Este é o programa do Culturgal 2024. As actividades previstas para o 30 de novembro son:
Arquivos da etiqueta: Alejandro Tobar
A Xunta da Galiza volve ignorar o sector editorial nas axudas á tradución
Artigo de Manuel Xestoso desde Nós Diario:
“(…) Quizais a principal é que se estabelezan axudas diferentes para a tradución e para a tradución inversa, é dicir, para a tradución doutras linguas ao galego e do galego a outras linguas, dúas realidades con condicionantes moi diferentes e unha das reivindicacións históricas do sector do libro.
O Diario Oficial da Galiza recollía o 16 de xaneiro a convocatoria das axudas deste ano, e tampouco en 2024 a Consellaría de Cultura aceptou as suxestións dos profesionais da edición, volvendo a mesturar ambos campos.
Iria Taibo, presidenta da Asociación Galega de Profesionais da Tradución e da Interpretación (Agpti), cre que “son realidades moi diferentes que non deberían competir entre elas. Os obxectivos culturais de que Follas Novas se traduza a unha lingua estranxeira ou de que se traduza ao galego a obra de Dickens son diferentes. Separar ambos campos sería moi importante para o noso sistema”.
A liña de subvencións, por outro lado, mantén uns fondos de 200.000 euros que se distribuirán entre as editoras beneficiarias da convocatoria, o mesmo que se vén outorgando desde o ano 2012 (o último ano do bipartito foron 268.000 euros).
“As axudas son claramente insuficientes desde o punto de vista económico”, opina Henrique Alvarellos, da Asociación Galega de Editoras (AGE). “Non tiran da tradución, que é para o que naceron, para posibilitar que as editoriais poidamos enfrontar a publicación dunha tradución, que ten os custos normais de calquera outro libro máis o pagamento da tradución. O prazo de execución destas axudas é de dous anos, e os prazos nos que paga a Administración non permite embarcarse nesa aventura, e menos co diñeiro que se dedica a estas axudas”.
“Unha Administración que presume de non decatarse do incremento do custo da vida nos últimos dez anos, que credibilidade pode ter?”, pregunta Taibo. “E non se trata só do aumento que os tradutores teñen dereito a ver reflectido nas súas nóminas, é que os custos editoriais, especialmente o prezo do papel, disparáronse nos últimos anos dunha maneira vertixinosa. Dá a sensación de que a Xunta descoñece por completo a realidade do sector”.
Moitos dos axentes implicados na tradución avogan, ademais, pola creación dun comité de avaliación independente que poida descartar o que non sexa susceptíbel de axuda e para conceder as axudas, con obxectividade e transparencia, a aquilo que si ten sentido traducir.
“É unha práctica que existe en todos os países da nosa contorna”, explica Alejandro Tobar, da editorial Hugin e Munin, especializada en traducións. “Estabelecer e definir os obxectivos que perseguen estas axudas é fundamental: Queremos que se traduzan clásicos? Contribuír ao financiamento das editoras? Que autores contemporáneos con pegada noutras linguas estean traducidos ao galego? Se cadra, habería que empezar polo principio, por determinar que é o que necesita da tradución a cultura galega”.
“Que os autores contemporáneos estean traducidos ao galego sería moi importante mesmo para a normalización da lingua”, engade Taibo. “E para iso debería estar a Administración, estabelecendo resortes que permitan que eses autores cheguen ao galego ao mesmo tempo que ao castelán”. E segue: “Estamos de acordo en que teñen que existir algunhas exixencias técnicas obxectivabeis, pero na cultura non todo é baremábel. Non é igual traducir a Shakespeare que a un autor de novelas policiais mediocres e non é igual traer ao galego autores que hai anos que están dispoñíbeis en castelán que autores que suporían unha novidade para o público lector da Galiza”. (…)”
Resolto o IV Premio Realia de Tradución
Desde Hugin e Munin:
“Reunido en Santiago de Compostela ás 12:00 do xoves 10 de agosto de 2023, o xurado, composto por Manuel Arca Castro, Isabel Soto López e Carlos Valdés García, así como por Alejandro Tobar Salazar en calidade de secretario (con voz e sen voto), decidiu, por unanimidade, declarar deserto o Premio Realia de Tradución Literaria na súa cuarta edición.
Foron unicamente dúas as obras presentadas que cumprían cos requirimentos estipulados nas bases. Unha vez lidas con rigor polas anteditas persoas, acordouse reflectir na presente acta as seguintes consideracións:
O xurado desexa facer constar o seu sincero agradecemento polo traballo, interese, tempo e dedicación dos tradutores candidatos e asemade felicitalos polas súas escollas, que xulga orixinais e pertinentes e que sen dúbida responden aos criterios esixidos nas bases do certame en canto á transcendencia e ao feito de cubrir un oco no sistema literario galego. Ofrecéusenos, por unha banda, unha novela curta sen grandes artificios nin complicacións dun premio Nobel centroeuropeo, e, pola outra, unha peza da literatura nativa estadounidense inédita nas linguas ibéricas e cun salientable peso histórico.
Porén, e tamén como establecen as bases, o xurado considera que as traducións candidatas ao premio non presentan o nivel de calidade necesario en aspectos como a corrección ortotipográfica e gramatical na lingua meta, a fluidez do texto, a riqueza expresiva e a creatividade das solucións. Neste sentido, ningún dos membros do xurado percibiu en ningún momento o grao de excelencia que cabe esixirlle á obra gañadora dun certame destas características e que o lectorado de noso reclama.
Con todo, non é ningún desatino pensar que algunha das traducións –cando non as dúas– poidan nun futuro, tras un intenso proceso de cribado e corrección de erros e grallas, de modulación das frases, de cambios en determinadas solucións e dun imprescindible traballo de edición, pasar a formar parte do corpus de literatura traducida ao galego, cousa que xa sucedeu no pasado con obras que, malia aspirar a gañar este premio sen conseguilo, atoparon tempo despois acubillo noutras editoriais galegas.
Por outra banda, convén sinalar que, na liña das edicións previas, os membros do xurado e mais o representante da editorial se mostraron de acordo en que, dende un punto de vista xeral, o problema non estaría tanto na competencia e dominio da lingua de partida dos tradutores coma nas dificultades á hora de trasladar con éxito un texto foráneo a un galego correcto, ou polo menos correcto dabondo para acadar un premio.
A editorial convocadora quere facer constar o seu agradecemento aos membros do xurado e aos responsables do Concello de Santiago de Compostela e reiterar, outra volta, o seu recoñecemento aos tradutores que, de forma xenerosa, permitiron a avaliación dos seus traballos. A estes últimos desexámoslles a mellor das sortes profesionais e remitímolos ao documento anexo a esta acta, onde, coa discreción debida e espírito construtivo, facilitamos unha mostra dos erros recorrentes detectados.
10 de agosto de 2023,
Os membros do Xurado”
Vigo: presentación de dúas traducións de Grazia Deledda
Lugo: actividades do 19 de maio na Feira do Libro 2023
Vídeo da presentación das edicións en galego dos libros Os tardeiros e O neno perdido, publicados por Hugin e Munin
Vigo: presentación de Os tardeiros e O neno perdido e conversa sobre a tradución literaria galega
O sector editorial acusa de desleixo á Xunta polas axudas á tradución
Artigo de Manuel Xestoso en Nós Diario:
“O sector editorial vén sendo moi crítico desde hai anos coas axudas da Xunta de Galiza á tradución de obras literarias, por mor dos criterios utilizados para conceder subvencións ás obras que se traducen desde outras linguas ao galego e desde o galego a outras linguas. A censura chegou a un punto álxido o ano pasado, cando se soubo que a segunda empresa máis beneficiada polas axudas á tradución -a Editorial Tegra- era propiedade dunha muller condenada por estafa, constituída pouco antes de que se publicase a convocatoria e que posuía un catálogo de só vinte títulos, dezanove deles en castelán. A empresa recibiu, precisamente, axudas para traducir eses dezanove libros ao galego.
A convocatoria de axudas deste ano volve incorrer nalgunhas das incongruencias que o sector denuncia exercicio tras exercicio. Alejandro Tobar, responsábel da editorial Hugin e Munin, especializada en tradución, fixo público un documento no que debulla algunhas das eivas que se detectan na Orde de axudas públicas á tradución de 2022.
Entre os defectos sinalados por Tobar destacan algunhas medidas que a Administración implementou como presunta solución a carencias anteriores. Por exemplo, o ano pasado deuse a circunstancia de que até tres editoriais diferentes recibiron axudas para traducir a mesma novela –O xardín secreto, de Frances Hodgson Burnett. Este ano, a Xunta mostra a vontade de non recuncar nesa falta de rigor, mais faino sen valorar ningún tipo de mérito na realización do traballo, senón priorizando, simplemente, a orde de chegada da solicitude.
“Hai uns dez anos que as axudas son outorgadas desde criterios moi pouco comprensíbeis desde un punto de vista profesional”, declara Tobar a Nós Diario. “Pero creo que o máis inxustificábel da convocatoria deste ano é a desaparición dun criterio que se aplica universalmente, o da extensión das obras cuxa tradución se subvenciona. Se concorren dúas obras, unha de 40 páxinas e outra de 800 e ambas teñen a mesma puntuación, recibirán a mesma axuda, o que desvirtúa completamente o sentido destas axudas “.
Tobar acrecenta que o que sucedeu o ano pasado coa Editorial Tegra podería volver ter lugar: “Non se valora a traxectoria das empresas e iso propicia a aparición dunha picaresca que a Administración non debería estimular”.
Henrique Alvarellos, presidente da Asociación Galega de Editores (AGE), cre que a solución pasa por que unha representación da asociación estea presente na comisión que determina cales son os títulos aos que se lles conceden as axudas, ou mesmo na redacción da propia convocatoria. “Nós somos quen coñecemos as dinámicas de traballo das editoriais e o noso único desexo é ser útiles ao sector e á sociedade en xeral. Creo que coa nosa presenza se solventarían moitos dos problemas que se veñen repetindo ano tras ano”.
Até o de agora, o diálogo que a AGE estabelece coa Administración dáse a distancia. “Nós enviamos propostas e eles contéstannos que aceptan algunhas e outras non. Ás veces por motivos puramente administrativos e outras, por razóns que descoñecemos. É posíbel que se ese diálogo se estabelecese desde unha mesa de traballo conxunto, poderiamos aproximar posturas dunha forma moito máis fluída”.
Unha das reivindicacións históricas do sector é que se fagan convocatorias diferentes para a exportación e a importación de textos literarios, é dicir, para a tradución doutras linguas ao galego e do galego a outras linguas, dúas realidades diferenciadas, con condicionantes moi diferentes. Coa intención, presuntamente, de difundir no exterior a literatura galega, a convocatoria estabelece que se o orixinal é dunha autora ou autor galegos recibirá máis puntuación que se é do resto do Estado ou doutros países. Mais o que se propicia é que algúns dos máis beneficiados sexan proxectos que traducen ao galego obra de autores nacidos na Galiza e que escriben en castelán. “A convocatoria está ateigada deses pequenos desaxustes que estimulan o intrusismo e a picaresca”, resume Tobar.”
Gañadoras/es da sétima edición dos Premios Follas Novas do Libro Galego
As gañadoras dos premios Follas Novas 2022 déronse a coñecer na gala celebrada o 7 de maio no Teatro Principal de Compostela, unha celebración que, despois de dous anos, recuperou o seu carácter presencial, mais continuou sendo emitida dixitalmente desde Youtube. Os premios están organizados pola Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega, a Asociación Galega de Editoras e a Federación de Librarías de Galicia. Contan co apoio da Deputación da Coruña, Concello de Santiago, CEDRO (Centro Español de Dereitos Reprográficos) e Xunta de Galicia.
Os corenta e cinco finalistas desta edición dos premios Follas Novas foron o resultado dun proceso que se ampliou neste ano a catro fases, e que supón unha valoración completa de toda a produción editorial galega. O proceso consistiu nunha primeira escolla con propostas das tres entidades organizadoras, que supuxo a selección de máis dun centenar de títulos entre os públicados ao longo de 2021. Dese conxunto de obras, o xurado desta edición fixo unha primeira escolma da que resultaron un total de noventa obras candidatas aos premios. Na terceira fase de selección, o xurado seleccionou tres obras finalistas por cada categoría. O proceso tivo o seu cumio na Gala, co anuncio das obras, iniciativas e profesionais gañadoras. a súa emisión dixital, como se fixo nas edicións anteriores.
A gala dos premios foi presentada por AldaoLado coa súa mestura de poesía, humor e música. Tamén formou parte da festa literaria o trío pontevedrés Peña, gañadores da última edición do premio Narf que organiza a Deputación da Coruña.
Cesáreo Sánchez Iglesias, presidente da AELG, falando no nome das tres asociacións organizadoras, realizou o discurso institucional aludindo á situación actual do mundo e á necesidade de lembrar que o “sistema literario galego ten unha fráxil saúde” e precisa que se poña en marcha de vez o plan lector e que as administracións “teñan empatía co sector e as súas necesidades”, unha petición que tamén lle fixo a cada persoa lectora do país.
O xurado deste ano estivo formado por Inma López Silva, Miriam Ferradáns, Pilar Sampedro, Esther Gómez, Ramón Nicolás, Charo Portela e Susana Sanches Arins.
Premios honoríficos
Cada unha das tres asociacións organizadoras dos premios entregou na Gala dos Follas Novas os seus premios de honra anuais. Os premios desta edición foron para Xesús Alonso Montero, Mercedes Corbillón e Ana Luísa Amaral.
Xesús Alonso Montero (Vigo, 1928), é o Premio Honorífico da Edición da Asociación Galega de Editoras como filólogo, crítico literario, escritor, poeta, sociolingüísta e profesor emérito da Universidade de Santiago de Compostela. A AGE considera que Xesús Alonso Montero é unha figura fundamental na resistencia do libro galego durante a “longa noite de pedra” do franquismo e un incansable impulsor do seu novo rexurdimento trala chegada das liberdades.
Mercedes Corbillón, responsable da Librería Cronopios, é a distinguida co premio que anualmente escolle a Federación de Librarías de Galicia. Segundo Ramón Domínguez, a escolla de Mercedes Corbillón como premiada debeuse a que “representa todo o que debe ser unha librería na actualidade tanto por actividades como pola interrelacións que consegue entre quen escribe e quen le”.
A AELG designa todos os anos un/ha escritor/a galego/a universal. Este ano, a designación correspondeu a Ana Luísa Amaral (Lisboa, 1956), poeta e profesora na Universidade do Porto, con áreas de estudo son as poéticas comparadas, feminismo e estudos queer. Segundo a poeta Marta Dacosta, “Amaral é a poeta que contraría a tradición, a que reinterpreta e volve falar dos mitos, das personaxes, das figuras prototípicas. Contraría e ironiza”.
Listaxe de gañadoras
Ensaio e Investigación
– Um país a la gallega. Galiza no No-Do franquista, de Beatriz Busto Miramontes (Através Editora).
Divulgación
– H2… Oh!!! Pingas científicas, de María Canosa (Editorial Galaxia)
Narrativa
– O cervo e a sombra, de Diego Ameixeiras (Edicións Xerais de Galicia)
Infantil
– Neko, de Eva Mejuto (ilustrado por Bea Gregores) (Oqueleo)
Xuvenil
– santoamaro, de Antonio Manuel Fraga (Edicións Xerais de Galicia)
Libro ilustrado
– A Coruña, por David Pintor (Kalandraka Editora)
Banda Deseñada
– Aldara. A lenda do cervo branco, de Inés Vázquez (Demo Editorial)
Iniciativa Bibliográfica
– Colección Chave Mestra, VV. AA. (aCentral Folque)
Obra traducida
– Canto eu e a montaña baila, de Irene Solá. Tradución de María Alonso Seisdedos (Kalandraka Editora)
Poesía
– O que fica fóra, de Manuel Rivas (Apiario)
Teatro
– As desterradas, de Carme Varela (Edicións Xerais de Galicia / Xunta de Galicia)
Libro mellor editado
– O que fica fóra, de Manuel Rivas (Apiario)
Premios a traxectorias
Iniciativa fomento da lectura
– Poetas Di(n)versos, por Yolanda Castaño
Proxecto literario en rede
– O Arquivo das Trasnas (Instagram), VV. AA.
Xornalismo Cultural
– Belén Regueira
Gala dos Premios Follas Novas do Libro Galego 2022
A Gala dos Premios Follas Novas do Libro Galego 2022 está organizada pola Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega, a Asociación Galega de Editoras e a Federación de Librarías de Galicia.
As gañadoras dos premios Follas Novas 2022 daranse a coñecer na gala a celebrar o vindeiro 7 de maio no Teatro Principal de Compostela, unha celebración que, despois de dous anos, recupera o seu carácter presencial, pero continuará sendo emitida dixitalmente. Os premios están organizados pola Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega, a Asociación Galega de Editoras e a Federación de Librarías de Galicia. Contan co apoio da Deputación da Coruña, Concello de Santiago, CEDRO (Centro Español de Dereitos Reprográficos) e Xunta de Galicia.
Os corenta e cinco finalistas desta edición dos premios Follas Novas son o resultado dun proceso que se ampliou neste ano a catro fases, e que supón unha valoración completa de toda a produción editorial galega. O proceso consistiu nunha primeira escolla con propostas das tres entidades organizadoras, que supuxo a selección de máis dun centenar de títulos entre os públicados ao longo de 2021. Dese conxunto de obras, o xurado desta edición fixo unha primeira escolma da que resultaron un total de noventa obras candidatas aos premios. A terceira fase de selección é a actual, na que o xurado seleccionou as obras finalistas por cada categoría. O proceso terá o seu cumio o vindeiro sábado, 7 de maio, co anuncio das obras, iniciativas e profesionais gañadoras. Nese día celebrarase no Teatro Principal de Santiago de Compostela a gala de entrega de premios que, despois de dous anos, recuperará o seu carácter presencial, aínda que manterá a súa emisión dixital desde Youtube, como se fixo nas edicións anteriores.
A gala dos premios estará presentada por AldaoLado coa súa mestura de poesía, humor e música. Tamén formarán parte da festa literaria o trío pontevedrés Peña, gañadores da última edición do premio Narf que organiza a Deputación da Coruña.
Premios honoríficos
Cada unha das tres asociacións organizadoras dos premios entrega na Gala dos Follas Novas os seus premios de honra anuais. Os premios desta edición son para Xesús Alonso Montero, Mercedes Corbillón e Ana Luísa Amaral.
Xesús Alonso Montero (Vigo, 1928), é o Premio Honorífico da Edición da Asociación Galega de Editoras como filólogo, crítico literario, escritor, poeta, sociolingüista e profesor emérito da Universidade de Santiago de Compostela. A AGE considera que Xesús Alonso Montero é unha figura fundamental na resistencia do libro galego durante a “longa noite de pedra” do franquismo e un incansable impulsor do seu novo rexurdimento trala chegada das liberdades.
Mercedes Corbillón, responsable da Librería Cronopios é a distinguida co premio que anualmente escolle a Federación de Librarías de Galicia. Segundo Ramón Domínguez, a escolla de Mercedes Corbillón como premiada débese a que “representa todo o que debe ser unha librería na actualidade tanto por actividades como pola interrelacións que consegue entre quen escribe e quen le”.
A AELG designa todos os anos un/ha escritor/a galego/a universal. Este ano, a designación correspondeu a Ana Luísa Amaral (Lisboa, 1956), poeta e profesora na Universidade do Porto, con áreas de estudo son as poéticas comparadas, feminismo e estudos queer. Segundo a poeta Marta Dacosta “Amaral é a poeta que contraria a tradición, a que reinterpreta e volve falar dos mitos, das personaxes, das figuras prototípicas. Contraría e ironiza”.
FINALISTAS DOS PREMIOS FOLLAS NOVAS 2021
PREMIOS A OBRAS EDITADAS EN 2021
Ensaio e investigación
– Castelao. Construtor da nación. Tomo III. 1940-1950, de Miguel Anxo Seixas Seoane (Editorial Galaxia)
– Galiza e feminismo en Emilia Pardo Bazán, de María Pilar García Negro (Alvarellos Editora)
– Um país a la gallega. Galiza no No-Do franquista, de Beatriz Busto Miramontes (Através Editora)
Divulgación
– H2… Oh!!! Pingas científicas, de María Canosa (Editorial Galaxia)
– Pandemias. As epidemias que asolaron a humanidade, de Juan J. Gestal Otero (Edicións Bolanda)
– Vermellos e laicos. A represión fascista do maxisterio coruñés, de Narciso de Gabriel (Editorial Galaxia)
Narrativa
– As malas mulleres, de Marilar Aleixandre (Editorial Galaxia)
– Golpes de luz, de Ledicia Costas (Edicións Xerais de Galicia)
– O cervo e a sombra, de Diego Ameixeiras (Edicións Xerais de Galicia)
Infantil
– A mestra corremundos, de Arancha Nogueira (ilustrado por Ana Varela) (Cuarto de inverno)
– Douche a miña palabra, de Fran Alonso (ilustrado por Bea Gregores) (Edicións Xerais de Galicia)
– Neko, de Eva Mejuto (ilustrado por Bea Gregores) (Oqueleo)
Xuvenil
– A nena lectora, de Manuel Rivas (ilustrado por Susana Suniaga) (Edicións Xerais de Galicia)
– Contos de obxectos, de Xabier P. DoCampo (ilustrado por DNL) (Edicións Xerais de Galicia)
– santoamaro, de Antonio Manuel Fraga (Edicións Xerais de Galicia)
Libro ilustrado
– A Coruña, por David Pintor (Kalandraka Editora)
– Guía definitiva dos anfibios e réptiles da Galiza, por Pancho Lapeña e Ignacio Munilla Soriano (Sorianourensana de Libros)
– Nación Mar, por Xosé Iglesias (Editorial Bululú)
Banda deseñada, gráfico e humor
– Aldara. A lenda do cervo branco, de Inés Vázquez (Demo Editorial)
– Nós seis, de Julia Lago (Deputación da Coruña)
– Que tempos!, de Xaquín Marín (Edicións Embora)
Iniciativa bibliográfica
– Colección Chave Mestra, VV. AA. (aCentral Folque)
– Colección Cidades, de David Pintor (Kalandraka Editora)
– Colección Memoria Histórica (Editorial Galaxia)
Obra traducida
– Canto eu e a montaña baila, de Irene Solá. Tradución de María Alonso Seisdedos (Kalandraka Editora)
– O infinito nun xunco, de Irene Vallejo. Tradución de María López Suárez (Edicións Xerais de Galicia)
– O quinto en cuestión, de Robertson Davies. Tradución de Alejandro Tobar (Kalandraka Editora)
Poesía
– Notas sobre a extinción, de Marta Dacosta Alonso (Editorial Galaxia)
– O que fica fóra, de Manuel Rivas (Apiario)
– Simún, de Nuria Vilán (Chan da Pólvora Editora)
Teatro
– As desterradas, de Carme Varela (Edicións Xerais de Galicia / Xunta de Galicia)
– DFW nas profundidades da tristeza infinita / As cancións que lles cantaban aos cativos, de Raúl Dans (Edicións Laiovento)
– Fillos do sol, de Cándido Pazó (Editorial Galaxia)
Libro mellor editado
– A Coruña, de David Pintor (Kalandraka Editora)
– Intempériome (libro, CD, caderno, caixa), de Xela Arias (Edicións Xerais de Galicia)
– O que fica fóra, de Manuel Rivas (Apiario)
PREMIOS A TRAXECTORIAS
Iniciativa cultural ou fomento da lectura
– Biblioteca Pública Municipal de Antas de Ulla
– Poetas Di(n)versos, por Yolanda Castaño
– Premio Internacional Compostela para Álbums Ilustrados
Proxecto literario na rede
– A que cheira, papá?
– O Arquivo das Trasnas (Instagram), VV. AA.
– Surfeando libros (Instagram), de Irene Pérezc
Xornalismo cultural
– Belén Regueira
– Pilar García Rego
– Susana Pedreira
