Arquivos do autor: asociacionescritoras-es
Lugo: Versos na barraca, con Manuel Rivas e Dores Tembrás, o 7 de xullo
Aguiño, Ribeira: presentación de O libro negro da lingua galega, de Carlos Callón
Non penses nun elefante rosa. Antía Yañez
Desde Radiofusión:
“Antía Yañez pon a protagonista da novela, Aurora, contra o espello. Brais é un rapaz de dez anos, da moito xogo, porque non ten as imposicións sociais que temos as persoas adultas. Son veciños do mesmo edificio. O rapaz pensa que ela é unha persoa interesante. A ela non lle gustan os nenos. Faille preguntas moi indiscretas e impertinentes. Cun extraordinario sentido do humor e abordando a fondo o tema da saúde mental, Antía Yañez relátanos a historia dunha millennial autoesixente e perfeccionista que vive a súa vida coma unha voráxine que non é quen de controlar. A escritora participou nun episodio do podcast “Clube de leitura” de Radio Fene Radiofusión. Falaron con ela Rafael Catoira, Antonio Tizón e Henrique Sanfiz. A entrevista pode escoitarse aquí.”
Xosé Ramón Pena: “O escritor non debe depender demasiado do público lector”
Entrevista de Manuel Xestoso a Xosé Ramón Pena en Nós Diario:
“(…) Catro relatos, catro historias que se desenvolven entre o final do franquismo e o inicio da democracia abondan para mostrar perfís dunha sociedade que non por ser antigos, deixan de ter efectos na nosa actualidade. Os catro contos recollidos en En tempo de desconto, de Xosé Ramón Pena, retratan un mundo que, apelando a outro título do autor, poderiamos alcumar de paraíso triste.
“En realidade, as historias son moi diferentes”, explica Pena en conversa con Nós Diario, “mais á hora de buscarlle un título ao volume decateime de que todas falaban de personaxes que estaban nun momento en que as súas vidas podían decantarse cara a un lado ou cara a outro. E vendo un partido de fútbol atopei esa expresión ‘en tempo de desconto’, que indica eses momentos álxidos que poden separar o fracaso da gloria. E dalgunha maneira, aos personaxes destes contos sucédelles xustamente iso”.
Os contos de En tempo de desconto logran manter a intensidade do relato ao tempo que desenvolven a trama e os personaxes case á maneira da novela curta. Unha síntese que, porén, Pena afirma ter atopado dunha forma moi natural.
“Escribo sempre cun guión previo, non son deses escritores que din que se poñen fronte ao papel en branco e van desenvolvendo unha idea. Teño que saber onde vou e contar cun esqueleto que me diga cales son os pasos principais que teño que ir cubrindo. Mais a medida que vou escribindo, as personaxes van medrando por elas mesmas, van aparecendo outras, unhas adquiren maior dimensión que outras… Entón a lonxitude do relato vai dándoa o propio proceso de escrita”.
Os relatos teñen tamén unhas estruturas diferentes, desde un clasicismo bastante ortodoxo até un fragmentarismo case “posmoderno” que lle dá variedade ao libro sen que perda ese sentido de unidade que se pode albiscar tras as catro historias. “O punto de vista, para min, é básico. Antes de poñerme a escribir teño que saber que mirada vai ser a que guíe a historia, quen conta o sucedido. E iso, por suposto, determina o estilo. Forma parte fundamental dese guión previo do que parto”.
Os catro relatos están unidos tamén por unha querenza por unha cultura popular que non sempre aparece na novela galega: os concursos de canción lixeira, a tauromaquia, a televisión… Son elementos que aparecen de forma discreta mais que debuxan un ambiente no que se percibe claramente a sombra da ditadura.
“Non creo que a miña biografía teña interese, nin que sexa necesario coñecela para entender o libro. Mais supoño que iso débese a que eu son fillo de ferroviario de Betanzos, dun obreiro industrial que formaba parte do proletariado concienciado, vinculado á esquerda. E ese era un grupo social que na Galiza da miña infancia non era moi amplo. Cando aínda era un neno, a miña familia trasladouse á Coruña, a un barrio -daquela de nova creación- de cuxo crecemento fun testemuña. Eran barrios habitados por persoas que procedían do rural ou de contornas semiurbanas que foron atopando traballos na construción ou na pouca industria que había, e que foron prosperando ao tempo que eses barrios ían modernizándose. E esa cultura popular da que falas era, en realidade, a cultura de barrio, a que absorbiamos naquel ambiente. Logo, naturalmente, funa substituíndo pola cultura académica que recibín na universidade, pero ese pouso queda aí, coñézoo ben. E claro, de aí xorde esa síntese”.
Na universidade, os fillos de obreiros eran minoría, case todos os compañeiros de Pena procedían do rural. Por iso as historias que se contan aquí forman parte, dunha educación sentimental pouco habitual entre os escritores da súa xeración.
“Unha cousa que lle pasou sempre a literatura galega é o que Saramago dicía da portuguesa: que os escritores, como os militares, sempre levaban a patria sobre as costas. Dalgunha forma, a literatura galega adquire ese compromiso simbólico e redentor de construír unha cultura normalizada, e entón séntese na necesidade de chegar ao público como sexa. Búscanse entón temáticas que poidan interesar ao público lector. Mais o problema é quen é ese público: é evidente que unha gran parte é infantil e xuvenil. E daquela xorde a obsesión por formar un público lector, de enganchar á mocidade á literatura escrita en galego. Iso condiciona a temática e por esa razón xorde tanta literatura detectivesca ou de intervención, a que trata de educar na diversidade, por exemplo. Iso está moi ben, pero deixa de man outras realidades -e outras fantasías- que tamén forman parte da nosa sociedade”. (…)”
Martiño Maseda: “Eu son de verso libre, non me digas de facer sonetos”
Entrevista a Martiño Maseda Lozano en El Progreso:
“(…) – El Progreso (EP): Cando acaba de escribir fai algún filtro?
– Martiño Maseda (MM): O filtro fágomo eu mesmo. Despois si que lle leo a peza a miña nai, envíolla a amigos… pero o primeiro lector son eu. Incluso a día de hoxe con obras xa escritas seguiría cambiando cousas porque os tempos van cambiando. E ese é o problema que vexo que lle sucede a algunhas persoas, que seguen vivindo en épocas de antes e non aceptan certo discurso. Facendo peneira estás intentando pulir algo que creaches para que acabe tendo a calidade que ti queres. Do contrario é non respectarte ti, a obra e a persoa á que lle estás ofrecendo iso, xa que a min non me vale aquilo de “escribo para min”; non, eu escribo para comunicarme. Tamén mudan as circunstancias.
– EP: Mudou o seu xeito de escribir?
– MM: Si. As temáticas non é que cambien tanto, pero si a maneira de percibilas porque vaste comunicando con outras persoas que che van dando a súa visión, a súa crítica; é un proceso de aprendizaxe. O primeiro que ten que facer un escritor é unha autoaprendizaxe e unha autocrítica. Se non fas iso tes un exceso de egolatría desmedida e para min iso non vale. Hai unha evolución e nótalo no proceso de escribir, intentas escapar de temáticas clásicas, romper un pouco. Eu xa nunca fun de facer formas clásicas. Non me digas de facer un soneto; vai coa miña natureza ese verso libre, sabendo que eu teño o meu propio ritmo, a armonía, a música das palabras.
– EP: Comezou con narrativa. Non pensa volver a ela?
– MM: Teño moitas ganas, o que pasa é que estou agora na poesía porque coido que vivimos momentos transcendentais, duros, e creo que o escritor ou escritora debe implicarse desde a súa posición, case de privilexio, que lle ofrece o poder das palabras. Debemos intentar abrir fendas de luz para facer o mundo un pouco máis habitable.
– EP: Os versos transmiten mellor os sentimentos?
– MM: Es un pouco máis ti na poesía; o outro é ficción, estás recreando outros mundos. Poden ser mundos que coñeciches ou non. Pero a maneira de ofrecer o que levo dentro e o meu contacto coa sociedade é a través da poesía.
– EP: De feito, nunha das súas obras anteriores, Mapa de xeografía emocional, parte dun momento traumático: a morte do seu pai.
– MM: Aos momentos de felicidade non lles sacamos tanta aprendizaxe; pero das derrotas e dos golpes da vida si sacas algo. Porque cando algo é bonito así non o tocas, pero cando é duro intentas reconstruír e sacar a beleza niso para aminorar o efecto de traxedia.
– EP: Por que empezou a escribir? Na casa non había moita literatura.
– MM: Foi algo que eu levaba dentro.
– EP: Estudou Filoloxía Hispánica e di que desde entón se “flaxela a diario escribindo en galego”.
– MM: Non me podo explicar como cheguei a estudar iso, é algo do que me arrepinto a diario. Aínda así, a miña estadía en Santiago abriume a mentalidade a moitas cousas e esa apertura que me ofreceu Santiago foi in crescendo, nunca volveu a pecharse. Véxoo nos meus escritos, nos que houbo un cambio, non tanto do galeguismo, porque eu non deixei de falar nin de escribir nunca en galego. Foi a riqueza máis grande que me transmitiron meus pais. Acórdome que nun bar en Santiago, cun grupo de amigos falando en galego, unha rapaza fixérame unha burla polo meu acento. Parecérame moi mal e é algo que segue estando moi presente en programas, en certos ámbitos, que se relaciona o acento galego como algo de paletiños. E logo que pasa cos andaluces, cos vascos, cos cataláns? Iso é guai e o galego non? Foi unha desafortunada metedura de pata. Esa foi unha eiva, pero non na miña formación, que eu estudaba igual portugués, galego, catalán… e non entendo que sigamos buscando un monolingüismo cando eu considero que o mellor que pode ter un individuo, á parte dunha pluralidade de coñecementos, é unha pluralidade lingüística na que emitilos. (…)”
Pontecesures: presentación de Cara ao Norte, de Xesús Abalo
“Poesía sen poetas”
Artigo de Xesús Fraga en La Voz de Galicia:
“Intimidación (Xerais) é o título do libro asinado baixo o nome de Colectivo Maiakovski por un número indeterminado de poetas que manteñen o anonimato porque se opoñen «ao poeta como epítome do individual» e ven no colectivo a esencia deste proxecto. «Renunciamos á autoría individual por un convencemento ético, tamén político, e decidimos mesturar as nosas sensibilidades, as nosas voces, nun só canto», explica un dos membros a este xornal.
Intimidación tamén pode ser definido, nas súas palabras, como un «artefacto de arte contemporánea» —conta cun vídeo-poema para ser lido a través dun código QR—, xa que o seu fermento «provén daquel espírito rompedor e do novidoso de explorar camiños descoñecidos» que remite ás vangardas do século XX e das que Maiakovski é a súa figura máis icónica. «Tamén porque foi un activista político, que concibiu a poesía como unha maneira de axitar a realidade», engade. O colectivo sente polo ruso unha afinidade estética pero tamén hai unha implicación política, cunha proposta dun texto «absolutamente belixerante cunha realidade concibida e manipulada dende a linguaxe».
Como foi, entón, o proceso de escrita de Intimidación? «Baseouse na idea de elaborar un texto poético a través de diversas intervencións, de maneira que as voces individuais de cada un dos membros se fose solapando coas outras ata acadar unha voz final, matizada coas características de todas, pero convertida nunha voz única. Existiu unha primeira aportación. Esa primeira aportación foi modificada e ampliada na segunda intervención. Logo a terceira. A cuarta… Así sucesivamente ata pechar as dez intervencións dos dez membros do colectivo. Despois houbo outra rolda. Finalmente puíuse o texto de maneira puntual dándolle pequenas pinceladas. Pequenos matices de unicidade».
A autoría individual é outro concepto que cuestiona este libro. «O texto creado xa non pertence a ninguén en particular. A ningún dos fragmentos que conforman o poema-libro se lle pode asignar unha autoría definida. Esa é a gran aposta: prescindir do poeta como tal, do poeta como fonte única do discurso». En certa medida, recoñece o participante no colectivo, hai unha asunción dos célebres versos de Bécquer: «Podrá no haber poetas, pero habrá poesía». «Poesía sen máis. Sen nomes adscritos a tal ou cal corrente. A unha determinada ética ou a unha determinada ideoloxía. Canto máis limpo de referencias vaia o texto elaborado, máis profundamente o poderá asumir como propio a lectora e o lector porque as claves de lectura non estarán contaminadas e terá que afrontalo como unha identidade propia en si mesma, carente de referentes explícitos».
O libro pon no albo tamén outro mal colectivo, as consecuencias da intimidación. Nace dunha reflexión, o do uso do medo por parte do poder para controlar ás sociedades e a resposta que se lle daba ás necesidades de cambio: a revolución. «Agora non sabemos quen ou que é o poder. Semella unha entelequia. Unha superestrutura fóra do noso alcance. Non podemos organizarnos porque o poder está oculto, pero sobre todo, porque xa non exerce contra nós o medo; senón a intimidación. Un xeito moito máis sutil, menos agresivo, e moito máis eficaz de controlarnos», argumentan dende o colectivo Maiakovski.
Logo de Intimidación, queda unha pregunta no aire: haberá novos libros do colectivo? «O Colectivo Maiakovski é un organismo vivo, profundamente ácrata, e polo tanto, imprevisible. Se cadra si, se cadra non! Chi lo sa?». (…)”
Manuel Iglesias Turnes: “Dóeme ver terra fértil, de alto valor agrícola, abandonada”
Entrevista de Patricia Blanco a Manuel Iglesias Turnes en La Voz de Galicia:
“(…) – La Voz de Galicia (LVG): Como van estes Os soños de Miguel?
– Manuel Iglesias Turnes (MIT): Ata que o libro non ten o visto bo dos lectores, eu teño dúbidas, un certo pudor, e con este igual me pasou máis. Vai ben, a editorial sacou unha edición ampla e xa saíu a maioría nestes catro meses. Non contaba con todo isto. Que escribas algo e acabe publicado en Xerais, das editoriais galegas máis potentes… De As rapazas de Xan van sete edicións, é moito máis do que podería agardar.
– LVG: Por que se lanzou a escribir?
– MIT: Veño do mundo da gandeiría, sempre traballei con gandeiros, primeiro dende unha asociación de criadores de frisoa [Afriga] e logo con actividade comercial tamén ligada ao sector [para a mellora xenética da variedade Holstein]. Non teño nada que ver coa escrita, non son filólogo nin xornalista, pero a perda dun ser querido levoume a un estado emocional descoñecido. Deume por escribir, case de forma compulsiva, e todo o demais veu dado. De repente vinme cunha historia montada, cuns personaxes que para min tiñan vida, que se movían, falaban… Fun o primeiro sorprendido. Publicar con 62 anos, por vez primeira, unha trama ata certo punto complexa, con moitas familias interactuando…
– LVG: E todo o que escribe pasa nunha aldea, a súa, onde naceu. Cabanas, na Baña.
– MIT: Iso si que o tiven claro. Lese por aí que retratas a túa aldea, retratas o mundo. O escenario nunca se esgota. Coñezo os espazos nos que viven os personaxes, é o meu método de escritura. (…)
– LVG: Cara onde ve ir o rural?
– MIT: A miña percepción agora é dende fóra, son un xubilado, pero creo que son tempos incertos. Galicia está entre as oito zonas de Europa máis importantes de produción láctea, pero é onde menos cobramos o leite. Semella que van moitos anos maltratados, mesmo que sobramos.
– LVG: Coa guerra fálase de produción propia, soberanía alimentaria…
– MIT: Fálase, pero é que se puxo tanto empeño en botar a xente do rural… Habilitáronse plans de abandono a cambio de pequenas pensións. Dóeme a alma ver terra fértil, en entornos coma Ponteceso, cun valor agrícola altísimo, abandonada. Mentres, corremos ao súper coa carteira na man para comprar unha leituga ou unha mazá que vén de non sei onde, a miles de quilómetros, co que iso supón xa de impacto para o medio. Non sei se aprenderemos algo, pero é tempo de reflexión. (…)”
