Desde Nós Diario:
“Xa está nas librarías Vidas e historias LGBT da Idade Media (Edicións Xerais), o último ensaio publicado por Carlos Callón, profesor no instituto San Clemente e na Universidade de Santiago de Compostela. Antes da súa publicación, apareceu xa como “un libro que incomoda”, pois recibiu unha “forte campaña de acoso” nas redes sociais, só con anunciar o título e adiantar un capítulo (sobre historias santas trans copiadas en galego-portugués) no semanario Sermos Galiza.
O autor valorou esta segunda feira en conferencia de imprensa que “recibir todos estes insultos antes de que o libro saíse e se puidese ler é a mellor proba da súa necesidade”, mais “a intimidación e a censura non van vencer”. Asegurou que “recuperar as voces esquecidas da historia incomoda a quen prefire o silencio e a distorsión”.
Para Callón, “compróbase moi ben aquí que, cando falamos do pasado, falamos do presente” e “este libro é tamén un espello que amosa que aínda temos que avanzar contra a intolerancia e a censura”. Como resposta aos ataques, a primeira presentación deste libro vai ser esta quinta feira ás 20 horas na libraría Couceiro de de Compostela. “Será un acto en que intervirá tamén Daniela Ferrández, profesora de Historia na USC, e que está pensado non só para lanzar o volume, senón tamén como un evento de defensa da liberdade de investigación e de expresión”.
A pesar dos ataques, Carlos Callón pediu “que o odio non eclipse a convivencia” e agradeceu os “centos de persoas e entidades” que se posicionaron publicamente en apoio. Entre elas, citou a Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega (AELG), o movemento LGBT galego, Avante LGBT, a Rede Galega de Estudos Queer, Amnistía Internacional de Vigo, o Bloque Nacionalista Galego, dirixentes do PSdeG e a revista Andaina–Asociación Galega da Muller.
Carlos Callón comezou a investigar sobre o tema cando aínda era un estudante e, de feito, publicou o primeiro artigo académico sobre a cuestión a finais do século pasado, en 1999. Desde aquela, “a miña sorpresa ao encontrar documentos sobre os que nunca escoitara falar levaron a que quixese saber máis, e funme atopando con libros e arquivos que quebraban os esquemas sobre a Idade Media puritana e só guiada pola relixión, que tanto nos furabolaron na cabeza”. (…)”
Arquivos da etiqueta: Nós Diario
María Pilar García Negro, A Banda da Loba e Manuel Gago, entre os galardoados na cuarta edición dos Premios Alfredo Iglesias
Desde Nós Diario:
“O Hotel Congreso de Teo (comarca de Compostela) acollerá o vindeiro día 16 de xaneiro a entrega da cuarta edición dos Premios Alfredo Iglesias, que recoñecen o labor cultural e o compromiso social. Estes galardóns, que impulsa o teense Álex Regueiro en lembranza do creador ourensán Alfredo Iglesias, buscan afondar “nas traxectorias persoais e na relación que teñen co país as súas gañadoras e gañadores, salientando o valor da cultura e a súa promoción”, así como “o compromiso social”.
Seguindo estas premisas, nesta edición figuran gañadoras como María Pilar García Negro, na Escrita; A Banda da Loba, en Música; Manuel Gago, en Acción Patrimonial; ou Avelino González, como Comunicador.
Na sección de Moda, a gañadora foi Dolores Couceiro; Adegas Vía Romana foi a seleccionada na modalidade de Gastronomía; mentres que os Premios Mil Primaveras foron seleccionados como iniciativa en Promoción da Lingua.
Olalla Diéguez Boo gañou nesta cuarta edición o Premio Alfredo Iglesias de Ilustración; a Asociación Cultural A Mámoa, o de Acción Cultural; José Pereira Uzal, o de Ciencia; Ana Romero Masiá, o de Artes; Solidariedade Galega co Pobo Saharauí, o de Acción Solidaria; Aspamite, o de Acción Social; Oli Xiráldez, o de Artesanía; Quintana Martelo, o de Traxectoria; e Moncho Díaz, integrante de Fuxan os Ventos, o Premio á Memoria.
A Artista Revelación desta edición dos Alfredo Iglesias é Hydn, e os Personaxes do Ano son nesta ocasión Víctor Manuel Oujo e Ángel Currás. (…)”
Falece o tradutor e histórico nacionalista Henrique Harguindey
Desde Nós Diario (foto do autor, desde Laiovento):
“Henrique Harguindey Banet (Lugo, 1946) é unha referencia constante da cultura galega desde os primeiros anos 60. Nado nunha familia de longa tradición nacionalista, o seu contacto coa Galiza produciuse coa lectura dos libros que atesouraba a biblioteca do seu avó, o notario Manuel Banet, compañeiro de Manuel Murguía na Liga Galega e na creación da Real Academia Galega en 1906, fundador das Irmandades da Fala e militante do Partido Galeguista. (…)
Catedrático de francés e ensinante desta materia en diversos centros de ensino da Galiza, legou unha ampla obra de traducións desde esa lingua ao galego. Neste sentido, foi autor en 1969 da versión galega da Internacional, que fan propia na actualidades as diversas organizacións do movemento nacionalista galego.
O seu labor como tradutor concretouse en máis de 40 volumes vertidos desde o francés ao galego. Nesta liña, tocou tocos os xéneros desde o teatro e a poesía até a narrativa ou ensaio, estando prevista para o mes de xaneiro a publicación da súa última tradución, a Crónica da Galiza no século XIV de Jean Froissart (…).
Unha das súas preocupacións, canda a lingüística, foi fornecer de materiais en galego o ensino e recuperar a literatura de tradición oral. Nesta esfera, deixou perto dunha ducia de volumes, a maior parte deles asinados coa súa compañeira da vida, Maruxa Barrio. Antoloxía do conto popular galego e Contos galegos son dúas mostras deste traballo (…)”
Manuel Miragaia, escritor e profesor: “As institucións do Principado deturpan o galego de Asturias”
Entrevista de Patricia Villarino a Manuel Miragaia en Nós Diario:
“(…) – Nós Diario (ND): Vén de presentar o libro A terra do Eo-Navia. A galeguidade en Asturias (Medulia Editorial, 2024). Faltaba unha análise fonda desta cuestión?
– Manuel Miragaia (MM): A temática dá a sensación de que estivo oculta porque non existe ningún libro publicado no que se fale en profundidade sobre a comarca do Eo-Navia, defenda a variante do galego que se fala alí e a cultura propia e singular que hai na zona. Desde as institucións do Principado tentan dalgún modo uniformizar e acabar con esta cultura. Non se trata de entrar no tema político ou administrativo, só recoñecer unha realidade e ser solidarios con ela.
– ND: Falamos do occidente de Asturias, cal é a realidade?
– MM: No occidente de Asturias fálase galego, así está recoñecido por moitos filólogos e filólogas que estudaron a cuestión. Xente como Dámaso Alonso ou Menéndez Pidal, moitos lingüistas de todo o Estado español estudaron este fenómeno e todos determinaron que é unha variante do galego. As autoridades do Principado queren chamarlle eonaviego para non identificalo co galego, para afastalo do galego e da cultura galega. Ese é ultimamente o obxectivo do Goberno de Asturias. Intervén a política asturianista e un tanto españolista para afastalos da Galiza a nivel cultural e lingüístico.
– ND: E que pensa a xente do Eo-Navia desta cuestión?
– MM: No Eo-Navia hai xente que loita pola súa fala. Saben que desde o centro de Asturias tentan deturpar o galego e asocialo ao asturiano ou bable. Agora que hai proxectos para oficializar o asturiano, o que queren é que tamén se faga o mesmo nesta zona co galego de Asturias, que sexa oficial. Na zona occidental nunca se falou asturiano. A súa lingua é galego, o xeito de falar, a pronuncia é galega, esta zona pertenceu ao convento lucense, na antiga Gallaecia romana, o resto de Asturias era do convento asturiacense. Hai séculos dunha cultura que ten reflexo tamén en cuestións como a gastronomía. O caldo cómese no Eo-Navia, a partir do Navia cara ao centro de Asturias desaparece o caldo como prato. Os cabazos tipo de Mondoñedo e Ribadeo danse no Eo-Navia, no resto de Asturias non hai. (…)”
O porriñés Diego Giráldez gaña o XLIII Premio de Novela Blanco Amor por As obras póstumas
Desde Nós Diario (foto do autor desde a Wikipedia galega):
“O escritor porriñés Diego Giráldez García é o gañador do XLIII Premio de Novela Eduardo Blanco Amor polo seu traballo As obras póstumas. Así o acordou o xurado do certame, reunido no Centro Cultural Marcos Valcárcel, que escolleu a obra gañadora por maioría de entre un total de 49 orixinais presentados a esta edición, máis do dobre das obras recibidas na pasada edición (21). Organizado pola Fundación Eduardo Blanco Amor coa colaboración da Deputación de Ourense, o premio está dotado con 15.000 euros e unha peza artística do escultor Acisclo Manzano.
Na súa resolución, difundida este domingo, o xurado destaca o estilo “directo, rico e cargado de simbolismo” que caracteriza a obra premiada, na que se aborda a historia dunha escritora que ante a diagnose de demencia reflexiona sobre a vida e sobre o seu traballo. A prosa elaborada de Giráldez, engade o xurado, crea unha “atmosfera estremecedora sobre o tempo e a memoria” e amosa a realidade crúa sobre o tratamento da enfermidade psiquiátrica do pasado “sen caer en estereotipos”.
Unha vez concluída a reunión do xurado, o presidente da Deputación de Ourense, Luís Menor, comunicou por vía telefónica ao escritor a concesión deste galardón pola obra que presentou ao certame baixo o lema ‘Contra o peito’.
O xurado, que destacou a calidade literaria dos traballos presentados e o crecemento da participación neste premio, estivo presidido por Luís González Tosar, en representación da Fundación Blanco Amor, e integrado polo crítico literario Xosé Manuel Eyré, o xornalista e escritor Fran Fernández Dávila e a tradutora Inés Mosquera, actuando como secretaria Inmaculada Otero Varela, filóloga e ensaísta galega.
O Premio Eduardo Blanco Amor é o galardón máis veterano da novela en lingua galega e leva implícita a publicación da obra por unha editorial escollida polo gañador. A entrega desta distinción producirase o próximo 13 de decembro durante un acto literario previsto para as 20 horas no Liceo de Ourense.”
María Pilar García Negro, autora de A lingua que nos fai ser: “Cómpre que o galego volva ser a lingua necesaria e inevitábel da Galiza”
Entrevista de Xoán Costa a Pilar García Negro en Nós Diario:
“- Nós Diario (ND): A lingua que nos fai ser. Fálenos do título…
– Pilar García Negro (PGN): De primeiras, pensei en utilizar o verso derradeiro dun soneto da obra Pedinche luz prestada (2001), de Marica Campo, que reza: “É tempo de falarmos. Somos nós”. O seu primeiro verso é: “Tiñamos unha lingua para amar”, e todo el téñoo usado con grande eficacia en moitas aulas de Lingua. É, na realidade, unha mini-historia poética da diacronía do galego, con exhortación final incluída. Posta á fala coa escritora, para lle solicitar permiso de utilización, rápida como un raio, unha vez explicada a petición, sentenciou: hase titular A lingua que nos fai ser.
Pola miña parte, moi agradecida pola suxestión. Como a terra debe ser para quen a traballa, igualmente debe constar a autoría do título en cuestión. É, como se ve, un oitosílabo, de modo e maneira que ben podería encabezar un a xeito de romance actual dedicado á lingua nacional, tan sofrida como precisada de amparo efectivo.
– ND: A actuación da Xunta en materia de Lingua aparece recollida en varios dos artigos. Agora a Administración competente anuncia un ‘Pacto pola lingua’. Como interpreta vostede ese ofrecemento considerando os vinte anos do Plano Xeral de Normalización Lingüística e os resultados estatísticos que nestes días coñecemos?
– PGN: O papel da Xunta, con efeito, é central na cuestión da lingua, e a súa responsabilidade, máxima. Ten facultades plenas nesta materia e levamos décadas de retraso e dunha política aplicada a manter o statu quo, isto é, o absoluto predominio do español, hoxe multiplicado exponencialmente, coa correlativa perda para o galego, cunha restrita utilización marxinal que non garante en absoluto a súa digna sobrevivencia. “Digna” é normal. “Normal” é equivalente á que ten o español en España, ou o francés na Franza ou…
A situación agrávase no ensino, nos meios de comunicación, na Xustiza, na Sanidade, na debida aproximación do galego na infancia… Nen unha só das medidas contempladas no Plano… de 2004 foi executada. Que é o que se quer pactar? O silencio? A resignación? A benzón da política anti-galega?
– ND: Vostede ten dito, e así aparece escrito nesta publicación, que a lexislación autonómica que marca o ponto de partida para a normalización lingüística naceu eivada. Tamén se ten dito que, en materia de normalización, é preciso tomar outro camiño. Mais eu pregúntolle, para alcanzar a normalización plena do galego basta con tomar outro camiño se non variamos o punto de partida?
– PGN: Si tal, ten eivas conxénitas e adquiridas, co cal a palabra “normalización”, na política oficial, é un significante baleiro, substituída por “dinamización”. Nun caso de anemia galopante, “dinamizamos” o paciente ou inxectámoslle a transfusión de sangue conveniente? Cómpre que o galego volva ser a lingua necesaria e inevitábel da Galiza; foino durante séculos e, grazas a iso, persistiu. Éo o español, nunha hexemonía derivada dun proceso de dominio histórico-político, o que determina unha posición absolutamente deprimida do galego na súa propria terra. Por certo, definir o galego como “lingua propia” (Estatuto) significa que a outra é allea. Ou acaso xa non respeitamos a semántica mínima dos adxectivos? Toda proclamación legal favorábel ao galego ha de prever: obxectivos, medidas, accións concretas e temporalizadas, avaliación continua. Se non, é oquedade balofa…
– ND: A publicación non é un manual de sociolingüística mais trata con rigor e sentido común certos tópicos como a imposición lingüística ou o bilingüismo harmónico, cordial e outros adxectivos que se lle van apondo ultimamente. Que nos pode dicer sobre iso?
– PGN: Aclaremos, para non nos sumarmos á realidade ás avesas. A imposición ubicua, elefantiásica, permanente, cun “bombardeo” constante de mensaxes, lemas, discursos e ideoloxía, é a da lingua oficial do Estado, o español, en total coherencia coa dificultade maiúscula de admitir a realidade plurinacional do mesmo. Imposición ferreña, legal, administrativa, escolar, xudicial…, outrora con castigos físicos incluídos, e hoxe garantida por millenta normas e actuacións fácticas. Quen fala de “impoñer” o galego na realidade está a protestar por “poñer” o galego nun lugar social e / ou público diferente do habitual diglósico. Vender-comprar cebolas en galego na feira de Carballo non molestou nen molesta nada.
Si, utilizalo en voz alta e segura en espazos públicos xerais. Aí lle doe… Mais é o único que pode variar, para ben, a situación. Canto ao bilingüismo harmónico-cordial, remito a un artigo aquí incluído con ese título. Só direi que o bilingüismo leva anos e anos a se utilizar como un ideoloxema para impedir, mesmamente, o aparecemento do galego. Branquear, pois, o bilingüismo equivale, sen máis, a dar por boa a situación abaixada do galego. Este precisa volver ser o signo unitivo de todos nós, galegas e galegos, independentemente do noso lugar de nacemento, de onde moremos, do noso traballo ou da nosa clase social. Non outra cousa é unha lingua normal. (…)”
Pilar Sampedro: “Produce emoción entrar nun relato que recupera a memoria silenciada dos perdedores”
Entrevista de Héitor Picallo a Pilar Sampedro en Nós Diario (foto de Arxina):
“A escritora e pedagoga Pilar Sampedro ten elaborado e coordinado varias guías no marco da literatura infantil e xuvenil vinculadas a ámbitos como a igualdade, o medio ambiente, a inclusión e os obxectivos de desenvolvemento sustentábel; todas co obxectivo de demostrar que en galego hai materiais de calidade para o seu tratamento.
– Nós Diario (ND): Por que mergullar na memoria histórica é o propósito da reedición desta guía?
– Pilar Sampedro (PS): Este empeño en elaborar guías de libros infantís en galego de diferentes temáticas responde a unha queixa (ou desculpa) que teño escoitado entre as persoas mediadoras (profesorado, bibliotecarios e bibliotecarias, familias) cando aseguran “disto en galego non hai, ou hai pouco”. Trátase de demostrar que existe produción de calquera tema que se queira buscar, iso si, hai que localizar esas obras, porque existen. De iso se trata, de mostrar a riqueza que hai en galego.
Esta guía de memoria histórica é moi necesaria porque non sempre se trata esta temática nas aulas de Ciencias Sociais ou se fai dun xeito moi distante, mentres que na literatura (igual que noutras artes) a abordaxe é máis próxima, porque se realiza a través dunha historia coa que te identificas e produce emoción ao entrar nun relato que recupera a memoria silenciada dos perdedores que eran os leais á orde democrática, á República. Desde aí podemos entrar na Historia (con maiúsculas) doutra maneira.
– ND: Coméntenos que entidade publica esta obra e cales son os obxectivos dela.
– PS: A Comisión pola Recuperación da Memoria Histórica da Barbanza, que é unha asociación que traballa en todos os concellos da península para iluminar esa realidade que foi ocultada e negada, devolvéndolles a dignidade a aqueles que foron inxustamente represaliados a partir do golpe de Estado de 1936, na ditadura franquista e transición. Recoñecemento e reparación da memoria das vítimas. (…)”
Manuel Rivas, Premio Nacional das Letras Españolas 2024
Desde Nós Diario:
“Manuel Rivas foi galardoado co Premio Nacional das Letras Españolas, correspondente ao ano 2024. Segundo trasladou o Ministerio de Cultura, o xurado destacou o autor pola “extraordinaria calidade narrativa que aúna forza emocional e beleza formal e pola solidez dunha traxectoria versátil e coherente construída coa sensibilidade e a defensa da memoria histórica, a responsabilidade social e a lingua galega. Poucos autores do panorama literario español, partindo dun compromiso firme coa súa lingua, conseguiron alcanzar tal recoñecemento a nivel mundial”.
Ademais, o xurado sinalou que a súa obra “acompaña o seu activismo, cunha pluma que, sen adoctrinamento, axita conciencias, induce á reflexión e estimula o pensamento cara á defensa da pluralidade lingüística e cultural e cara á igualdade de xénero. Manuel Rivas, cunha voz poderosa e singular, crea literatura e, con ela, volve situar a escritura galega no olimpo das Letras Nacionais“.
O premio, concedido polo Ministerio de Cultura, está dotado con 50.000 euros. Distingue o conxunto do labor literario, en calquera das linguas españolas, dun autor español ou autora española, cuxa obra estea considerada como parte integrante do conxunto da literatura española actual. (…)”
Antón Riveiro Coello faise co Premio San Clemente con Hotel Carioca
Desde Nós Diario:
“A novela Hotel Carioca, de Antón Riveiro Coello (Galaxia), vén de facerse co XXVIII Premio Literario Arcebispo Juan de San Clemente, organizado polo IES Plurilingüe Rosalía de Castro de Santiago de Compostela.
O relato de Riveiro Coello conta a historia de Helena que en 1982 ten 13 anos e os domingos lelle á avoa as cartas que envía o seu tío favorito, Leandro, que marchou ao Brasil para non volver. Un día chega a noticia de que Leandro morreu. A familia sospeita que foi asasinado e encárgalle unha complexa misión a Helena: manter a ficción de que Leandro segue con vida para que a avoa non saiba a verdade.
O xurado destacou no seu ditame “a maxistral construción” de Hotel Carioca para ensamblar “distintas tramas en distintas épocas” e a súa “variedade temática”, na que se abranguen asuntos universais como “a emigración, a familia, a homosexualidade”. As dúas obras que ficaron como finalistas Diario de dúas casas, título de María Villamarín (Euseino? Editores), e O ano das mazás, de Montse Ferreira Fervenza (Xerais).
Pola súa parte, Literatura infantil, de Alejandro Zambra (Anagrama), gañou na categoría en lingua castelá. O xurado salientou a “universalidade temática”, a “sinxeleza da narración e o seu dinamismo”, así como tamén “a reflexión que achega sobre a educación e o sentimento de ser pai”.
O retrato de casada, de Maggie O’Farrell (Libros del Asteroide) foi distinguida no apartado de novela internacional. Sobre esta obra, o xurado salientou a conxugación de “dúas liñas emerxentes”, a “linguaxe poética empregada”, a “ambientación histórica” e o fincapé feito sobre un asunto esencial na vida: “a procura da liberdade”.”
Lois Ladra avanza o seu proxecto á fronte do Museo do Pobo Galego: da recuperación integral de Bonaval á descentralización do museo
Desde Nós Diario:
“Acadar unha ampliación significativa dos recursos económicos e humanos destinados ao centro, consolidar o crecemento experimentado ao longo dos últimos anos, levar a cabo as obras de recuperación integral do conxunto monumental de San Domingos de Bonaval e concluír a montaxe das novas salas de historia coa vista posta no cincuenta aniversario da institución, en 2027. Son as principais liñas mestras do novo proxecto para o Museo do Pobo Galego co que Lois Ladra vén de asumir a Dirección da entidade.
A súas propostas foron, canda a súa formación no ámbito da antropoloxía e a súa experiencia profesional, un dos aspectos que a comisión seleccionadora tivo en conta á hora de elixir Ladra a través dun concurso de méritos con máis de vinte candidaturas. Así o apuntou esta terza feira a presidenta do Padroado do Museo do Pobo Galego, Concha Losada, na presentación de Lois Ladra, quen releva a Manuel Vilar Álvarez á fronte do museo, após a xubilación deste.
Lois Ladra (A Coruña, 1972) asumiu o cargo o pasado 2 de outubro co “orgullo de incorporarse á Dirección dunha entidade que representa o mellor deste país e un exemplo de como a sociedade civil pode organizarse para crear un centro referencial coma este”.
O novo director debullou tamén outros aspectos que merecerán especial interese nesta nova etapa da entidade, entre eles, a “descentralización do museo, para tentar chegar a todos os recunchos do país”, así como “o fortalecemento das relacións culturais e patrimoniais con Portugal e coa lusofonía”, mais sen deixar atrás os “firmes e sólidos valores fundacionais do Museo do Pobo Galego”, así como a experiencia acumulada no estudo, defensa e activación cultural do patrimonio etnolóxico do pobo galego, destacou.
Neste sentido, Ladra avogou tamén por alentar a “necesaria adaptación aos novos tempos, actualizando o discurso museolóxico e as instalacións museográficas”. Así, resumiu, o obxectivo será “celebrarmos con orgullo este medio século de vida, creando as condicións necesarias para que o Museo do Pobo Galego, tomando prestadas as fermosas palabras de Cunqueiro, poida seguir existindo mil anos máis como faro, luz e guieiro da nosa cultura e da nosa identidade como sociedade milenaria, plural, rica, dinámica, inclusiva e diversa”.
Lois Ladra é licenciado con grao en Xeografía e Historia na especialidade de Prehistoria e Etnoloxía pola Universidade Complutense de Madrid. Ten ademais un mestrado en Arqueoloxía pola Universidade do Porto (Portugal) e unha Licenciatura en Antropoloxía Social e Cultural. A súa experiencia laboral está ligada ao estudo, defensa e activación do patrimonio cultural, tanto en traballos desenvolvidos para diversas administracións públicas como en empresas españolas e portuguesas, así como no terceiro sector.
Antes de asumir a Dirección da institución Ladra xa formaba parte como asociado do Museo do Pobo Galego e viña colaborando na revista Adra desde o ano 2010.”
