Montse Pena Presas publica a biografía A voz insurrecta. María Victoria Moreno, entre a literatura e a vida

Desde o Diario Cultural da Radio Galega:
“”Unha das expectativas máis interesantes que poden abrir as Letras de María Victoria Moreno é a da dignificación da literatura infantil e xuvenil”. Montse Pena Presas publica a biografía A voz insurrecta. María Victoria Moreno, entre a literatura e a vida. A entrevista pode escoitarse aquí.”

“María Victoria Moreno, “escritora total””

Artigo de Daniel Salgado en Sermos Galiza:
“Ningún ámbito relacionado coa literatura foi alleo a María Victoria Moreno. Escritora en xéneros diversos, editora, libreira, tradutora, profesora. E aínda así, considera a súa biógrafa Montse Pena Presas, “unha grande descoñecida”. A tirala desa zona de sombra pode contribuír o Día das Letras Galegas deste ano, que a Academia dedica á autora de Anagnórise (1988). (…)
Pena Presas presenta A voz insurrecta. María Victoria Moreno, entre a literatura e a vida (Galaxia, 2018), a súa indagación na obra e nos días desta “escritora total”. “Aos poucos días do anuncio da Academia, e a proposta do editor Francisco Castro, embarqueime no proxecto”, relata, “que encaixaba co meu ámbito de especialización na literatura infantil e xuvenil”. Nel traballou para a súa tese de doutoramento.
E María Vitoria Moreno (Valencia de Alcántara, Cáceres, 1939 – Pontevedra, 2005) foi pioneira en transitar ese campo. “De feito, eu creo que esta foi a súa achega fundamental á literatura galega”, sinala a súa biógrafa, “decatouse do que pasaba noutros sistemas literarios con eses libros deostados e esforzouse en que iso pasase tamén no galego”.
Conectar a literatura para a mocidade coa súa propia realidade social resultou chave na estratexia de Moreno. “A cuestión da droga, por exemplo, aparece en Anagnórise ou en Guedellas de seda e liño (1999)”, explica. A primeira das novelas citadas é, talvez, a máis celebre das súas obras, lectura obrigada nos institutos e narración sobre as identidades, o espertar ao mundo adulto e certo “feminismo iconoclasta”, en palabras de Pena Presas.
Anagnórise foi o seu traballo máis vendido e recoñecido, fito dunha existencia dedicada a suturar a fenda entre lectura, adolescencia e lingua galega. Que ela adoptou con entusiasmo, militancia e alén de ideas exotizantes.
“No volume Escritores alófonos, ela rexeita esa etiqueta e lembra a súa ‘historia de amor’ coa lingua”. Se alófona é aquela autora que escolle para a súa obra un idioma diferente ao propio, María Victoria Moreno prefería falar de “autofonía”. Unha vez tomada a decisión, non hai separación, o galego xa era dela. Compromiso e vontade definen mellor, a dicir da biógrafa, a súa relación con Galiza. Ou coa que foi a profesión que a identificou: a docencia. “O meu corazón florece nas aulas”, escribiu unha vez.
Para elaborar A voz insurrecta, Montse Pena entrevistou familia -a filla e o seu segundo marido-, compañeiras -o escritor David Otero, con quen codirixiu a colección Árbore, de Galaxia-, amigas –Fina Casalderrey ou Xavier Senín, que tamén prepararon estudos sobre Moreno- ou alumnas -a académica Rosario Álvarez.
“Fixo todo o que pode facer alguén desde o ámbito literario”, conclúe a biógrafa (…).”

A Primavera das Letras de María Victoria Moreno arrinca no CEP Marcos da Portela

Desde a Real Academia Galega:
“O primeiro libro publicado por María Victoria Moreno, Mar adiante (1973), contaba a historia do Arroás, un barco convertido nunha escola afastada da rixidez do ensino da época na que os nenos e nenas aprendían as cousas importantes na vida. O tema escollido non foi casual, porque se María Victoria Moreno destacou como escritora tamén o fixo noutra das súas vocacións, a docencia, que exerceu transmitindo a paixón pola lingua galega e a literatura que ela mesma sentía. Con este mesmo propósito, a Real Academia Galega presentou hoxe da man da comunidade educativa do colexio de educación primaria Marcos da Portela o proxecto web Primavera das Letras dedicado á protagonista do Día das Letras Galegas 2018. En Pontevedra, na cidade na que, en 1963, comezou a súa historia de amor con Galicia.
Primavera das Letras fornece o profesorado de infantil e primaria, os pais e nais e o propio alumnado destas etapas de propostas didácticas e lúdicas, parte delas interactivas, arredor do universo vital e literario da homenaxeada. As actividades están deseñadas cun enfoque interdisciplinario e en relación con distintos contidos do currículo escolar para poder traballar na aula, ou na casa, non só aspectos lingüísticos e literarios, senón tamén contidos e competencias de coñecemento do medio natural e social, historia ou educación artística.
Tras as palabras de benvida da directora, Alicia Martínez, o presidente Víctor F. Freixanes e a académica Fina Casalderrey foron os encargados de presentar o proxecto no que foi o primeiro acto que celebra a institución dentro do Ano María Victoria Moreno. O evento contou tamén coa presenza da filla da homenaxeada, Begoña Llácer Moreno , e o seu viúvo, Pedro Ferriol, xunto a alumnos e alumnas, membros da ANPA e docentes dos centros educativos próximos (o IES Torrente Ballester, no que María Victoria Moreno ensinou na súa última etapa profesional, o IES Luís Seoane, a EEI Fina Casalderrey, o CEIP de Lérez e a UNED).
Os propios nenos e nenas do CEP Marcos da Portela puxéronlle o ramo á celebración cunha homenaxe a María Victoria Moreno na que recitaron e dramatizaron distintos anacos da súa obra, desde versos de Elexías de luz a un fragmento do pregón que leu na Feira do Libro de Pontevedra de 2003. (…)”

Galaxia promove dúas obras teatrais sobre novelas de María Victoria Moreno e outra sobre a súa vida

Desde a Real Academia Galega:
“Ubú Teatro, tras adaptar o pasado ano A galiña azul de Carlos Casares, volver levar aos escenarios da man de Galaxia unha obra da figura á que a Real Academia Galega lle dedica o 17 de maio. Desta volta será a historia do can Leonardo, Antón e os seus compañeiros de curso, os fontaneiros, galardoada en 1985 co 3º Premio Barco de Vapor. Limiar Teatro asume o reto de adaptar a novela máis recoñecida de María Victoria Moreno, Anagnórise, que narra a fuxida de Nicolau, un adolescente que escapa da casa, acompañado da muller que o recolle facendo autostop.
Limiar Teatro representará ademais unha segunda obra baseada na vida de María Victoria Moreno, unha traxectoria que tamén poderá percorrerse a través das páxinas da biografía que preparou para Galaxia a profesora Montse Pena Presas. O libro sairá do prelo a finais de xaneiro baixo o título A voz insurrecta: María Victoria Moreno, entre a literatura e a vida. Máis adiante, en colaboración co Consorcio de Santiago, a editorial publicará nunha edición especial É a lúa que baila, un estudo de María Victoria Moreno sobre os poemas de Federico García Lorca prologado polo académico Xesús Alonso Montero.
Galaxia está a reeditar desde 2017 títulos de María Victoria Moreno que son parte do seu catálogo. É o caso das novelas xa mencionadas, A festa no faiado (1983), ¿E haberá tirón de orellas? (1997) ou Guedellas de seda e liño (1999), así como Onde o aire non era brisa, novela escrita nos anos 60 en castelán e traducida ao galego en 2009.”

Culturgal, Pontevedra: actividades literarias destacadas do sábado 2

Do 1 ao 3 de decembro, no Pazo da Cultura de Pontevedra, e con horarios de 11:00 a 21:00 horas o venres 1 e sábado 2, e de 11:00 a 20:00 horas o domingo 3, terá lugar o Culturgal 2017. O prezo das entradas é o seguinte: “a entrada xeral por día ten un prezo de 2 euros, entregarémosche unha pulseira e entrarás e sairás do recinto cando queiras durante ese día. Se queres acceder máis de 1 día, tes unha pulseira de 3 euros coa que poderás entrar e saír durante os 3 días. Nenas e nenos até 12 anos (incluídos) pagan 1 euro por día e 2 euros pola pulseira bono. Menores de 3 anos non pagan entrada.”

As actividades literarias destacadas do programa para o sábado 2 son:
11:30 h. Espazo Libro. Presentación do XXXVII Caderno Ramón
Piñeiro. Carlos Casares: Homenaxe
. De Amicitia. Secretaría Xeral de Política Lingüística, Centro Ramón Piñeiro para a Investigación en Humanidades. Interveñen: Valentín García Gómez, Christian Casares Berg, e Xosé Luís Cochón Touriño e Luís Alonso Girgado, coordinadores do volume.
11:30 h. Espazo Carpa. Portugal na Culturgal. O Conto das três nozes que eram romãs, que eram maçãs, que eram…. Camões Vigo. Co grupo de teatro amador en portugués Eu.Experimento.
12:00 h. Espazo Arte Contemporánea. Derrubando muros con pintura. Concello de Carballo. Presentación do libro con Xosé
Regueira, concelleiro e Maite Parga, técnica.
12:00 h. Sinaturas de Eduardo Santiago e Fernando M. Cimadevila. Stand de Urco.
12:30 h. Espazo Libro. Presentación das novas obras ilustradas dos libros de María Victoria Moreno. A brétema e O amor e as palabras. Urco Editora. Con María Montes, ilustradora, David Cortizo e Andrea Jamardo, da editora, e Xavier Senín, asesor editorial.
13:00 h. Espazo Libro. Presentación de Uxía-O. Uxía canta a Uxío, un proxecto da Fundación Uxío Novoneyra apoiado pola Secretaría Xeral de Política Lingüística e mais pola Deputación de Lugo. Interveñen: Valentín García Gómez, Uxío Novo, secretario da Fundación Uxío Novoneyra, Pilar García Porto, deputada de Cultura de Lugo, Uxía, cantora, e Niko Alvarellos, editor.
13:00 h. Sinaturas de Eli Ríos, Eva Agra e Carlos Quiroga. No stand de Urco.
13:45 h. Espazo Libro. Portugal na Culturgal. Lectura co escritor João Tordo.
16:00 h. Sinatura de Mercedes Queixas e Paula Pereira do novo libro Xandra, a landra que quería voar. No stand de Urco.
16:30 h. Espazo Libro. Portugal na Culturgal. Conversas Nortear. Secretaría Xeral de Cultura e Direção Regional de Cultura do Norte e AECT. Con
Portugal como protagonista na décima edición de Culturgal, as Conversas Nortear propoñen un diálogo entre as literaturas galega e lusa con dous recoñecidos escritores das dúas beiras do Miño, Miguel Sande e Virgínia do Carmo.
16:30 h. Espazo Carpa. María Fumaça. Presentación do Quinto Aniversario. Galaxia. Sonárbore.
17:00 h. Espazo Foro. Rosalía Total, produto & cultura. Con Galiestampa e byKoala. Participan: Francisco Barberá, director-xerente de byKoala, Irene Silva, creadora desta liña de souvenirs, e Anxo Angueira, presidente da Fundación Rosalía de Castro.
17:00 h. Espazo Infantil Deleite. Contacontos ilustrado Serie GLIZ. Con Anxo Fariña. Xerais.
17:00 h. Sinatura de Cris Pavón: Limiar de conciencia. No stand de Urco.
17:30 h. Espazo Foro. Invisibles. De homes e mulleres. De maltratadores e torturadas. Concello de Pontevedra. Con Montse Fajardo, autora, e Carmen Fouces, concelleira de Cultura.
17:30 h. Espazo Libro. Um elefante no armário. Presentación con Teresa Moure, autora, e Armando Requeixo, crítico. Através Editora.
18:00 h. Espazo Foro. «Pergamiño Vindel. Un tesouro en sete cantigas». Secretaría Xeral de Cultura. Os profesores Pilar Lorenzo e Carlos Villanueva explican a singularidade do Pergamiño Vindel nas súas dimensións literaria e musical.
18:00 h. Espazo Libro. Luzes. Presentación número da revista con Manuel Rivas e Xosé Manuel Pereiro.
18:00 h. Conversa entre Ramón Caride e Jorge Emilio Bóveda. No stand de Urco Editora.
18:30 Espazo Libro. Conversa con Ledicia Costas ao redor de A señorita Bubble. Xerais. Coa xornalista Teresa Cuíñas. Ao remate, sinatura da obra no stand de Xerais.
19:00 h. Espazo Libro. Poesía galega ao abeiro de Tambo. Kalandraka Editora. Cos poetas Cesáreo Sánchez Iglesias, Xavier Seoane, Lucía Novas, Isaac Xubín e por parte da editora, Paz Castro.
19:00 h. Aulas. Portugal na Culturgal. Encontro entre representante de Correntes d’Escritas em conversa com Asociación Escritores e Escritoras en Lingua Galega. Direção Regional de Cultura do Norte.
19:00 h. Sinatura de obras de Elena Gallego Abad no stand de Xerais.
19:00 h. Sinatura de Manuel Miragaia: Galeguia. Chiado Editora. No stand da Libraría Pedreira.
19:30 h. Espazo Libro. Conversa entre María Solar, autora de Os nenos da varíola, e Luísa Martínez e Marta López, do CSIC Galicia. Galaxia.
19:45 h. Espazo Infantil Deleite. Gombó. Edicións Fervenza. Dramatización do conto Gombó e o medo á escuridade. Con Ánxela Gracián, autora, Christian Villamide, ilustrador, e Armando Requeixo, escritor e crítico.
20:00 h. Espazo Foro. Presentación da Semana do Libro de Compostela (Selic). Concellería de Acción Cultural do Concello de Santiago de Compostela.
20:00 h. Espazo Libro. Conversa con Santiago Lopo, autor de A arte de trobar (Premio Xerais de Novela) e Manuel Lourenzo González, autor de Ceiba de Luz (Premio Jules Verne de Literatura Xuvenil). Coa xornalista Teresa Cuíñas. Xerais.
20:00 h. Sinatura de Adrián Morgade e Pedro Feijo, no stand de Xerais.
20:30 h. Espazo Foro. Presentación dos tres primeiros títulos de Aira Editorial. Participan César Lorenzo Gil, Samuel Solleiro, Estíbaliz Espinosa, Jorge Campos e Xosé Miranda.
20:30 h. Espazo Libro. Conversa con Pedro Feijoo ao redor de Os fillos do lume. Xerais. Coa xornalista Teresa Cuíñas.