Arquivos da etiqueta: Celso Emilio Ferreiro
Ramón Nicolás: “Hai unha mostra representativa da literatura galega de finais dos 60, con perfís moi plurais”
Entrevista a Ramón Nicolás en Nós Diario:
“(…) – Nós Diario (ND): Como descubriu este proxecto?
– Ramón Nicolás (RN): Era un proxecto que estaba nas miñas mans desde hai bastantes anos, o que ocorre é que as circunstancias non foron favorábeis para que se puidese publicar e agora, finalmente, puxéronse as cousas de cara para que se levase a cabo. Chegou a min a través das mans de Manuel Bragado, que foi a persoa coa que Alonso Montero falara no seu día para facer unha edición deste corpus de texto, que existía desde o ano 1969, pero que precisaba dun traballo de edición. Que caese nas miñas mans foi unha decisión de carácter editorial, co acordo de Xesús. Prepareino máis ou menos nun prazo breve de tempo, pero publicouse hai uns meses.
Dábame certa mágoa que non vise a luz, xa que é un traballo que estaba durmindo no soño dos xustos e baixo a miña consideración tiña certas particularidades que poderían ser interesantes para coñecer o noso pasado literario.
– ND: Que relevancia ten hoxe en día?
– RN: É interesante na medida en que deita luz fundamentalmente arredor das opinións dun grupo de autores e autoras con obra publicada a partir de 1936 que contestaron a enquisa. Entre as preguntas que propón Alonso Montero pódense albiscar dous valores, ou quizais máis. O primeiro fai referencia aos datos de carácter biográfico que ofrecen as persoas que responden e que chegan da súa man, polo que hai unha fiabilidade practicamente absoluta. Engádense así datos de natureza bibliográfica ou biográfica que nalgúns casos son bastante descoñecidos.
Logo, por outra parte, está a enquisa que chamo sociolóxica, que estriba en preguntas nas que os autores e autoras dan a súa opinión e que, olladas agora, anos despois, ofrecen unha visión panorámica sobre distintas cuestións. Por exemplo, a valoración da Real Academia Galega ou se a prensa galega daquela altura daba a importancia que debía á nosa literatura. Tamén preguntas relativas ás voces que máis influíron nelas, onde curiosamente a maioría destaca a figura de Castelao ou Celso Emilio Ferreiro como autores máis atractivos. (…)”
Ramón Nicolás: “Segue a ser moi preciso visibilizar a nosa creación literaria”
Entrevista de Xesús Fraga a Ramón Nicolás en La Voz de Galicia:
“(…) – La Voz de Galicia (LVG): Cal será a súa contribución como académico correspondente?
– Ramón Nicolás (RN): Entendo que a propia entidade suxerirá camiños de investigación ou pescuda polos que poida transitar. Polo de agora, con franqueza, só tiven ocasión de agradecer o nomeamento, tanto ás persoas que a día de hoxe integran a Academia como a outras moitas que me manifestaron por moitas vías a súa satisfacción por esta decisión e, por extensión, o seu afecto. Algo que particularmente valoro moito no ronsel dese «pouso dos afectos» do que falaba Xela Arias.
– LVG: Cre que o seu labor crítico influíu na decisión da Academia?
– RN: Sospeito que si: talvez o meu traballo no ámbito da crítica literaria, desenvolto con maior ou peor fortuna desde esa data, pesou no nomeamento e tentarei que este perfil teña, na medida das miñas posibilidades, un defensor activo na institución. Sempre defendín a necesidade de promocionar a crítica literaria en todos os ámbitos posibles e fíxeno, fágoo hoxe, a custa doutras opcións creativas persoais. Segue a ser preciso, moi preciso, visibilizar a nosa creación literaria: un territorio que cómpre seguir agarimando e construíndo con xenerosidade.
– LVG: A súa sinatura está presente en La Voz dende hai anos, un periódico xeneralista que chega a todo tipo de público: como enfoca entón as súas críticas?
– RN: Para min gozar desta atalaia desde hai moitos anos supón un privilexio. Cultivar o exercicio da crítica sen ningún tipo de presión, alén doutro tipo de colaboracións que atenden ao fenómeno da nosa literatura, e facelo desde un xornal que chega ás mans de milleiros de persoas non deixa de ser, sempre, unha responsabilidade. O enfoque tenta ser precisamente xeneralista, isto é, ofrecer de maneira concisa as ideas clave que dominan un libro ou nunha publicación e suxerir, sendo consciente de que a miña sempre é unha opinión subxectiva, a súa lectura.
– LVG: Creo que o seu traballo como crítico tamén se retroalimenta coas súas investigacións e a atención que lle dedicou e dedica a autores como Manuel Luís Acuña, Cunqueiro, Celso Emilio e Lueiro Rey.
– RN: É posible. Para min esas voces que nomeas foron, e son, obxecto da miña atención como investigador en diversas etapas. Tiven a fortuna de ter na miña formación profesorado competente que me iniciou por eses, e outros, camiños e tamén a inmensa sorte de atopar, sobre todo no caso dos dous últimos autores que citas, contornas familiares que confiaron en min para abordar diversos traballos. E por aí continuaremos.”
Cuestionario Proust: Francisco Castro, desde Lecturafilia
Entrevista a Francisco Castro en Lecturafilia:
“O principal trazo do teu carácter? A constancia.
Que calidade aprecias máis nun home? A sensibilidade.
E nunha muller? A intelixencia.
Que agardas das túas amizades? Amor.
O teu principal defecto? Tendo a afogar, ás veces, en vasos de auga.
A túa ocupación favorita? Facer música.
O teu ideal de felicidade? Estar coa miña xente tirado no chan mentres arde a leña na cheminea.
Cal sería a túa maior desgraza? Que os que me queren deixen de quererme.
Que che gustaría ser? Un dos membros dos Beatles.
En que país desexarías vivir? Onde vivo. En Vigo, en Galicia.
A túa cor favorita? O negro, coma Johnny Cash.
A flor que máis che gusta? As orquídeas.
Que paxaro prefires? As rolas. Lémbranme á infancia.
Os teus autores/as favoritos en prosa? Borges, Philip Roth.
E poetas? Borges. O Celso Emilio de amor, máis que o cívico. Walt Whitman.
Un heroe de ficción? Non teño.
Una heroína? Non teño.
O teu músico ou música favorito/a? Claramente, os Beatles.
O teu pintor ou pintora preferido/a? Salvador Dalí.
O teu heroe ou heroína na vida real? O meu pai.
O teu nome favorito? Naia.
Que hábito alleo non soportas? O hábito de moita xente de conducir poñéndonos en perigo aos que conducimos ben.
Que é o que máis detestas? A deslealdade.
Unha figura histórica que che poña mal corpo? Santiago Abascal.
Un feito histórico que admires? A revolución cultural xuvenil dos anos 60 do século pasado.
Que virtude desexarías posuír? A tranquilidade.
Como che gustaría morrer? Coa cabeza no meu sitio e de súpeto, sen enterarme.
Cal é o estado máis común do teu ánimo? Optimista.
Que defectos che inspiran maior indulxencia? A falta de atención.
Tes unha máxima ou lema de vida? Si: relativiza. Mañá sae o sol de novo.”
Viale Moutinho, premio especial aRitmar 2021 á Embaixada da amizade galego-lusófona
Desde Nós Diario:
“O xurado do certame aRi[t]mar da Escola Oficial de Idiomas de Santiago de Compostela, da que é director o profesor Gonzalo Constenla, decidiu conceder o Premio aRi[t]mar especial do xurado “Embaixada da amizade galego-lusófona” ao escritor madeirense residente no Porto José Viale Moutinho.
Alén dos seus méritos como xornalista en medios como o Jornal de Notícias, o República ou o Diário de Notícias, José Viale Moutinho é narrador, poeta, dramaturgo e ensaísta, con obra traducida a varios idiomas, tamén ao galego. Está tamén moi ligado ao Festival da Poesía do Condado desde o seu inicio en 1981, organizado pola Sociedade Deportiva do Condado (SDC) con sede en Salvaterra do Miño.
Como director da Associação Portuguesa de Escritores, da Associacão de Jornalistas e Homens de Letras do Porto e do Teatro Experimental do Porto posibilitou a visibilidade da literatura galega en Portugal, e a el se debe a presenza da escritora Xela Arias, de Mantecón e da directiva da SDC para presentar o Festival da Poesía no Condado ao mundo lusófono.
Pioneiro en divulgar a literatura galega contemporánea, nomeadamente a de Neira Vilas, Celso Emilio Ferreiro, Manuel María. De Méndez Ferrín é o seu primeiro tradutor ao portugués. Tamén traduciu a Castelao e a Lamas Carvajal e é autor de Fouce erguida. Antologia de poesia galega de combate.
Viale Moutinho foi tamén investigador da represión franquista e dos campos de exterminio nazi, autor dunha biografía sobre Zeca Afonso e impulsor da Asociación que en Vigo leva o seu nome. Relacionada coa temática galega, escribiu o libro pioneiro Introdução ao nacionalismo galego.
O certame informa na nota de prensa que o premiado fora elixido académico de honra electo da Real Academia Galega, e que renunciou en solidariedade con Méndez Ferrín cando este deixou a presidencia. (…)”
Carta de Carvalho Calero a Celso Emilio Ferreiro
Desde Caderno da crítica, de Ramón Nicolás:
“(…) Dun ou doutro xeito Celso Emilio Ferreiro, no ano 1956, esténdelle como mediador unha invitación para a publicación dun libro de poesía na colección “Juan Rodríguez del Padrón”, que ideara Camilo José Cela para orixinais poéticos en galego. En novembro desde ano agradece que o seu Salterio de Fingoy fose aceptado mais pouco despois -carta superior- e “lonxe do mundanal bruído” confirma a recepción tanto dun “nadal” como dunha separata da revista Papeles de Son Armadáns (probablemente co poema “O tempo solprendido”) mais, sobre todo, inquíreo sobre o retraso nas datas de publicación do seu libro. A inviabilidade do proxecto determinou que só vería a luz, finalmente, no ano 1961 na colección Salnés de poesía na que tamén desempeñaba funcións de codirector o propio Celso Emilio.
Dez anos despois do falecemento de Celso Emilio, entendo que Carvalho lle rende ao autor de Longa noite de pedra un tributo que os une no substancial. Na publicación Voz y voto (Edicións Patronato Curros Enríquez) participa co poema “Arredor de si” dedicado “A C.E.F., in memoriam”. Unha conmovedora e dura composición, logo incluída na sección homónima de Reticências (1990) baixo o título de “Como pudemos”, na que subxace unha conexión vital e xeracional con Celso Emilio, inquiríndose sobre as dificultades dunha vida compartida nunha atmosfera tan frustrante e afastada dos ideais de mocidade que, malia todo, compartiron. (…)”
Polafías Polavida, Homenaxe a Isidro Novo (III)
Desde
a sección de Literatura de Tradición da AELG convidámosvos a reunirnos cada día, momentaneamente, arredor da lareira virtual que representa o noso inmenso arquivo.
Isidro Novo (1951-2018) foi compañeiro das Polafías da AELG desde a de Vilamartín de Valdeorras (15 de novembro de 2008), ata a celebrada nas Pontes (26 de novembro de 2017).
Hoxe Isidro Novo recita “Moraima” (de Celso Emilio Ferreiro), lido na polafía de Ferreiravella (Riotorto) o 6 de decembro de 2008.
Esta é a ligazón ao vídeo.
Rechiade e unídevos baixo cancelos comúns como #CorentenaLiteraria, #Euquedonacasa, #LerGalegoSempre, #Acasainfinita, #DescobreACulturaGalega, #CulturaGalegaCuradora, #CulturaNaRede e/ou #aculturasegue.
O tránsito da literatura galega cara ao inglés
Entrevista 
de Daniel Salgado a Jonathan Dunne en Nós Diario (foto: cedida):
“As cifras resultan elocuentes. Cando a editorial Small Stations comezou a traducir literatura galega ao inglés, en 2009, só había 29 libros galegos nesa lingua. Once anos despois, son 105. Corenta e seis deles viron luz en Small Stations, a editorial con sede en Sofía (Bulgaria) que dirixen Jonathan Dunne e Tsvetanka Elenkova. Os seus títulos están dispoñíbeis, explican, “a través de 39.000 librarías a un prezo razoábel” e cobren o arco temporal que vai, por caso, de Rosalía de Castro a Teresa Moure e pasa por Celso Emilio Ferreiro, Lois Pereiro ou Anxos Sumai.
Dunne estudou filoloxía clásica na Universidade de Oxford. “Quería modernizar o meu coñecemento aprendendo algunha lingua románica”, relata a Nós Diario vía correo electrónico, “e acabei en Lugo. Atraíame a súa muralla romana e o verde da paisaxe”. Non foi alí onde aprendeu galego, pero si algunhas das súas singularidades gramaticais: xa en Barcelona discutiu duramente cunha profesora de castelán sobre a existencia ou non do pretérito perfecto. “Nunca o escoitara durante un ano de estancia en Lugo”, di. Decidiu coñecer as razóns profundas daquela distorsión: anotouse en clases de galego co escritor Camilo Valdeorras. Así descubriu ademais todo un continente, o da literatura galega.
“Creo na tradución como metáfora da vida. As cousas pasan a través de nós, non somos os seus autores”, responde á pregunta de por que dedicar tantos esforzos ao labor, “e creo que é moi importante a comprensión e a apreciación entre culturas. Sempre quixen situarme nese punto”. Como proba do atinado das súas teses, a recepción especialmente cálida de dous volumes de Small Stations: New Leaves (Follas Novas, 2016) e Galician Songs (Cantares Galegos, 2013) de Rosalía de Castro en versión da poeta canadiana Erín Moure.
“A edición en inglés de Cantares Galegos tardou 150 anos en aparecer!”, afirma Dunne, “e as de Moure foron as primeiras edicións completas en inglés de poemarios galegos da autora” (…)”
Un poema esquecido de Celso Emilio Ferreiro en homenaxe a Manuel Antonio
Artigo de Daniel Salgado en Sermos Galiza:
“A Manuel Antonio; sempre no mar é un poema esquecido de Celso Emilio Ferreiro. Non se trata dun inédito, dado que se publicou o 24 de agosto de 1960 en La Noche, mais si descoñecido. Non aparece recollido na Poesía Galega Completa (Xerais, 2004) nin nos máis antigos tres tomos da Obra completa (Akal, 1978-1981). Exhumouno o crítico e ensaísta Xesús González Gómez.
O poema que agora recupera Sermos Galiza fai parte do seguimento especial do xornal compostelán La Noche á “gran xornada literaria en homenaxe ao poeta Manuel Antonio celebrada en Asados (Rianxo) na tarde de onte”. En pleno franquismo e coa participación das autoridades.
A crónica central corresponde ao colaborador da publicación Piñeiro Ares e nela relata a misa en honra do poeta oficiada por Faustino Rey Romero e a lectura de poemas de Celso Emilio Ferreiro, Xosé María Álvarez Blázquez, “o mozo literato de Asados Santos Sende” [Xesús Santos Suárez] e Baldomero Isorna. Tamén interveu o daquela alcalde Martín Gómez Rodríguez.
La Noche deixa espazo ademais para as composicións de Álvarez Blázquez (Manuel Antonio), Sende (Unha noite con Manuel Antonio) e Isorna (El poeta: Alfar de ensueños). Este tamén se encargou da “exaltación da obra literaria do poeta Manuel Antonio”.
Velaquí a transcrición do poema de Celso Emilo Ferreiro (Celanova, 1912-Vigo, 1979):
“A Manuel Antonio; sempre no martes
Meu capitán de ventos i-alboradas,
meu piloto de estranas travesías
por mares nunca d-outros navigados,
de illas non descubertas, misteriosas,
mais alá dos solsticios i-as mareas,
mais alá das escumas i-os solpores,
na pura libertá da noite pecha.
Eu preguntei por ti, calada sombra,
coa voz dos afogados que camiñan
-mudos e núos-
por vereas de peixes e sargazos,
sobre a luz das estrelas mergulladas.
Eu preguntei por ti, viñen de lonxe,
baixei da terra miña montesía
deica a alcendida proa do teu barco,
a babor das saudades i-as lembranzas.
Un longo acordeón de chuvia maina
rachaba o corazón en dous anacos
e puña despedidas e buxolas
nos meriadianos tristes dos ronseles
arados sobre o mar, rumbo a ningures,
meu capitán de roitas imposíveles
que izaches doces grímpolas de sonos
a veira do amencer de cada día
nas orelas de tódolos naufraxios.”
Xosé Benito Reza: “Aquí puxéronse remendos, pero non se buscaron remedios eficaces para o rural”
Entrevista
de Montse Dopico a Xosé Benito Reza en Praza:
“(…) – Praza (P): Dicía nunha entrevista que fixera este libro [Terradentro] como homenaxe ás persoas maiores que lembraba de neno, que tanto padeceran…
– Xosé Benito Reza (XBR): Pasa unha cousa: este é o meu primeiro libro de ficción. Vivo na Praza Maior de Celanova, perto da casa onde nacín. Cando marchei para Santiago, porque fun director xeral de Conservación da Natureza co goberno bipartito, no 2005, a casa de meus pais estaba como estivera sempre: meu pai, miña nai e miña tía Gumersinda, unha señora moi entrañable da que falo tamén na novela. Era unha muller cunha sensibilidade moi especial que, con non ter unha ampla cultura, porque era dunha familia humilde de Vilanova dos Infantes, foi a persoa que me deu a ler os primeiros poemas que coñecín de Curros, de Rosalía –á que admiraba moito-, de Celso Emilio…
Estivera emigrada en Venezuela, coñecera a Celso Emilio alí e fixéranse amigos, polo que tiña libros del dedicados para ela… Pois, cando volvín a Celanova, no 2009, a casa estaba pechada. Era un baleiro absoluto, unha tristeza tremenda, porque nese pouco tempo morreran miña nai –que ademais morreu dunha forma violenta e tráxica- meu pai e miña tía. Entón eu sentín necesidade de repensar aquel mundo. Sempre me gustou moito a novela negra e policiaca e, ademais, meu pai era avogado na vila. Era unha persoa moi ben considerada que sabía moitos dos segredos da vila pola súa profesión pero, claro, nunca contaba nada, aínda que xa dicía el que ás veces, máis que o avogado, parecía o cura, porque lle consultaban cousas que non eran só de avogado… (…)
– P: Algo que pode chamar a atención tamén no libro son as descricións detalladas: dos personaxes, dos ambientes… Facíame pensar nos nosos clásicos…
– XBR: É que eu son un clásico, como me di Ferrín… Por un lado podo dicirche que, claro, o libro trata unha materia moi miña. Eu fun o redactor da lei galega da paisaxe. É un tema que sempre me gustou moito. E xa escribira antes moito sobre os Ancares, o río Arnoia… Por iso é normal que haxa descricións da paisaxe, da natureza… Ademais do interese literario, é algo moi persoal, relacionado coa miña vida profesional. E, claro, si, xa que falas de clásicos, encántame Otero Pedrayo, Ánxel Fole…
– P: Xusto: é en Otero Pedrayo en quen pensara.
– XBR: Teño as súas obras nun pequeno altar no meu despacho. E logo que, a ver, a min encántame ler pero non son un home de letras. A miña formación é de ciencias. E penso que Ferrín me deu bos consellos. Cando eu lle preguntaba de onde sacaba tanto vocabulario el dicíame: “lendo, neno, lendo”. E eu son un lector voraz, pero non sei de tendencias e correntes literarias. O que si podo dicirche é que escribín porque sentía a necesidade de escribir e que, ademais, gocei moito facéndoo. Imaxinaba como reaccionarían meu pai ou miña avoa… Pero o libro é un fin en si mesmo. (…)”
