ser orixinais e non ter sido premiados en ningún outro concurso, sendo a extensión máxima de 134 palabras, unha por cada ano transcorrido desde o falecemento da escritora.

Os microrrelatos deben estar escritos en lingua galega. Concederase un único premio consistente nun vale de 150 euros para compras en librarías de Ourense, diploma conmemorativo e un agasallo. O xurado pode acordar, en función da calidade dos traballos presentados, asignar accésits que se recoñecerán con diploma conmemorativo e agasallo. O prazo de presentación está aberto ata o 23 de febreiro de 2018.

Máis programación
No marco da celebración do Día de Rosalía, tamén se levará a cabo na Biblioteca Rosalía de Castro do campus a actividade Escribíndolle a Rosalía. Nun mural coa silueta da cara da homenaxeada feito polo artista e profesor da Facultade de Ciencias da Educación Javier Blanco, convidarase ás persoas interesadas a deixar escrito algún verso da escritora, conformando todos eles en conxunto a súa faciana. O mural estará no centro ata o 26 de febreiro e na súa composición poderán participar todas as persoas que o desexen. Tamén na Biblioteca Rosalía de Castro habilitarase unha mostra bibliográfica sobre a escritora galega do 19 de febreiro ao 2 de marzo na que se visibilizarán os fondos dispoñibles dela neste centro.

O acto central de conmemoración do Día de Rosalía terá lugar no campus de Ourense o martes 27 de febreiro. Nel lerase o manifesto desta conmemoración AbrideAFiestra, da Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega; entregaranse os galardóns do certame de microrrelatos; presentarase a exposición Imaxes de Rosalía, realizada por alumnado de Educación Infantil, e visionarase unha peza sobre a elaboración do mural feito na biblioteca. Pechará o acto unha intervención musical de Xosé Constenla e unha lectura poética aberta á comunidade universitaria. O acto será ás 12:00 h, na sala Emilia Pardo Bazán do Edificio de Ferro.

Por outra banda, a A. C. Auriense organiza un roteiro pola rúas do centro da cidade con saída da Castañeira e chegada aos xardíns do Padre Feijóo. Haberá lecturas, música e algunha que outra sorpresa:

Pazos de Borbén

 

Pontevedra

A Deputación de Pontevedra organiza unha lectura institucional, que terá lugar o venres 23 ás 11:30 horas no vestíbulo do Pazo provincial, contará coa presenza de oito mulleres. Abrirá a quenda a autora Eva Mejuto, en representación da Asociación de Escritoras e Escritoras en Lingua Galega, que será a encargada de ler o manifesto desta edición titulado ‘Abride as fiestras’, da autoría de María Reimóndez. Seguiralle Mª de los Ángeles Lorenzo Prego, vicepresidenta do Consello Territorial da Once en Galicia, que lerá un poema escrito en braille.  No ámbito da discapacidade tamén participarán representantes de XOGA, a organización de persoas xordas de Galicia, sendo Raquel González Novelle a que lerá o poema en lingua oral, mentres a presidenta da organización, María Jesús Monterde, realizará a lectura simultánea en lingua de signos.

Santiago de Compostela

Viana do Bolo

Madrid

O sábado 24 terá lugar unha procesión cívica que sairá, a partir das 18:00 h., da Cafetería Santander, en Santa Bárbara, coa compañía prevista de gaiteiros ata a rúa Ballesta, onde residiu Rosalía en Madrid. Alí abrirá o acto Vicente Araguas, Manuel Pereira Valcárcel lerá o manifesto da AELG e logo as persoas asistentes recitarán poemas da autora. O acto finalizará en San Ildefonso, onde casaran Dona Rosalía e Don Manuel, cantando “Negra sombra”.

Escocia

Este é o vídeo preparado desde a Universidade de Edimburgo para celebrar o Día de Rosalía de Castro, onde se le “Campanas de Bastabales” en 21 linguas diferentes. Vaise compartir a través das redes sociais tanto polas e polos participantes, como polas contas de Twitter e Facebook da universidade. Pode verse aquí. Tamén pode descargarse o vídeo nesta ligazón.

 

Estes son os centros que nos confirmaron a súa participación:

  • CEP Carlos Casares, en Alxén (Salvaterra).
  • CEIP Torre-Cela de Bueu. Durante toda a semana trabállase nas aulas a figura literaria da Autora, escoitando as súas obras musicadas por diferentes autores e durante a hora de ler estos días contamos cunhas mochilas viaxeiras especiais: agochan no seu interior obras de Rosalía. Máis información aquí.

  • CEIP Mosteiro de Caaveiro, A Capela.

 

  • CEIP Plurilingüe Rosalía de Castro de Carril.

  • CEIP Curros Enríquez, da Coruña.

  • CEIP Plurilingüe Lagostelle, de Guitiriz. As actividades para primaria son a elaboración por cada alumna/o dun conto de peto con datos biográficos e algúns poemas de Rosalía, e a creación dunha rosa para que leven de homenaxe a unha exposición sobre a autora no corredor do centro. O día 23 cada un levará para a súa casa a rosa e o conto de peto. Para infantil, cada nena/o pintará un debuxo que conta cun pequeno fragmento dun poema de Rosalía, e cando os finalicen realizaremos un libriño con todos os debuxos sobre poemas da autora. Nalgunhas aulas faranse marcapáxinas con debuxos de Rosalía. O día 23 procederase a ler o manifesto por parte do alumnado e recitarase un poema de Rosalía, no que cada estrofa será dita por unha aula diferente. Ademais, lerase un poema da autora traducido ao inglés. Despois do recitado realizarase a final do torneo de brilé en honor a Rosalía de Castro.

  • CEIP Plurilingüe Isaac Parga Pondal, de Oleiros.

  • CEIP Víctor Sáenz, de Mazaricos. Tendo en conta o lema, deseñamos unhas contras similares ás do deseño, detrás das que o alumnado escribirá un poema (ou un fragmento), e o lugar da ventá será ocupado por unha ilustración que ese poema lles inspire. Podedes acceder á noticia sobre a actividade no blogue da nosa biblioteca.
  • CEIP San Ramón, Moeche (A Coruña).
  • CEIP plurilingüe de Frións, Ribeira.
  • CEIP Os Tilos, Teo. Para conmemorar o Día de Rosalía de Castro 2018, o EDLG, coa colaboración do equipo da biblioteca, extraescolares e TICS, sumámonos ás actividades propostas pola AELG, para o que pedimos a colaboración das familias do colexio. Ao longo da semana, o alumnado foi elaborando uns soportes con algún elemento iconográfico de Rosalía e algún verso ou estrofa dela. Máis información aquí.

  • Colexio Eduardo Pondal, de Cangas do Morrazo.
  • Colexio da Mercede, Sarria.
  • Colexio Miralba de Vigo. O venres 23 de febreiro, ademais de obradoiros e dun espectáculo lúdico-musical, terá lugar a lectura de textos de Rosalía de Castro (sobre as 11:30-12:00). Prevese que participen no encontro 200 alumnas e alumnos de 5º de Educación Primaria.
  • CPI As Revoltas, Cabana.
  • CPI de Cuntis.
  • CPI Pontecarreira, de Frades. Realizamos lecturas de Rosalía durante esa semana. Estannos a chegar as primeiras fotos enviadas polas familias, ademais de construír a Casa de Rosalía na entrada do cole, chea de fiestras para que, por cursos ou ou grupos de alumnos, enchamos ditas fiestras de poemas da autora. Aquí poden verse xa varias fotos.
  • CPR Cardenal Cisneros (Ourense).
  • CPR San José de Pontedeume. Unha alumna, caracterizada de Rosalía, vai ler no patio o manifesto, mentres que o resto do alumnado levará unha máscara da autora. En cada aula tamén se traballarán textos rosalianos.
  • IES Aquis Celenis de Caldas.
  • IES Lamas de Castelo, de Pedrafigueira, Carnota. Celébrase desde hai moitos anos o Día da Poesía en febreiro por asocialo á figura de Rosalía de Castro. Este ano, organízase un sinxelo recital no que participará parte do alumnado e algún profesorado voluntariamente. Editouse tamén un boletín especial de recomendacións sobre a obra de Rosalía. Vaise elaborar, igualmente, unha serie de marcapáxinas para agasallar aos participantes

  • IES Agra de Raíces, de Cee.

Para celebrar o aniversario do nacemento de Rosalía de Castro, no IES “Agra de Raíces” de Cee, levan a cabo,o venres 23 de febreiro, estas actividades:

– Lectura en todas as aulas dos poemas de Rosalía de Castro: “Tecín soa a miña tea” e “Unha vez tiven un cravo” de Follas Novas e “Adiós ríos, adiós fontes” de Cantares gallegos.

– Nun grupo de 1º ESO, actividade “Ilustrando poesías de Rosalía”: a) división en cinco subgrupos que len, respectivamente “O pazo d’A…”, “Agora cabelos negros”, “Vanidade” e “Meses de inverno fríos” de Follas Novas e “Campanas de Bastavales” de Cantares gallegos; b) cada subgrupo fará nunha cartolina grande un debuxo que intentará ilustrar a súa poesía.

– Lectura en todas as aulas do relato “Falar” de Made in Galiza de Sechu Sende.

– Audición en todas as aulas do poema “Deitado frente ao mar” de Celso Emilio Ferreiro interpretado polo grupo de música rap Dios ke te crew.

 

  • IES Leiras Pulpeiro de Lugo. O alumnado de ESO e BAC enviará postais de Rosalía de Castro na que escribirá versos da autora. As postais serán franqueadas e remitidas a familiares, amizades… que vivan en distintos lugares do planeta.

  • IES Plurilingüe Fontexería, en Muros (desde o EDLG). O alumnado de 1º da ESO ata 2º Bac está a escribir en  folios de cores frases/versos de Rosalía que logo se pecharán cunha cinta para logo ser entregado xunto ao texto e unha rosa en diferentes lugares da vila de Muros, coa axuda do Concello, o venres 23.
    Xa no centro, exporanse os traballos que o alumnado de 4º ESO e 1º Bac TICs están a facer: montaxes da imaxe de Rosalía sobre obras de arte, persoeiros coñecidos ou carteis de cinema, actividade que recibe o nome de “Rosalíarte”. Poden verse as actividades previstas aquí.
  • IES As Insuas de Muros. A idea é gravar en vídeo poemas, recitados e lectura, así como a interpretación musicada por parte de dúas alumnas que decidiron poñer acordes a un dos textos de Rosalía. Na entrada do centro escoitaranse e proxectaranse poemas musicados por diferentes cantaur@s, con exposición das súas obras.
  • IES Miraflores, de Oleiros.
  • IES O Couto, Ourense.
  • IES do Camiño, de Palas de Rei. Este curso, para socializar a figura e a obra de Rosalía, lévase a cabo a actividase “Postais para Rosalía”.

  • IES Félix Muriel, de Rianxo.
  • IES Nº 1 de Ribeira.
  • IES de Salvaterra. Poden verse as actividades levadas a cabo aquí.
  • IES Arcebispo Xelmírez II, de Santiago de Compostela.
  • IES Álvaro Cunqueiro, de Vigo. O venres 23 celébrase un recital poético-musical co alumnado de Secundaria e Bacharelato.

 

 

 

Propostas da Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega para a celebración do Día de Rosalía de Castro nos centros de ensino

 

Para expandir o poder da palabra de Rosalía de Castro entre a xente nova, a AELG convida a celebrar o Día de Rosalía de Castro nos centros de ensino con estas accións colectivas de difusión da súa obra, ideadas a partir do manifesto da AELG:

 

Educación Infantil e Primaria

Para estas etapas de ensino o lema da proposta #AbrideAFiestra pode desenvolverse a través de actividades que permitan a cada alumna ou alumno facerse cómplice da Rosalía de Castro da que se sinta máis próxima/o. Para isto, despois de facer un repaso da figura literaria da Autora, e dalgunhas lecturas que dean conta da pluralidade significativa da súa obra,  propoñemos para o venres 23 de febreiro que cada alumna/o elabore, nun soporte que poida ser pendurado nunha fiestra ou pegado na parte interior dos vidros das fiestras (tea, cartolina ou similar), algún elemento iconográfico de Rosalía de Castro e/ou transcriba os seus versos soltos ou poemas completos para lles dar luz desde as fiestras e tentar facelos visíbeis socialmente.
Esta iniciativa pretende ademais que o alumnado comparta esta celebración coa súa familia e veciñanza. Para isto faríanse fotos do alumnado, acompañado ou non das súas persoas maiores, portando entre ambos outro pequeno cartel cun verso rosaliano da escolla da alumna ou alumno e mostrándoo nesas fiestras que, coa axuda de Rosalía, abrimos a un mundo e un tempo novo.
A documentación gráfica xerada por estas actividades sería subida á rede polo centro de ensino e polas familias antes do 24 de febreiro, ou ese mesmo día, coa etiqueta #AbrideAFiestra. A AELG comprométese a colaborar na difusión da mesma a través da súa web e redes sociais.

Educación Secundaria e Bacharelato

Propoñemos para o venres 23 de febreiro a escenificación e gravación de mostras visibilizadoras da obra rosaliana que sigan o fío do lema #AbrideAFiestra, de xeito que o alumnado interaccione visualmente coa obra ou a figura de Rosalía e contribúa a espallala colectivamente, quebrando os muros herméticos e escuros que noutro tempo a silenciaron. Para estes efectos, suxerimos traballar sobre o texto do manifesto da AELG no Día de Rosalía de Castro.

Estas accións, en calquera formato que prosperen, serían subidas polo centro á rede antes do 24 de febreiro, coa etiqueta #AbrideAFiestra. Desde a web e as redes da AELG contribuiriamos a as expandir.

Desde a AELG, convidamos á comunidade educativa a que se implique de forma activa nesta festa que celebra o nome e a obra da poeta maior de Galicia, chave mestra da nosa literatura e da nosa conciencia como pobo.
Agradecemos que nos comuniquedes (oficina@aelg.org) a vosa intención de participar desta iniciativa, para a facer constar na nosa web e colaborarmos así na súa difusión. Tamén, e co mesmo obxectivo, podedes achegarnos noticia doutras actividades que organicedes, así como toda aquela documentación (gráfica, audiovisual…) que derive da realización do Día de Rosalía no voso centro.

 

Proposta da AELG para levar unha moción aos plenos dos Concellos para declararen o 24 de febreiro como Día de Rosalía de Castro

 

A AELG vén impulsando desde 2011 esta iniciativa, e xa aprobaron a moción os seguintes concellos:

Allariz, Ames, Baiona, Bergondo, Bueu, Burela, Betanzos, Carballo, Carnota, Cedeira, Cee, Cerceda, Chantada, A Coruña, Entrimo, A Estrada, Fisterra, Foz, A Guarda, Lalín, Lobeira, Melide, Miño, Muros, Narón, Ourense, Padrón, A Pobra do Brollón, Poio, Ponteareas, Pontedeume, Pontevedra, Porto do Son, Redondela, Rianxo, Ribeira, Riotorto, Rodeiro, Rois, O Rosal, A Rúa de Valdeorras, Sada, San Sadurniño, Santa Comba, Santiago de Compostela, Silleda, Teo, Tui, Valdoviño, Vigo, Vilasantar e Xermade. Sumáronse tamén as Deputacións da Coruña, Lugo e Pontevedra.

A AELG seguirá a facer chegar aos plenos unha moción neste sentido solicitándolles que recollan esta celebración nas súas programacións culturais.