Mondoñedo: I Encontro Álvaro Cunqueiro. O camiño de quita e pon (1981-2021)

Xosé Manoel Núñez Seixas gaña o Premio Ramón Piñeiro de Ensaio 2020

Desde Galaxia:
“A obra De imperios e danzas: poéticas da pluralidade territorial no fascismo español (1930-1975), de Xosé M. Núñez Seixas, resultou gañadora do Premio Ramón Piñeiro de Ensaio 2020, que organizan conxuntamente a Secretaría Xeral de Política Lingüística da Xunta de Galicia e Editorial Galaxia co patrocinio de Caixa Rural Galega. A xuntanza do xurado realizouse o día 21 de decembro de 2020, ás 10 horas, por videoconferencia.
O ensaio premiado nesta edición do Premio Ramón Piñeiro, que está dotado con 3.000 euros, ha ser publicado por Editorial Galaxia durante o próximo ano. O xurado destacou a capacidade analítica que a obra premiada, baseada nunha ampla e rigorosa documentación, consegue despregar sobre o fenómeno da utilización do folclore e os seus símbolos polo fascismo.
Á luz desa documentación, o enfoque contrastivo entre as diferentes nacionalidades históricas realízase cun estilo diáfano e crítico. Ademais, a obra premiada vencella o presente con feitos históricos que informan o actual debate sobre a organización do Estado, salientando dese xeito a actualidade do tema.
O xurado, que concedeu o premio por maioría, estivo formado por Don Luís Alonso Girgado, Don Xesús Fraga, Dona Rexina Vega, Dona Montserrat Pena Presas e Don Carlos Lema, como secretario con voz e voto, salientou a calidade dos orixinais presentados, así como a variedade de temas tratados neles.”

Xaquín Núñez Sabarís gaña o Premio Ramón Piñeiro de Ensaio 2019

Desde Galaxia:
“A obra Cartografías da narrativa galega contemporánea, de Xaquín Núñez Sabarís resultou gañadora do Premio Ramón Piñeiro de Ensaio 2019, que organizan conxuntamente a Secretaría Xeral de Política Lingüística da Xunta de Galicia e Editorial Galaxia co patrocinio de Caixa Rural Galega. A xuntanza do xurado realizouse o 27 de decembro de 2019, ás 12:30 horas, no Centro Ramón Piñeiro para a Investigación en Humanidades, en Santiago de Compostela.
O ensaio premiado nesta edición do Premio Ramón Piñeiro, está dotado con 3.000 euros e ha ser publicado por Editorial Galaxia durante o próximo ano.
O xurado valorou moi especialmente o achegamento ao discurso literario galego desde unha perspectiva aberta ao transmedia e a cultura de grande difusión. A obra revela dunha maneira anovadora e lúcida cambios repertoriais na produción galega a través do estudo do thriller xacobeo, a novela viguesa e o auxe da narcofición.
O xurado, que concedeu o premio por maioría, estivo formado por Dona África López Souto, Don Luís Alonso Girgado, Dona María López Sández, Dona Anna R. Figueiredo e Don Carlos Lema, como secretario con voz e voto, salientou a calidade dos orixinais presentados, así como a variedade de temas tratados neles.
Xaquín Núñez Sabarís é doutor en Filoloxía Hispánica e Profesor Associado (Titular) do Departamento de Estudos Românicos da Universidade do Minho. Desenvolve a súa investigación no Centro de Estudos Humanísticos da Universidade do Minho, no grupo de investigación “Identidade(s) e Intermedialidade(s). Ademais, integra o grupo de investigación da Universidade de Santiago de Compostela, dedicado ao estudo da obra de Valle-Inclán.”

Fernando Redondo Neira gaña o Premio Ramón Piñeiro de Ensaio 2018

Desde Galaxia:
“A obra Os amorodos de Bergman, de Fernando Redondo Neira resultou gañadora do Premio Ramón Piñeiro de Ensaio 2018, que organizan conxuntamente a Secretaría Xeral de Política Lingüística da Xunta de Galicia e Editorial Galaxia co patrocinio de Naturgy. A xuntanza do xurado realizouse o día 21 de decembro de 2018, ás 11 horas, no Centro Ramón Piñeiro para a Investigación en Humanidades, en Santiago de Compostela.
O ensaio premiado nesta edición do Premio Ramón Piñeiro, que está dotado con 3.000 euros e ha ser publicado por Editorial Galaxia durante o próximo ano, amosa unha ollada do universo do cinema feita a partir dunha experiencia galega, a Asociación dos Amigos do Campo, que nas primeiras décadas do s. XX, recolleron no celuloide, paisaxes e momentos de socialización coa descuberta da natureza como contexto.
O traballo sitúase no momento en que Galicia se abría ao Modernismo. Daquela, ten valor histórico, antropolóxico, semiótico, artístico e memorialístico desde unha posición filosófica e tecnolóxica que sitúa a Galicia nos albores da Historia universal da cinematografía.
O xurado, que concedeu o premio por maioría, estivo formado por Carme Adán, Luís Alonso Girgado, Patricia Arias Chachero, María Xosé Porteiro e Carlos Lema, como secretario con voz e voto, salientou a calidade dos orixinais presentados, así como a variedade de temas tratados neles.
Fernando Redondo Neira, nado en Camporrapado (Boqueixón), é un xornalista e investigador galego. Licenciado en Ciencias da Comunicación pola Euskal Herriko Unibertsitatea e doutor pola Universidade de Santiago de Compostela é tamén membro da Asociación Española de Historiadores do Cinema así como da Asociación Galega de Investigadores da Comunicación. En 2018 foi galardoado co Premio Manuel Reimóndez Portela.”

María Victoria Moreno, “Unha activista cultural multifacética”

Desde a Real Academia Galega:
“”Como familia só temos un desexo, unha esperanza: que as futuras xeracións de galegos e galegas sigan coñecendo a María Victoria Moreno a través dos seus libros”. Con estas palabras pechou Pedro Ferriol, viúvo da escritora, o simposio dedicado á protagonista do Día das Letras Galegas 2018. A segunda xornada centrouse no activismo cultural que desenvolveu desde distintas frontes e rematou cunha proxección audiovisual que repasa a celebración do pasado 17 de maio nas aulas, o hábitat que a autora, docente vocacional, prefería. Nun centro de ensino foi tamén onde María Victoria Moreno (Cáceres, 1939 – Pontevedra, 2005), sen raíz galega ningunha, sentiu a necesidade de aprender o galego.
Sucedeu pouco despois de se establecer en Galicia, no daquela Instituto Masculino de Lugo, onde coñeceu a Xesús Alonso Montero, unha persoa fundamental xunto ao seu alumnado, segundo ela mesmo confesou, no seu espertar á lingua e á cultura galegas. Pero na escolla dese camiño tivo tamén moito que ver a súa ética persoal. Unha ética comprometida cos falantes, salienta o académico, que expresou non só como docente e narradora, senón tamén como editora, tradutora, conferenciante e mesmo autora de libros de texto, perfís todos eles nos que profundaron os relatores.
A última xornada do simposio arrincou coas conferencias de Xavier Senín e da académica Fina Casalderrey e continuou coa mesa redonda que contou co editor Manuel Bragado e as investigadoras Montse Pena Presas e Isabel Mociño, moderada moderada pola académica Marilar Aleixandre. Tras a conferencia de clausura de Xesús Alonso Montero, o serán rematou coa proxección dos vídeos escolares e as palabras do presidente da RAG, Víctor F. Freixanes, o secretario xeral de Política Lingüística, institución que apoiou este encontro, e o viúvo de María Victoria Moreno, Pedro Ferriol.
Xesús Alonso Montero rememorou o compromiso coa lingua que espertou en María Victoria Moreno en Lugo, onde mesmo antes de romper a falar en galego xa lles explicou aos seus alumnos que o idioma que falaban todos, ou case todos, “sen ser oficial, era un idioma digno”. “Aquela profesora nova, culta e entregada, aquela profesora de fóra, acababa así de certificar a dignidade moral dunha lingua e dos seus falantes”, sentencia. Máis tarde, pero aínda no franquismo, xa dominando o idioma da súa terra de acollida, María Victoria Moreno impartiu altruistamente cursos de lingua galega, unha faceta considerada subversiva e pola que lle foi retirado o pasaporte, recorda.
Neses primeiros anos 70 fixa Xavier Senín o momento en que María Victoria Moreno se converte nunha activista social, “unha traballadora activa a prol do país que xa é o seu”, como demostra igualmente o proxecto compartido da libraría Xuntanza, “un espazo de resistencia, e tamén de referencia para a literatura infantil e xuvenil”, que abriu as súas portas en Pontevedra en 1973; ou a introdución de contidos de lingua e literatura galega nas aulas que impartía ás alumnas do Instituto Feminino da mesma cidade. Máis adiante, este compromiso coa cultura galega manifestaríase tamén no seu labor de tradutora, editora ou mestra de mestres en lingua e cultura galegas, repasou o amigo da escritora, coautor da biografía María Victoria Moreno. Sementadora de futuro.
Xavier Senín entrou tamén na raíz do seu compromiso coa cultura galega na conferencia que abriu o programa de hoxe. “A xenerosidade persoal e o compromiso coa cultura galega son dous faros que marcan o camiño vital de María Victoria Moreno, dúas liñas de luz que se entrecruzan ao longo do seu devir e, en boa medida, a segunda é consecuencia da primeira”, reflexiona. Da xenerosidade da escritora no persoal dan conta tamén as axudas económicas directas do seu peto que deu a alumnado con escasos recursos, fabulando que o seu centro educativo dispuña de bolsas para casos especiais, pon como exemplo.
Na pegada que deixou María Victoria Moreno como docente afondou deseguido a académica Fina Casalderrey, que foi alumna da escritora naqueles cursos para mestres dos primeiros anos 80. “Cando falaba, prendía no alumnado unha luz que suscitaba devoción e estimulaba o olfacto da curiosidade facéndoos máis sabios, máis libres e máis responsables. O seu labor como ensinante comprometida en espertar, con palabras rexas coma a face da verdade, a paixón pola lectura, as emocións, o sentido crítico e a responsabilidade con respecto ao porvir da lingua e da cultura abondarían como méritos para lle dedicar as Letras Galegas 2018. E aquí estamos, con ela, manténdoa viva na memoria”, conclúe.
Manuel Bragado, editor desde Xerais dos últimos libros de María Victoria Moreno, introduciu outro perfil da escritora homenaxeada, o de ensaísta. Como tal, salienta o seu Diario da luz e a sombra (2004), a crónica como enferma do cancro de mama que acabaría coa súa vida. A obra, “a súa peza ensaística principal”, mestura “moitos fíos autobiográficos con reflexións filosóficas, literarias e mesmo relixiosas”. É, de feito, “unha guía esencial para o coñecemento da poética da vida de María Victoria Moreno”, na que sobresaen “o valor da amizade e da rede dos afectos”, apunta Manuel Bragado, que coñeceu a protagonista das Letras Galegas 2018 na Feira do Libro de Pontevedra de 2003. Aquel encontro foi inaugurado por ela mesma cun “pregón espectacular, toda unha arenga rimada, na que chufou ben chufado o alcalde de Pontevedra, e na que se definiu como escritora snob e insurrecta, anque moitos paus lle deran”, lembra.
Isabel Mociño, investigadora da Universidade de Vigo, indagou tamén no labor multifacético dunha autora cuxo traballo como escritora, docente, editora ou tradutora foi esencial para o despegar da literatura infantil e xuvenil galega. “A vizosidade que hoxe demostra a literatura galega, en especial a que tamén pode ler a infancia e a xuventude, non sería tal sen o papel de pioneiras como María Victoria Moreno. Nela recoñecemos as nosas raíces as que aprendemos a ler en galego”.
O compromiso docente de María Victoria Moreno tamén a levou a asumir a redacción de dous libros de texto, publicados en 1985 e 1987, “que se poden considerar os primeiros manuais de literatura galega para 3º de BUP e COU (o actual bacharelato)”, apunta Montse Pena Presas. A investigadora da Universidade de Santiago de Compostela presentou no simposio un traballo que analiza o contexto e o contido de ambos os dous manuais, Literatura século XX e Literatura 3º BUP, un proxecto compartido co seu antigo alumno Xesús Rábade e, no caso do libro de 3º de BUP, tamén con Luís Alonso Girgado. Estes manuais marcaron un fito “polas súas atrevidas interpretacións, pola presenza importante que neles teñen os textos literarios e polo altísimo nivel que demostran”, considera Montse Pena Presas. “Han quedar nos andeis como mostra do esforzo de toda unha xeración galeguista que foi construíndo, paseniñamente e case sobre a nada, os libros que habiamos de estudar as que viñemos despois”, conclúe.”

Compostela: presentación de Loanzas sentidas e outros poemas, de Xoán Xosé Fernández Abella

O 19 de setembro, ás 19:30 horas, no Salón de Actos da Facultade de Filosofía de Santiago de Compostela (Praza de Mazarelos), Xoán Xosé Fernández Abella presenta Loanzas sentidas e outros poemas, publicado por Follas Novas. No acto participan, xunto ao autor, Benita Silva Hermo, Xesús Alonso Montero, Sabela Arias Castro, Pilar Sampedro, Luís Alonso Girgado e Rafael Silva Costoyas. Miro Casabella e Manoele de Felisa, pola súa vez, participarán musicalmente cantando textos do autor.

Quiosco: Clave Orión números XVI-XVII

Desde Cultura Galega:
“É a revista que creou a poeta Luz Pozo Garza despois da súa “aventura” na revista Nordés. Clave Orión acolle nos seus números XVI-XVII, editados nun único volume, o noveno. Contou como interventores con Luís Alonso Girgado e Armando Requeixo. A revista realiza un percorrido pola poesía galega actual entre 2009 e 2017. Conta coas colaboracións de Manuel Álvarez Torneiro, Carmen Blanco, Gabriel Bussi, Alex Evangelista, Cristina Fiaño, Arantxa Fuentes, Jacques Prévert e outros. A revista está editada co apoio do Centro Ramón Piñeiro e da Xunta de Galicia.”

Xosé Constenla gaña o Premio Ramón Piñeiro de Ensaio 2017

Desde Galaxia:
“A obra O colapso territorial en Galiza. Unha lectura dende o espazo da construción social do país, de Xosé Constenla Vega, resultou hoxe gañadora do Premio Ramón Piñeiro de Ensaio 2017, que organizan conxuntamente a Secretaría Xeral de Política Lingüística da Xunta de Galicia e Editorial Galaxia coa colaboración de Gas Natural Fenosa.
O ensaio premiado nesta edición do Premio Ramón Piñeiro, que está dotado con 3.000 euros e ha ser publicado por Editorial Galaxia durante o próximo ano, amosa unha fonda elaboración teórica que logra demostrar a necesidade dunha lectura xeográfica da realidade que xera unha proposta politica con futuro. A vontade de transcendencia da obra demostra a posibilidade de reinterpretar Galicia desde unha perspectiva esperanzadora e, sobre todo, útil para a intervención no territorio.
O xurado, que concedeu o premio por maioría, estivo formado por Dolores Vilavedra Fernández, Luís Alonso Girgado, Manuel Núñez Singala, Inma López Silva e Carlos Lema, como secretario con voz e voto, salientou a calidade dos orixinais presentados, así como a variedade de temas tratados neles.
Licenciado e Doutor en Xeografía pola Universidade de Santiago de Compostela, Xosé Constenla Vega é técnico especialista en Sistemas de Información Xeográfica (2006). Foi profesor de Xeografía na Universidade da Coruña, na Universidade Carlos III de Madrid e investigador no Instituto Universitario de Estudos e Desenvolvemento de Galicia (IDEGA). Traballou durante 8 anos como xeógrafo na Área de Urbanismo e Ordenación do Territorio de IDOM. Na actualidade é profesor da Universidade de Vigo na área de Didáctica das Ciencias Sociais e tamén na Universidade de León na Área de Xeografía Humana. (…)”

Culturgal, Pontevedra: actividades literarias destacadas do sábado 2

Do 1 ao 3 de decembro, no Pazo da Cultura de Pontevedra, e con horarios de 11:00 a 21:00 horas o venres 1 e sábado 2, e de 11:00 a 20:00 horas o domingo 3, terá lugar o Culturgal 2017. O prezo das entradas é o seguinte: “a entrada xeral por día ten un prezo de 2 euros, entregarémosche unha pulseira e entrarás e sairás do recinto cando queiras durante ese día. Se queres acceder máis de 1 día, tes unha pulseira de 3 euros coa que poderás entrar e saír durante os 3 días. Nenas e nenos até 12 anos (incluídos) pagan 1 euro por día e 2 euros pola pulseira bono. Menores de 3 anos non pagan entrada.”

As actividades literarias destacadas do programa para o sábado 2 son:
11:30 h. Espazo Libro. Presentación do XXXVII Caderno Ramón
Piñeiro. Carlos Casares: Homenaxe
. De Amicitia. Secretaría Xeral de Política Lingüística, Centro Ramón Piñeiro para a Investigación en Humanidades. Interveñen: Valentín García Gómez, Christian Casares Berg, e Xosé Luís Cochón Touriño e Luís Alonso Girgado, coordinadores do volume.
11:30 h. Espazo Carpa. Portugal na Culturgal. O Conto das três nozes que eram romãs, que eram maçãs, que eram…. Camões Vigo. Co grupo de teatro amador en portugués Eu.Experimento.
12:00 h. Espazo Arte Contemporánea. Derrubando muros con pintura. Concello de Carballo. Presentación do libro con Xosé
Regueira, concelleiro e Maite Parga, técnica.
12:00 h. Sinaturas de Eduardo Santiago e Fernando M. Cimadevila. Stand de Urco.
12:30 h. Espazo Libro. Presentación das novas obras ilustradas dos libros de María Victoria Moreno. A brétema e O amor e as palabras. Urco Editora. Con María Montes, ilustradora, David Cortizo e Andrea Jamardo, da editora, e Xavier Senín, asesor editorial.
13:00 h. Espazo Libro. Presentación de Uxía-O. Uxía canta a Uxío, un proxecto da Fundación Uxío Novoneyra apoiado pola Secretaría Xeral de Política Lingüística e mais pola Deputación de Lugo. Interveñen: Valentín García Gómez, Uxío Novo, secretario da Fundación Uxío Novoneyra, Pilar García Porto, deputada de Cultura de Lugo, Uxía, cantora, e Niko Alvarellos, editor.
13:00 h. Sinaturas de Eli Ríos, Eva Agra e Carlos Quiroga. No stand de Urco.
13:45 h. Espazo Libro. Portugal na Culturgal. Lectura co escritor João Tordo.
16:00 h. Sinatura de Mercedes Queixas e Paula Pereira do novo libro Xandra, a landra que quería voar. No stand de Urco.
16:30 h. Espazo Libro. Portugal na Culturgal. Conversas Nortear. Secretaría Xeral de Cultura e Direção Regional de Cultura do Norte e AECT. Con
Portugal como protagonista na décima edición de Culturgal, as Conversas Nortear propoñen un diálogo entre as literaturas galega e lusa con dous recoñecidos escritores das dúas beiras do Miño, Miguel Sande e Virgínia do Carmo.
16:30 h. Espazo Carpa. María Fumaça. Presentación do Quinto Aniversario. Galaxia. Sonárbore.
17:00 h. Espazo Foro. Rosalía Total, produto & cultura. Con Galiestampa e byKoala. Participan: Francisco Barberá, director-xerente de byKoala, Irene Silva, creadora desta liña de souvenirs, e Anxo Angueira, presidente da Fundación Rosalía de Castro.
17:00 h. Espazo Infantil Deleite. Contacontos ilustrado Serie GLIZ. Con Anxo Fariña. Xerais.
17:00 h. Sinatura de Cris Pavón: Limiar de conciencia. No stand de Urco.
17:30 h. Espazo Foro. Invisibles. De homes e mulleres. De maltratadores e torturadas. Concello de Pontevedra. Con Montse Fajardo, autora, e Carmen Fouces, concelleira de Cultura.
17:30 h. Espazo Libro. Um elefante no armário. Presentación con Teresa Moure, autora, e Armando Requeixo, crítico. Através Editora.
18:00 h. Espazo Foro. «Pergamiño Vindel. Un tesouro en sete cantigas». Secretaría Xeral de Cultura. Os profesores Pilar Lorenzo e Carlos Villanueva explican a singularidade do Pergamiño Vindel nas súas dimensións literaria e musical.
18:00 h. Espazo Libro. Luzes. Presentación número da revista con Manuel Rivas e Xosé Manuel Pereiro.
18:00 h. Conversa entre Ramón Caride e Jorge Emilio Bóveda. No stand de Urco Editora.
18:30 Espazo Libro. Conversa con Ledicia Costas ao redor de A señorita Bubble. Xerais. Coa xornalista Teresa Cuíñas. Ao remate, sinatura da obra no stand de Xerais.
19:00 h. Espazo Libro. Poesía galega ao abeiro de Tambo. Kalandraka Editora. Cos poetas Cesáreo Sánchez Iglesias, Xavier Seoane, Lucía Novas, Isaac Xubín e por parte da editora, Paz Castro.
19:00 h. Aulas. Portugal na Culturgal. Encontro entre representante de Correntes d’Escritas em conversa com Asociación Escritores e Escritoras en Lingua Galega. Direção Regional de Cultura do Norte.
19:00 h. Sinatura de obras de Elena Gallego Abad no stand de Xerais.
19:00 h. Sinatura de Manuel Miragaia: Galeguia. Chiado Editora. No stand da Libraría Pedreira.
19:30 h. Espazo Libro. Conversa entre María Solar, autora de Os nenos da varíola, e Luísa Martínez e Marta López, do CSIC Galicia. Galaxia.
19:45 h. Espazo Infantil Deleite. Gombó. Edicións Fervenza. Dramatización do conto Gombó e o medo á escuridade. Con Ánxela Gracián, autora, Christian Villamide, ilustrador, e Armando Requeixo, escritor e crítico.
20:00 h. Espazo Foro. Presentación da Semana do Libro de Compostela (Selic). Concellería de Acción Cultural do Concello de Santiago de Compostela.
20:00 h. Espazo Libro. Conversa con Santiago Lopo, autor de A arte de trobar (Premio Xerais de Novela) e Manuel Lourenzo González, autor de Ceiba de Luz (Premio Jules Verne de Literatura Xuvenil). Coa xornalista Teresa Cuíñas. Xerais.
20:00 h. Sinatura de Adrián Morgade e Pedro Feijo, no stand de Xerais.
20:30 h. Espazo Foro. Presentación dos tres primeiros títulos de Aira Editorial. Participan César Lorenzo Gil, Samuel Solleiro, Estíbaliz Espinosa, Jorge Campos e Xosé Miranda.
20:30 h. Espazo Libro. Conversa con Pedro Feijoo ao redor de Os fillos do lume. Xerais. Coa xornalista Teresa Cuíñas.