Artigo de Ramón Nicolás, desde o seu blogue, Caderno da crítica:
“Este pasado sábado 5 de xaneiro, no seo da entrega especial do suplemento Culturas de La Voz de Galicia, por mor dos seus 500 números publicouse este texto que reproduzo a continuación. Ao tempo tamén se incluíron o que entendo como dez títulos esenciais dunha década, no xénero da narrativa e mais do ensaio, entre outros que ben se poderían escoller, e que incorporarei nun apuntamento posterior.
Hai por volta de dez anos, pouco despois de vivirmos aqueles célebres efectos do cambio do milenio, nas letras galegas vivíase a recente desaparición de Carlos Casares e tamén a do dramaturgo Roberto Vidal Bolaño. Ausencias nunca definitivas pois sempre, afortunadamente, quedan os libros. Non debera converterse este artigo en obituario ningún pero non quixera esquecer que, neste período, tamén nos deixaron, ficando un pouco máis orfos, presenzas ben relevantes na nosa historia cultural máis recente como son -no que é unha nómina inxusta polos esquecementos- Fernández del Riego, Isaac Díaz Pardo e Marcos Valcárcel, ou poetas de percorrido truncado como Xela Arias e Luísa Villalta.
Malia todo a vida segue, tamén as letras galegas claro é, nun período talvez con luces e sombras, sobre todo estas últimas por condicionantes de carácter social e económico que pouco axudan a seguir gañando espazos para a promoción e difusión da literatura galega. A imaxinación, aliada coa crenza de que as letras en galego teñen futuro, deparou, por apenas citar dúas propostas, un proxecto como o “Culturgal”, cada vez máis afortalado como convocatoria anual das denominadas industrias culturais, e mais tamén a revista Biblos. Clube de Lectores, sempre fiel á súa cita bimestral e que supón achegar o libro galego a quen lle queira abrir a porta.
Asemade, ao meu xuízo converxen, nestes dez anos, algunhas liñas de forza que, na súa medida, contribúen á precisa solidez dun edificio no que cómpren moitas mans mentres que talvez as que deberan non fan todo o que lles correspondería. Entre estas mans encóntranse, quen dubida contemplalas agora como un elemento de normalidade, as das narradoras. Se ben o espertar e mais a incorporación das novelistas resultou sincopado nos derradeiros anos do XX é ben certo que nesta década voces como as de Inma López Silva, Rosa Aneiros, Iolanda Zúñiga ou María Reimóndez, entre outras moitas, explican unha realidade literaria viva, plural e poliédrica malia –todo hai que dicilo- a súa escasa visibilización.
A carón, con todo, da dinámica habitual dun sistema literario como o noso no que conviven, afortunadamente, xeracións e estéticas moi diversas, talvez cómpre subliñar tres factores que apuntan á necesaria fidelización do lectorado: velaí a presenza, ou promoción nalgúns casos, da literatura galega na rede, que vai dando os seus primeiros pasos na comercialización dos seus produtos; a vontade de estabilizar propostas literarias para un público amplo, sustentadas nunha inequívoca calidade literaria como as que asinan, por exemplo, Domingo Villar ou Pedro Feijoo entre outros e, finalmente, a estabilidade e proxección da literatura infantil e xuvenil en lingua galega, tanto no que se refire ao sector autorial –onde apareceron voces realmente significativas que supoñen unha feliz continuidade respecto doutras ben recoñecidas – como ao propiamente editorial e penso, por exemplo, nos recoñecementos obtidos a todos os niveis por Kalandraka Editora.
E, falando de editoriais, apenas dúas liñas para saudar pequenos proxectos que permiten acceder con garantías a propostas escritas noutros idiomas, entre eles Rinoceronte Editora e a máis recente, pero con resultados excelentes, como é o selo Hugin e Monin. Cómpre, malia todo, ser optimistas, eu son dos que pensan que seguirmos supón unha gran vitoria.”
Arquivos da etiqueta: La Voz de Galicia
María Lorenzo Miguéns e Manuel Lorenzo Baleirón: “A defensa da lingua é un dos puntos centrais do noso libro”
Desde Xerais:
“La Voz de Galicia publicou unha entrevista de Uxía López a María Lorenzo Miguéns e Manuel Lorenzo Baleirón, gañadores do Premio Xerais de Novela 2012 sobre Tonas de laranxa.
(…) – La Voz de Galicia: Tonas de laranxa arranca dun conto escrito por María anos atrás. ¿Como chega a converterse nunha historia que convence por unanimidade ao xurado do Xerais?
– María Lorenzo Miguéns: Pasaron moitas cousas no camiño. A partir do conto que escribín hai case cinco anos, houbo moitas tardes de traballo, moitas horas, cambios e retoques de aquí de alá.
– Manuel Lorenzo Baleirón: Fraguouse no verán pasado, a partir dese conto inicial no que eu vin cousas fermosísimas, e sobre o que lle insistín a María para que o continuara. Como non se daba posto, sentámonos os dous e démoslle forma pero o fundamental é a base, o fío condutor de María. (…)”.
Francisco X. Fernández Naval: “Non hai que perseguir historias, están á nosa beira”
Entrevista de Camilo Franco a Francisco X. Fernández Naval en La Voz de Galicia:
“(…) – La Voz de Galicia (LVG): A memoria volve ser protagonista dunha novela súa. ¿Cal é a súa importancia en A noite branca?
– Francisco X. Fernández Naval (FFN): Somos memoria e esquecemento. Somos quen somos polo que lembramos, pero tamén por todo canto esquecemos. E digo isto referíndome a cada un de nós, ao entorno familiar, á colectividade. A noite branca reconstrúe a historia dunha muller, María Luísa e do seu fillo Alfredo, voluntario na División Azul, a partir dunhas cartas que aparecen nunha caixa de marmelo. Pero a novela proxéctase ata o ano 2007, momento no que un escritor investiga ese pasado familiar. Memorias complementarias van reconstruíndo o ser dos personaxes, por veces manexando información contraditoria, porque en cada unha das persoas que lembran tamén actuou o esquecemento. (…)
– LVG: Para a escrita da novela visitou vostede moitos lugares da fronte. ¿Como foi esa investigación e como se recorda alí a guerra?
– FFN: Este foi o proxecto máis importante no que me mergullei e non falo só dende o punto de vista literario, senón tamén vital. Entre os meses de marzo e abril do 2011, a fotógrafa Maribel Longueira e eu seguimos exactamente o itinerario que levou aos divisionarios galegos ata Novogorod, na ribeira do río Volchov. (…)
– LVG: ¿Como está reconstruída a memoria familiar?
– FFN: A historia constrúese a través de catro voces. Unha son as cartas recuperadas. Outra é a historia do pelotón ourensán do que forma parte Alfredo, dende que se inscriben na División ata os combates. A terceira é o monólogo de María Luísa, cun diálogo implícito no que sabemos o que di a outra parte polas respostas dela e no que repasa a vida en compañía de dúas amigas. A cuarta é a do escritor que investiga e que persegue as lembranzas da súa familia en complicidade coa súa nai, que fora afillada de María Luísa e curmá de Alfredo.”
Lousame: presentación do Anuario de Estudos do Barbanza e entrega dos Premios Barbantia da Cultura 2012
O sábado 15 de decembro, ás 12:30 horas, na Casa da Cultura de Lousame, a Asociación Cultural Barbantia, La Voz de Galicia, a Deputación da Coruña e o Concello de Lousame convidan á saída dun novo número do suplemento cultural A Voz de Barbantia, así como á presentación do Anuario de Estudos do Barbanza 2012, nun acto no que estarán presentes Manuel Cartea, Xesús Laíño e Teresa Villaverde Pais. Ao remate da presentación do volume, entregaranse os Premios Barbantia da Cultura 2012.
Manuel Rivas: “Son un home de gustos domésticos, de café, pan e música”
Entrevista a Manuel Rivas en La Voz de Galicia:
“(…) – La Voz de Galicia (LVG): E como é ese proceso? Escribe pola noite, bebe auga, toma café…?
– Manuel Rivas (MR): Quen escribe é como un pronome, a cuarta persoa, que é singular é plural ao tempo, un elo entre o eu e o nós. Eu bebo moita auga, acompáñame a auga. En xeral, gustaríame ser máis disciplinado, creo na autoxestión, pero son un mal autoxestionario. Son fillo da noite, como a curuxa, ten que ver co traballo xornalístico, e nese sentido son dos que prefiro que o sol vaia por diante. Gústame moito a ironía esa que di: «Os poetas chámanlle aurora ao amencer porque sempre se levantan tarde». Pero un tamén vai cambiando. Eu teño un fillo e unha filla, lévanse só un ano, e cando eran cativos traballaba de freelance, escribía na casa, e acompañei un pouco o seu ciclo. (…)
– LVG: O último libro de Manuel Rivas, As voces baixas, é un canto á infancia e á memoria, un conxunto de relatos autobiográficos que se penetran non Rivas familiar, ou primeiro colexio, ou instituto de Monelos, Monte Alto, Elviña, a irmá falecida, a detención por parte dá policía nos anos de Madrid e vos primeiros contactos co xornalismo. Unha profesión que Rivas pon en valor non contexto de crise:
– MR: Cando eu era meritorio no xornal había unha dimensión moi grande de esperanza. Pero agora temos os depósitos baleiros. Hai unha cousa clara: a información xustamente neste tempo é máis necesaria que nunca. Temos moito ruído, pero o que máis botamos de menos é a información. Para min é como as cousas que levaban as mulleres na cabeza: o leite, o pan, a auga, a leña… E a demanda dese ben existe. Pero aos xornalistas fáltanos confianza. En parte somos nós os que nos disparamos aos pés. Estamos desnortados. É un problema tamén de estima, e de saber que ese ben é necesario e que temos que contribuír a ese ben. Seguro que, doutro xeito, cambiarán as ferramentas, pero a demanda do ben é máis grande que nunca. (…)
– LVG: Que difícil é transmitir a ironía, non?
– MR: Eu a verdade non entendo a literatura hoxe sen ironía. Igual que noutro tempo a literatura non se puido entender sen a épica. E neste tempo de subtracción hai tamén unha perda da ironía. Vivimos un momento da linguaxe patética. Realmente penso que é a peor crise. As palabras serven para facer unha guerra, pero tamén para parala. Definitivamente cando dicimos: imos parar, dise con palabras. (…)”
Serxio Iglesias gaña o XXV Premio Eusebio Lorenzo Baleirón con Viaxe ao interior da fenda
“O libro orixinal Viaxe ao interior da fenda, do escritor de Corcubión Serxio Iglesias Rodríguez, resultou gañador da XXV edición do Premio de Poesía Eusebio Lorenzo Baleirón, que convoca o Concello de Dodro. O autor, nado en Bos Aires en 1966, actualmente profesor de Lingua e Literatura Galegas en Cee, mostrou unha «grande satisfacción» por acadar este premio que o xurado elixiu por unanimidade.
Coordinado nesta edición por Xabier Castro Martínez, director do Centro PEN Galicia, o xurado estivo composto por María Xesús Nogueira, Inma López Silva, Pura Prado e Bieito Iglesias. O xurado destacou do libro orixinal premiado a «capacidade para reescribir unha temática universal como é a perda, así como o coidado no rexistro poético, especialmente na selección léxica e na creación de imaxes». Asemade, quere deixar constancia da alta calidade dos 38 traballos presentados nesta edición, o que indica «o momento de grande vitalidade da poesía galega actual e da importante contribución do Premio Eusebio Lorenzo Baleirón ao prestixio e promoción das nosas letras», segundo declara o alcalde de Dodro, Valentín Alfonsín.
Na xornada do fallo, celebrada días atrás, os membros do xurado, acompañados de Manuel Lorenzo Baleirón, irmán de Eusebio, fixeron unha ofrenda floral na tumba do escritor no cemiterio de San Xián de Laíño. A entrega do premio, que ten unha dotación de 2.300 euros, terá lugar o vindeiro día 15 de decembro”. Desde La Voz de Galicia.
Gustavo Pernas: “Os meus personaxes están sometidos á presión atmosférica da sociedade”
Entrevista a Gustavo Pernas en La Voz de Galicia:
“(…) – La Voz de Galicia (LVG): Cal é a relación de Isobaras coa obra que está representando agora, Snakizados?
– Gustavo Pernas (GP): Escribo sempre para representar, aínda que Isobaras quizais sexa moi grande para unha compañía. Creo que entre as dúas hai certas cousas en común, coincide unha linguaxe máis poética e un nivel metafórico que ten relación con outras obras como Footing ou Paso de cebra.
– LVG: Falou de superprodución.
– GP: Porque oito personaxes son moitos para o que se monta agora en teatro. Son personaxes que cruzan monólogos, parece que están dialogando, pero non. Son xente que vive baixo cero e acóllese a unha raiola de sol. O que non se pode dicir agora é se deciden facer algo para cambiar a súa situación ou, polo contrario, deixan pasar resistindo sen facer máis.
– LVG: Acostuma a agrupar obras por triloxías. ¿Esta é o comezo doutra?
– GP: Non sei aínda. Esta obra está influída por esta crise brutal e os seus personaxes están sometidos todos á mesma presión atmosférica que exerce a sociedade. (…)”
Raúl Dans: “Os autores teatrais non pintamos nada”
Entrevista a Raúl Dans en La Voz de Galicia:
“(…) – La Voz de Galicia (LVG): Para un autor afeito aos adultos, como é escribir para cativos?
– Raúl Dans (RD): Foi unha experiencia moi satisfactoria. É esgotador animicamente escribir eses textos escuros e tan dramáticos nos que eu adoito meterme. Viña de escribir unha historia moi intensa, con personaxes cheos de sombras –a obra que gañou o Premi Born, Unha corrente salvaxe– e necesitaba facer algo máis esperanzador. E tiña no caixón a Henri e a Olivia, os personaxes principais de Un mosquito de nome Henri, que ideamos hai anos as miñas fillas Ángela e Carlota e eu. Por fin puiden escribir un final feliz e unha historia de amor correspondido.
– LVG: Por que para cativos pode escribir en sentido positivo e para adultos non?
– RD: Hai moitas cousas que non se lle deben quitar aos cativos, e unha delas é a esperanza, a ilusión. Dicirlles que con esforzo, con honradez e valentía se pode facer un mundo máis xusto. Os adultos xa sabemos que somos carne de derrota.
– LVG: Ser dramaturgo é, dentro do gremio autoral, como ser o último mohicano?
– RD: Si, os autores teatrais apenas pintamos nada no gremio da escritura. E xa non digamos no do espectáculo. Só publicas os teus textos se gañas un premio, e nin así consigue un chegar aos escenarios. Pero non importa. O teatro sempre será unha xénero literario magnífico para contar grandes historias en poucas palabras.”
Basilio Losada: “Vivín sempre no exilio soñando unha Galicia ideal”
Entrevista a Basilio Losada en La Voz de Galicia:
“(…) – La Voz de Galicia (LVG): Que supón este premio?
– Basilio Losada (BL): Sorprendeume, pero supoño que se debe a que levo toda unha vida de servizo a Galicia e aos galegos. Recibín moitas fórmulas de recoñecemento desde Galicia polo meu labor de defensa da lingua, e dei centos de conferencias por toda España, fundamentalmente, por Cataluña.
– LVG: Cando comezou o seu traballo en defensa da lingua?
– BL: Aos 5 anos xa estaba fóra de Galicia. Meu pai atopou traballo en Madrid e eu pasei de vivir no paraíso a facelo nunha cidade inhóspita, brutal, cunha lingua que non coñecía. Así foi como sufrín ese complexo de inferioridade, ao falar unha lingua que ninguén coñecía nin estaba recoñecida. Cando fun á universidade foi cando o meu sentimento de Galicia se converteu nunha consciencia de Galicia e vontade de servizo, así que decidín dedicar a miña vida ao país, e convencer á xente, sobre todo aos emigrantes que chegaban cunha maleta e unha caixa de zapatos cun queixo, que falar galego non é falar mal, é falar ben, como outras tantas formas de falar ben.
– LVG: Como ve a situación da lingua na actualidade?
– BL: Actualmente, xa se eliminou o complexo de inferioridade, antes ríanse de nós por falar galego. O cultivo do galego avanzou moito e os mozos non teñen ese complexo esterilizador. Agora o reto é integrar a lingua galega na vida común de todos porque é unha herdanza. Antes o 90?% da xente do campo falaba galego e intentaba ocultar a súa realidade expresiva. Eu sufrino tamén, moito, e por iso tamén aprendín moi ben o castelán, e vivín sempre no exilio soñando unha Galicia ideal. Temos que lembrar que a gran creación ao longo de mil anos de historia foi construír a nosa lingua, e sería horrible que se perdese. A xeración que o permitise sería culpable ante a historia. (…)”
Pere Tobaruela: “Propoño un debate arredor do mundo da edición”
Entrevista a Pere Tobaruela en La Voz de Galicia:
“(…) – La Voz de Galicia (LVG): ¿De onde xurde a idea da novela por entregas [Sempre perden os mesmos]?
– Pere Tobaruela (PT): Dunha reflexión sobre o momento da literatura galega. Custa que público en xeral merque narrativa para adultos. Quitando un par de excepcións, como poden ser Os fillos do mar ou os premios Xerais, non é doado que un libro en galego pase da primeira edición. Penso que hai algo que non funciona ben, e é unha crítica que estendo a min mesmo. Non conseguimos enganchar co lector ou ben o público non está afeito a ler en galego. Así que decidín saír pola tanxente: aquí non hai a escusa do prezo, trátase dunha novela por entregas, de balde, que segue a idea decimonónica que xa usaban algunhas revistas en Inglaterra.
– LVG: E funciona?
– PT: Fíxeno máis por intuición que por convencemento. O día 23 saíu o primeiro capítulo e, cada venres, engadirei un novo, así durante doce semanas. O contador que inclúe o blog xa leva máis de mil visitas, iso dá idea de que está a ter boa resposta, é unha iniciativa que esperta curiosidade.
– LVG: E economicamente resulta?
– PT: Non é unha ruína. Eu estou vendendo a marca, a Pere Tobaruela. Evidentemente, as miradas curtopracistas poden pensar que non saco rendemento económico, pero quen sabe, nun futuro (…)”