Entrevista de Carme Vidal a Vítor Vaqueiro en Sermos Galiza:
“(…) – Sermos Galiza (SG): Vinteseis anos despois de A cámara da névoa e doce desde o compilatorio Traxectorias. Obra poética (1977-2002) no que inclúe poemas inéditos aparece un novo libro seu de poesía, xénero no que se iniciou na escrita.
– Vítor Vaqueiro (VV): Efectivamente. Estou sen escribir poemas uns anos desde 1989. Despois de A cámara da névoa comezo a escrita do que se ía chamar A fenda no horizonte, un único poema que tiña como fío condutor a volta dos exiliados despois da semicaída da ditadura. Tiña concibido ese libro como un poema único duns mil versos dividido en tres partes mais, cando remato a primeira, duns 350 versos, acontece que non consigo seguir escribindo. Entendo que non teño máis que dicir e comezo a navegar cara a narrativa e veñen entón dous libros de relatos breves. En realidade o silencio non é tan longo xa que desde o 89 recomezo a escribir poesia o 15 de marzo de 1997, en realidade é unha parada poética duns oito anos. Que pasa desde entón? Que non teño urxencia de publicar. Ese 15 de marzo comezo Teoría do coñecemento, poemas en prosa que continúo a escribir e que agora deben ser por volta de corenta que relacionan poesía, ciencia e filosofía. O que acontece é que aínda non o dou por rematado. Palavras a Espártaco meteuse no medio e Teoría … ficou aparcado, ao igual que un libro de relatos brevísimos. O silencio é de 89 a 97 e tampouco ten tanta relevancia. Cavafis non publicou nada en vida e repartía os poemas entre os seus amigos. Cando morre as carpetas estaban todas ordenadas, prontas para a sua publicación. (…)
– SG: Cómpre, entón, desde a literatura, un esforzo por coidar a lingua e traballar coas palabras?
– VV: Con ese fin darei todas as voltas que haxa que dar. Xa o dicía Ferrín no seu prólogo ao meu libro Informe da gavilla, no que falaba da morte ao castrapo, de laborar polo idioma. Concibo a miña preocupación polo galego como un combate político contra a lingua que nos intenta eliminar.
– SG: Cando parte desa idea, que en principio tiña que ser natural, está a dicir que no ámbito literario hai quen non coida a lingua?
– VV: Digamos que hai xente cun idioma escrito extraordinário, pouca, e outra que non ten ese coidado e prefire tirar para adiante. Nomes coñecidos temos nos dous grupos. O que acontece é que cando tiras para adiante estaste subordinando ao español. A inmensa cantidade de información chega a través do español e cómpre ter unha actitude vixiante porque aínda que, como no meu caso, teña abandonado esa lingua hai corenta anos, percibes que está acazapada e compre esa actitude vixiante. Son dos que pensa que ese é o meu labor, do punto de vista literario, volver as palabras á tribo.
– SG: Por que tira da figura de Espártaco para traela ao presente de maneira poética neste novo libro?
– VV: Trátase dunha figura que adquiriu unha sona extraordinaria. Arredor del fixéronse películas, libros e obras de artes. Simboliza a loita pola xustiza e tamén a capacidade, do punto de vista máis progresista, de vencer fronte ao poder. David e Goliat. É a metáfora da confianza nas propias forzas, de como un conxunto de persoas, sen exército nin armas, son quen de se enfrontar a maior maquinaria bélica do momento, con disciplina. Un exército de escravos vence ao imperio romano. É a metáfora do Vietcong, que derrota á maior máquina de matar, da loita dos tupamaros ou dos nosos compatriotas que derrotan o exército de Napoleón. É a posta en marcha do desexo de xustiza. A loita pola xustiza só rematará cando o mundo desapareza. (…)”
Arquivos da etiqueta: Vítor Vaqueiro
Compostela: presentación de Palavras a Espártaco, de Vítor Vaqueiro
Vigo: presentación de Palavras a Espártaco, de Vítor Vaqueiro
Ourense: mesa redonda sobre Carlos Casares e a fotografía
O xoves 9 de abril, ás 20:00 horas, na Sala de Tertulia de Liceo de Ourense, terá lugar unha mesa redonda sobre Carlos Casares e a fotografía, onde participan Vítor Vaqueiro e Luís González Tosar, coa moderación de Gustavo Adolfo Garrido.
Cuestionario Proust: Vítor Vaqueiro
Desde o blogue de Ramón Nicolás, Caderno da crítica, este Cuestionario Proust a Vítor Vaqueiro:
“1.– Principal trazo do seu carácter?
– A constáncia, a paciência, a pontualidade.
2.– Que calidade aprecia máis nas persoas?
– A lealdade.
3.– Que agarda das súas amizades?
– Lealdade.
4.– A súa principal eiva?
– Por vezes, uma atitude amoladora, por mor da repetição de cousas já ditas.
5.– A súa ocupación favorita?
– A escrita, a leitura e a conversa.
6.– O seu ideal de felicidade?
– O que vivo no momento presente.
7.– Cal sería a súa maior desgraza?
– A morte da minha companheira.
8.– Que lle gustaría ser?
– O que sou.
9.– En que país desexaría vivir?
– Na Galiza, com menos chuva.
10.– A súa cor favorita?
– Azul marinha, preta.
11.– A flor que máis lle gusta?
– Não tenho grandes preferências florais.
12.– O paxaro que prefire?
– Tampouco não tenho grandes preferências ornitológicas, embora estarem agora os abutres na crista da onda.
13.– A súa devoción na prosa?
– Por ordem alfabética: Bernhard, Borges, Cunqueiro, Faulkner, Sebald, Valle.
14.– E na poesía?
– Com o mesmo critério: Hölderlin, Pessoa, Rosalía, Valente, Vallejo.
15.– Un libro?
– A morte de Virgílio, de Hermann Broch; Tirano Banderas, de Valle.
16.– Un heroe de ficción?
– Long John Silver, bucaneiro; Queequeg, arpoador.
17.– Unha heroína?
– Mãe Coragem.
18.– A súa música favorita?
– A do barroco, Bach sobre todo; também o blues: John Lee Hooker, B. B. King…
19.– Na pintura?
– Brueghel e Cézanne.
20.– Un heroe ou heroína na vida real?
– Maria da Fonte, “com as pistolas na mão, para matar os Cabrais que são falsos à nação”.
21.– O seu nome favorito?
– Não me desagrada Vítor.
22.– Que hábito alleo non soporta?
– A impaciência.
23.– O que máis odia?
– O arribismo, o oportunismo.
24.– A figura histórica que máis despreza?
– Difícil: Francisco Franco? Augusto Pinochet? Richard Nixon? Há tantas!!
25.– Un feito militar que admire?
– Sem ser, nem de longe, um admirador do feito militar, diria que as batalhas da Pontesampaio e Dien Bien Phu polo seu caráter emancipador.
26.– Que don natural lle gustaría ter?
– Não aspiro a possuir grandes dons. Fico satisfeito com o que tenho. Sou austero, não, obviamente, no sentido “popular” do termo.
27.– De que maneira lle gustaría morrer?
– Sem dor e numas poucas horas.
28.– Cal é o seu estado de ánimo máis habitual?
– O que deriva do otimismo.
29.– Que defectos lle inspiran máis indulxencia?
– Qualquer que não seja consequência da premeditação ou da ruindade.
30.– Un lema na súa vida?
– “Delimitação precisa de objetivos, decisão e confiança nas próprias forças.””
Vítor Vaqueiro: “A distinção entre ‘galego’ e ‘português’ depende da posição em que se colocar quem observa”
Entrevista a Vítor Vaqueiro no Portal Galego da Língua:
“(…) – Portal Galego da Língua (PGL): Segundo explicas no teu artigo para o Sermos Galiza, a tua obra, Palavras a Espartaco, foi considerada a de maior qualidade, mas no final não resultou a ganhadora por se considerar que está redigida «em português». Isto, apesar de que nas bases do certame Victoriano Taibo só se especificava que as obras deviam estar redigidas em galego. Defendeu de alguma maneira o júri que a tua obra não estava em galego? Achas possível argumentar que algo é ‘português’ em lugar de ‘galego’?
– Vítor Vaqueiro (VV): Em realidade, eu não conheço as deliberações do júri, já que, segundo assinalo no próprio artigo, a notícia chega por uma via e numas circunstâncias excecionais, quase incríveis, porque o acaso existe e, como diria um conhecido matemático, John Allen Paulos, «é improvável não ocorrerem cousas improváveis». Quero dizer com isto que a pessoa que me informava mesmo desconhecia a minha participação no certame e nem sequer era integrante de dito júri. Acho, porém, que se julgou mais bem o texto pola sua aparência gráfica. Ora, estou totalmente certo de que nem todos os membros do júri pensam que o livro não está escrito em galego.
Quanto à segunda questão: não sei se é possível argumentar que algo é ‘português’ em lugar de ‘galego’. Sei, porém, uma cousa: que é impossível demonstrar que Palavras a Espartaco, o livro que concorre ao prémio, não é galego. A distinção entre ‘galego’ e ‘português’ depende da posição em que se colocar quem observa. Se considerarmos galego o que se fala na rua, então carretera, a leite, naranxo ou o ponte é galego. Às avessas, muitos textos publicados na norma ILG não são ‘galego’, porque a gente não diz prognóstico, nem árvore, nem luvas, nem hepatite, nem centos de vocábulos ou expressões que estão padronizados como galego. (…)
– PGL: Por último, como deve um autor ou autora reintegracionista enfrentar a hora de decidir participar num certame? Deve começar por contatar a organização e perguntar explicitamente se as pessoas reintegracionistas estão vetadas?
– VV: Bom, desejaria dizer antes de mais que eu decidira há uns 25 anos deixar de participar em certames, cousa que cumpri até este ano. Se concorri a este foi, em primeiro lugar, porque, por primeira vez depois de 35 anos, via-me sem editorial, tinha um texto de difícil publicação e as Bases do prémio mesmo garantiam a edição da obra ganhadora. Em segundo lugar, porque essas mesmas Bases não enunciavam, como ocorre na maioria dos prémios, nenhuma restrição normativa e achei que não se iam produzir critérios de exclusão e poderia ter alguma possibilidade de ver publicado o meu livro duma maneira quase automática. Se eu não decidisse há um ano e meio abandonar a norma ILG-RAG ou se o prémio Victoriano Taibo especificasse com claridade que só poderiam participar aquelas pessoas que seguissem o padrão ILG-RAG, neste momento não estaríamos a falar tu e mais eu.
Respondendo a tua pergunta: uma pessoa reintegracionista tem, do meu ponto de vista, que enviar o texto e aguardar o falho do júri, se é as Bases do prémio não proibirem a participação de quem não siga o padrão atual. Se o proíbem, então deve escutar a sua consciência, que lhe indicará abster-se ou participar, concorrendo para dar conta, no próprio interior do júri, da existência duma discrepância. (…)”
As vidas de Xabier Paz, conversa con Vítor Vaqueiro
Desde
Sermos Galiza, conversa entre Vítor Vaqueiro e Xabier Paz:
“(…) – Vítor Vaqueiro (VV): Se compararmos os dous últimos romances aos que me acabo de me referir, Renacer e As vidas de Nito, vê-se, do meu ponto de vista, um feito importante: o primeiro é, por seguirmos uma convenção clássica, um romance histórico, com alicerces em grande parte documentais, em quanto As vidas de Nito constitui um exercício da memória e da experiência persoal. Valentin, um dos protagonistas d’As vidas de Nito, considera “que se deve escribir primordialmente do que se conhece a fondo”, opinião que eu poderia assinar, ainda que tenha de reconhecer que a minha aversão polo romance histórico tenha um ponto de exageração. Então: qual é a diferença anímica, psíquica —se é que existe— à hora de abordares estes dous romances? Como enfrentaste cada um dos dous processos? Em qual dos dous te sentiste mais cômodo? E, em relação com o anterior, até onde chega o caráter autobiográfico do texto?
– Xabier Paz (XP): Avondas perguntas e nenhuma farrapo de gaita. Talvez estes temas dariam para um seminário de 40 horas. Na minha escrita há um denominador comum: escrevo sobre o que me interessa, sobre o que eu quero conhecer e tamém sobre o que me inquieta —os demônios interiores—. O corolário seria que aspiro a espalhar esse ponhamos “conhecimento” e reflexões, que me parecem de interesse; afinal, um perigoso desejo didático.
Diferenças poucas, ainda que as vidas sejam mais autobiográficas; nas novelas históricas vão também os demônios interiores. Por exemplo, no Renacer as relações de Aretino com a mãe, o papel da família … No meu caso, na medida em que sempre vai algo próprio no texto, no processo da escrita há sempre um momento doloroso, embora também haja outros momentos humorísticos. Cómodo não estou quase nunca. Não sou um artesão que domina as ferramentas e saiba exatamente a cada momento na fase em que está e qual vai ser o resultado de seu trabalho. Enquanto escrevo estou aguilloado pelas dúvidas e a insegurança.
A principal diferença vai no processo, não tanto na escrita. Num caso, nas tramas históricas, dedico muitas horas a documentação. Na preparação é quando mais desfruto. A história de Artemísia, a pintora, cativou-me. Quando escrevi As vidas… , como eu disse, já estava bem documentado, tinha tudo dentro, ainda que a memória seja tão traidora. As vidas de Nito é uma obra na que apanhei muito material autobiográfico, com sucedidos verídicos, mesmo que as diferenças de Casiano e um servidor sejam óbvias. (…)
– VV: Eu achei muito interessante essa atenção pola raridade, representada pola parelha Cham e Eng, ou por Edward Mordake, que merecia chamar-se Edward Mistake, os quais, em resumo, são prolongações de Nito —na infância, um ser raro, ou polo menos visto assim polo Nito adulto—. Resulta interessante a escolha das fichas, muitas com referência à termodinâmica, ou ao evolucionismo, ao clássico The two cultures, de Snow, que já tem meio século e como se fosse ontem. Não é certo que na tua obra —Folhas do bacalhau, Materia de Lucrecio— existe uma reivindicação constante sobre o papel da ciência e sobre a relação entre a ciência e a literatura?
– XP: Sim. Como já disse antes, com alguma arrogância, a minha escrita, em geral, pode ser vista como um exercício a meio caminho entre a antropologia, a filosofia e a política. Eu não acho que existam compartimentos estanques, estâncias incomunicáveis na mente humana. O pensamento no estado de vigília é um. Até mesmo o pensamento mágico não é independente do ambiente cultural em que é produzido. O ser humano tem facetas, ou momentos, como desejarmos, mas a esquizofrenia, a cisão, é uma patologia. O grande erro da escola moderna foi arredar Ciências e Letras como se fossem áreas distantes e mesmo antagónicas. A filosofia, não como lista de biografias, mas como disciplina do correto pensar para bem viver, e a matemática, não como receituário de fórmulas, mas como arte do raciocínio, são muito parenteadas. Eu não entendo como se pode estar abandonando a filosofia no ensino oficial. O utilitarismo grosseiro está fazendo muito dano por fabricar pessoas unidimensionais.
O processo de conhecimento não deve ser entendido de uma única maneira, usando a lógica formal, mas também o sentimento e a intuição. Neste sentido, na minha obra há uma reivindicação, mormente implícita, da ciência. Sem reflexão não há criação e em todo avanço científico há criação e até mesmo poesia, ou seja, um outro modo de ver as coisas. Pensemos na ação dos fermentos ou nas propriedades dos raios X. Se não há poesia neles não sei onde estará. (…)”
Xosé Ramón Freixeiro Mato: “O galego necesita estabilidade na norma e dentro dela avanzarmos na aproximación ao portugués”
Entrevista a Xosé Ramón Freixeiro Mato en Sermos Galiza:
“(…) – Sermos Galiza (SG): Vostede fala da dificultade de construír unha lingua literaria a través dun idioma desprestixiado, cal é o proceso?
– Xosé Ramón Freixeiro Mato (XRFM): Non é o mesmo ao dunha lingua normalizada, cun estándar estabelecido. No noso caso houbo que construír unha lingua literaria contemporánea desde a que existía nas clases populares, sen norma fixada e sen instrumentos e ferramentas que os escritores adoitan ter na súa mesa. Que nesa circunstancia fosen publicando libros de calidade artística e lingüística é un esforzo de grande valor. Na análise da lingua literaria teremos de discernir o que é auténtico galego, xa que existen moitas interferencias do castelán que eran inevitábeis.
– SG: A súa Estilística da lingua galega recorre tamén á literatura popular e, dalgunha maneira, na súa traxectoria apreciase a querenza por autores que beberon na lingua do pobo. Que valor lle engade á elaboración da estilística?
– XRFM: No falar da xente ou nos cantares populares hai unha riqueza extraordinaria de recursos. A literatura culta traballa especificamente cos recursos, procurando construír unha obra artística e extrema o seu aproveitamento, mais eses recursos están tamén na fala. Os mellores autores beberon da lingua popular para construír a súa obra literaria. É a fonte básica, aínda que haxa que saber distinguir o que é auténtico galego das interferencias. (…)
– SG: Tamén neste libro está a súa preocupación pola calidade da lingua.
– XRFM: Trinta anos despois da Lei de Normalización non nos podemos conformar con dicir que o importante é falar. Temos que dar o paso e empregar un galego de calidade porque un galego deturpado vai ser un galego castelanizado que non ten futuro. Iriamos cara á confluencia co español e estariamos a pór en perigo o propio idioma. Escribir e falar en galego auténtico transmite prestixio ao idioma, é dicir, sería unha ferramenta para a normalización. Como se vai prestixiar a lingua se un presidente da Xunta, un conselleiro ou un académico falan de maneira que mesmo contradí as normas que eles aprobaron? Denota un desleixo co idioma que resta credibilidade e eficacia normalizadora. O galego só se poderá normalizar se a xente ten a sensación de que a lingua está definida e os falantes a usan con corrección, sobre todo os que teñen responsabilidade pública.
– SG: Como valora a decisión de Vítor Vaqueiro, Teresa Moure ou Séchu Sende de abandonar a normativa despois dunha longa traxectoria de escrita?
– XRFM: Son tres persoas que admiro no plano persoal e tamén do punto de vista literario e da calidade de lingua. O seu posicionamento paréceme respectábel e sei que a súa é unha decisión a contracorrente que non lles vai dar beneficios persoais. Escribir en portugués para min é escribir en galego e por tanto acho lexítima a súa opción; porén, considero que neste momento o prioritario é afortalarmos un modelo de galego digno e auténtico, de calidade. Defendo que son preferíbeis decisións colectivas, nomeadamente por parte de persoas que, coma min, se senten comprometidas cos acordos de 2003 que, aliás, aínda non se consolidaron. Estes inclúen poucas mais significativas mudanzas que marcan por onde se debe camiñar na estandarización do galego. Outra cousa sería que a RAG recuase, entón as entidades deberiamos pensar colectivamente outra saída. Acho que o galego necesita unha estabilidade na norma e dentro dela avanzarmos na aproximación ao portugués. Podemos ir nese camiño seguindo o marco normativo, pois canto máis auténtico for o galego máis se parecerá ao portugués, como dixo Dieste. Só así parece posíbel a confluencia. O ideal é que ese camiño se vaia andando sen trasladar á sociedade conflitos que redundarían no desprestixio do galego. Sobre o galego penden moitas ameazas e os pasos deben ser medidos.”
Gondomar: tertulia Fotografía, verdade, verosimilitude, con Vítor Vaqueiro
O venres 10 de maio, ás 20:30 horas, na sede do Instituto de Estudos Miñoranos (Aula de Cultura Ponte das Rosas, Avenida da Feira, 10, baixo), en Gondomar, terá lugar unha tertulia con Vítor Vaqueiro, co título Fotografía, verdade, verosimilitude. O convidado será presentado polo director do Instituto de Estudos Miñoranos, Carlos Méixome.
Vítor Vaqueiro: cando todo comezaba
Desde Galaxia:
“Hoxe recollemos, en formato PDF, unha entrevista que, polo seu valor documental, convén recuperar. Trátase da que, na extinta La hoja del lunes de Vigo, Víctor F. Freixanes lle fixo a un Vítor Vaqueiro que viña de recibir o premio Esquío de poesía. A conversa é do ano 1981 e podes descargala aquí.“