Arquivos da etiqueta: Nós Diario
Xosé Manuel Beiras: “Eu son disciplinado, o que non son é obediente”
Entrevista de Marga do Val a Xosé Manuel Beiras en Nós Diario:
“(…) – Marga do Val (MV): A Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega vaino homenaxear coa Letra E de Escritor. Como vive esta palabra “Escritor”, o político, o economista e, sobre todo, quen se dedicou na vida a ser profesor?
– Xosé Manuel Beiras (XMB): É o que son. Fundamentalmente a miña profesión é esa, profesor. Teño o de político, porque nacín nun país anómalo, no 36, porque a miña mocidade foi a partir dos anos cincuenta e porque xa no 63 me comprometín coa fundación do PSG. Estiven na clandestinidade, mais seguín co meu camiño para ser o que quería, un profesor de sistemas económicos, que gañou a cátedra en marzo do ano 70, contra todo prognóstico. Cando en 1985 entro como deputado, xa formaba parte do BNG desde o proceso constituínte do ano 1982. Era Catedrático con dedicación exclusiva, tiña compatibilidade xurídica para seguir sendo catedrático en activo por ser elixido por sufraxio universal, pero non tiña compatibilidade económica, entón propúxenlle ao reitorado reducir a dedicación e os ingresos. Como mo negaron, decidín que non deixaba de exercer na cátedra e entrei no Parlamento sen cobrar salario e exercendo a miña docencia en condición de dedicación exclusiva, ao mesmo tempo que era daquela, o único deputado do BNG. Polo tanto, profesor é a miña profesión.
En canto á escrita, sempre dixen que eu non era escritor. Tíveno claro desde moi novo, na época universitaria nos anos cincuenta, eu entrei na universidade aos 16 anos, en que se vai formando aquel grupo, sobre todo de rapaces, que escribían; grupo que Borobó chamou Xeración de La Noche, que se presentaban aos premios das Festas Minervais e que os copaban todos: Mourullo, Ferrín, Franco Grande, Bernardino Graña e Xohana Torres, a única muller.
Entón daquela eu non era escritor, xa que entendía como escritor quen escribía literatura de ficción ou poesía. Despois si que escribín moito ensaio. É certo que se dicía de min que tiña moita vocación literaria, de estilo. Por iso o meu primeiro libro con repercusión, O atraso económico de Galiza, non é só un libro de economía, tamén foi valorado un compoñente literario. Paco Fernández Rei salientou nun artigo que o que fago na escrita deste texto é recuperar moito léxico dos oficios e dotalo do valor abstracto propio do ensaio, por exemplo dicir “trebellos de análise”, no canto de “instrumentos de análise”. Hai unha creatividade na recuperación do léxico, digamos referido a obxectos materiais, do léxico da fala do común, unha adaptación aplicada á ciencia, á escrita.
Nun traballo sobre o Beiras tradutor, a profesora Esperanza Mariño recuperou textos meus literarios, esquecidos, publicados entre os 11 e os 15 anos na revista Vamos da Preceptoría de don Xesús Pereira, entre 1948 e 1952. Está o único poema que escribín na miña vida. Bouza Brey dicíame que eu tiña dotes de poeta e quería convencerme para que escribise poesía. Non o fixen.
– MV: Entón é merecido este premio, tamén pola súa implicación na AELG. O primeiro en recibir a Letra E foi o seu amigo Antón Avilés de Taramancos.
– XMB: Avilés máis que un amigo, foi un irmán. Aos poucos anos de estar constituída a AELG hai unha crise interna entre dous sectores, por un desencontro; procúrase unha solución de consenso para establecer a paz interna, e nese momento a tríade que ocupa a Presidencia, a Vicepresidencia e a Secretaría da asociación somos Uxío Novoneyra, Avilés de Taramancos e mais eu. Avilés si que era un grande escritor, un dos grandes poetas do último terzo do século XX. No plano político fixemos campaña xuntos. Foi un gran Concelleiro de Cultura en Noia.
[Pode lerse a entrevista a Xosé Manuel Beiras íntegra no Sermos Galiza deste sábado, 14 de xuño, que acompaña o xornal]
Manuel Rei Romeu: “Toda a obra de Castelao é política, no bo sentido da palabra”
Entrevista de Manuel Xestoso a Manuel Rei Romeu en Nós Diario sobre o seu libro Castelao, desta terra e deste tempo:
“(…) – Nós Diario (ND): E esa evolución transforma un mozo que quere abrirse paso no mundo da arte a un home que escribe Sempre en Galiza, unha obra que acaba converténdose na obra fundamental do pensamento sobre o país.
– Manuel Rei Romeu (MR): Hai un camiño e hai unha coherencia. A súa arte é unha arte politicamente comprometida e, ademais, a el serviulle para albiscar as necesidades que tiña o pobo galego. E non vai tardar en convencerse de que Galiza é unha nación que foi desfavorecida por mor do seu sometemento ao Estado español. Nese sentido, resulta fundamental o tema da emigración -que era o gran problema da Galiza da altura- que el converte nun leit-motiv que atravesa toda a súa obra desde o álbum Nós até o Sempre en Galiza. E cando publica este último libro, en 1940, pronuncia ese discurso no que advirte que están enxalzando a súa faceta de artista pero que el, aínda que non fose un político profesional, sentiu a política como a vocación de toda a súa vida. Son unhas palabras claras que definen esa coherencia que ten a súa obra.
– ND: É moi interesante a carta que lle envía a Manuel Antonio despois de que este publicara o manifesto Máis alá!, no que fai gala dun coñecemento amplo do que sucede en Europa. Até que punto inflúe o coñecemento que tivo de primeira man da vida cultural europea no seu pensamento, que sempre mantén unha dimensión humanista e universalista?
– MR: Aí xa está esa idea de que Galiza é “célula de universalidade” que faría célebre a Xeración Nós, Pero el, que é moi autoexixente, cando fai o seu primeiro periplo europeo -Francia, os Países Baixos e Alemaña- el ten claro que hai que asumir o mellor de cada arte do mundo pero que, como lle di a Manuel Antonio, “temos que crear nós a nosa arte nova”, deixando claro que desde a nosa especificidade é como nos transformaremos en universais. E do que máis se aproveita el é do que vén da Europa do Leste e da Unión Soviética, tanto nas artes escénicas como nas artes plásticas. E posteriormente, iso trasládase ao político, convencéndose de que a federación que podemos tomar como modelo, con todas as súas limitacións, é aquela que potencia o papel das nacións e que recoñece o dereito de autodeterminación, como facía a URSS despois da Revolución de Outubro. (…)”
Esther Estévez, Miguel Anxo Seixas Seoane e a asesoría xurídica da Deputación de Lugo, recoñecidos cos Premios Lois Peña Novo
Desde Nós Diario (foto de Miguel Anxo Seixas Seoane, por Xurxo Lobato):
“O xurado da XXIX edición dos Premios Lois Peña Novo acordou esta quinta feira, 22 de maio galardoar o traballo a prol da lingua galega da asesoría xurídica da Deputación de Lugo, da xornalista Esther Estévez e do historiador Miguel Anxo Seixas. Os premios, outorgados pola Fundación Peña Novo en colaboración coa Asociación de Funcionarios para a Normalización Lingüística, recoñece cada ano persoas, entidades ou empresas que, co seu labor, contribúen á promoción do idioma propio no ámbito das administracións públicas.
Nesta ocasión, o xurado recoñece a “iniciativa insólita e valente” da asesoría xurídica da Deputación de Lugo, un servizo que se está a converter nun referente para outras administración públicas no que ten a ver co impulso dunha “galeguización integral na práctica xurídica dunha institución pública”. Segundo destaca a acta dos premios, a asesoría, composta por sete profesionais do dereito –homes e mulleres– “utiliza exclusivamente o galego en todos os procedementos xudiciais tramitados desde a Deputación”, así como na representación xurídica dos concellos da provincia.
O seu exemplo, salientan, “tradúcese nun cambio radical nos usos lingüísticos dos xulgados de Lugo chegando mesmo ao TSXG, onde se resolven os procedementos en última instancia”. O xurado destaca o carácter innovador desta aposta que racha coa tradición desgaleguizadora do ámbito xurídico abrindo camiños para outras administracións e acreditando a súa capacidade para artellar un exercicio xurídico rigoroso, moderno e plenamente normalizado.
O xurado decidiu premiar tamén a xornalista e comunicadora Esther Estévez, polo “seu firme compromiso coa promoción e normalización da lingua galega, destacando como presentadora do espazo “Dígocho eu” –CRTVG–, un proxecto innovador, de formato breve, que combina pedagoxía e creatividade para achegar a lingua galega ás novas xeracións dun xeito atractivo e actual e que se emite regularmente acadando unha enorme repercusión nas redes sociais –TikTok, YouTube, Instagram etc.– converténdose nun referente comunicativo”.
Ademais, o xurado valora especialmente a súa capacidade para conectar coa xuventude, trasladando contidos lingüísticos de forma lúdica e accesíbel, promovendo un sentimento de orgullo e pertenza arredor da lingua galega; sumando novos seguidores e visualizacións, aos milleiros que xa están a contribuír a facer do galego “unha lingua de prestixio, moderna e útil, rompendo estereotipos e animando ao seu uso cotián en amplos sectores sociais”.
Por último, os Premios Lois Peña Novo tamén distinguen en 2025 Miguel Anxo Seixas, doutor en Historia da Arte Moderna e Contemporánea e un dos máis destacados investigadores da intelectualidade galega. “O seu traballo académico e divulgativo salienta especialmente pola profunda dedicación á figura de Alfonso Daniel Rodríguez Castelao, símbolo esencial da identidade nacional galega”, destaca o xurado, quen se detén na tese de doutoramento asinada en 2017 polo autor, titulada Alfonso Daniel Manuel Rodríguez Castelao. Biografía dun construtor da nación, “considerada a biografía máis completa e rigorosa publicada até o momento sobre o insigne galeguista”.
Desde 1984 Seixas fai parte da Fundación Castelao, entidade que actualmente preside, “impulsando a súa revitalización e reforzando o seu papel como axente dinamizador da memoria colectiva e da cultura galegas”. Ademais, apunta o xurado o seu compromiso coa promoción da lingua e identidade do país, así como coa recuperación de figuras clave da nosa historia e pensamento, “o que o converte, sen lugar a dúbidas, nun dos nomes imprescindíbeis do noso panorama intelectual”.
O xurado dos Premios Lois Peña Novo estivo presidido por Gregorio Ferreiro Fente, asesor técnico docente da Secretaría Xeral da Lingua, e integrado por Eva María Martínez Adega, profesora de ensino medio de Lingua e Literatura galegas; Obdulio Iglesias Otero, oficial da Policía Local do Concello de Redondela; Beatriz Varela Molares, técnica de educación do Concello de Santiago de Compostela; Xurxo Martínez González, responsábel do Servizo de Normalización Lingüística do Concello de Redondela, e Carme Pérez Vaquero, secretaria do colectivo Galeguizar Galicia.”
Nacho Taibo: “Hai moitas historias de Ákira que calquera diría que son unha invención malia ser verdadeiras”
Marga Tojo gaña a edición 2024 dos Premios SELIC coa novela negra Sarela
Desde Nós Diario (foto: Concello de Santiago de Compostela):
“Marga Tojo é a gañadora da oitava edición dos Premios SELIC de creación literaria pola súa obra Sarela, novela negra ambientada en Compostela na que se presentan cuestións e inquedanzas da sociedade presente ao tempo que relata feitos da historia local recente.
O xurado considera que a obra Sarela é merecedora da edición deste ano “por tratarse dunha obra ben estruturada, áxil, interesante e que, ademais, achega unha perspectiva da nosa cidade moi actual”. Nesta novela, indicou o xurado, “preséntanse cuestións e inquedanzas da sociedade presente, como a perspectiva de xénero, a de clase, a diversidade afectivo-sexual ou os conflitos laborais, ao tempo que relata feitos da historia local recente”.
Así mesmo, o xurado sinalou o acerto de situar unha novela negra en Compostela, “feito que contribuirá, sen dúbida, a anovar as temáticas relacionadas coa cidade, alén dos tópicos históricos ou turísticos”.
A gañadora do Premio SELIC recibirá unha recompensa económica de 6.000 euros e a súa obra será publicada na colección SELIC que edita o Concello de Santiago.
O xurado que seleccionou a obras gañadora desta edición dos Premios SELIC estivo integrado por Arancha Rodríguez Fernández, Daniel Asorey Vidal, Llerena Perozo Porteiro, Manuel Portas Fernández e Óscar Senra Gómez, asistidos polo técnico municipal de programación e xestión cultural, Xesús Amado Reino, en calidade de secretario, con voz e sen voto. (…)”
Xosé de Cea: “As razóns son fundamentais na loita contra Altri, pero a subxectividade é o combustível do motor”
Henrique Monteagudo, novo presidente da Academia: “A política lingüística ten que ir alén de lexislar o galego no ensino”
Entrevista a Henrique Monteagudo en Nós Diario:
“(…) – Nós Diario (ND): A súa foi a única candidatura á presidencia da Academia. Quere iso dicir que había unanimidade ou que ninguén quere asumir un posto que é un “marrón”?
– Henrique Monteagudo (HM): É o tradicional. Só excepcionalmente se presenta máis dunha candidatura porque a Academia non pode funcionar en clave de “goberno-oposición”. É unha entidade na que participamos de forma voluntaria e na que traballamos ad amorem. De feito, temos prohibido cobrar polo traballo realizado nela. Sendo así, e cuns recursos moi precarios, sería unha tolería traballar nun contexto de confrontación.
– ND: Prometeu unha política de continuidade.
– HM: Sería absurdo que dixese outra cousa, porque levo na dirección da Academia desde 2013. É lóxico que fale de continuidade, mais tamén é certo que estamos collendo as rendas da entidade persoas dunha xeración distinta e, polo tanto, tamén hai lugar para unha evolución. (…)
– ND: Daquela a política lingüística debe ir máis lonxe da escola.
– HM: Claro, hai que pensar nunha política global, pensar como difundimos referentes de prestixio en galego para a rapazada. Cando eses referentes son sólidos, hai ferramentas para resistir mellor a presión do castelán. É só un elemento, pero quero dicir que a política lingüística debe ir alén de leis e orzamentos –que son imprescindíbeis– para preocuparnos por aspectos de liderado social desde a nosa lingua.
– ND: E, neste debate, que papel debe e pode xogar a Academia?
– HM: A Academia non ten competencias na implementación de políticas públicas, nin debe telas, porque para iso están os mecanismos democráticos, empezando polo Parlamento. Pero si ten un capital simbólico importante –é escoitada– e un caudal de coñecemento –por definición, unha academia é unha reunión de xente sapiente–. Co primeiro pode influír nas elites sociais e políticas; e co segundo, pode elaborar propostas e críticas ben fundamentadas. Penso que iso é o que está facendo, na medida das súas posibilidades, e eu, que traballo directamente no tema, tratarei de ser máis incisivo nestas cuestións.
Desde a institución temos datos directos da situación da lingua e, realmente, son moi impactantes. Mais tamén temos coñecemento do que se fai noutros lugares para mellorar a situación de linguas minorizadas, e aí é onde eu penso que poderiamos actuar de forma máis efectiva. (…)”
Discurso de Shahd Wadi ao recoller o Premio Escritora Galega Universal na Gala dos Premios Follas Novas do Libro Galego
Desde Nós Diario:
“Intervención da poeta palestina Shahd Wadi no acto de recollida do Premio Honorífico ‘Escritora Galega Universal’, concedido pola AELG, no marco da Gala dos Premios Follas Novas do Libro Galego 2025 o pasado 26 de abril.
Rosalía de Castro declara no seu poema:
“Din que non falan as plantas,
nin as fontes, nin os paxaros,
nin a onda cos seus rumores,
nin co seu brillo os astros,
dino, pero non é certo,
pois sempre cando eu paso,
de min murmuran e exclaman:
—Aí vai a tola soñando
coa eterna primavera da vida e dos campos”.
Também sou, sobretudo, uma tola soñando. Soñando com uma Primavera palestiniana que grita toda a liberdade às plantas às fontes e aos astros. E como Rosalía, sei que os pássaros falam. Sei que até há um Povo Pássaro que vive no meu poema.
“Povo Pássaro
E lá, atrás do muro, há um povo.
Vive nas árvores,
bebe água da chuva,
respira todo o vento.
Um povo só, ensina o mundo a bater asas.
Ainda não sabe voar,
mas já canta,
exatamente como os pássaros”.
Sou filha deste povo palestiniano que canta exatamente como os pássaros. Este povo palestiniano que ensina o universo a pintar, a escrever, a cantar e a bater asas, repetindo as palavras do seu poeta Mahmoud Darwish (Escritor Galego Universal de 2006): também nós amamos a vida quando podemos. O amor à vida talvez seja a arma mais poderosa que o povo palestiniano tem, e o que mais perturba o seu colonizador. Um amor à vida que também é um poema. Pode, porém, ocorrer-nos a pergunta: há lugar para a poesia durante o genocídio? É precisamente neste momento de selvajaria colonial sem precedentes, em que olhamos o poema como se fosse uma impossibilidade, esse povo, de versos incuráveis, atira um poema aos ouvidos deliberadamente surdos perguntando: ò mundo estás aí? Enquanto o mundo está oco, o povo palestiniano está poema. Todos os dias.
Apercebemos que ao lado da bomba, um mar, sobre os escombros, uma dança, no exilio, um regresso, entre uma morte e uma morte, uma memória cai sem aviso nos nossos entes: ser Palestina também é ser poema. A literatura e poesia palestiniana nascem feitas esperança num espaço que reclama a vida a partir da sua impossibilidade, acontece apesar da sua impossibilidade.
Queria agradecer à Associação de Escritoras e Escritores em Língua Galega e a todas as pessoas e entidades responsáveis pelo Prémio Folhas Novas por esta distinção como Escritora Galega Universal 2025, que, na verdade, sinto como uma homenagem ao povo palestiniano, especialmente aos escritores e escritoras que morreram escrevendo, a última, Fatima Hassouna, ainda este mês. Sou Escritora Galega Universal da Palestina ocupada, mas estou aqui perante vocês para prometer que serei sempre um poema para uma Palestina livre. Palestina livre, Palestina vida, Palestina poema.”
Xosé Carlos López Bernárdez ingresa na Academia de Belas Artes como figura imprescindíbel na investigación do movemento renovador da arte galega
Desde Nós Diario:
“O historiador da arte e colaborador do Sermos Galiza Carlos López Bernárdez (Vigo, 1958) ingresou o sábado 26 de abril na Real Academia Galega de Belas Artes (Ragba), nun acto celebrado no Marco –Museo de Arte Contemporánea de Vigo–, como académico de número da Sección de Expertos nas Artes da institución após a lectura do seu discurso “Un contexto para a arte galega de entreguerras”.
O presidente da Ragba, Manuel Quintana Martelo, deu a benvida a Carlos López Bernárdez como novo académico dunha institución que nos últimos dez anos renovou máis de 50 % dos membros do seu plenario, candidaturas comprometidas “cunha visión contemporánea na que o patrimonio cultural se analiza e defende segundo as claves do actual momento histórico”.
Destacou a claridade coa que López Bernárdez pon en relación arte e literatura, unha cuestión que con frecuencia está pendente nos estudos teóricos. Tamén sinalou que a curiosidade cultural do novo académico está patente nas súas crónicas semanais sobre diferentes exposicións, con análises dos artistas. Ademais, o presidente da Ragba aproveitou para sinalar que a Galiza posúe “boas e grandes coleccións de arte públicas e privadas”, e reclamou a creación dun gran Museo de Arte Galega que poida albergar no futuro estas coleccións.
Xosé Carlos López Bernárdez comezou a súa disertación agradecendo a súa incorporación á Ragba e manifestado a súa lembranza admirativa a súa antecesora na Sección de Expertos nas Artes, a historiadora da arte Ana Goy Diz, “analista rigorosa do pasado artístico, experta na nosa arquitectura renacentista e barroca e no noso patrimonio cultural”.
Emocionado nunha xornada tan especial para el, López Bernárdez lembrou os seus, seus pais xa finados, e toda a súa familia e amigos “parceiros nos camiños da vida e da arte”. Tamén destacou a súa ledicia por ter feito este acto na súa cidade e, concretamente no Marco, xa que se criara no barrio do Areal a escasos metros do museo.
Rememorando os inicios, López Bernárdez volveu a vista atrás, a finais dos anos 70, á época universitaria en Compostela onde cursou a licenciatura de Xeografía e Historia e foi elaborando unha “consciente asunción da lingua e cultura galegas” como algo central da súa propia existencia.
Xa daquela, o historiador fixo as súas primeiras reflexións sobre como entender o papel da arte no contexto nacional. Acabados os estudos, o seu traballo inicial de análise cultural dirixiuse á literatura galega, sendo profesor de lingua e literatura durante 32 anos no Ensino Medio; desde aí, e nos últimos 25 anos, comezou unha aproximación á análise da historia da arte galega, interesado polo problema do poder e do lugar co obxecto de colaborar na creación dunha escrita propia da modernidade e da arte galegas.
“As miñas achegas tentaron incidir na necesaria descentralización e ruptura dos esquemas centralistas para elaborar unha reescritura situada da nosa historia, afastándonos das lóxicas asumidas e asumindo a consciencia do lugar desde o que falamos. Este cuestionamento da cartografía dominante, levoume a participar desde a Galizaa nunha alternativa ligada á idea de lugar e de espazo”, explicou.
O historiador recalcou que é fundamental analizar o pasado desde o presente e o presente desde o pasado para realizar unha historia da arte entendida como intervención crítica, tal como demostran as novas prácticas dos estudos culturais da visualidade, co fin de construír unha relación dialéctica entre a tradición en que está inserido o valor orixinario da obra e o seu presente.
“A relación da plástica co campo literario e coa historia literaria e lingüística é dunha importancia primordial para entender contextos como o galego, fortemente marcado por un conflitivo proceso de construción nacional”, asegurou. Así, López Bernárdez fixo referencia ao proceso do Rexurdimento, un movemento de finais do século XIX que propugnaba a recuperación dos valores culturais e da identidade política galega, para a continuación centrar o seu discurso na produción do movemento renovador da arte galega dos anos 20, no período republicano, na Guerra Civil e no exilio, tendo como cadro xenérico a Europa de entreguerras. (…)”
