“As fillas de Penélope”, por Daniel Salgado

Artigo de Daniel Salgado para Sermos Galiza (cadro de Laxeiro):
“O maxisterio de Xohana Torres (1931-2017) foi intempestivo. Atravesou o seu propio tempo, impúxose á liñalidade das xeracións e confluíu coas poetas máis rebeldes das últimas décadas. A autora do depuradísimo e influente Tempo de ría (1992) dialogou de igual a igual coas novas promocións. E as fillas de Penélope responderon coa decisión de tamén navegar e socializaren a maxia, porque esta “existe e pode ser todas”.
“A voz de Xohana fica como o emblema de quen escribiu non en busca do poderío, senón da apertura”, sinala Olalla Cociña (Viveiro, 1978), gañadora do último premio Afundación con Vestir a noite. E salienta a conversa que estabeleceu coas escritoras e escritores máis mozos: “Natural, comprometida e afectuosa. Non podemos despegarnos dela, non podemos evitar buscar a súa palabra, que nos sostén entre o mar e o cosmos”. Coincide con Marta Dacosta (Vigo, 1966), para quen Torres serviu, ademais, á causa da emancipación poética.
“Eu son Penélope / e rexeito teas e fíos / non te vou agardar”, escribiu Dacosta no poema Ordenemos o universo de As amantes de Hamlet (2003), como ampliando a rebelión, levándoa máis alá, da célebre Penélope de Xohana Torres. “Dela aprendemos a ser mulleres que escriben sen veos”, esténdese, “e a min abriume a porta para falar coa miña propia voz. Eu aferreime ao poema de Penélope como a unha bandeira”. A que ergueron as poetas que, a partir dos anos 90, revolveron a literatura galega. De Ana Romaní (Noia, 1962) ou María do Cebreiro (Santiago de Compostela, 1976) a Yolanda Castaño (Santiago de Compostela, 1977) ou a Marilar Aleixandre (Madrid, 1947) que onte, nas redes sociais e logo de saber da morte de Torres, se declaraba “escritora orfa”.
“A presenza que adquiriu na década dos 90 non se esvaeceu nunca”, considera Dores Tembrás (Bergondo, 1979), que coa tamén poeta Antía Otero (A Estrada, 1982) sostén a editorial Apiario, “e cando publicou a súa última entrega [Elexías a Lola, 2016], todas estabamos expectantes e esperanzadas por volvela ler. Foi un auténtico acontecemento”. A obra poética de Torres desprégase en só catro títulos: Do sulco (1959), Estacións ao mar (1980), Tempo de ría e Elexías a Lola. Como puídos, extraordinarios accesos ao enorme océano que se entorna nos seus versos.
Sobre o libro Os fillos da fame (2016) paira a sombra da poesía de Xohana Torres. Esa que, segundo o seu autor Ismael Ramos (Mazaricos, 1994), ten por corazón “a aspiración irrenunciable á verdade”. “É quen de nomealo todo desde a nada máis absoluta”, engade, e refírese a ela como “a escritora máis brillante do pasado século” en Galiza, “inclasificable en ningunha xeración, pero inspiradora para todas. Xohana é infinita”. As novísimas tamén recorren á palabra precisa e liberadora dos seus poemas, cuxa pegada, explícita ou implícita, se pode rastrear en Alba Cid (Ourense, 1989), Lara Dopazo (Marín, 1985), Antón Blanco (Vilagarcía de Arousa, 1996) ou Fran Cortegoso (Pontevedra, 1985-2016).
O congreso sobre poesía que promove a Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega e que transcorrerá en Pontevedra os vindeiros 6 e 7 de outubro leva por título unha variación da máis coñecida palabra de orde da súa poesía: Nós tamén navegar. “Non é unicamente unha afirmación feminista”, explica Marta Dacosta, que fai parte da organización do encontro, “senón tamén da poesía, da lingua, da nación”. Porque a Penélope de Xohana Torres non pedía permiso para se rebelar contra o destino. Fartara de “tanto novelo e tanta historia” e optou por se facer cargo da súa propia existencia. Optou, daquela, pola revolución.”

Bases do XLIII Certame Nacional Galego de Narracións Breves Premio Modesto R. Figueiredo

1. FINALIDADE DO PREMIO
A Fundación do Padroado do Pedrón de Ouro, coa colaboración do Concello de ARZÚA (A CORUÑA) organiza o Certame Nacional Galego de Narracións Breves baixo o nome de “Premio Modesto R. Figueiredo”. Este certame organízase coa finalidade de promover a literatura narrativa en lingua galega e homenaxear ao seu artellador, o pontevedrés Modesto R. Figueiredo.

2. REQUISITOS PARA PARTICIPAR
Poderán participar todos os autores e todas as autoras de calquera nacionalidade, con unha ou máis obras, sempre que estean escritas en lingua galega, sexan inéditas e non se presentasen antes a ningún outro certame literario.

3. TRABALLOS QUE SE PODEN PRESENTAR
Os traballos deben ter un mínimo de cinco e un máximo de trinta páxinas mecanografadas a dobre espazo e por unha soa cara en follas de tamaño DIN-A4. Non obstante, o Xurado poderá reconsiderar esta base se entendese que a temática ou desenvolvemento lóxico do argumento o precisasen.

4. TEMPO E MODO DE PRESENTACIÓN
As persoas que participen deberán enviar os seus traballos por quintuplicado sen remite, ou outra forma de identificación, antes do 20 DE NOVEMBRO de 2017 a algún destes enderezos:
FUNDACIÓN DO PADROADO DO PEDRÓN DE OURO
Apdo. de Correos, 627. Santiago de Compostela
CONCELLO DE ARZÚA
Rúa Santiago, 2 – 15810 Arzúa – A Coruña
Para a identificación das persoas premiadas ou para aquelas autoras ou aqueles autores de obras que o Xurado considere apropiadas para publicar, todos os traballos deberán engadir un sobre pechado, cos seus datos (nome, apelidos, enderezo, teléfono ou correo electrónico) e tamén o currículo vitae de o considerar oportuno. No exterior do sobre só aparecerá o título ou lema da obra.
(***) Con respecto aos traballos que o Xurado considere merecentes de publicación poderán abrirse as plicas correspondentes para poñerse en contacto cos autores e autoras para que dean o consentimento para publicalos.

5. PREMIOS
A obra gañadora será premiada con 1000€ (suxeito ás obrigadas retencións fiscais). Porén, se o Xurado considera de calidade outras obras, dúas delas máis poderán obter segundos premios que serán de 400 € cada un e asemade tamén suxeitos ás obrigadas retencións fiscais). Ademais, o Xurado poderá recomendar a publicación daqueles traballos que así o considere (aínda, que non contarán con premio económico)(***).
(***) En todo caso, a publicación destas obras soamente será posíbel co consentimento das súas autoras ou dos seus autores.

6. XURADO E DECISIÓN
O Xurado estará composto por especialistas en crítica literaria designados pola Fundación do Pedrón de Ouro co asesoramento e colaboración das Asociacións de Escritores (AELG e PEN CLUBE DE ESCRITORES DE GALICIA) e do Concello de ARZÚA (A CORUÑA). Así, a Fundación do Pedrón de Ouro reservarase os postos de presidente/a, e secretario/a (este último con voz, pero sen voto).
(***) Se a calidade literaria das obras non fose estimábel, segundo o criterio do Xurado, o premio poderá declararse deserto.
O Xurado reunirase na segunda quincena do mes de decembro e dará a coñecer a obra ou obras premiadas coa apertura de plicas diante dos medios de comunicación. Finalmente, ao remate da decisión do Xurado o/a secretario/a redactará a acta que asinarán todos os membros deste.

7. ENTREGA DE PREMIOS
Os premios que obteñan as obras seleccionadas entregaranse nun acto organizado polo Concello de ARZÚA (A CORUÑA) en día e data que se dará a coñecer oportunamente. Os/as autores/as premiados/as terán que recoller persoalmente os seus galardóns.

8. OBXECCIÓNS E NORMAS DE INTERESE
A Fundación do Padroado do Pedrón de Ouro reservarase o dereito exclusivo de publicar as obras premiadas na súa primeira edición. O/a autor/a ou autores/as, ao aceptaren estas bases, renuncian voluntariamente aos seus dereitos en favor da Fundación do Padroado do Pedrón de Ouro.
A partir da seguinte edición, as obras son da total propiedade das súas autoras e autores, os/as cales terán a obriga de facer constar que a obra foi premiada no Premio Modesto R. Figueiredo da Fundación do Padroado do Pedrón de Ouro. As obras non premiadas seranlles devoltas aos seus autores e ás súas autoras se as requiren antes de rematar o mes seguinte á decisión do Xurado. Se ninguén as require, serán destruídas.
A Fundación do Padroado do Pedrón de Ouro é a única entidade con capacidade para decidir en última instancia calquera dúbida que puidese suscitar a interpretación das bases deste certame.
O feito de concursar xa obriga ás autoras e aos autores a aceptar as presentes bases deste Certame.”

Ciclo de Literatura Infantil e Xuvenil. O Teatro e as súas potencialidades na educación infantil, do 3 de outubro ao 7 de novembro

A AELG colabora co Ciclo de Literatura Infantil e Xuvenil. O Teatro e as súas potencialidades na educación infantil ao abeiro do convenio coa Secretaría Xeral de Política Lingüística.

Na Sala multiusos Emilia Pardo Bazán do Edificio Facultades do Campus As Lagoas (Ourense). Todas as sesións comezan ás 18:00 h.

Entrada libre.

Inscrición (gratuíta) para recibir un diploma de asistencia (12 horas) en imocino@uvigo.es

Para alumnado de Ciencias da Educación, alumnado do Campus Universitario de Ourense, mestres/as en activo e público en xeral.

O Ciclo, coordinado por Isabel Mociño (Facultade de Ciencias de Educación, Campus de Ourense – Universidade de Vigo), conta coas seguintes conferencias:

3 outubro | Paula Carballeira | Que facemos co teatro?

10 de outubro | Raquel Castro | Teatro, unha ferramenta imprescindible no ensino.

17 de outubro | Antón Cortizas | Escribir teatro dende o anfiteatro.

24 de outubro | Carlos Labraña | Teatro para ler, teatro para pensar.

31 de outubro | Manuel Núñez Singala | Normalización da lingua, identidade e literatura.

7 de novembro | Sabela Gago | Literatura infantil e dramatización.

Obxectivos
• Dar a coñecer estratexias, recursos e ferramentas para achegar o teatro e a dramatización á infancia e adolescencia.
• Divulgar experiencias e producións de Literatura Infantil e Xuvenil galega da man das propias creadoras/es (autoras/es, ilustradoras/es), aspecto fundamental entre futuros docentes da Educación Infantil e Primaria.
• Reforzar as carencias dos currículos académicos en materias específicas para o traballo coa literatura dramática e a representación na etapa da Educación Infantil e Primaria.
• Desenvolver coloquios/conversas coas creadoras/es participantes (autoras/es textuais, da ilustración, escenógrafas/os, directoras/os…) para contrastar as liñas de creación das persoas participantes coa percepción que os usuarios/consumidores teñen da súa produción.
• Valorar as potencialidades do teatro e as súas múltiples dimensións na práctica docente e na formación da infancia.
• Tomar conciencia entre o alumnado, mediadores e público en xeral da importancia de coñecer a literatura para os máis novos, saber recomendar as obras de calidade e, sobre todo, aquelas que promovan valores en positivo, entre eles a literatura dramática.
• Visibilizar a produción e potencialidades da literatura dramática para a infancia e adolescencia, incidindo en criterios de selección coherentes e acordes ao coñecemento da evolución histórica destas producións.
• Valorar o papel dos docentes e a escola como dinamizadores, programadores e normalizadores culturais.

Crónica fotográfica do Roteiro Literario pola provincia de Pontevedra en San Simón, con Xosé María Álvarez Cáccamo

Estas son algunas das fotografías do Roteiro Literario pola provincia de Pontevedra realizado en San Simón, que tivo lugar o sábado 2 de setembro, con Xosé María Álvarez Cáccamo. A crónica fotográfica completa pode verse aquí.

As primeiras fotos son de Marta Dacosta. A derradeira de Montse Fajardo.

Un congreso sobre a poesía galega que a reivindica como “pedra basilar” da literatura galega

Desde Sermos Galiza:
“O 6 e o 7 de outubro Pontevedra acollerá a celebración de Nós tamén navegar. 40 anos de poesía galega, un congreso de poesía organizado pola Asociación de Escritores/as en Lingua Galega, que pretende “darlle unha visibilidade social máis ampla” á poesía e reivindicala “como pedra basilar do sistema literario galego”, segundo Cesáreo Sánchez. Terá lugar no Pazo de Cultura de Pontevedra e estará formado por 6 mesas redondas, abertas á interacción co público asistente.
O obxectivo da AELG é “facer un debate aberto sobre o estado actual e recente da poesía galega, unanimemente recoñecida pola súa grande valía literaria, mais que padece dunha certa invisibilidade social, o que fai máis necesario que nunca un Congreso que se converta nun punto de encontro onde reflexionar serena e abertamente arredor de todas as perspectivas vinculadas ao feito poético”.
Segundo Cesáreo Sánchez, presidente da AELG, “era necesario un monográfico para darlle unha visibilidade social máis ampla e tamén, dalgún xeito, reivindicar a poesía como pedra basilar do sistema literario galego, que ten un peso determinante”. É un dos poucos territorios, afirma o tamén poeta, “nos que se pode dicir que somos unha terra liberada, un lugar de normalidade cultural”.
Para Sánchez foron 40 anos “moi fructíferos” a pesar de que se foi dificultando a condición do poeta, pois “a precariedade laboral no mundo da cultura ten moito que ver na poesía”. Afortunadamente, na súa opinión, a poesía “sempre gozou dunha moi boísima saúde malia as dificultades para publicar, que continúan xeración tras xeración” e lembra as palabras de Antonio Gamoneda cando afirmou que a poesía galega é a máis importante dentro do Estado.
Ademais, nos últimos anos xurdiron proxectos especializados en poesía, como as editoriais Apiario ou Chan da Pólvora, que son -segundo o presidente da AELG- un “síntoma de saúde, xunto coa certa normalidade no resto das editoriais, con coleccións estables de poesía”.
O Congreso estará formado por 6 mesas redondas, que tratarán temas como a poesía galega de 1976 a 2016; o teatro e outras formas de comunicación do poético; interaccións poéticas: ensino, lingua, ciencia; traducións e diálogos con outros sistemas poéticos; 40 anos de poesía aos ollos da crítica; e innovación poética, trans-xénero, novas modalidades.”

Edítase Migrant Shores. Irish, Moroccan and Galician Poetry

Migrant Shores – Irish, Moroccan & Galician Poetry reúne escritoras e escritores de tres países do Atlántico, Marrocos, Galicia e Irlanda, que comparten a vivencia da dura experiencia da emigración e do exilio en diferentes momentos da historia.
O libro, que conta co apoio da AELG, conta coas achegas de Mohammed Bennis, Taha Adnan, Fatima Zahra Bennis, Imane El Khattabi, Mohamed Ahmed Bennis, Aicha Bassry, Mezouar El Idriss, Martín Veiga, Chus Pato, Eva Veiga, Baldo Ramos, Gonzalo Hermo, Marilar Aleixandre, María do Cebreiro, Paula Meehan, Máighrèad Medbh, Susan Connolly, Hugh O’Donnell, Catherine Phil MacCarthy, Sarah Clancy, Thomas McCarthy, Eiléan Ní Chuilleanáin, Lorna Shaughnessy, Maurice Harmon, Celia de Fréine, Keith Payne, Breda Wall Ryan e Mary O’Donnell.

Crónica fotográfica do Paseo pola Pontevedra Literaria con Lucía Novas, o 24 de xuño

Estas son algunas das fotografías do Paseo pola Pontevedra Literaria do sábado 24 de xuño, con Lucía Novas. A crónica fotográfica completa pode verse aquí.

Día das diversidades sexuais 2017. Construíndo diversidade

A secretaria xeral da AELG foi convidada a participar dos actos organizados pola Deputación Provincial da Coruña con motivo da conmemoración do “Día das diversidades sexuais” o 28 de xuño de 2017. Desde a Sección de Servizos Sociais da Deputación da Coruña organizouse unha campaña de sensibilización provincial baixo o lema “Construíndo diversidade”, co obxectivo de sensibilizar sobre a necesidade de xerar sociedade, apoiando a diversidade e a liberación sexual que non entende de orientación sexual ou identidade de xénero, así como normalizar a comunidade LGTBQI. Participaron nesta campaña 31 concellos da provincia da Coruña.

Estas foron as palabras da Secretaria xeral da AELG, Mercedes Queixas Zas, dentro do programa de actos:

Crónica videográfica de A Escritora na súa Terra – Letra E, Pilar García Negro (e III)

A Homenaxe O/A Escritor/a na súa Terra, impulsada pola Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega (AELG), chega este ano á súa XXIII edición recaendo, por decisión unánime da súa Asemblea de Socios e Socias, na figura de María Pilar García Negro, que será homenaxeada en Lugo, terra na que naceu e se criou.
Esta iniciativa anual conforma xa unha tradición na traxectoria da Asociación, e tense constituído ao longo de máis de dúas décadas como unha celebración na que a terra de orixe do/a homenaxeado/a cobra un protagonismo fundamental. É vontade da AELG honrar escritores/as procurando o contacto directo co autor/a e a súa implicación persoal na xornada de homenaxe.
Unha celebración múltiple e popular na que se vén recoñecendo a entidade literaria de insignes figuras das nosas letras, a través dunha serie de eventos como a entrega do galardón Letra E de escritor/a (unha peza escultórica de Mónica Alonso), a plantación dunha árbore simbólica (un magnolio elixido pola propia autora) e a colocación dun monólito conmemorativo.
Este acto conta co apoio da Deputación de Lugo, Concello de Lugo, Xunta de Galicia e CEDRO.

Aquí pode verse a crónica videográfica completa, da que publicamos hoxe estes vídeos, referentes á entrega da Letra E (no salón de plenos do Concello de Lugo):

Laudatio: Carme Fernández Pérez-Sanjulián:

Resposta de María Pilar García Negro á laudatio:

Entrega da Letra E: