Arquivos da etiqueta: Daniel Salgado
Gala do Libro Galego 2020: finalistas nas categorías de Xornalismo cultural e Libro ilustrado
A 
Asociación Galega de Editoras (AGE), Asociación de Escritores e Escritoras en Lingua Galega (AELG), e a Federación de Librarías de Galicia (FLG), coa coordinación xeral da primeira entidade nesta edición, convocan a quinta edición dos Premios Gala do Libro Galego, a celebrar no Teatro Principal de Santiago de Compostela, onde se darán a coñecer as obras gañadoras.
Con estes premios preténdese recoñecer a excelencia do traballo realizado no ámbito editorial ao longo do ano 2019 en Galicia. As modalidades Iniciativa cultural ou de fomento da lectura, Proxecto literario na rede e Xornalismo cultural, recoñecen a traxectoria de varios anos, valorándose, polo tanto, a constancia ao longo do tempo nestes ámbitos.
Estas distincións, sen dotación económica, xorden, en primeira instancia, das propostas das bases asociativas das tres entidades convocantes, para posteriormente seren sometidas a un proceso de revisión e posterior fallo por parte dun xurado externo.
A Gala do Libro Galego conta co apoio de CEDRO, da Xunta de Galicia, do Concello de Santiago de Compostela e da Deputación Provincial da Coruña.
Na categoría de Traxectoria en Xornalismo cultural as/os finalistas son:
– Anxo Quintela
– César Lorenzo Gil
– Daniel Salgado
– María Yáñez
Na categoría de Libro ilustrado as obras finalistas son:
– Irmá paxaro, de Tamara Andrés, ilustracións de María Montes (Cuarto de Inverno)
– Os camiños do vento, de Xavier Estévez, ilustracións de Xosé Cobas (Edicións Xerais de Galicia)
– Teño dereitos, de Miguel Robledo (Aira Editorial)
Finalistas da Gala do Libro Galego 2020
A Asociación Galega de Editoras (AGE), Asociación de Escritores e Escritoras en Lingua Galega (AELG), e a Federación de Librarías de Galicia (FLG) convocan a quinta edición dos Premios Gala do Libro Galego, a celebrar o sábado 9 de maio de 2020 no Teatro Principal de Santiago de Compostela, onde se darán a coñecer as obras gañadoras.
Con estes premios preténdese recoñecer a excelencia do traballo realizado no ámbito editorial ao longo do ano 2019 en Galicia. As modalidades Iniciativa cultural ou de fomento da lectura, Proxecto literario na rede e Xornalismo cultural, recoñecen a traxectoria de varios anos, valorándose, polo tanto, a constancia ao longo do tempo nestes ámbitos.
Estas distincións, sen dotación económica, xorden, en primeira instancia, das propostas das bases asociativas das tres entidades convocantes, para posteriormente seren sometidas a un proceso de revisión e posterior fallo por parte dun xurado externo.
A Gala do Libro Galego conta co apoio de CEDRO, da Xunta de Galicia, do Concello de Santiago de Compostela e da Deputación Provincial da Coruña.
FINALISTAS
PREMIOS A OBRAS EDITADAS EN 2019
Ensaio e investigación
– Castelao. Construtor da nación. Tomo I. 1886-1930, de Miguel Anxo Seixas Seoane (Editorial Galaxia/Consorcio de Santiago)
– Dentro da literatura, de Suso de Toro (Edicións Xerais de Galicia)
– Educar a través da arte. Cara a unha escola imaxinada, de Vicente Blanco, Salvador Cidrás e Rocío Modia (Kalandraka Editora)
Divulgación
– A que cheiran as cores? A esperada guía para coñecer o cerebro, de Juan Casto Rivadulla Fernández (Editorial Galaxia)
– Ferreñas e Rock and Roll, de Laura Romero e Iria Pedreira (Baía Edicións)
– Guadi Galego, pola beira da canción, de Pepe Cunha (Edicións Embora)
Narrativa
– Carrusel, de Berta Dávila (Editorial Galaxia)
– Infamia, de Ledicia Costas (Edicións Xerais de Galicia)
– Os días felices de Benvido Seixas, de Eduard Velasco (Edicións Xerais de Galicia)
– Seique (2ª ed. ampliada), de Susana Sanches Arins (Através Editora)
Infantil
– A tartaruga Amodovou, de Paula Carballeira (Oqueleo)
– Bicos e non balas, de Antonio García Teijeiro (Editorial Galaxia)
– Conexión Macarrón, de Ledicia Costas (Edicións Xerais de Galicia)
– Versos e viceversos, de Antonio García Teijeiro e Juan Carlos Martín Ramos (Kalandraka Editora)
Xuvenil
– Be Water, de Antía Yáñez (Cuarto de Inverno)
– Irmá paxaro, de Tamara Andrés (Cuarto de Inverno)
– Matilde e o comisario. O asasinato da profesora de xeografía, de PereTobaruela (Edicións Embora)
– Os corpos invisibles, de Emma Pedreira (Edicións Xerais de Galicia)
Libro ilustrado
– Irmá paxaro, de Tamara Andrés, ilustracións de María Montes (Cuarto de Inverno)
– Os camiños do vento, de Xavier Estévez, ilustracións de Xosé Cobas (Edicións Xerais de Galicia)
– Teño dereitos, de Miguel Robledo (Aira Editorial)
Libro de banda deseñada
– A chaira, de Antonio Seijas (Alita Cómics Editorial)
– Aprende banda deseñada con Fiz, de Kiko da Silva (Edicións Xerais de Galicia)
– O bichero IX. Run is life, de Luis Davila (Editorial Luis Davila)
Iniciativa bibliográfica
– Construtor da nación. Tomo I. 1886-1930, de Miguel Anxo Seixas Seoane (Editorial Galaxia/Consorcio de Santiago)
– Colección Pan de abella, VV. AA. (Apiario)
– Serie Animais Extraordinarios, de Xulio Gutiérrez e Nicolás Fernández (Faktoría K de libros)
Tradución
– Frankenstein ou o Prometeo moderno, de Mary Shelley/Tradución de Samuel Solleiro (Aira Editora)
– O conto da criada, de Margaret Atwood/Tradución de Celia Recarey e Carlos Valdés (Irmás Cartoné)
– O tatuador de Auschwitz, de Heather Morris/Tradución de María Alonso Seisdedos (Edicións Xerais de Galicia)
– Pippi Mediaslongas nos mares do sur, de Astrid Lindgren/Tradución de David A. Álvarez (Kalandraka Editora)
Poesía
– Feliz Idade, de Olga Novo (Kalandraka Editora)
– Irmá paxaro, de Tamara Andrés (Cuarto de Inverno)
– Un libre favor, de Chus Pato (Editorial Galaxia)
Teatro
– Atranco no banco, de Manuel Núñez Singala (Editorial Galaxia)
– Citizen, do Grupo Chévere (Kalandraka Editora)
– Somos os monstros, de Paula Carballeira (Edicións Xerais de Galicia)
Libro mellor editado
– Atlas da Galicia pequeniña, de César Cequeliños e Jorge Campos (Aira Editorial)
– Fosforescencias, de Lupe Gómez/Ilustracións de Anxo Pastor (Alvarellos Editora)
– Irmá paxaro, de Tamara Andrés (Cuarto de Inverno)
PREMIOS A TRAXECTORIAS
Iniciativa cultural ou fomento da lectura
– 21 Días co Galego
– Club de Lectura AA.VV. das Atochas-Monte Alto
– Libraría Chan da Pólvora
– Poemagosto de Allariz
Proxecto literario na rede
– Biosbardia. O país dos libros en galego – César Lorenzo Gil
– Kalandraka TV
– Lecturafilia – Tensi Gesteira
Xornalismo cultural
– Anxo Quintela
– César Lorenzo Gil
– Daniel Salgado
– María Yáñez
Inma López Silva: “A literatura pode amosar non o que é, senón o que podería ser”
Entrevista
de Daniel Salgado a Inma López Silva en Nós Diario:
“(…) – Sermos Galiza (SG): Cal foi o pulo inicial para escribir O libro da filla?
– Inma López Silva (ILS): Antes de ter argumento ou unha historia, atopei unha idea. Eu quería falar da épica da verdade e a mentira, esa foi a idea inicial. Viña da novela anterior, Aqueles días en que eramos malas (2016), en que todo o mundo minte, ou minte nalgún momento. Comecei a ler moito sobre o asunto, pero sen ter unha historia. Até que un día contactou comigo un home preso que coñecera nunha visita ao cárcere. E pediume vernos nun permiso para contarme a súa historia. É a que se conta no principio da novela: un home cumpre condena por violar a súa filla e defende que é inocente. Vin claro que había unha historia para contar, pero foi un pouco máis profundo. Atopeime a min mesma confrontada con esa épica da verdade e da mentira sobre a que viña pensando, sen máis ferramentas que decidir crer ou non crer a esa persoa. Decateime de que o que quería contar non era a historia concreta de intriga, senón esa disxuntiva: cando temos que tomar esa decisión, que é política e de responsabilidade cidadá. A quen queres crer e onde queres colocas a túa responsabilidade sobre a verdade e a mentira.
– SG: É por iso que unha das protagonistas é xornalista, pola relación que ten ese oficio coa verdade, a mentira e a realidade?
– ILS: Vin moi claro desde o primeiro momento que o xornalismo era o espazo que me permitía canalizar todo iso. Pero se repara, a personaxe é xornalista pero o que se conta é o enfrontamento da súa acción laboral e a súa vida persoal. Eu quería colocar esas cuestións no espazo íntimo, no espazo onde todas e todos nós temos capacidade. Iso explica que a xornalista tomase a decisión que toma no seu ámbito laboral. A diario todos batemos coa necesidade de tomar ese tipo de decisións. Cando cedemos ese ámbito de responsabilidade persoal é cando agroman os totalitarismos a través das fake news e da propia mentira persoal, de se amparar nas convencións e na definición do éxito público ou colectivo. A novela tamén quere contar que, canto máis libres somos, máis incómodas estamos. O xornalismo permitíame isto, á parte de que quería facer unha homenaxe a un determinado tipo de xornalismo. O que aparece na novela aparece como salvargarda de certos valores da liberdade, da democracia, se me apuras. (…)”
A AELG proclama a Rosalía errante contra o odio e o medo
Artigo
de Daniel Salgado en Nós Diario:
“”Os dous, da terra lonxe / andamos e sufrimos, ¡ai de min! / Mais ti tan sóio te recordas dela, / i eu, dela e mais de ti. // Ambos errantes polo mundo andamos / i as forzas acabando van. / Mais, ¡ai!, ti nela atoparás descanso, / i eu tan sóio na morte o hei de atopar”, escribe Rosalía de Castro no poema Tan sóio, case na fin do impresionante Follas Novas (1880). Deste poema extraeu Daniel Asorey a idea e a inspiración para redactar o Manifesto da Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega (AELG) no Día de Rosalía de Castro 2020. Ao longo desta fin de semana, o texto lerase en innúmeros actos de conmemoración do 183 aniversario do nacemento da poeta.
“Eu sempre escribo das mesmas cousas, e obsesióname a idea da necesidade do ser humano de marchar”, explica Asorey a Nós Diario, “e neste contexto de persecución dos migrantes, de xenofobia e coa irrupción moi forte da ultradereita, pensei que había que escribir contra ese bulldózer do odio e do medo”. O discurso comeza co verso “ambos errantes no mundo andamos” -escollido como palabra de orde para a programación da AELG na efeméride- e afirma: “Logo, a muller aquela, desafiando leis masculinas, sentenciou: Toda a terra é dos homes e das mulleres. Toda a terra”.
“Aproveito que Rosalía de Castro é marabillosa e serve para case todo”, sinala Asorey, “e así falar contra o medo que espalla a ultradereita e de que cada un debe escoller a súa identidade”. Esta última cuestión está directamente relacionada co seu primeiro libro de poemas, Transmatria (Xerais, 2019, premio Johán Carballeira o ano anterior).
“Foi evidente entón que ela xa non precisaba apelidos. Sería sempre Rosalía, e había sinalar futuros e denunciar dores e inxustizas. Errantes no mundo”, continúa o Manifesto, “a súa palabra inzou poderosa, precisa, contundente. Outra vez os vaivéns da fertuna / para lonxe me arrastran, afirmou, así que axiña entendemos que os camiños nos igualan e os tránsitos nos fan humanos”. A errancia e o nomadismo contra o dereito de sangue que adoitou defender historicamente a reacción, vén dicir o escritor, que pretende conxurar a ameaza neofascista.
“Cada un e cada unha debe buscar o seu camiño, e todas somos errantes”, entende Asorey, que no texto di: “Camiñamos. Marchamos. Fuximos. E no medio do desamparo, da dor da partida, do mundo deixado e do degoirado, Rosalía amosou o desconsolo de migrar e o afliximento de ficar. Tamén nos aprendeu a ollar, a saber, a ser. Dende entón a nosa voz foi para semore palabra de muller. No éxodo infinito. A nosa voz errante no mundo”.
A AELG encarga cada ano a escritura do texto polo Día de Rosalía a un autor ou autora. “Para min foi unha honra moi grande que pensasen en min, cando hai xente moito máis valiosa que podería facelo mellor”, asegura. Contra o seu tramo final, o manifesto exprésase así: “É difícil imaxinarnos sen Rosalía, como é difícil alentar sen ar ou vivir sen auga. É difícil entendérmonos sen nos saber errantes. Fagamos vivos os seus versos en cada persoa que foxe, en cada ser humano que chimpa un muro, que se bota ao mar, que decide o seu futuro e a súa identidade libremente […] Errantes no mundo e sempre libres!”.”
O tránsito da literatura galega cara ao inglés
Entrevista 
de Daniel Salgado a Jonathan Dunne en Nós Diario (foto: cedida):
“As cifras resultan elocuentes. Cando a editorial Small Stations comezou a traducir literatura galega ao inglés, en 2009, só había 29 libros galegos nesa lingua. Once anos despois, son 105. Corenta e seis deles viron luz en Small Stations, a editorial con sede en Sofía (Bulgaria) que dirixen Jonathan Dunne e Tsvetanka Elenkova. Os seus títulos están dispoñíbeis, explican, “a través de 39.000 librarías a un prezo razoábel” e cobren o arco temporal que vai, por caso, de Rosalía de Castro a Teresa Moure e pasa por Celso Emilio Ferreiro, Lois Pereiro ou Anxos Sumai.
Dunne estudou filoloxía clásica na Universidade de Oxford. “Quería modernizar o meu coñecemento aprendendo algunha lingua románica”, relata a Nós Diario vía correo electrónico, “e acabei en Lugo. Atraíame a súa muralla romana e o verde da paisaxe”. Non foi alí onde aprendeu galego, pero si algunhas das súas singularidades gramaticais: xa en Barcelona discutiu duramente cunha profesora de castelán sobre a existencia ou non do pretérito perfecto. “Nunca o escoitara durante un ano de estancia en Lugo”, di. Decidiu coñecer as razóns profundas daquela distorsión: anotouse en clases de galego co escritor Camilo Valdeorras. Así descubriu ademais todo un continente, o da literatura galega.
“Creo na tradución como metáfora da vida. As cousas pasan a través de nós, non somos os seus autores”, responde á pregunta de por que dedicar tantos esforzos ao labor, “e creo que é moi importante a comprensión e a apreciación entre culturas. Sempre quixen situarme nese punto”. Como proba do atinado das súas teses, a recepción especialmente cálida de dous volumes de Small Stations: New Leaves (Follas Novas, 2016) e Galician Songs (Cantares Galegos, 2013) de Rosalía de Castro en versión da poeta canadiana Erín Moure.
“A edición en inglés de Cantares Galegos tardou 150 anos en aparecer!”, afirma Dunne, “e as de Moure foron as primeiras edicións completas en inglés de poemarios galegos da autora” (…)”
A República como historia de amor
Entrevista
de Daniel Salgado a Francisco Castro en Nós Diario:
“Emilio Varela é un doutor ilustrado. preocupado polo progreso social e os ideais republicanos. Ramón Gándara, un poeta inédito a quen, desde cativo, criou Varela. Igual que á súa filla Ana e a outro rapaz adoptado, Darío Rocha, despois militar alzado contra a democracia en 1936. Neste cadrado político sentimental, situado no imaxinario pazo de Vila Flavia naquel ano de Atila, sucede o núcleo da trama de Tantos anos de silencio (Galaxia, 2020), a novela coa que Francisco Castro (Vigo, 1966) quere afondar “na horríbel aldraxe que para as vítimas supón a súa ocultación” e, ao tempo, refutar discursos sobre que “non pasou nada” ou que “os dous bandos eran iguais”.
“Non é unha novela sobre a Guerra Civil. Creo que vou comezar así todas as entrevistas”, explica Castro, en plena promoción do libro, a Nós Diario, “a Guerra Civil é o marco, o escenario onde acontece a historia que conto”. E que, engade, ten un obxectivo claro: “Demostrar que a violencia, concretamente a violencia contra as mulleres, e mais concretamente a violencia contra as mulleres que pensan e son libres, é sempre a mesma”.
Os paralelismos aos que se refire o escritor e tamén director xeral da Editorial Galaxia aparecen na obra en diferentes planos temporais. Os sucesos de Vila Flavia no verán do 36 conectan coa actualidade a través da profesora Ánxela, que participa nunha excavación da Asociación pola Memoria Histórica no pazo. “E que sofre o seu propio inferno de violencia, o terrorismo machista”, di.
“O fascismo é sempre unha reacción contra a liberdade, sempre é o mesmo”, teoriza Castro, “e isto evidénciase no caso do patriarcado e na existencia, ao longo da historia, de leis concretas para reprimir a liberdade das mulleres”. Ou, acrecenta, no caso dos pobos que queren realizar un referendo de autodeterminación. “Cando alguén, colectiva ou individualmente, reivindica seguir o seu propio camiño, agroma o fascismo a dicir que non”, afirma.
A andamiaxe narrativa de Tantos anos de silencio é, porén, o terríbel triángulo amoroso que compoñen Ramón, Ana e Darío. Con certo aire melodramático e doses de intriga, empurra a novela cara á súa resolución. “O amor é un dos elementos cruciais en todos os meus libros”, considera, “que son xa 19. O amor e a liberdade, sempre estou escribindo sobre o amor e a liberdade”. Esténdese: “Ao cabo, o dereito dos pobos á liberdade ten moito que ver co amor. E a de Tantos anos de silencio é unha fermosa historia de amor. Como a República representa unha historia de amor”.
Contra algunhas opinións críticas, que se fixeron singularmente audíbeis hai algo máis dunha década, Francisco Castro non compoarte que haxa demasiada literatura galega sobre a Guerra Civil. “Tampouco creo que haxa moitas novelas negras ambientadas en Vigo, como comeza a dicirse agora”, anota, “sinxelamente creo que os escritores escribimos sobre o que representa o espírito do noso tempo”. E, para Castro, no espírito do tempo actual flota o fascismo. A empezar por Vox, formación de ultradereita “que se identifica cos vencedores do 36″.”
“Novoneyra en Estados Unidos: ecopoetry”
Artigo
de Daniel Salgado en Nós Diario:
“Uxío Novoneyra (O Courel, 1930-Compostela, 1999) cantou o mundo onde este se chama O Courel. A súa poesía é unha intensificación máxima da atención á materia, e no Courel dos tesos cumes a materia é o mundo. Os Eidos, cuxa primeira edición data de 1955 pero que foi evoluíndo, arrequecendo, despregándose en sucesivas variantes, condensa a súa ollada. É ademais a base The Uplands: Book of the Courel and other poems, o volume traducido pola canadiana Erín Moure que leva Novoneyra ao ámbito anglosaxón. Publica a editorial estadounidense, de Texas, Veliz Books.
“Para min a poesía de Novoneyra é unha poesía con moita resonancia a esta beira do Atlántico, onde nos últimos anos falamos de ecopoetry”, explica Moure a Nós Diario vía correo electrónico, “e tamén da conexión coa terra dos pobos autóctonos”. A etiqueta ecopoesía está a adquirir fortuna crítica e editorial, en paralelo ás mobilizacións globais de alerta contra a mudanza climática. Aí encaixa Novoneyra, segundo a tradutora, aínda que nunha perspectiva máis ampla e politicamente radical: “Eses pobos autóctonos sufriron a colonización europea e seguen a reivindicar o seu dereito de vivir e de custodiar a terra, gobernarse a si mesmos fronte á destrución industrial da sociedade capitalista”.
“Moito que dicirnos”
Esta lectura exterior sobre Novoneyra abre portas críticas que exceden certos lugares comúns. “É un poeta que ten moito que dicirnos”, di Moure, “aquí tamén hai montes, tradicións e cultura popular rural. Hai traballos e hai historias. O seu minimalismo, a súa atención á palabra exacta, ofrecen riqueza ás poetas de América do Norte”. Pero fíxoo nunha lingua propia sintetizada a partir do galego do país courelao.
“Foi un reto tremendo e un pracer ao mesmo tempo crear unha voz para Novoneyra”, expón, “que leva sotaque canadiano dentro do gran mundo inglés. É unha pequena lingua, mais, como a de Novoneyra, é grande”. A invención de palabras foi unha das tácticas usada por Moure en The Uplands, “algo que non é tan difícil dado o substrato xermánico do idioma inglés”. Así foi pasando o “sentido marabilloso do ritmo, a súa música” do poeta ao universo saxón. (…)”
Sobre a delicada arte da edición
Artigo
de Daniel Salgado en Nós Diario:
“Cada libro é único. Precisa dunha diagramación concreta, dunha cuberta singular, dun papel diferente. A súa caixa tamén varía. E cómpre acompañalo, desde o escritorio da autora até a presentación en sociedade. Máis ou menos velaí resumida a filosofía de Apiario, a editorial promovida polas poetas Dores Tembrás (Bergondo, 1979) e Antía Otero (A Estrada, 1982) que vén de celebrar o seu quinto aniversario. (…)
Esa preocupación polo obxecto conduciu ás dúas poetas á maior aprendizaxe, entende Tembrás, deste lustro á fronte da editorial: “Soubemos do delicado que é o proceso de edición, o control que precisa. Porque se non mantés ese control, todo pode torcerse”. A pé de obra, da relación coa escritora ao persoal do prelo, das artistas gráficas ás librarías, acompañan cada paso dos libros. No debe, “a cantidade de horas que invistes”, considera Otero. Con ese método sucedeu o que, a primeira vista, podía parecer improbábel: unha editorial especializada en poesía, nada no máis cru da crise, sobreviviu e foi, se non medrando, si avanzando aos poucos. (…)
Nestes cinco anos “pasaron moitas cousas”. Maiormente positivas, pero non só. “Non falaría de dificultades, pero si batemos con cuestións máis sutís”, relata Tembrás. Refírese a certas actitudes machistas, aínda que as coloca en contexto: “A sociedade é como é, e o noso proxecto ten moi en conta o feminismo. E axiña o compensou todo o pulo e o alento que recibimos das lectoras. Esoutros asuntos pasaron a ser irrelevantes”.
A xeito de balanzo provisional, Antía Otero fica co orgullo polo publicado: “Non editamos un só título que non amemos, polo que non sintamos veneración”. E Dores Tembrás imaxina como lles prestaría publicar algún día as estadounidenses Louise Glück ou Sharon Olds.”
Compostela: presentación de Carrusel, de Berta Dávila
