Arquivos da etiqueta: Valentín Paz-Andrade

Discursos de Cesáreo Sánchez Iglesias, presidente da AELG, na Homenaxe O Escritor na súa Terra – Letra E a Xosé Manuel Beiras

Publicado o por

Aquí poden lerse os discursos de Cesáreo Sánchez Iglesias, presidente da AELG, na Homenaxe O Escritor na súa Terra – Letra E a Xosé Manuel Beiras, o 14 de xuño de 2025.

Discurso lido no descubrimento do monólito conmemorativo e plantación da árbore escollida polo autor, un teixo. Pode lerse e descargarse aquí, ou ben ser lido a continuación:

“Sra. Alcaldesa e membros da corporación municipal de Santiago de Compostela; representantes das institucións políticas, culturais e sociais; Sras. deputadas do Parlamento Galego; deputadas da Deputación Provincial.

Querido Xosé Manuel Beiras, querido escritor.

Amigas e amigos.

Chantamos o monólito do escritor como unha porta que se abre aos lugares onde a palabra será anainada, lugares que son territorio de tenrura onde a dor sosega.

Das canteiras do Deza, da variedade silvestre, chegou o granito que dará acougo ao verso insculpido na pedra que o canteiro Gumersindo vén de tallar con sabia e cálida mao.

Coa pedra, sementamos palabras orballadas que se acollerán, rumorosas de silencios, na noite que escoitará os sinos da Berenguela: os que marcarán o nacer do tempo que aínda non existe.

Chantamos o monólito que sostén o verso, o poema, a pedra onde fai niño. E da súa lectura, nacerán outros poemas que nos convoquen á tenrura, que convoquen a amar e ser amados entre a luz que nace da noite e a luz que nomea o día que virá. É cando vivimos os momentos que fundan o soñar. As palabras insculpidas na pedra darannos arrimo, darannos a capacidade de amar e ser amados en cada amañecida.

Vivimos un tempo no que as imaxes de dor estarrecedoras magóannos, férennos, derrótannos como seres humanos. Precisamos do poema que nos rescate da dor, que sexa construtor de esperanza, creador de conciencia.

Abrimos hoxe esta porta que constrúe territorios de tenrura.

Si, é a porta que dá entrada á cidade, a que se alimenta do mundo sensíbel que habita territorios de tenrura, lugar da beleza do efémero, que acolle aquilo que non permanece porque é eterno. Esa cidade que é creadora da luz e das súas caligrafías, que vive nos tránsitos da luz, que vive todo albor, que está a nacer. É a cidade que é alicerce de todas as cidades que habitan a cidade de Compostela: raios de sol que se filtran a través das follas dos ameneiros que acompañan o transcorrer do rio Sarela.

Neste lugar lembramos as maos das lavandeiras e elas convócanos ás maos das costureiras, as que tecían os soños da pintora Aurichu Pereira, querida e admirada amiga, que vestiu de liño e satén o corpo andariño de quen lles fala para andar os camiños da vida.

Facemos renacer da terra fértil o teixo coma árbore, para así crear o lugar do poema, para que soñe e se faga substancia, ánima. Para que cante o malvís e arrecenda a macela.

Acompáñanos no seu humilde transcorrer, o rio Sarela, de efémeros espellos. Leva unha luz que peneiran as follas a través dos pradairos, no seu latexar en ritmos vitais, acompañará a nosa vida.”

***

Discurso lido na entrega da Letra E. Pode lerse e descargarse aquí, ou ben ser lido a continuación:

“Sra. Alcaldesa, membros da corporación municipal

Autoridades das institucións políticas, sociais e culturais do noso país,

Moitos son os motivos para que hoxe celebremos esta entrega da letra E de escritor ao profesor Xosé Manuel Beiras.

Un deles foi a súa participación no Consello Directivo de AELG como vicepresidente, sendo presidente na altura, o querido poeta Uxío Novoneyra. Eramos vogais do Consello Directivo entre outros Xosé María Álvarez Cáccamo, Miguel Anxo Fernán-Vello e quen lles fala.

Eran tempos complexos nos que o seu peso no mundo da cultura e o prestixio de Xosé Manuel Beiras como home de escrita e de consenso, axudou a que fose consolidando a AELG, e que dese os seus primeiros pasos cos necesarios e sólidos alicerces. Como moitas asociacións e colectivos nacéramos hai 45 anos na idea de termos institucións galegas propias, tamén no colectivo de escritoras e escritores, coa vontade de permanecer. Na actualidade somos 560 asociados e asociadas.

E permitídeme que lembre que no 1936 nacera a nosa antecesora Asociación de Escritores Galegos, tendo sido secretario xeral Álvaro das Casas, formando parte dela, entre outros, Otero Pedrayo, Gonzalo López Abente, Fermín Bouza Brey, Castelao, Aquilino Iglesia Alvariño, Carvalho Calero, Roberto Blanco Torres, Francisco Fernández del Riego, Vicente Risco, Ramón Vilar Ponte, Valentín Paz Andrade, Ánxel Fole… Relación publicada en El Pueblo Gallego. Tiñan unha cota anual de 5 pesetas.

Entre as razóns do Consello Directivo e da Asemblea Xeral de celebrarmos o Escritor na súa Terra na persoa do Xosé Manuel Beiras, está fundamentalmente a súa obra, e non só na súa condición de ensaísta. Cunha moi sólida formación literaria, escribiu libros que foron determinantes para andar os camiños que fixesen a Galiza dona do seu futuro.

A súa escrita transcendeu o ámbito dos proxectos persoais, sendo libros que sustentaban e alimentaban proxectos colectivos, ferramentas fundamentais para entender o noso país e que posibilitaron buscar alternativas que contribuísen ao avance do coñecemento sobre a realidade económica social e cultural da nosa nación.

Nos seus saberes profesionais como Catedrático de Estrutura Económica, sempre hai un fondo humanista que sustenta a súa obra. Sempre me produciu unha certa fascinación que desde os saberes da economía, en concreto do profesorado de Estrutura Económica, habendo unha solidez cultural e unha fértil transversalidade de escrita literaria, asente unha dimensión humanista. Lembro ao seu colega de profesión no ensino universitario José Luis Sampedro, grande escritor tamén a quen recoñecemos como Escritor Galego Universal, aínda que o seu falecemento nos privou de lle entregar en persoa o noso agasallo.

Desde a súa infancia, nun ámbito familiar onde se valoraba a importancia da cultura e da creación cultural como parte da súa formación, a comprensión da realidade galega tivo un peso moi importante.

Afortunadamente para a súa formación como galego consciente, conviviu con escritores que de xeito natural formaban parte do seu entorno familiar culto e de amizades da familia, que viñan de atravesar a longuísima noite de pedra coa dignidade dos bos e xenerosos que sostiña a chama do nacionalismo e do galeguismo anterior ao 36. Escritores como Ramón Otero Pedrayo, Paco del Riego ou Ricardo Carvalho Calero, desenvolvían as actividades posíbeis nuns tempos de posguerra franquista e a sombra da ditadura cubrindo todo, afogándoo.

Dalgunha maneira, Xosé Manuel Beiras foi o elo que nos comunicou cunha parte da xeración Nós ás novas xeracións que tiñamos unha certa orfandade do nacionalismo histórico que a sublevación franquista e a caída da Segunda República nos negou.

Afortunadamente para todos nós, a súa formación, todo o que lle achegou a cultura francesa nun momento no que era a cultura referente no mundo, sexa no eido artístico ou literario, fixo que Xosé Manuel Beiras posuíse unha cultura que o converteu nun mestre para moitos de nós, creando unha relación que enlaza coa xeracións poéticas de escritores e escritoras que estaban a se desenvolver.

Esta confluencia co escritor e co profesor exerceu sobre moitos e moitas de nós o seu maxisterio como construtor da nación.

Ler os seus libros de conversas cos escritores Francisco Pillado e Miguel Anxo Fernán-Vello, así como as entrevistas que forman parte xa da videoteca do noso Centro de documentación, en concreto a feita por Xosé María Álvarez Cáccamo, achéganos o relato dunha existencia que tivo a Galiza como referente vital.

A importancia da cultura na súa formación e a posta en valor da cultura que el fai non se refire só aos froitos que puidesen estar a ser producidos, senón tamén ás creadoras e creadores.

Digo isto desde o máis profundo agradecemento, como autor.

Creo que a música que formou parte do seu entorno familiar máis próximo, e a súa formación musical, é unha das causas de ter desenvolvido unha sensibilidade diante de todo o que teña a ver coa creación cultural, nos máis diversos ámbitos.

Nunha viaxe a Vigo a A Nosa Terra, Aurichu formaba parte do Consello de Administración de Promocións Culturais Galegas, lembro velo emocionarse até a bágoa cos catro lieders de Strauss, por Jessie Norman, dirixida por Kurt Masurt.

Velaquí dous parágrafos que eliximos na AELG do libro A Nación Incesante: “…non se trata de que soñe unha Galiza cualitativamente mui diferente da Galiza que eu levo incorporado na miña própria existencia. Non se trata de converter Galiza nunha realidade que hoxe aínda non existe. Trata-se simplesmente de que sexa normal aquilo e que nós temos vivido constantemente.

Eu sempre digo que, en definitiva, Galiza ten que ser aquilo que realmente é no fondo do seu ser ou na súa própria entraña, no seu cerne non só máis profundo, Senón no seu cerne máis xenuíno… Eu coido que iso está perfectamente ao alcance da man deste povo como tal povo, o que non significa, polo tanto, que estexa necesariamente ao alcance da man dunha xeración como pode ser a miña.””

Discurso de entrega e recepción da navalla de Manuel María, por Xosé Estévez

Publicado o por

Desde Sermos Galiza:
“Cando oín por teléfono a voz clara e diáfana do “pregoeiro da luz”, Alfonso Blanco, co fin de comunicarme que fora elixido para entregarme a navalla do Manuel María e ingresar nesta enxebre confraría da Navalla, Santa Compaña e Alba de Gloria dos bos e xenerosos, sentinme moi honrado e orgulloso de pertencer á tribo chairega dos pacíficos navalleiros/as e a formar parte da nación dos galaicos. Pero, sobre todo, pois “de ben nacidos é ser agradecidos”, o meu corazón vibrou de inmensa gratitude. Gratitude, pois, para Alfonso, para a Irmandade Manuel María e para a Asociación Xermolos.
Quixera agradecer a presencia de bos amigos e amigas da Terra Cha, da Coruña, de Monforte, de Lugo, da Fonsagrada, de Quiroga, onde os viños son sedentarios e os bebedores nómades. Tamén os vidos doutros recantos deste noso País, que tanto precisa de verdadeiros patriotas, un sentimento de identidade, que vai con nós alí onde nos encontremos, pois “Galiza somos nós: a xente e máis a fala. Se buscas a Galiza en ti tes que atopala”. Os que fomos obrigados a sachar o barbeito da emigración fachendeamos sen complexos de ser galegos de nación, o que non nos impide abrirnos a solidariedade coa patria que nos doou pan, traballo, agarimo e familia.
Recordo tamén a todos e a todas as que gozaron deste santo grial navalleiro, as últimas, Moncho Valcarce, in memoriam, e a amiga Branca Rodríguez Pazos. Hoxe dela recibo esta credencial con lámina de Eneko, enfeitizada coa ferroviaria e  irónica presentación do bo amigo Paco Martín, a quen debo dicirlle que o profesor Lamote imparte tamén clases en Oiartzun nunha variante chairega do éuscaro. Afágame recibila na compaña de Xabier DoCampo. A Xabier dabondo cedo “lle petaron na porta pola noite”, pero coido que xa resolveu “o misterio das badaladas” e goza da “casa da luz”, onde nos veremos na celestial memoria da chaira enteira. Todas/os participaron dalgún xeito desta liturxia de comuñón, rito irmanador de xantar en común unión con queixo, pan e viño. Prisciliano prefería leite e, aínda que son priscilianista confeso e malia que un galeno insensible prohibiume as bebidas inebriantes, non acredito nesta faciana, si noutras, do gran disidente do século IV, que procuraba a volta a un cristianismo evanxélico auténtico e afirmaba no crismón da Ermida: ”Aurum tibi vile est, argenti pondera caedant; melior est quod propia felicitate nites” (o ouro é vil para ti, abátase a prata. Mellor é o que brillas pola túa propia felicidade). E non serán resaibos priscilianistas o sol e a lúa, inseridos no mango da navalla de Consuelo Casanova, a quiroguesa, que deixou en herdanza ao seu neto, Manuel María? (A luz ressuscitada, 1984):
“Miña pequena, querida, preciosa navalliña
de marfil, prata, corno de cervo
e moi excelente aceiro cortador,
no lombo levas estas letras.C C.,
iniciais daquela miña avoa, chamada
Consuelo Casanova Neira, A Quiroguesa,
sombra esvaída na lembranza miña.
Tes gravada, no mango ben luído,
o sol e máis a lúa, símbolos
do mundo astral e da vida xenerosa,
que en nós latexa, corre, brinca e canta…”.
A navalla, que hoxe me entregades, pode servir para unha prosaica tarefa “in extrema necesitate”, a de calibrar a fondura do unto de algún desalmado, pero sobre todo ten unha función simbólica, transmitir os valores que Manuel María representaba: respecto, humor san e amable, trato cordial, coherencia, integridade, honestidade, xenerosidade, sobriedade franciscana, humanismo liberador, vitalismo contaxioso, acolledora hospitalidade, compromiso social e patriótico, comportamento ético, actitude de servizo, procura da unión e da concordia, nobreza de espírito, comprensión integradora, aprecio polo propio sen desprezo do alleo, aposta pola variedade, que é a riqueza do mundo, e coñecemento e amor inmenso polo País. Na casa da Saleta e do Manuel cumpríase o que di o frontispicio do pazo Arizmendi Enea de Oiartzun: “Hemen sartzen dana, bere etxean dago” (Todo o que entra eiquí, está na súa casa).
A navalla reparte anacos de emoción fraternal para compartir os alimentos naturais e espirituais, necesarios para a vida, unha vida compartida cos demais, que articule células de convivencia nos distintos chanzos da sociedade, coa finalidade de facer país, un país cada vez máis solidario, libre, xusto, soberano e orgulloso da súa identidade nacional. Hai que desterrar dunha vez por todas o complexo do colonizado e suprimir do noso vocabulario e das nosas actitudes dous refráns que circulan acotío e súan resignación e egoísmo por todos os poros da sociedade, sometida a un capitalismo consumista e individualista : “Éche o que hai” e “Cada un vai ó seu, menos eu que vou ao meu”. Non acreditemos no determinismo histórico. Temos azos para a revolta e para cambiar o sistema co noso libre albedrío. A única loita que se perde é a que se abandona.
Antes de nós houbo persoeiros que foron mestres e guieiros. Temos moitos espellos en que mirarnos, devanceiros que sementaron ideas e levaron unhas vidas exemplares. Uns ben próximos a este ritual e a estas terras, Avelino Pousa ou Díaz Castro, outros clásicos, fachos acesos sempre aos hai que volver, seguir, ler e reler: Manuel Murguía, Otero Pedrayo, Plácido Castro, os irmaos Villar Ponte, López Cuevillas, Paz Andrade, Vicente Risco, tamén Risco. E por suposto, Rosalía, Alexandre Bóveda, Castelao e Manuel María. Os catro últimos son os meus constantes referentes e Manuel María é a empática simbiose de todos eles.
Que máis vou dicir de Manuel María, neste décimo quinto aniversario do seu pasamento!! Foi o meirande amigo que tiven nesta vida, un verdadeiro irmao. Cantas veces lembro as viaxes por Galiza e por Euskal Herria, as estadías e conversas en Hernani, en Monforte, na casa familiar de Outeiro, en Quiroga, na Coruña. Sempre volvía ao torrón natal co cobizoso desexo dunha vizosa lectura, co corazón latexando de emoción patriótica, co espírito gozoso de amizade, co ánimo fornecido coa miña escolla vital e cos anaqueis da cabeciña debida e competentemente asentados no seu auténtico lugar. Na miña xa provecta existencia houbo tres fendas vitais, que deixaron maltreito o meu corazón: a morte do meu pai en 1987, a de Manuel María no 2004 e a da miña filla Alda no 2006.
Manuel María prologou un libro meu e dedicoulle á miña familia un libro enteiro, Sonetos ó Val de Quiroga, e varios poemas.  Son moi parcial deste.
“SONETIÑO ó carballo que o noso amigo PEPE ESTEVEZ, quirogués e historiador, levou dende Carballido da Terra Cha a Oiartzun de Guipuzkoa, pra trasplantalo nun eido da súa pertenencia e da súa dona MARIBEL GOÑI”.
“Carballo de Carballido:
na Terra Cha tes nación
e levas no corazón
un puro amor trascendido!
Non deas nunca ó olvido
idioma, patria e canción
que o teu nativo torrón
queda, sen ti, dolorido!
Asume un novo destiño
plenamente. E sen espera:
faite luz, símbolo e siño!
Ti non eres un calquera:
dille en galego ó Pepiño
que che adeprenda o euskera!”
Manuel María. Abril do 1997. Ano de Anxel Fole”.
Hoxe o carballo é un rebolo mozo e bilingüe. Cando foxen os ventos do Xistral, nas ponlas e follas o cuco e o melriño cantan a dúo o carro e máis o txoria de Mikel Laboa.
Manuel María, como o malvís dunha canción vasca, perdeu a vida terreal, pero segue a cantar nas súas obras, co seu exemplo, co seu compromiso ético e estético e na memoria total dos amigos e amigas do País enteiro. Dende o alén remítenos unha lumiera de esperanza e unha nidia mensaxe: acadar en harmónica e fraternal xeira a emancipación nacional e social desta nosa Patria, que espero percorrer algún día liberada do Courel a Compostela, dende Quiroga á Guarda e dende Fisterra deica Outeiro de Rei para depositar na súa campa unha rosa e un caravel.
Moitas, moitísimas grazas por concederme iste enorme galano e por aturar con paciencia o sermón deste Frei Xerundio de Campazas, empoleirado no púlpito como predicador da novena a Santa Isabel, composta por Manuel María. Recomendaba o autor, o “devoto”, rezala con “unción e recollemento”. O propósito final do primeiro día sentencia:  “Seremos sempre fieles á nosa Terra e procuraremos coñecela e comprendela mellor para amala máis fondamente”. Que así sexa. Per saecula saeculorum. Amén.
Consello final a xeito de Manuel María: Portádevos mal que sodes novos e estades a tempo, pois o meu xa prescribiu. Ben sei que a xente, se se lle dá tempo, morre. Pero non teñades présa en realizar a viaxe final, pois non se vai no taxi do Coles, senón en coche fúnebre. E se a Parca teima coa gadaña, repoñédevos coma o vello agonizante do conto. Cando o crego lle recitou a oración final da extremaunción:”Sal alma cristiana de este cuerpo pecador para gozar en el cielo de las delicias del Creador...”, o vello espertou e dixo:”Alma, non lle fagas caso ao cura; quédate onde estás, que estás moi ben”.

Campa da Santa Isabel, Outeiro de Rei. Setembro de 2019″

Víctor F. Freixanes: “A Galicia fáltalle un proxecto político propio que canalice o seu potencial”

Publicado o por

Entrevista de Xesús Fraga a Víctor F. Freixanes en La Voz de Galicia:
“(…) – La Voz de Galicia (LVG): ¿Como naceu este libro [Unha ducia de galegos]?
– Víctor F. Freixanes (VF): Naceu dunha curiosidade persoal e de grupo, no entorno aquel do Burgo das Nacións, en Santiago, onde estabamos un grupo de amigos e xentes moi variadas, preocupados por Galicia e o futuro do país. Apareceran uns libros de conversas de Pániker e Baltasar Porcel e empezamos a preguntarnos, que pasa, ¿Galicia non existe? Isto que chamamos nós o galeguismo, Galicia, a nación, a lingua e a cultura, Castelao e os exiliados, ¿isto non existe? Pensei que podía facer un libro de xornalismo, no que a través dun diálogo case socrático preguntase quen somos, de onde vimos e a onde queremos ir, ordenando cronoloxicamente o relato a través de diversas figuras, do máis vello, Otero Pedrayo -a memoria do século XIX e os vellos fidalgos-, ata a xeración anterior á nosa, a do 68. Quería viaxar a través da lingua e a cultura, porque entendía que podían ser un denominador común que aglutinase rexistros diferentes: eu procuraba unha polifonía, que todo o mundo non emitise no mesmo rexistro ideolóxico ou vivencial, pero que puidesen ser representativos do que estaba pasando niso que chamamos o galeguismo, que era o que nos interesaba naquel momento.
– LVG: E agora, ¿que se acadou e que quedou polo camiño?
– VF: Teño a sensación de que non conseguimos o soño que queríamos. Non o conseguimos. Uns, porque confundimos os desexos coas realidades, e outros, porque non soubemos facer política. Porque hai xente que confunde a política coa relixión, que cren que a política é crer o que non vemos, cando a política é unha ferramenta para ir transformando pouco a pouco a sociedade, coa sociedade ao lado, contigo, non ti a corenta quilómetros alá arriba e que ninguén sabe quen es. Hai moitas persoas, nas que nós, a nosa xeración, tiñamos moita ilusión nelas e que non foron arriba. Pero non se trata de reprochar nada, porque todos somos responsables do mesmo barco. (…)
As conversas con Otero Pedrayo, Paz-Andrade, Seoane, Blanco Amor, Piñeiro, Celso Emilio, Xaime Isla, Xesús Alonso Montero, Beiras, Ferrín, monseñor Araúxo Iglesias e Carlos Casares, nas que se falaba abertamente da traxectoria do galeguismo e o seu futuro, resoaron naquel tempo, igual que hoxe o seu eco. «O libro tivo un éxito grande de entrada entre os círculos do que podíamos chamar o galeguismo, e despois unha curiosidade enorme na sociedade galega que reclamaba a vida democrática. Había unha especie de demanda social de que isto había que cambialo e ao mesmo tempo había unha fame de información: como o cambiamos, cara a onde o cambiamos, quen van ser os axentes do cambio. Aí había un descoñecemento enorme», rememora Freixanes. (…)”

A Pobra de Trives: V Congreso Manuel Luís Acuña. Nos tempos en que Acuña era bacharel, os 1 e 2 de marzo

Publicado o por

O venres 1 e sábado 2 de marzo celébrase na Casa da Cultura da Pobra de Trives o V Congreso Manuel Luís Acuña, baixo o lema Nos tempos en que Acuña era bacharel, organizado polo Concello da Pobra de Trives, a Universidade de Vigo, a Facultade de Ciencias da Educación do Campus de Ourense e Nova Escola Galega, baixo a coordinación de Xoán Carlos Domínguez Alberte.
A inscrición pode realizarse aquí.

PROGRAMA

Venres, 1 de marzo
– 16:45-17:00 h. Reparto de material. Presentación da exposición de libros.
– 17:00-17:15 h. Inauguración oficial.
– 17:15 h.
* Narciso de Gabriel: Historia dos diferentes modelos educativos do ensino en Galiza.
* Xoán Carlos Domínguez Alberte: Terra de Trives, 37 – Valentín Paz‑Andrade, 39: coordenadas do nacemento dun poeta.
* Francisco García Sánchez: Anos dez en Trives. Música d’Os Trintas.
* Rosa Cid Galante: Breve revisión á situación educativa do primeiro terzo de século XX no partido xudicial da Pobra de Trives e as primeiras mulleres que acceden aos estudos superiores.
* José Luis Fernández Díaz: A música e o ensino da música en tempos de Manuel Luís Acuña.
* José Fernández Fernández: Solpor escolar na terra do ilustre mestre Manuel Luís Acuña: situación escolar actual na Pobra de Trives, introducindo elementos evolutivos de reflexión dende o pasado; relatorio da experiencia da escola de Trives.
* Gregorio Ferreiro Fente: A obra poética en galego de Valentín Paz-Andrade.
* Mercedes Queixas Zas: O feito lingüístico diferencial. Apuntamentos ao redor da galeguización do ensino galego na Revista Nós.
* José Manuel Vázquez López: “La Gota de leche” en Lugo e o papel da muller.
* Marília Julieta Rodrigues Gomes Ruivo: O professorado em tempos de Salazar.
* Carlos Callón: Continuidade e innovación na concepción lingüística de Valentín Paz-Andrade.
* Delfín Caseiro Nogueiras: O papel dos inspectores na conformación da norma culta do galego.
– 20:30 h. Concerto de música blues e rock do grupo Triblues (Praza do Reloxo).
– 21:30 h. Representación d’A natureza no reino da escuridade (inspirada nos tempos en que Manuel Luís Acuña era estudante en Trives), de Xoán Carlos Domínguez Alberte. Grupo de teatro A Illa, do IES da Pobra de Trives.

Sábado, 2 de marzo
– 10:00 h. Xosé Manuel Cid Fernández: Os mortos do 36. 75 cabo de ano do asasinato de Antonio Caneda, mestre de San Xoán de Río.
– 10:30 h. Ramón Nicolás Rodríguez: Manuel Luís Acuña. Poeta de culto, figura popular.
– 11:00 h. Ana Cebreiros Iglesias: A incorporación da muller ao ensino secundario e superior.
– 11:30 h. Debate.
– 12:30 h. A Voz da experiencia: ex-alumnos de Acuña na Academia Bóveda e ex-alumnos de Bacharelato de Trives (anos do franquismo).
– 16:00 h. Documental As Silenciadas (de Pablo Ces), baseado na experiencia das mulleres na guerrilla antifranquista.
– 17:15-18:00 h. Aurora Marco López: As mulleres na guerrilla antifranquista.
– 18:15-19:15 h. Xesús Alonso Montero: Lingua e Literatura galegas entre dous séculos.
– 20:00 h. Clausura e concerto de voz-percusión a cargo de Xiana Lastra e Juan Collazo.

A Coruña: presentación do DVD Deconstruíndo a Valentín Paz-Andrade

Publicado o por

O xoves 21 de febreiro, ás 20:00 horas, na Librería Arenas (Cantón Pequeno, 25) da Coruña, preséntase o DVD Deconstruíndo a Valentín Paz-Andrade. No acto intervirán Tucho Calvo, José María Paz Gago e Gonzalo E. Veloso, director do documental.

Ramón Villares: “A cultura danos seguridade e calquera proxecto de futuro terá que levar a marca propia para diferenciarse”

Publicado o por

Entrevista a Ramón Villares na sección Conversas no ronsel de Valentín Paz-Andrade da súa páxina oficial:
“(…) – Xan Carballa: Sendo libros centrados na economía tanto en Galicia como tarefa, como La marginación de Galicia, Valentín dedicaba un amplo apartado á cultura. Cal é a importancia do factor cultural para un proxecto de futuro?
– Ramón Villares: A cultura marca calquera produto, sexa industrial ou manufacturado. É o elemento esencial de algo que no tempo de Paz-Andrade non se coñecía e hoxe denominamos o poder brando, que é ter as calidades que outros quixeran ter e non teñen e polas que te admiran. Se pensamos no que fixo Sargadelos e a estética Díaz Pardo, podémonos preguntar se vendía un anaco de barro cocido ou unha idea de Galicia. Por que se lle pagaba unha vaixela ou unha figura? A cultura ten un grande poder simbólico e foi un acerto de Valentín ter escrito iso e insistir sempre en que o futuro de Galicia e as tarefas pendentes do país tiñan tamén que ver coa cultura. Que a nosa presenza no mundo tiña que levar o pegamento cultural. Claro que había que industrializarse, coutar a emigración, ter aforro rexional e investimento financeiro, que tiñamos que contar con instrumentos e institucións que o facilitasen, pero ao tempo debíase ser consciente de formarmos parte dunha cultura. Unha cultura non só galega senón que se estendía por catro continentes grazas á lingua portuguesa. Foi un acerto moi valioso de Paz-Andrade. Hoxe os economistas recollen moito esa idea de que cultura e institucións son fundamentais. Non se trata só de números, a nosa vida constitúese tamén a través de emocións, sentimentos e paixóns, non só de razón. Entendo que dedicase capítulos dos seus libros á cultura e véxoo como unha lección para a situación actual e futura. (…)”

É para rir: de Castelao aos Tonechos

Publicado o por

Reportaxe publicada en Cultura Galega:
“Moito se ten falado sobre a importancia do humor como elemento definitorio da identidade galega. Desde Castelao a Piñeiro, pasando por Celestino Fernández de la Vega, Paz Andrade ou Siro López, diferentes pensadores analizaron o xeito no que nos rimos os galegos. Agora, Félix Caballero presenta unha obra na que recolle e analiza as opinións ao respecto. Edicións Morgante presentaba o pasado mes de decembro O humor galego alén da retranca, un traballo no que Félix Caballero analiza o xeito que temos de nos rir e repasa as visións que sobre este fenómeno ten dado a cultura do país. No seu traballo atopamos desde análises xa clásicas sobre o humor galego ata comentarios sobre series televisivas actuais e o xeito no que o noso xeito de entender o sorriso se adaptou aos novos tempos. Na obra, a seguir autores como Baldomero Cores ou Paz Andrade que xa teñen tratado a cuestión no noso país, Caballero distingue “catro xéneros ou formas de humor. Está a retranca, que penso que é unha manifestación puramente defensiva onde se actúa con moito disimulo para dicir o que un quere sen que pareza mal, mais sen intención de burla”. Tamén ten este carácter o trasacordo, caracterizado por se desdicir do dito ou mudar de opinión. Fronte a isto, “a sorna é un xeito indirecto de loita, ten unha intención de atacar”. A rexouba, pola súa banda, “ é un tipo de humor claramente expansivo, mesmo ofensivo no mellor sentido da palabra, xoga coa burla e a exaltación”. O interese por analizar este fenómeno non é orixinal de Caballero, quen recoñece que o seu traballo supón unha compilación e unha análise de diferentes achegas que sobre esta materia que xa se teñen feito no país. “Non achega novidades teóricas, o que fixen foi compilar e ordenar o que se ten dito, pretendía facer unha especie de introdución”, sinala. Con O segredo do humor de Celestino Fernández de la Vega como obra de referencia ineludible para quen queira reflexionar sobre o tema, son varios os autores que no país abordaron esta cuestión. Malia ao interese que existiu e existe no noso país, Caballero recoñece que non foi sinxelo compilar a extensa bibliografía que manexou para o seu traballo. “A maior parte son artigos en revistas e referencias dentro de libros que non tratan especificamente a cuestión. De feito penso que o único traballo específico é o de Celestino Fernández de la Vega, que xurdiu como unha encarga para este investigador da man de Piñeiro e dos responsables de Galaxia”, lembra. “Castelao, Piñeiro, Rof Carballo ou máis recentemente Siro, que ten escrito moito, trataron o tema”. (…)”.