Arquivo da categoría: Entrevistas
Entrevista a Emma Pedreira sobre Os libros que hai en min
Entrevista a Emma Pedreira en Radiofusión:
“O traballo editorial de Cuarto de inverno é espectacular. O tratamento dos libros por parte de David Cortizo e Andrea Jamardo é delicadísimo, segundo Emma Pedreira. O sistema literario galego ten un alto nivel e calidade, afirma a autora de Os libros que hai en min: Non padecemos instagramerismo, nin poesía de camisola, de frase bonita que se borra no tempo. En Galicia xógase a experimentar, creando con moita novela negra, moita contística, poesía experimental, con propostas interesantes e innovadoras. A entrevista pode escoitarse aquí.”
Claudio Pato: “O poemario naceu para axudarme a entender o que pasaba durante a pandemia”
Entrevista a Claudio Pato na Televisión de Galicia:
“Claudio Pato vén de publicar o seu último libro: Corona e a inxunción das n articulacións (libres), un orixinal diario que creou durante o confinamento no 2020 e que foi amosando nunha rede social, como agasallo, nese tempo, en que non sorriamos. A entrevista pode verse aquí.”
Fran Alonso e Francisco Castro: “Se a lingua se vai, pechamos todos”
Entrevista a Fran Alonso e Francisco Castro en Diario de Pontevedra:
“(…) Dirixen as dúas editoriais que funcionan como piares do sistema literario galego. Fran Alonso (Vigo, 1963), á fronte de Edicións Xerais de Galicia, e Francisco Castro (Vigo, 1966), á fronte de Editorial Galaxia, manteñen unha relación cordial e coinciden en practicamente todo á hora de falar do momento que vive a industria cultural en Galicia. Critican duramente que a Lei do Libro de 2007 nunca se desenvolvese e denuncian o preocupante desleixo entre diversos sectores da poboación, como a mocidade ou o empresariado, con respecto ao uso do idioma propio.
“Por dar un titular: a situación da edición en Galicia eu creo que é de optimista resistencia no medio dunha contorna moi adversa”, comeza dicindo Francisco Castro. “Vivimos un momento transcendental porque estamos ante un cambio de paradigma, relacionado cun cambio tecnolóxico, que non sabemos exactamente cara onde nos levará”, explica Fran Alonso. O seu homólogo engade que as dúas editoriais que representan, neste sentido, van por diante das necesidades reais da sociedade. “A oferta dixital pola nosa parte estaba dispoñible moito antes de que existise unha demanda real”.
A maiores, para Fran Alonso este momento coincide no tempo con outra etapa crucial na cultura galega, “dunha grande proxección creativa, con produtos de enorme calidade”. Castro coindice e engade un apuntamento para quen manteña prexuízos sobre a lingua. “Non é necesario nin falar do fenómeno Tanxugueiras. Aí está unha compañía de teatro como A Panadaría, que pecha unha serie de funcións en Madrid, varias delas en galego, e o vende todo. Penso que non hai dúbidas. Hai 15 anos que houbese un autor galego traducido, agás en literatura infantil, era case unha excepción. Agora é bastante frecuente. E non nos traducen por guapos, tradúcennos porque recoñecen un bo produto literario”.
Falando en concreto do sector no que eles traballan, o do libro, ambos poñen de manifesto que os índices de lectura en xeral non deixan de aumentar e hoxe xa superan o 60% de poboación. En concreto, en Galicia, en 2021, un 61,9% de cidadáns leron algún libro no seu tempo de lecer, segundo o último Barómetro de Hábitos de Lectura da Federación de Gremios de Editores de España. “Aínda que non temos o dato exacto de cantos leron un libro en galego, normalmente baixa a entre un 6 e un 7%. Así que as nosas posibilidades están evidentemente moito máis limitadas”.
Castro e Alonso poñen o foco en que o futuro do sector cultural en xeral e o do literatura en particular dependen de como evolúa a situación lingüística. “E nese sentido non nos queda outra que ser pesimistas. Porque estamos presenciando un proceso de desgaleguización moi forte”, di Fran Alonso. O director de Galaxia coincide. “O futuro da edición, como o futuro do teatro galego, do audiovisual, da música ou de calquera outra produción cultural en lingua galega, depende da propia existencia da lingua galega”.
Castro cita dúas institucións referenciais á hora de facer esta análise: o Consello da Cultura Galega e a Real Academia Galega. “As dúas ofrecen anualmente informes sobre o estado da lingua e as dúas constatan que ano a ano perdemos falantes. Isto é para min é a gran traxedia da cultura galega. Porque a esencia do noso traballo ten que ver coa nosa lingua. Se esmorece, loxicamente a produción cultural farao tamén. Se a lingua se vai, pechamos todos”. E remata: “Así que, dalgunha maneira, vivimos un momento transcendental, como dícía Fran, pero tamén paradoxal. Temos unha cultura de altísima calidade, e así se nos recoñece, pero ao tempo o noso mercado real, o dos galegofalantes, cada vez é máis reducido. E mentres tanto as institucións que teñen que velar porque se ensanche ese mercado están a outra cousa”. (…)”
Xosé Monteagudo: “Estou convencido de que o que describo na novela existirá nun futuro próximo”
Entrevista de Antón Escuredo a Xosé Monteagudo en Nós Diario:
“(…) – Nós Diario (ND): Vivimos un tempo en que se lle dá máis importancia á recuperación da memoria?
– Xosé Monteagudo (XM): Hai dous tipos de memoria: a memoria persoal e a memoria social ou colectiva. A memoria persoal sempre foi algo importante. Cada persoa trata de deixar unha imaxe de si mesma, do seu paso pola terra, que transcenda a súa vida unha vez que desaparece a persoa. Eu creo que todo o mundo temos ese certo desexo ou afán de deixar unha pegada. A memoria social é distinta. Faise con actos que teñen unha relevancia máis social, máis pública. É importante noutros aspectos que teñen máis que ver co devir histórico e coa política.
– ND: Na proposta da súa obra intervén a situación de precariedade laboral que hai na actualidade.
– XM: A precariedade laboral é algo actual aínda que sempre existiu, non é propia destes tempos. Na historia máis recente a xente do común, as traballadoras e os traballadores sempre estiveron nunha precariedade bastante grande. A inseguridade a nivel de mercado de traballo é unha constante. Quizais visibilízase máis nestes tempos como se visibilizan moitas outras cousas que estiveran máis agochadas, ocultas ou que non se lle daba esa visibilidade pública.
– ND: As novas tecnoloxías, tal e como figuran na novela, facilitan calquera escenario?
– XM: A revolución dixital é algo que está espallándose a todos os eidos do ser humano e da súa actuación. Desde os máis sinxelos até os máis transcendentes. O curioso é que nese espallamento do eido dixital o tema da morte aínda non foi tocado polo mundo das novas tecnoloxías. O que conta a novela é o intre en que ese eido, o do desexo de transcender, entra dentro da esfera dixital, da revolución dixital.
Nese sentido creo que é unha novela de anticipación. Estou convencido de que o que describo na obra, a aplicación que conto ou algunha semellante, existirá nun futuro próximo. Estou convencido de que non tardará moito en ser así.
– ND: Tamén hai interese en borrar a pegada dixital. É algo contraditorio non?
– XM: É curioso. Prodúcese unha situación moi paradoxal na actualidade. Temos as leis máis protectoras, máis restritivas da intimidade, da propia imaxe. Están aí as leis de protección de datos e tes que dar consentimento para case todo. Pola contra, a realidade é que nunca a vida das persoas estivo tan exposta á publicidade e ao coñecemento público a través das redes sociais e calquera das aplicacións de internet. Só tes que pór en calquera buscador de internet o nome dunha persoa, sexa a que sexa, e serán poucos os casos en que non haxa información desa persoa.
No exemplo da novela trátase do desexo da transcendencia do ser humano, de como queremos que sexa o que quede de nós.
– ND: Contén algunhas experiencias propias?
– XM: Toda novela é un pouco autobiográfica no sentido de que unha escritora ou un escritor sempre emprega pequenos detalles da súa experiencia, do que coñece, para encher os ocos da ficción e para ficcionalizar a realidade. O que describe a novela en si non é autobiografía, mais o que son os sentimentos, o feito de situarme na realidade leva algúns elementos da miña vida.
Máis que nos feitos, está na actitude ou no punto de vista que un ten diante da vida e diante da realidade. Quen escribe non pode afastarse das ideas que ten para contar unha realidade diferente e do que pensa sobre determinadas situacións. Non quero dicir que sexa unha novela de tese nin que exprese as miñas ideas conscientemente mais, seguramente sen decatarme de maneira plena, si que hai unha actitude e unha visión da realidade que transcende a novela. É algo que nos sucede a todas as persoas que escribimos.”
Rodrigo Costoya: “Cando triunfa a irracionalidade, as bibliotecas sempre son o obxectivo prioritario”
Entrevista a Rodrigo Costoya na Televisión de Galicia:
“Misarela fíxose no verán do 2020 co Premio de Novela Histórica Ciudad de Úbeda, que levaba implícita a súa publicación en castelán, aínda que o autor a escribise orixinalmente en galego. É a segunda entrega dunha triloxía que comezou con Portosanto. A entrevista pode verse aquí.”
Cuestionario Proust: Asun Estévez, desde Lecturafilia
Entrevista a Asun Estévez en Lecturafilia:
“1. O principal trazo do teu carácter? Entusiasmo e vitalidade.
2. Que calidade aprecias máis nun home? A tolerancia, a honestidade e o respecto polo espazo de cada quen.
3. E nunha muller? O mesmo.
4. Que agardas das túas amizades? Que me queiran como son.
5. O teu principal defecto? A impuntualidade, unha batalla constante co tempo. Chegarei tarde ata ó meu enterro, mais ese día xa non será cousa miña.
6. A túa ocupación favorita? Escribir, unha boa conversa, soñar e viaxar sempre que é posible.
7. O teu ideal de felicidade? Un abrazo do meu fillo.
8. Cal sería a túa maior desgraza? Perder ese abrazo. E perder a palabra.
9. Que che gustaría ser? Feliz. Nada máis e nada menos.
10. En que país desexarías vivir? Gústame onde vivo, pero unha voltiña ou dúas ó mundo non estarían nada mal.
11. A túa cor favorita? Azul, verde e amarelo, as cores da vida.
12. A flor que máis che gusta? Gústanme todas as flores, pero as silvestres as que máis.
13. Que paxaro prefires? As gaivotas.
14. Os teus autores/as favoritos en prosa? Non son de devocións, pero si teño prefencias especiais. Neira Vilas, García Márquez, Almudena Grandes ou Saramago son lectura necesaria.
15. E poetas? A poesía en si mesma. Todo aquel poema que me faga vibrar e me obrigue a lelo e relelo unha e outra vez.
16. Un heroe de ficción? Non son de heroes, pero cando era nena atopaba en Tarzán un aquel: parecíame fascinante, salvaxe, primitivo, puro e libre.
17. Unha heroína? Pippi Mediaslongas. Rebelde e auténtica.
18. O teu músico ou música favorito/a? Non me podería decantar por ninguén.
19. O teu pintor ou pintora preferido/a? Dalí e Lugrís.
20. O teu heroe ou heroína na vida real? Calquera que sexa capaz de saír adiante ante as adversidades. Eses son os verdadeiros heroes e heroínas.
21. O teu nome favorito? O meu. De nena horrorizábame, mais co tempo cheguei a querelo. Agora mesmo encántame: non podería chamarme doutro xeito.
22. Que hábito alleo non soportas? A hipocresía e a vulgaridade.
23. Que é o que máis detestas? Non son de odiar. Paréceme un sentimento frustante para quen o sinta, mais si aborrezo algunhas cousas. A inxustiza, a que máis.
24. Unha figura histórica que che poña mal corpo? Calquera ditador.
25. Un feito histórico que admires? Como a miña nai viúva sacou adiante a cinco fillos.
26. Que virtude desexarías posuír? Gústame ser tal e como son, coas miñas virtudes e os meus defectos.
27. Como che gustaría morrer? Gozando plenamente.
28. Cal é o estado máis común do teu ánimo? Contenta. A pesar de tódalas tormentas nacín con esa predisposición e agardo que non me abandone nunca.
29. Que defectos che inspiran maior indulxencia? O medo e os seus derivados.
30. Tes unha máxima ou lema de vida? Teño dous: “querer é poder” e “vive e deixa vivir”.”
Carlos Taibo: “Cando alguén celebra a desaparición dunha lingua, pregúntome que ten dentro da cabeza”
Entrevista de Antón Escuredo a Carlos Taibo en Nós Diario:
“(…) – Nós Diario (ND): Cal é a razón escribir agora unha obra entre autobiográfica e lingüística?
– Carlos Taibo (CT): Ás veces non hai unha razón precisa. A miña vida intelectual, e non lle dou ningún relevo a este adxectivo, é unha mesa con catro pés. Un deles é o meu traballo na universidade vencellado coas mudanzas na Europa central e oriental. Outro o activismo político que me invita a contestar ao capital e ás súas regras. O terceiro serían os libros como obxecto marabilloso sen os que a miña vida non tería sentido. E o cuarto as linguas.
Decateime non hai moito que boa parte das historias e brincadeiras que eu conto teñen unha base lingüística. Pareceume que tiña sentido de facer unha homenaxe ás linguas que para min son a creación máis marabillosa da especie humana. Ese é o miolo do que xorde o libro.
– ND: Ese amor polas linguas tamén é algo revolucionario nun mundo que, cada vez máis, procura concentrarse en poucas e dominantes?
– CT: Cando alguén celebra a desaparición dunha lingua, eu pregunto que é o que ten dentro da cabeza. A desaparición dunha lingua é a desaparición dunha cultura. Certamente, aínda que no libro hai unha dimensión de brincadeira, mesmo nalgún caso canalla, hai unha reivindicación das linguas e singularmente das linguas minorizadas.
Este libro é produto dun compromiso lingüístico coa lingua do meu país, o galego-portugués. É unha mestura entre a vocación de chamar a atención dunha maneira razoabelmente divertida e relaxada sobre as linguas e ao mesmo tempo unha reivindicación política coas que están nunha situación difícil e que creo que merecen o noso apoio.
Debo salientar, en calquera caso, que eu non son un gran dominador de linguas. Ás veces a xente pensa que eu teño grandes habilidades, que son un políglota e non é así. Son un curioso que foi mergullando en moitas linguas e que espera seguir facéndoo no tempo..
– ND: Boa parte do libro trata do reintegracionismo e da necesidade dun intercambio mutuo. Hai esa vontade tamén en Portugal e no mundo lusófono?
– CT: Esa vontade foi forte na retórica mais nos feitos débil. Porén, teño a impresión de que as cousas están empezando a mudar. Ultimamente escoito moito en Portugal, cando saben que es da Galiza, dicir “que sorte tedes na Galiza que conservades a nosa lingua primixenia cando a nosa está deturpada pola influencia do inglés e falamos cada vez peor”. Esa idea ten a parte saudábel de que identifican unha xenealoxía entre o galego e o portugués mais a parte débil é unha ignorancia manifesta do estado decrépito da lingua da Galiza.
De calquera maneira, este tipo de percepcións en Portugal significan que algo está comezando a mudar. Nos estamentos oficiais probabelmente continúan a triunfar a retórica que anuncia unhas cousas mais sen medidas precisas que supuxesen un achegamento efectivo entre os dous espazos lingüísticos.
– ND: Cales cre que son os atrancos máis importantes que teñen as persoas para non dar o salto ao galego-portugués?
– CT: Eu pasei por esa situación hai 20 anos. Houbo unha época en que eu era reintegracionista, porén empregaba a ortografía oficial. O paso non é sinxelo. Escribir un galego reintegrado reclama un esforzo innegábel. Mais, sospeito que por tras hai un exercicio de comodidade, de aceptación dunha orde que sabemos que non é a nosa e que depara certas vantaxes.
Eu non podo queixarme moito de ter sido discriminado por empregar un galego internacional ou reintegrado. É verdade que é unha reflexión un pouco falsa por ser expulsado dos medios de comunicación do sistema, polo que non ten sentido escribir en galego internacional en La Voz de Galicia porque non penso en escribir nese medio.”
Cuestionario Proust: Emma Pedreira, desde Lecturafilia
Entrevista a Emma Pedreira en Lecturafilia:
“1. O principal trazo do teu carácter? A coherencia.
2. Que calidade aprecias máis nun home? O sentido do humor.
3. E nunha muller? O mesmo.
4. Que agardas das túas amizades? Empatía.
5. O teu principal defecto? Falar sen filtros (un eufemismo para bocachancla?).
6. A túa ocupación favorita? Observar.
7. O teu ideal de felicidade? A tranquilidade absoluta: silencio, espazo e saúde.
8. Cal sería a túa maior desgraza? A falta dos meus seres queridos.
9. Que che gustaría ser? Unha creadora viaxeira, sempre en movemento por fóra e por dentro.
10. En que país desexarías vivir? Nun onde os dereitos de todos os seres fosen respectados.
11. A túa cor favorita? Depende do momento. Ultimamente o amarelo.
12. A flor que máis che gusta? A caléndula.
13. Que paxaro prefires? A andoriña.
14. Os teus autores/as favoritos en prosa? Cristina Sánchez-Andrade, Jeanette Winterson, Sarah Hall, Angela Carter, Marilar Aleixandre, Pilar Pedraza.
15. E poetas? Olvido García Valdés, Joyce Mansour, Anne Sexton, Olga Novo…
16. Un heroe de ficción? O barón rampante.
17. Unha heroína? –
18. O teu músico ou música favorito/a? P. J. Harvey.
19. O teu pintor ou pintora preferido/a? As miñas referencias de pintura ultimamente están nas paredes das rúas. Muralistas (Lidia Cao, Nana, Cestola na cachola, Lula Goce) e grafiteiras anónimas.
20. O teu heroe ou heroína na vida real? Son máis de heroicidades anónimas, de persoas que loitan polos dereitos cada día, que tiran da vida coas mans, sen grandes publicidades.
21. O teu nome favorito? Encántanme os que rematan en –el.
22. Que hábito alleo non soportas? O cuñadismo, o pois anda que eu, o pois eu máis…
23. Que é o que máis detestas? A falta de empatía.
24. Unha figura histórica que che poña mal corpo? Calquera ditador.
25. Un feito histórico que admires? Os que teñan que ver coas liberdades, os dereitos e as identidades.
26. Que virtude desexarías posuír? A paciencia.
27. Como che gustaría morrer? Rindo.
28. Cal é o estado máis común do teu ánimo? Paso da euforia á negrura con moita facilidade.
29. Que defectos che inspiran maior indulxencia? Os que veñen de serie coa inocencia.
30. Tes unha máxima ou lema de vida? O caso é non levar un gholpe!”
Roberto Pascual: “Traslado que tipo de país, de nación, queremos construír na Galiza con estas diversidades”
Entrevista de Antón Escuredo a Roberto Pascual en Nós Diario:
“(…) – Nós Diario (ND): Como traballou esta historia tan dura?
– Roberto Pascual (RP): É o primeiro texto de ficción que escribo e dar o salto á creación desde o ensino era como un abismo. Tiña claras dúas premisas. Primeiro, facer o teatro que a min me gusta, o que considero máis innovador desde a escena. Desta maneira saíu unha peza que, desde o punto de vista estilístico, permitíame moito xogo escénico, moita mestura de distintas disciplinas artísticas.
Ten un proceso de documentación mais desbota moitos elementos para que opere o silencio e outro tipo de linguaxes escénicas que non sexan só a palabra. En segundo lugar, quería falar dunha cuestión que ás veces é invisíbel no noso contexto, que semella que non é unha realidade galega. O propio xurado, di que é un tema insólito na cultura galega, que nunca se abordou desta maneira e con esta estrutura no teatro de aquí.
É certo que fala de migración, de redes de trata de mulleres con fins de explotación sexual, mais tamén fala da burocracia do noso sistema, das políticas do Frontex que son máis de protección que de axuda ás persoas que precisan asilo ou que son vítimas de redes de trata. Mulleres que son obrigadas a utilizar os seus corpos, como Sophie, para saldar unha débeda que repercutirá no seu futuro, no seu desenvolvemento e na súa autoestima e integridade como persoa. Sophie é unha personaxe moi complexa.
– ND: Foi difícil a inmersión nesa personaxe tan complexa?
– RP: Partín de historias de vida. Traballei con algunhas ONG como voluntario e coñecín a realidade diversa de moitas mulleres en situación de prostitución mais con algúns fíos en común. Todas son vítimas de redes e todas operan da mesma maneira para amedrentar, para utilizar os corpos destas mulleres como un salvoconduto nos seus negocios e logo para soster un negocio moi rendíbel. Cantas situacións se viven no noso país para celebrar nun puticlub certos éxitos?
Elas, como indica o nome da peza, empregan un nome de guerra para saír á fronte. Compároo como algo bélico, as mulleres sempre teñen que estar preparadas como nun combate para ofrecer a mellor cara e un agarimo que non é máis que unha carauta. Sophie ten que facelo renunciando a atender ben os seus fillos.
Lin moitos ensaios e quixen tratar dignamente esta cuestión. Foi moi inspiradora a socióloga Silvia Pérez Freire, que fala da “vítima perfecta”. Ás veces os medios de comunicación sensacionalistas crean un relato épico das migracións ou unha traxedia moi lacrimóxena e eu non quería facer isto. Entendo que a arte diferénciase da socioloxía e do xornalismo en que ten que crear situacións de esperanza, de beleza e situacións de contradición. Creei unha personaxe por momentos contraditoria, vital mais perigosa e por veces autodestrutiva. (…)”
