Compostela: actividades destacadas do 15 de xuño na Feira do Libro 2020

O 15 de xuño continúa a Feira do Libro de Santiago de Compostela (no Paseo Central da Alameda), organizada pola Federación de Librarías de Galicia, con horarios de 11:30 a 14:00 h. e de 17:30 a 21:00 h., cos seguintes actos literarios destacados dentro do seu programa:

18:00 h. Néstor Blanco asina Lingua guapa. Cantos que contan, publicado por Galaxia, en coautoría con Fina Casalderrey.
19:00 h. Aurora Marco asina Irmandiñas e Foula e ronsel, publicados por Laiovento.
20:00 h. Iolanda Aldrei asina Entrecortar, publicado por Através Editora.

Xoán Costa: “Carvalho Calero é unha personalidade central do século XX galego”

Entrevista a Xoán Costa en Nós Diario:
“- Nós Diario (ND): Este sábado sae do prelo un número de Sermos Galiza moi especial. Con máis páxinas das habituais (48), unha gran tirada de 4.000 exemplares e convertido nun monográfico sobre don Ricardo Carvalho Calero. Vostede está a cargo da coordinación, cal é a intención da publicación?
– Xoán Costa (XC): Ofrécese coa intención de que unha cantidade suficiente de exemplares, nestas circunstancias de incertezas, poida achegar ás lectoras e lectores unha información especial sobre Carvalho, independentemente de se a Real Academia decide prolongar ou non o ano Carvalho.
– ND: Dentro deste semanario rexístranse oito colaboracións distintas, protagonizadas por nomes como María Pilar García Negro, Aurora Marco, Francisco Rodríguez ou Margarida e María Victoria, fillas de Carvalho Calero. Cada unha afonda nun dos distintos eidos que conformaban a súa poliédrica personalidade, no Carvalho profesor, lingüista, poeta, pai… Queda algunha faceta por tocar neste suplemento?
– XC: Con certeza. Neste suplemento o que intentamos é ofrecer aqueles aspectos que son máis configuradores, por dicilo dalgunha maneira, da personalidade de Carvalho Calero. Uns desde o punto de vista da súa actividade social e política, como pode ser o texto de Aurora Marco; outros desde un punto de vista máis globalizante, como pode ser o texto de María Pilar García Negro, onde se ofrecen unha serie de razóns que xustifican a aproximación á obra de Carvalho con independencia de que se celebrase ou non o Día das Letras, pois estamos ante unha personalidade central do século XX galego.
E logo hai outros temas que inciden en aspectos máis ou menos coñecidos da obra ou a personalidade de Carvalho Calero, como poden ser o artigo de Freixeiro Mato, que afonda no debate entre reintegracionismo ou non reintegracionismo; ou o texto de Pilar Pallarés, que bota luz sobre a importancia da poesía de Carvalho Calero, tendo en conta que ademais el se consideraba a si mesmo predominantemente como un poeta. Sen esquecernos das dúas entrevistas coas súas fillas, Margarida e María Victoria, que nos ofrecen unha perspectiva máis familiar sobre o que se facía dentro da casa, pero que tiña a súa proxección fóra.
– ND: Resultou moi complicado o exercicio de condensación de todas esas facetas en 48 páxinas?
– XC: Nesas 48 páxinas só recollemos algunhas das facetas de Carvalho, que complementan o esforzo que está facendo Nós Diario cada día con esa dupla páxina da sección de Cultura, que durante o mes de maio segue afondando noutros aspectos da obra de Carvalho Calero que non están recollidos no semanario porque había que pór un coto, pero que realmente calquera deses traballos que están aí poderían figurar neste Sermos Galiza. Sen esquecermos unha novidade absoluta en todo o mundo editorial galego, centrar as páxinas de lecer, os pasatempos, na figura de Carvalho Calero. Entón eu diría todo conforma unha unidade, por moito que a parte máis visíbel sexa a que sae publicada este sábado e que leva por título Carvalho Calero: Vivir con autenticidade.
– ND: Precisamente no artigo de presentación do semanario, asinado por vostede mesmo, reflicte unha anécdota de cando Carvalho Calero acepta o posto de catedrático, que el define como “unha aventura tardía impropia dos meus anos”. Esta homenaxe por parte xa non só da Real Academia Galega, senón de todo o mundo da cultura deste país, chega tamén tardiamente ou, como se adoita dicir, mellor tarde que nunca?
– XC: Si, chegou tardiamente. O máis vale tarde que nunca non é unha boa opción. Nunhas circunstancias normais, posibelmente tivese recibido esta homenaxe nun período que podería ter sido moito antes ao longo destes últimos 20 anos. Foron circunstancias moi alleas ao que é a súa obra, a súa produción, incluso a súa vida e o seu compromiso coa Galiza as que impediron que se puidese dar antes, e aínda por enriba engádeselle estas circunstancias tan especiais que estamos a vivir que impiden que se lle renda plena homenaxe. Como se dicía nun editorial de Nós Diario facendo unha comparación cos partidos de fútbol que se suspenden por calquera circunstancia que impida o normal desenvolvemento do mesmo, logo retómanse no punto en que foron interrompidos. Xa que logo, consideramos que o ano Carvalho debería continuar cando as circunstancias o permitan.”

Aurora Marco le un fragmento de Irmandiñas

Desde a AELG recollemos a lectura dun fragmento de Irmandiñas por parte da súa autora, Aurora Marco, no marco da iniciativa Lecturas fuxidas da Libraría Pedreira, aquí.

Rechiade e unídevos baixo cancelos comúns como #CorentenaLiteraria, #Euquedonacasa, #LerGalegoSempre, #Acasainfinita, #DescobreACulturaGalega, #CulturaGalegaCuradora, #Aculturagalega e/ou #CulturaNaRede.

O Día do Libro máis crítico

Artigo de Irene Pin desde Nós Diario:
“O Día do Libro chega este 23 de abril en pleno confinamento, coas librarías fechadas nunha das datas máis representativas do ano. Algunhas, con todo, manteñen abertos os envíos. É o caso de Bahía (Foz), que ofrece servizo sobre todo na zona da Mariña, procurando manter a relación máis persoal cos clientes habituais.
Outras empresas tomaron a decisión de paralizar tamén esta actividade. A Libraría Paz (Pontevedra), a Libraría Pedreira (Santiago de Compostela) ou a Livraria Suévia (A Coruña) non atenden pedidos. O dono da primeira, Cano Paz, explica que non consideran “imprescindíbel” que a xente reciba libros nestas datas, sobre todo pensando nos riscos que implicaría para as persoas encargadas de facer o reparto. “Sería inxusto”, considera a dona de Suévia, Ermitas Valencia. “O libro é un ben esencial, pero é o momento de subir aos faiados e abrir as caixas, de redescubrir o que temos, non de pór un capricho persoal por diante das vidas humanas”, argumenta.
O que si están a manter é a actividade en redes, sobre todo de cara ao Día do Libro. A libraría Paz, inspirada na campaña estatal “Todos tus libros”, facilita descontos de compra anticipada ou cheques-regalo para “cando todo pase”. Do mesmo modo, procura dinamizar a oferta con distintas suxestións baixo a tópica #oquenosquedaporler. Igualmente, Suévia anima as súas clientas habituais a facer unha listaxe e agardar a que a situación se normalice.
A libraría Pedreira tamén puxo especial énfase no virtual esta semana coas “lecturas fuxidas”, nas que xa participaron autoras como Marta Dacosta, Gonzalo Hermo ou Aurora Marco. O seu dono móstrase sorprendido polo éxito da iniciativa, así como “orgulloso” da extraordinaria acollida que tivo por parte das creadoras. Doutra banda, a aposta de Bahía foi implicar as lectoras, convidándoas a partillaren fotos cun libro que estean a ler ou que as acompañase especialmente durante o confinamento, co cancelo #DiadoLibronaCasa, conta Cielo Fernández.
Para as libreiras galegas o Día do Libro constitúe unha data importante, se ben non pode compararse á relevancia que ten para o sector noutros países, con outra tradición. “Xa nos gustaría que fose coma o Sant Jordi”, comenta Pedreira, “o certo é que aquí supérao o Día das Letras”. “Como gremio poderiamos facer máis”, opina Paz. Con todo, os ingresos desta celebración, que adoita estenderse durante toda a semana, son importantes tanto no libro adulto como no infantil, apunta Valencia, cun “volume de venda que supera entre 60% e 70% a un día calquera”, concreta Pilar Rodríguez, presidenta da Federación de Librarías da Galiza. Malia terse adiado ao 23 de xullo, considera que “cada cousa ten o seu momento”, e a resposta das lectoras non vai ser a mesma.
Isto súmase “á perda doutras datas importantes, como é a Semana Santa” para Bahía, explica Fernández, que ademais do económico destaca o valor simbólico do evento. Moitas librarías saen ás prazas, procurando a visibilidade e un contacto coa sociedade que non é posíbel nestes momentos.
A tendencia doutros países apunta cara ás librarías como uns dos primeiros comercios en subir de novo as persianas na desescalada. “Que volvamos abrir non significa que vaiamos vender”, advirte Paz resumindo a desesperanza do sector. “Aínda que é mellor estarmos abertas, a economía vai ficar moi feble”, observa Valencia. “Nós aínda non nos recuperamos da crise”, engade. Nese senso, Paz, Fernández e Rodríguez consideran fundamental unha inxección de capital na sociedade, para garantir a liquidez. (…)
Pedreira móstrase preocupado por como se poida ver afectado o libro de texto: “Non é o noso caso, mais hai moitas que sobreviven grazas a el”. De facto, Valencia coloca aí as súas esperanzas. Desde a AELG, Cesáreo Sánchez convoca a xente a acudir ás librarías “en canto sexa posíbel”. Apela á memoria para “non esquecer a súa importancia como elementos dinamizadores determinantes na construción do noso sistema literario”, agora especialmente o “elo máis fráxil nunha cultura sen normalizar coma a nosa”.”

Tabela dos libros. Marzo de 2020

Desde o blogue Criticalia, de Armando Requeixo:
“Velaquí a nova Tabela dos Libros que ofrece a lista de títulos que Francisco Martínez Bouzas, Inma Otero Varela, Mario Regueira, Montse Pena Presas e eu estimamos como os máis recomendables entre os publicados nas últimas semanas.”

Aurora Marco: “Carvalho insistía en que había que ser posibilista e atender á receptividade social”

Entrevista a Aurora Marco en Adiante.gal:
“(…) “Como digo, coñecín Carvalho no curso 67/68. Fixen aquel primeiro ano de Lingua galega e deume unha Matricula de Honra que me encheu de orgullo; en 4º curso escollín galego medieval e en 5º Literatura moderna, onde volvín obter outra Matrícula. Case todos os coñecementos adquiridos eran novos para min porque os anos de bacharelato só estudara a obra en castelán de Rosalía de Castro. Foi xustamente en quinto de carreira, en febreiro, cando me preguntou se querería traballar con el o ano seguinte. Naquela altura xa me concederan un lectorado para a Universidade de Rennes, na Bretaña francesa, mais rexeiteino, aceptei encantada a oferta de Carvalho e púxenme a facer a memoria de licenciatura, requisito obrigado para entrar a traballar na USC. Polo tanto, de profesor, ao que admiraba e do que aprendía sempre e co que fixen a descuberta da Galiza… de alumna pasei a discípula e colega. Era o curso 1970-71. Alí, naquel departamento de Lingüística e Literatura Galega seguín aprendendo, descubrindo a terra de miña nai e xa miña tamén, coñecín figuras importantísimas que viñan estar con el. Lembro de maneira especial a visita de Luís Seoane, moi agradábel no trato cando mo presentou. Conversaron e despois marcharon xuntos. Pola tarde, cando regresou ao departamento preguntoume se sabía de Seoane. Sabería pouco ou nada, non lembro. Daquela comezou a falarme da etapa da República, do Partido Galeguista, do exilio e de moitas cousas… Mais non da súa condición de represaliado. Lémbroo como se fose agora. Aquela tarde, creo, aprendín máis que en cinco anos na Universidade. Cando a praza que eu ocupaba como interina saíu a concurso, eu aínda non era doutora, non puiden presentarme e xa continuei na Escola de Maxisterio.” (…)
“Cando se fala do legado de Carvalho Calero, hai que referirse ao legado global. Foi escritor (poeta, dramaturgo, narrador, ensaísta); historiador da literatura, que canonizou; crítico literario, lingüista, profesor de longa traxectoria en ensino secundario e universitario; mestre de fecundo discipulado; magnífico orador. Sen esquecer a súa intensa actividade política, dentro do Partido Galeguista, na etapa da República. Despois de saír do cárcere, non podía desenvolver ningunha actividade política, mais estaba ao tanto da reorganización do PG e concordaba co que estaban facendo os seus irmáns. Quero subliñar isto porque hai quen fai divisións interesadas e fala de dous Carvalhos, un anterior ao reintegracionismo e outro, posterior. Só houbo un Carvalho, coherente de principio a fin nos seus posicionamentos lingüísticos, políticos… Desde a súa xuventude, fiel á política cultural do Seminario de Estudos Galegos ao que pertencía, e ao longo da súa vida, mantivo o mesmo posicionamento a respecto da aproximación luso-galaica. Xa o expresara nun artigo sobre Antero de Quental de 1933. Cos compañeiros do SEG elaborou Algunhas normas para a unificazón do idioma galego, en 1933, para uso particular dos seminaristas e aquelas normas apuntaban xa unha filosofía: nos baleiros que haxa que encher, dicían, cumpre un achegamento ao portugués. Naquela altura, as xentes do SEG, de Nós, das Irmandades, mantiñan intensas e frutíferas relacións con Portugal, na consciencia de que os dous pobos, unidos por unha lingua común, debían estreitar lazos. Ou sexa que non é unha idea nova que Carvalho introducise na década dos setenta, como dicían algúns. É o que defenderon o galeguismo tradicional e a ciencia romanística. Non son novidades de última hora, debido aos desvaríos propios da idade, como dixo un presidente da RAG nun xornal compostelán cando xa estaba doente e pouco antes da súa morte… Cando don Ricardo considerou que podía introducirse a ortografía histórica foi no momento en que o galego xa se implantara no ensino e coa primeira promoción de profesores e profesoras da especialidade de galego-portugués a partir de 1978. Daquela as normas eran as da RAG, e con esas comezara a traballarse. Mais sempre existiu a idea, nun sector, de que o galego era lóxico que se aproximase ao portugués e non ao castelán.” (…)”