Finalistas da Gala do Libro Galego 2020

A Asociación Galega de Editoras (AGE), Asociación de Escritores e Escritoras en Lingua Galega (AELG), e a Federación de Librarías de Galicia (FLG) convocan a quinta edición dos Premios Gala do Libro Galego, a celebrar o sábado 9 de maio de 2020 no Teatro Principal de Santiago de Compostela, onde se darán a coñecer as obras gañadoras.
Con estes premios preténdese recoñecer a excelencia do traballo realizado no ámbito editorial ao longo do ano 2019 en Galicia. As modalidades Iniciativa cultural ou de fomento da lectura, Proxecto literario na rede e Xornalismo cultural, recoñecen a traxectoria de varios anos, valorándose, polo tanto, a constancia ao longo do tempo nestes ámbitos.
Estas distincións, sen dotación económica, xorden, en primeira instancia, das propostas das bases asociativas das tres entidades convocantes, para posteriormente seren sometidas a un proceso de revisión e posterior fallo por parte dun xurado externo.
A Gala do Libro Galego conta co apoio de CEDRO, da Xunta de Galicia, do Concello de Santiago de Compostela e da Deputación Provincial da Coruña.

FINALISTAS

PREMIOS A OBRAS EDITADAS EN 2019

Ensaio e investigación
– Castelao. Construtor da nación. Tomo I. 1886-1930, de Miguel Anxo Seixas Seoane (Editorial Galaxia/Consorcio de Santiago)
– Dentro da literatura, de Suso de Toro (Edicións Xerais de Galicia)
– Educar a través da arte. Cara a unha escola imaxinada, de Vicente BlancoSalvador Cidrás e Rocío Modia (Kalandraka Editora)

Divulgación
– A que cheiran as cores? A esperada guía para coñecer o cerebro, de Juan Casto Rivadulla Fernández (Editorial Galaxia)
– Ferreñas e Rock and Roll, de Laura Romero e Iria Pedreira (Baía Edicións)
– Guadi Galego, pola beira da canción, de Pepe Cunha (Edicións Embora)

Narrativa
– Carrusel, de Berta Dávila (Editorial Galaxia)
– Infamia, de Ledicia Costas (Edicións Xerais de Galicia)
– Os días felices de Benvido Seixas, de Eduard Velasco (Edicións Xerais de Galicia)
– Seique (2ª ed. ampliada), de Susana Sanches Arins (Através Editora)

Infantil
– A tartaruga Amodovou, de Paula Carballeira (Oqueleo)
– Bicos e non balas, de Antonio García Teijeiro (Editorial Galaxia)
– Conexión Macarrón, de Ledicia Costas (Edicións Xerais de Galicia)
– Versos e viceversos, de Antonio García Teijeiro e Juan Carlos Martín Ramos (Kalandraka Editora)

Xuvenil
– Be Water, de Antía Yáñez (Cuarto de Inverno)
– Irmá paxaro, de Tamara Andrés (Cuarto de Inverno)
– Matilde e o comisario. O asasinato da profesora de xeografía, de PereTobaruela (Edicións Embora)
– Os corpos invisibles, de Emma Pedreira (Edicións Xerais de Galicia)

Libro ilustrado
– Irmá paxaro, de Tamara Andrés, ilustracións de María Montes (Cuarto de Inverno)
– Os camiños do vento, de Xavier Estévez, ilustracións de Xosé Cobas (Edicións Xerais de Galicia)
– Teño dereitos, de Miguel Robledo (Aira Editorial)

Libro de banda deseñada
– A chaira, de Antonio Seijas (Alita Cómics Editorial)
– Aprende banda deseñada con Fiz, de Kiko da Silva (Edicións Xerais de Galicia)
– O bichero IX. Run is life, de Luis Davila (Editorial Luis Davila)

Iniciativa bibliográfica
– Construtor da nación. Tomo I. 1886-1930, de Miguel Anxo Seixas Seoane (Editorial Galaxia/Consorcio de Santiago)
– Colección Pan de abella, VV. AA. (Apiario)
– Serie Animais Extraordinarios, de Xulio Gutiérrez e Nicolás Fernández (Faktoría K de libros)

Tradución
– Frankenstein ou o Prometeo moderno, de Mary Shelley/Tradución de Samuel Solleiro (Aira Editora)
– O conto da criada, de Margaret Atwood/Tradución de Celia Recarey e Carlos Valdés (Irmás Cartoné)
– O tatuador de Auschwitz, de Heather Morris/Tradución de María Alonso Seisdedos (Edicións Xerais de Galicia)
– Pippi Mediaslongas nos mares do sur, de Astrid Lindgren/Tradución de David A. Álvarez (Kalandraka Editora)

Poesía
– Feliz Idade, de Olga Novo (Kalandraka Editora)
– Irmá paxaro, de Tamara Andrés (Cuarto de Inverno)
– Un libre favor, de Chus Pato (Editorial Galaxia)

Teatro
– Atranco no banco, de Manuel Núñez Singala (Editorial Galaxia)
– Citizen, do Grupo Chévere (Kalandraka Editora)
– Somos os monstros, de Paula Carballeira (Edicións Xerais de Galicia)

Libro mellor editado
– Atlas da Galicia pequeniña, de César Cequeliños e Jorge Campos (Aira Editorial)
– Fosforescencias, de Lupe Gómez/Ilustracións de Anxo Pastor (Alvarellos Editora)
– Irmá paxaro, de Tamara Andrés (Cuarto de Inverno)

PREMIOS A TRAXECTORIAS

Iniciativa cultural ou fomento da lectura
– 21 Días co Galego
– Club de Lectura AA.VV. das Atochas-Monte Alto
– Libraría Chan da Pólvora
– Poemagosto de Allariz

Proxecto literario na rede
– Biosbardia. O país dos libros en galego – César Lorenzo Gil
– Kalandraka TV
– Lecturafilia – Tensi Gesteira

Xornalismo cultural
– Anxo Quintela
– César Lorenzo Gil
– Daniel Salgado
– María Yáñez

Compostela: presentación de O coleccionista de cartas de amor, de Isabel Mancebo Portela

O martes, 4 de febreiro, ás 20:00 horas, no Pazo de San Roque de Santiago de Compostela, preséntase O coleccionista de cartas de amor, de Isabel Mancebo Portela, publicado por Fervenza. No acto, aberto ao público até completar aforo, acompañarán á autora Ánxela Gracián, Suso de Toro, e Valentín García Gómez.

Suso de Toro: “Insisto en defender a independencia do autor das dinámicas políticas porque pertenzo a unha xeración moi afectada pola política”

Entrevista de Montse Dopico a Suso de Toro en Praza:
“(…) – Praza (P): Dentro da literatura naceu como unha proposta (ou máis ben unha idea) do pedagogo Xosé Manuel Rodríguez-Abella. Como foi escribir este libro? Supoño que quedará tamén como homenaxe a un amigo que, desgraciadamente, perdiches…
– Suso de Toro (SdT): Hai amigos que son únicos e que se che faltan ficas orfo, este é o caso. Para min a amizade é moi importante, fun e son rico en amigos e amigas, así e todo Xosé foi unha amizade única, compartimos experiencias radicais desde moi novos e estarmos xuntos eran momentos de intimidade e confianza únicos. Alá está e o libro, que é un ensaio á miña maneira, tamén é un relato: comeza cunha encarga dunha persoa e remata con ese final.
– P: Nun dos capítulos deste libro falas da fama como unha maneira de poder. E dis que o autor que unicamente fíe no valor da súa obra, sen ningún poder detrás, probablemente non poderá abrirse camiño. Podes explicar isto mellor?
– SdT: Entendo que a fama vívese máis ben como un espellismo desa idea absurda que é a gloria literaria. E que sexa absurda non quita para que sexa actuante. A gloria nunca se pode vivir, é un froito da morte, e a fama, que é fuxidía e escorregadiza, é a ilusión da gloria. Desde un punto de vista vivencial, penso que a fama é unha forma abondo perigosa de alienación. E que ninguén se faga ilusións: a fama cambia as persoas, aínda que resistas á tentación do enfatuamento cambias porque na creación dese fenómeno no só intervén un suxeito senón que interveñen os demais e se os demais te perciben de determinado modo finalmente xa es distinto. E non hai moita volta atrás, a volver ser quen fuches.
Sobre fiar só no valor da obra, o valor da obra non abonda para que a túa obra sexa recoñecida, atendida e para que se institúa o seu valor. É evidente que o determinante é a posición de poder que teña o autor para que sexa atendida. Sexa poder político, mediático o como sexa. A posición na sociedade de quen escribe condiciona a existencia da obra. Se non tes poder, se non existes na esfera pública, é dicir mediática, a túa obra vai ficando en fóra de xogo.
– P: En relación co anterior, varios capítulos ocúpanse do canon como expresión das relacións de poder: os canonizados adoitan ser homes e dos países e culturas hexemónicos. Do caso da literatura galega pouco comentas: relativizas o papel da crítica porque, segundo dis, case non sae nos medios. Como se constrúe, entón, o canon no caso da literatura galega?
– SdT: Fasme pregunta comprometida e mala de contestar. Coido que o canon na literatura galega neste momento non existe realmente, houbo momentos nos que a cousa era máis simples porque era máis pobre. A valoración das obras era moi condicionada pola ideoloxía política, mesmo pola posición dos autores, autoras, en relación coas organizacións ou figuras do nacionalismo galego.
Houbo un momento no que, penso que debido á falta de capacidade do “tinglado” literario institucional para aceptar novas voces ou estéticas foi o poder mediático madrileño que influíu e permitiu que entrasen e se instituísen esas novas obras. Non sei valorar ben como actuou no asentamento da miña obra ese aspecto: os meus libros dos anos oitenta foron lidos e influíron, mais a miña vivencia foi de que a comezos dos noventa sentíame afogado. A edición en castelán de obras, como Land Rover, cunha recepción crítica e de público deume aire e ánimos. Francamente sentíame sen ánimos.
Hoxe é un momento moi móbil e vivo, non sigo a actualidade mais intúo que é un momento creativo moi interesante. Con todo, sen o papel da crítica non hai unha literatura, a crítica é activa e debe ser creativa sinalando e apostando polas obras en marcha interesantes. O crítico tamén debe correr riscos. (…)
– P: Varios capítulos teñen que ver tamén co debate sobre a autonomía da literatura. Dis que non es partidario de escribir para educar ou concienciar. Ocorre que o autor (coma o xornalista) é tamén parte dunha sociedade, dunha cultura… e forma parte das relacións de poder que se inscriben nelas. Entón ocorre que, ás veces, aínda sen querer, deseduca: educa no machismo, o clasismo, o racismo, a mentalidade colonial, etc. Así, unha cousa é que a literatura se poña ao “servizo de”, esquecendo que ten un fin en si mesma, que é ser literatura, e outra que o autor só poida ser fiel a si mesmo como se ollase a sociedade da que forma parte desde fóra. Dígoo porque ás veces este debate, que é sumamente complexo, se simplifica demasiado… Que pensas ti de todo isto?
– SdT: Insisto en defender a independencia do autor e a obra das dinámicas políticas precisamente porque pertenzo a unha xeración moi afectada pola política e as súas ideoloxías. A min propio custoume liberarme de moitos condicionamentos ideolóxicos para gañar liberdade creativa e na cultura en lingua galega eses condicionamentos estiveron e están aí. Agora observo o que penso que son interferencias de ideoloxías que se incorporaron e se instituíron entre nós con éxito nos últimos anos como é o feminismo.
O feminismo é a mellor noticia do século vinte e comezos do vinte e un. Adoro as valentes sufraxistas e primeiras feministas: non ocupan o lugar que merecen no noso imaxinario. E o feminismo libera corpos e mentes das mulleres e tamén dos homes. Coido que na miña obra o feminismo está presente ao revés, en oco. O feminismo permitiume atender á construción da masculinidade, recoñecerme como home construído.
Se unha ideoloxía, calquera sexa, libera a nosa mente é benvida; se somos débiles e deixamos que ocupe a nosa vida e nos transforme en instrumentos seus, entón deixa de ser liberadora e vólvese opresora, por culpa nosa. O artista ten un deber primeiro: ser libre. Desde aí, utilizando as ferramentas do coñecemento e a súa sensibilidade, pódenos dar unha obra libre e liberadora. Un como cidadán, cidadá, pode defender isto ou aquilo, como artista máis que defender debe procurar, buscar. Con intuición e sen certidume total. (…)”

Compostela: actividades literarias destacadas no Festigal 2019

Na Galería das Letras do Festigal 2019, que se celebrará no Campus Universitario Sur de Santiago de Compostela, terán lugar as seguintes actividades literarias destacadas o 25 de xullo:

17:00 h. Presentación de As Casas, de Carlos Lixó, publicado por Espiral Maior. Participan: Carlos Lixó, autor, e Marta Dacosta, escritora.
17:30 h. Presentación da Obra teatral de Manuel María, editada pola Casa – Museo Manuel María. Participan: María do Pilar García Negro, responsábel da edición, e Alberte Ansede, secretario da Fundación Manuel María.
18:00 h. Presentación de Infamia, de Ledicia Costas, publicado por Xerais. Participan: Ledicia Costas, autora, e Suso de Toro, escritor.
18:30 h. Presentación de Resistencia e expansión cultural. Crónica do movemento cultural galego na ditadura (1961-1976), número 100 da Revista Terra e Tempo, 2019. Edita: Fundación Terra e Tempo. Participan: María do Pilar García Negro, Presidenta da federación Galiza Cultura e membro do Padroado da Fundación Terra e Tempo; Pilar Allegue. Ex secretaria de Amigos da Cultura de Pontevedra e do Club de Amigos da Unesco e Nemésio Barxa. Cofundador e Ex presidente da Agrupación Cultural Auriense e Ex presidente da Asociación Cultural de Vigo.
19:00 h. Presentación de Senlleiras, de Antía Yáñez, publicado por Galaxia. Participan: Antía Yáñez, autora, e Miriam Beizana, escritora.
19:30 h. Presentación de Transmatria, de Daniel Asorey, publicado por Xerais. Xerais. Participan: Daniel Asorey, autor, e Susana Sanches Arins, escritora.
20:00 h. Presentación de Fóra de si, de Suso de Toro, publicado por Xerais. Participan: Suso de Toro, autor, e Ledicia Costas, escritora.

ESPAZO DE ENCONTRO CON AUTORAS E AUTORES
A partir das 16:30 horas con:
Carlos Callón.
– Ana Pillado.
– Manuel Monge.

Vídeo do acto Xabier P. DoCampo na voz da amizade (A Coruña, 29 de maio)

https://www.youtube.com/watch?v=FUigX24unYE

A Coruña: Homenaxe a Xabier P. DoCampo

A Homenaxe a Xabier P. DoCampo terá lugar o 29 de maio de 2019, unha actividade da Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega (AELG), co patrocinio de Centro Español de Derechos Reprográficos (CEDRO), e a Asociación Cultural Alexandre Bóveda (ACAB).

Escritor e mestre, namorado do cinema, guionista e director de programas de radio, contador oral, activista da renovación pedagóxica e da causa da dignidade da lingua galega.

A Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega, co patrocinio do Centro Español de Derechos Reprográficos (CEDRO), descubrirá unha placa de homenaxe no portal da que foi última morada do autor, (Praza González Dopeso, 1), na cidade da Coruña, o mércores 29 de maio, ás 18:00 h.

Homenaxe: Na voz da amizade celébrase o 29 de maio no Teatro Rosalía de Castro da Coruña, a partir das 20:30 horas.
Presentada por Yolanda Castaño, haberá lecturas da súa obra, proxección de pezas audiovisuais, a música na voz de Miro Casabella, e a participación de:
– Mesa sobre ensino. Alfonso García Sanmartín, Xavier Senín e Fina Casalderrey.
– Mesa sobre activismo. Suso de Toro, Xosé Manuel Pereiro e Manuel Bragado.
– Mesa sobre literatura. Paco Martín, María Xesús Fernández, María Canosa e Xosé Cobas.
– Relato. Paula Carballeira.

Nestas actividades, a entrada é libre e gratuíta até completa aforo para todo o público interesado.


Preséntamosvos aquí o artigo escrito por Mª Jesús Fernández, amiga de Xabier, que publicamos no tríptico onde se recollen as actividades desta homenaxe. Titúlase Xabier P. DoCampo, o escritor. Tradición e modernidade.
Do escritor Xabier P. DoCampo dicimos que foi un pioneiro, un dos pais da Moderna Literatura Infantil e Xuvenil de Galicia. Efectivamente, a el, xunto con outros escritores e escritoras da súa xeración, correspondeulle crear unha nova literatura máis acorde cos tempos e cun concepto de infancia que xa non era considerada unha etapa imperfecta de transición, senón un importante momento da vida, con características propias e necesidades específicas.
A esta tarefa dedicouse X. P. DoCampo durante toda a súa vida como escritor, modernizando a tradición e achegando novas temáticas, novos xéneros, novas técnicas narrativas, potenciando a ilustración como parte substancial do relato…
Moitos dos escritores e escritoras que na actualidade forman parte dunha brillante xeración de creadores, así como moitos outros adultos novos, confesan a súa débeda con Xabier, e lembran o feliz momento no que caeu nas súas mans o primeiro libro publicado por este autor: O misterio das badaladas (1986), relato de aventuras onde xa aparecen as características que van ser unha constante nesta e noutras obras  posteriores: Os nenos e nenas protagonistas son decididos, valentes, moi autónomos, non dubidan en correr riscos e afrontar dificultades, e, ó mesmo tempo, viven nun ambiente familiar e social moi semellante ao dos potenciais lectores polo que resulta atractivo e  moi doado identificarse con eles.
A súa primeira achega á incipiente Literatura Xuvenil, supón tamén unha ampliación do corpus temático da Literatura Galega coa incorporación do xénero negro. Amante do cine e dos grandes clásicos policiacos, en A chave das noces (1988) ofrece unha novela moi representativa do xénero: ambiente urbano e marxinal, violencia, misterio, un protagonista que vai perdendo a inocencia…, e tamén unha boa dose de crítica social. Reeditada hai pouco tempo (2019) a novela segue mantendo a súa actualidade e interese.
Xabier P. DoCampo tamén soubo revitalizar a tradición. O libro Cando petan na porta pola noite , Premio Nacional de Literatura Infantil no ano 1996, é unha boa mostra. Aquí se recollen catro contos de medo, o tema máis representativo do relato oral popular, pero non un medo edulcorado para facilitar a lectura dos xoves lectores, senón un medo real,  derivado dos  temores atávicos do subconsciente colectivo. Nestes contos, o principal protagonismo é o da voz narradora que recrea maxistralmente as técnicas e recursos do narrador popular que se dirixe a un público expectante, e que emparella a Xabier P. DoCampo con outros grandes mestres recreadores da literatura popular, como Ánxel Fole.
Ao longo da súa traxectoria literaria, Xabier escribiu moitos outros admirables relatos curtos. Soltos ou recollidos en diferentes libros, a maioría caracterízanse polo uso da fantasía e o humor. Un humor que vén dado polo que se conta, moitas veces situacións disparatadas e absurdas, e tamén pola forma de contar, utilizando axilmente unha linguaxe rica e chea de expresividade. Entre os moitos exemplos que se poderían citar está o libro titulado O armario novo de Rubén (1998)
É ben coñecido o interese deste autor pola ilustración dos libros, non como mero adorno do texto senón como parte consubstancial da mensaxe que se transmite. A súa longa relación creativa e de amizade co ilustrador Xosé Cobas quedou plasmada en un número considerable  de títulos  nos que ambos colaboraron sumando as súas respectivas artes.  Unha mostra representativa son os albumes ilustrados dirixidos a prelectores e primeiros lectores como Nube de neve (2000) ou De cores e de amores (2005) nos que non se poden concibir por separado as palabras de Xabier e as imaxes de Xosé Cobas.
Pero é en dous libros, xa na etapa final, onde a colaboración de Cobas e Docampo acada a súa máxima expresión. Trátase de O libro das viaxes imaxinarias (2008) e A illa de todas as illas (2013) O primeiro, como indica o título, é un caderno de viaxe onde se recollen as notas de un viaxeiro que visita lugares sorprendentes e dá conta do que alí ve e das xentes que os habitan. A fermosa e coidadísima edición conta con profusión de imaxes . O segundo é unha homenaxe que o gran lector que foi Xabier P. DoCampo rende aos clásicos relatos de aventuras que de desenvolven nunha illa: Robinson Crusoe, A illa do tesouro, A illa misteriosa, o señor das moscas…. Aquí, os nenos protagonistas viven a súa propia aventura na que tamén aparecen misteriosamente personaxes daqueles relatos da Literatura Universal. Tanto nun libro como no outro, unha parte importante do relato apoiase nas ilustracións que o complementan.
Aínda que Xabier P. Docampo non publicou en vida ningún libro de poesía, era tamén un poeta notable e varios dos seus poemas figuran en opúsculos conmemorativos, felicitacións de Nadal ou agasallos a amigos. Pero hai dous libros que evidencian  as claras o seu temperamento poético. Un deles é Bolboretas (2004), onde unha voz adolescente tenta explicar as perturbadoras sensacións que por primeira vez experimenta ante a presenza do amor. Tamén nesta ocasión á beleza do libro colaboran as fermosas ilustracións de Cobas. O outro titúlase Mans (2010) e pode considerarse como un longo poema protagonizado polas mans humanas e que complementa a súa expresividade e poder suxestivo coas fotografías que o ilustran e que son obra de DNL.
O libro máis intimista, e tamén o máis persoal, de toda a produción literaria de Xabier P. DoCampo é sen dúbida Catro cartas (2000), onde a voz que se escoita é a do propio autor que utiliza o xénero epistolar para dirixirse a amada, ao fillo, a nai, a Robert Loius Stevenson e aos propios lectores.  Nas cartas conta cales foron os motivos que o impulsaron a converterse en escritor e que relación tivo nesta decisión cada un dos destinatarios.
Para rematar hai que citar a última novela de Xabier dirixida a público lector adulto, A nena do abrigo de astracán ( 2017), Premio da Crítica 2018. Novela coral que ten como protagonista aos habitantes dunha vila galega do interior nos anos inmediatos da posguerra . A voz narradora que escoitamos é a da propia vila que coñece todo o que pasa no pobo, mesmo os pensamentos e sentimentos máis agochados. A novela preséntanos unha sociedade sometida polo abuso de poder onde os poderosos actúan impunemente sustentados no medo e no silencio, un silencio que  transforma a todos en cómplices da maldade. Moi destacable é a importante presenza do cinema que, segundo expresión do propio autor, faise aquí “refuxio da inocencia”.

Literatura galega en Roma

O Instituto Cervantes, en colaboración co Centro de Estudos Galegos de Roma acubillado na Università La Sapienza, organiza tres xornadas dedicadas á lingua e a literatura galegas. O martes 21 de maio terá lugar unha performance a cargo da poeta Yolanda Castaño e o músico Isaac Garabatos.
Seguiralle un coloquio o día 28 de maio da man de Marco Paone e Attilio Castellucci, profesores da Universidade de Perugia e a Universidade da Sapienza e directores dos Centros de Estudos Galegos de ambas universidades, baixo o título “Il galego, origini di una lingua e della sua letteratura” (“O galego, as orixes dunha lingua e da súa literatura”).
Poralle fin a estas xornadas Suso de Toro o día 5 de xuño, autor con obra traducida ao italiano como dá conta o Uomo senza nome publicado pola editorial Gran Via en 2008.”