Arquivos da etiqueta: Montse Dopico

Tamara Andrés: “A memoria é o único xeito de opoñerse á destrución, de evitar os éxodos, de aprender a non calar”

Publicado o por

Entrevista de Montse Dopico a Tamara Andrés en Praza:
“(…) – Praza (P): “Velaí o regreso da moza, tras o desterro, a un lugar emocional que xa non existe: devastación ao cadrado”, escribe Héctor Acebo no limiar de Corpo de Antiochia. O libro é, -segundo indican as partes que o conforman-, extinción, desterro e retorno -a un lugar que xa non existe-. Como xorde esta idea, ese triplo movemento?
– Tamara Andrés (TA): Corpo de Antiochia non foi concibido desde a xénese dos primeiros textos como poemario, senón que se foi construíndo a retallos. Escribín os poemas que o conforman por unha necesidade imperiosa de verter no papel a anguria que me facían sentir elementos do meu entorno que sentía que me estaban a corromper e a escrita foi un xeito de neutralizarme, de regresar á beleza. Así é como xurdiu, en primeiro lugar, a extinción. Logo, por defecto, apareceu o sentimento de desterro, e logo, máis tarde, o regreso, como un acto necesariamente conclusivo.
– P: Os poemas da primeira parte presentan unha estrutura semellante. En todos eles, “Non hai beleza” mentres “nós calamos”. Abrollan nesta parte unha identidade efémera, xunto coa destrución, o éxodo ou o desexo da memoria. Como se conectan estas ideas entre si? Que é a memoria en Corpo de Antiochia e de que maneira o poemario a reivindica?
– TA: Creo na memoria como principio fundamental. Sabérmonos para ser, mais non sempre foi así. O poema xorde das experiencias vitais do poeta, e a reivindicación da memoria motívase aquí por un suceso vital. Nacín e vivo en Combarro e comecei hai pouco a aprender a ler nos seus símbolos, a saber da súa historia. Foi un choque moi grande descubrir que apenas sabía nada do que se supoñía que era o meu. A memoria é o único xeito de opoñerse á destrución, de evitar os éxodos, de aprender a non calar. (…)”

María Reimóndez: “Non fai falla ser ‘extraordinaria’ para deixar de mirar para outro lado e intervir. Todas temos ferramentas para a rebelión do día a día”

Publicado o por

Entrevista de Montse Dopico a María Reimóndez en Praza:
“(…) – Praza (P): Tanto A música dos seres vivos como As cousas que non queremos oír forman parte do Ciclo dos elementos. Cada novela desta serie desenvolve unha personaxe. Foi desde o principio un proxecto de serie, ou xurdiron o resto das novelas a partir da primeira? Haberá máis?
– María Reimóndez (MR): O ciclo está deseñado como tal desde o principio. Todo tiña que estar predeseñado, esbozado desde o principio, para que o conxunto funcione. Despois en cada novela vou desenvolvendo unha personaxe en particular, pero a historia de fondo, as relacións entre as personaxes, están pensadas desde o inicio. Cada unha das novelas é autocomprensible: pódese facer unha lectura individual de cada novela. Pero quen as lea todas terá outra historia que non coñece quen non o fai. E si, vai continuar. Faltan tres entregas.
– P: Non sei se haberá outra serie tan longa na literatura galega…
– MR: Penso que non a hai, non. Cando naceu este proxecto, eu quería contar a historia de tres personaxes: Gaia, Aurora e Clara. Pero cando comecei a investigar e a facer probas decateime de que era unha historia demasiado complexa para contala nunha soa novela. Ademais, había personaxes, ademais desas tres, das que tamén me interesaba contar máis. Tamén penso que é un proxecto diferente: non é un conxunto de novelas que poden ter relación entre si nin unha saga que continúa dunha novela a outra. É un modo distinto de entender a escrita e tamén a relación coas lectoras, que actúan de cómplices e participan de xeito necesario na construción do relato.
– P: Tanto Aurora, en As cousas que non queremos oír, como MK, en A música dos seres vivos, son arrincadas do lugar no que vivían para emigrar a outro. Aurora vai de Cataluña a Galicia. MK de Támil Nadu a Escocia. No caso de MK, a nai tenta ensinarlle a esquecer a súa cultura. No de Aurora, é ela quen renega do rural, do lugar de orixe da familia. Supoño que pode representar a experiencia de moitas crianzas de familias migrantes mais, por que escolliches ese conflito, crucial nos dous libros, -o do alleamento-?
– MR: En todas as novelas do Ciclo dos elementos está presente a identidade, a xestión das identidades non hexemónicas. O xermolo do ciclo está aí. No caso de Saínza, a protagonista de Dende o conflito, é unha identidade forxada na súa relación coas periferias do mundo como xornalista de guerra que é. No caso de Gaia, a de En vías de extinción, é pola súa orientación sexual, por ser galego-falante… No caso de MK e Aurora é, si, pola migración, aínda que son migracións distintas, con resultados distintos. Aurora, que pode que non sexa a personaxe máis simpática, non ten os recursos que ten por exemplo Saínza para xestionar a alteridade. Non ten recursos para afrontar a situación, a identidade non hexemónica, en positivo, que é o que fai MK a través da súa arte, da súa música, Saínza a través do xornalismo e Gaia a través da rebeldía. MK é quen de recompoñerse, de aceptarse. Aurora non é quen de superar o conflito identitario que ten. (…)”

Emma Pedreira: “Quería rir do elitismo que nos afasta do contacto directo do público e que crea unha endogamia triste e podre”

Publicado o por

Entrevista de Montse Dopico a Emma Pedreira en Praza:
“(…) – Praza (P): De Corazón e demais tripas dixeras que non era “un conxunto de microrrelatos” senón “unha unidade de microrrelatos que se interconectan para formar algo consonte”. Supoño que de Bibliópatas e Fobólogos podería dicirse o mesmo, non? Dalgunha maneira, supón continuidade de Corazón: volta á narrativa, ao microrrelato… Que pode haber de continuidade entre ambos? -A presenza do humor e a ironía, por exemplo-.
– Emma Pedreira (EP): De Corazón e demais tripas fixen algún descarte porque tiraba cara a un lado que non cadraba moi ben dentro da unidade dese libro; eran relatos menos eróticos ou moi lindantes entre o erótico e o bibliófilo e aí dei co que sería o xermolo de Bibliópatas. Foi pechar ese libro e comezar co seguinte. Foron tres ou catro textos que enlazaron os dous libros, por iso son tan semellantes que trato de consideralos libros irmáns e parte dunha triloxía na que estou aquelando xa o terceiro volume, que tamén resulta dos descartes de Bibliópatas e Fobólogos. Supoño que fondo e forma son un contínuum nos dous libros, o tratamento e a estética dos textos son comúns a ambos polo humor e tamén pola contención na forma. (…)
– P: Eu penso que, malia todo o xa comentado, no fondo, o libro é unha sorte de declaración de amor aos libros. Como neses relatos nos que se trata o libro como un obxecto prohibido, remitíndonos a un futuro posible, ou como un obxecto que okupa o noso espazo na casa, a nosa cabeza e o noso corazón. Poderiamos resumilo así, é dicir, é o sentido xeral do libro?
– EP: Totalmente. Bibliópatas é un libro de amor polas palabras e pola vida paralela que transmiten. Polo humor e a alternativa que nos ofrece o seu refuxio cando a vida propia falla, pero tamén é un discurso do desalento e un tirón de orellas aos nosos egos. Sempre que alguén me di que leu ou que está lendo Bibliópatas pregúntolle o mesmo: riches? E se me di que si digo, pois xa está. O amor está no humor, na activación dos músculos do riso, na liberación de substancias químicas que fan sentir ben e iso é o que pretendo en primeira instancia. Un goce coas bragas postas. O que veña despois, a reflexión, a crítica, a autoexploración, o pouso é o premio.
– P: Por último, pregunta obrigada -e parva-, como foi para ti recibir a noticia do premio da crítica?
– EP: Sigo sen crer que un libro un pouco antisistema como este -borra o de un pouco- teña recibido semellante premio por parte do propio sistema literario galego e, por riba, con proxección cara fóra -que non creo que se dea, debido a moitos factores-. Supoño que refrenda e ao mesmo tempo asume tamén con humor os defectos dos que adoece a nosa literatura. Como ademais coñecer a noticia tivo un punto surrealista -fun a última en sabelo, malditas queridas redes sociais-, o libro segue arrastrando ese humor que quero tanto.
Faime remexer un pouco que sexa esta obra, e non vinte anos de discurso poético fondo e grave, a que se recoñeza pero precisamente iso contribúe a visibilizar que o que precisabamos era unha maior sinceridade e contacto coa xente que nos le. Estou moi feliz e son consciente de que pasado mañá xa non implicará nada máis que unha faixiña amarela no libro, pero é unha honra dicir que son a cuarta muller en recibilo desde o ano 1976 en que se estableceron estes premios para a lingua galega. Porque, como din por aí, non hai narradoras e tal, sobre todo con anterioridade a 2005 en que se galardoou a Teresa Moure -despois virían Begoña Caamaño e Anxos Sumai– e fin. Son feliz e son aínda máis feliz por compartir este premio con Lupe Gómez en poesía, coa que se fai unha xustiza e un labor de reposición tremendo. Podo dicir que celebro máis ese premio para ela e que este ano distingue o labor de dúas irmás de letras, rosmonas, antisociais e incómodas. Grazas!”

Arantza Portabales: “Vivimos na era da comunicación e nunca tan sós estivemos, tan incomunicados”

Publicado o por

Entrevista de Montse Dopico a Arantza Portabales en Praza:
“Catro mulleres que deixan mensaxes nun contestador. É o fío condutor de Deixe a súa mensaxe despois do sinal, (Galaxia), a última novela de Arantza Portabales. Un monllo de voces en primeira persoa que se intercalan para irnos esfiañando, cada unha, a súa propia historia, nunha estrutura próxima aos microrrelatos autónomos. Mulleres que se enfrontan a situacións límite das que van saíndo ao medrar, ao liberarse, cada unha ao seu xeito, das súas ataduras, facéndose máis fortes.
– Praza (P): Nada máis comezar a ler, coñecemos as catro protagonistas: Marina, Carmela, Sara e Viviana. As catro envían mensaxes a contestadores porque, por diversas razóns, precisan facelo. Como xorde a idea desas catro mulleres falando cun contestador?
– Arantza Portabales (AP): Xorde dun relato que fago cun blog no que participo frecuentemente. É ao facer ese relato cando me decato do descubrimento que me supón, como creadora, atopar unha voz narrativa que permite aos personaxes falar sen medo, sabendo que quizais non os escoiten. O contestador dá ás miñas mulleres ese punto de liberdade necesario para dotar de verdade e sinceridade as súas historias.
– P: A estrutura do libro, en pequenos capítulos nos que se intercalan as voces de cada unha das protagonistas, lembra un xénero que dominas ben: o microrrelato. A través destes capítulos curtos, imos descubrindo as historias das catro protagonistas e a relación entre elas. Cal pode ser a relación entre a estrutura desta novela e o microrrelato? É dicir, de que xeito o teu traballo co microrrelato puido levarte á escrita desta novela?
– AP: Construír unha novela a base destas chamadas que en si mesmas constitúen case microrrelatos autónomos, deume a confianza para abordar unha novela longa, sen saír dun terreo que me é coñecido, o da narrativa breve. Non son unha autora de grandes descricións, nin que se recree nos detalles.
Supoño que esta novela é unha transición da microliteratura á novela longa, pero sen saír da miña zona de confort, dando o mellor de min mesma. Coido que un dos grandes atractivos da novela é a intensidade das historias, que se debe precisamente á brevidade e concisión dos seus capítulos. O lector non ten acougo. Todo é importante e esencial.
– P: Na túa novela anterior, Sobrevivindo, a personaxe principal é tamén unha muller, que “loita contra si mesma e contra o mundo”. Se cadra as catro protagonistas de Deixe a súa mensaxe tamén poderían definirse así, ou polo menos Viviana e Sara. Cal é a relación entre Deixe a súa mensaxe e Sobrevivindo?
– AP: Sobrevivindo é a historia dunha muller que ten que reinventarse para saír adiante. É unha muller adiantada ao seu tempo. Forte e brava. Poderíase dicir que me lembra un pouco á Scarlett O´Hara de Foise co vento. Nese senso, as catro mulleres de Deixe a súa mensaxe despois do sinal, vense abocadas tamén a resolver o seu futuro de por si, son personaxes tremendamente valentes, porque como autora púxenos en situacións límite.
Dende o punto de vista técnico, podería dicirse en que en ambas as dúas novelas, a historia se lle presenta ao lector coma un crebacabezas que debe encaixar para entender a novela. Así mesmo destacaría que tanto Val Valdés en Sobrevivindo como as mulleres do contestador están moi soas. A soidade e a incomunicación son temas moi recorrentes na miña escrita. (…)”

Marleen MaLone: “Farteime de ser, cos homes, suxeito pasivo. Decidín empoderarme e tomar a iniciativa. Pero no camiño tamén tropecei”

Publicado o por

Entrevista de Montse Dopico a Marleen MaLone en Praza:
“Hai uns días que Iolanda Zúñiga comparte nas súas redes sociais as reflexións sobre os homes, tan directas, potentes e cheas de humor, da súa amiga -ou ex-amiga- Marleen MaLone: unha muller que cansou de ser, no ámbito da sedución, suxeito pasivo. Que decidiu saltar os roles impostos polo patriarcado e tomar a iniciativa. Cazar. Depredar. Empoderarse. Mais, nese proceso, atopouse coas súas propias contradicións. Cos seus medos e inseguridades. Coa súa atracción momentánea -tamén- polas vantaxes vendidas pola convención. A estabilidade. O amor. Marleen cóntao todo, a través da redacción de Iolanda, en Noites de Safari (Xerais). Sen agochar nada. Conseguimos falar con ela -con Marleen- para coñecela mellor.
– Praza (P): Es novidade na literatura galega. Quen es? De onde vés?
– Marleen MaLone (MM): Antes de nada, eu a verdade é que escribir non escribo. En realidade son pintora. O que pasa é que pasei un tempo en Vigo e Iolanda Zúñiga e eu fomos amigas. E digo fomos porque hai moito tempo que non a vexo e que non sei nada dela. Pero naquela época na que as dúas faciamos vida nocturna en Vigo, pedinlle que ela escribise as miñas historias, os meus avatares sexuais cos homes. Como escribir non é o meu, preferín que redactase ela o que eu lle contaba.
– P: En calquera caso, aínda que a redacción non sexa túa, é un libro de avatares sexuais no que se conta que moitos te trataron bastante mal. Non todas as persoas quererían presentar en público esa parte das dúas vidas…
– MM: O libro leva o subtítulo de ‘Manual sobre amantes desorientados’ e a verdade é que eu tamén tiven amantes moi ben guiados e orientados que me produciron moita satisfacción, non só sexual senón tamén a nivel de coidados: que me respectaban…. O que pasa é que Iolanda escolleu redactar as historias dos desorientados. Eu tampouco lle vou preguntar por que fixo esa escolla. Mais, en calquera caso, non foi algo que pactase con ela. (…)
– P: Acabo de lembrar o último libro de Pati Janeiro. Fala da vida dunha camareira. De precariedade, vamos. Noites de safari tamén fala de precariedade. Pois non hai tantísimos libros tan directos, tan auténticos, na nosa literatura, nese sentido, coma os vosos, por exemplo. Se cadra a literatura precisa máis proletarios, porque hai un desequilibrio en favor das chamadas profesións liberais. Mais, imaxino, ser obreira e escritora debe ser difícil…
– MM: Si, hai moita maior presenza, na literatura, de intelectuais, profesores… E si, eu sei o que lle pasou a Iolanda. Tivo, por exemplo, que dedicar todo un paro, ata esgotalo, para acabar Noites de safari e escribir outro libro que ten sen publicar. É moi difícil: se es camareira, non podes pedir uns días para acabar outro traballo, non podes planificar con antelación as vacacións para organizarte para escribir… Non é o mesmo. A Iolanda preguntábanlle por que non publicaba máis, despois de Periferia. Pero é que é moi difícil sendo unha traballadora precaria. Se non tes diñeiro para poñerte como autónomo, se non preparas unha oposición… E preparar unha oposición tampouco che garante nada. (…)”

Día de Rosalía de Castro 2018

Publicado o por

O Día de Rosalía de Castro 2018 é unha actividade da AELG que conta co apoio do Centro Español de Derechos Reprográficos (CEDRO) e da Deputación da Coruña.

A Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega (AELG) conmemora un ano máis o Día de Rosalía de Castro.

Para o 24 de febreiro, fixado no Calendario do Libro e da Lectura como aniversario do nacemento da autora, esta entidade propón desde 2010 á cidadanía que agasalle un libro en galego e unha flor, alén doutras accións que contan con grande aceptación e impulso por parte da sociedade, e moi especialmente polo sector educativo.

Cada ano a AELG encomenda a un autor/a o texto do manifesto que se propón ler en cada un dos actos que calquera entidade ou colectivo queira organizar para celebrar o Día de Rosalía de Castro. Este ano foi María Reimóndez a encargada da elaboración do seguinte

Manifesto da Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega no Día de Rosalía de Castro 2018: Abride a fiestra

Nun mundo de fiestras pechadas, buscamos o refacho de vento que as abra de vez. Nun mundo que busca facer as comunidades e as persoas máis pequenas, os cartos e a cobiza máis grandes, precisamos forza e profundidade, emoción e pensamento. Ante as fiestras pechadas contra a vida, contra as voces das mulleres, das desprazadas e das nosas outras cómprenos unha palabra firme e abranguente que nos guíe. No bater das fiestras que cheiran a couza do pasado, a mentiras que repetidas mil veces queren chegar a ser verdades, a fala que se nos rouba e aire que nos falta precisamos a bravura das mareas e o salvaxe das montañas. Precisamos todo do que falou e todo o que foi Rosalía de Castro.
Ela é o refacho que busca abrir as nosas fiestras. Un refacho que chega dende o pasado para nos falar do futuro. Un refacho que quere abrir a fiestra para que poidamos navegar. Coa forza das baleas, da que busca novas fillas do mar, da que se ri dos papeis de xénero e nos anima a redefinilos como literatas. Un refacho que trae a voz de todas as meniñas gaiteiras que están por chegar. Un refacho que canta a vida e transforma todo dende as raíces.

Mais para que o refacho entre, precisa da nosa vontade. Pídenos, imperiosa: Abride a fiestra!

E na nosa man está abrir a fiestra. Abrila para vermos a muller, a escritora, a irredutible. A voz que nos une ás rebeldes do mundo, que fascina coa súa luz por onde pasa, que nos ofrece a súa clarividencia para tecermos novas alianzas, a que sempre está do lado da xustiza, do noso lado, a que sempre está aínda por descubrir. Porque en todos os recunchos do mundo, mais sobre todo aquí, en Galicia, hai rosalías que cantan e que falan, alancando con brillantes e destemidas botas azuis entre a lama.
Rosalías que abrimos a fiestra saíndo á rúa contra o espolio da terra que ela cantou, ecolóxica antes de que existise nin o termo. Cada vez que nos negamos a seguir converténdonos en plantación de eucaliptos, minas, xeriátrico e mercadoría, reivindicando a paisaxe que ela utilizou politicamente coma ninguén. Cada vez que pulamos polo público, a sanidade, o transporte, as axudas a quen está na marxe e ela puxo sempre, dende o afecto e a transgresión, no centro. Cada vez que desfacemos o discurso que sustenta a violencia de tantos Pedros mediante a escrita e a acción feminista, contra todos eses que seguen ladrando mentres nosoutras camiñamos.
Abride a fiestra para as viaxes interiores, para a coraxe dos afectos, para sermos das que non temos medo de pensar e de sentir simultaneamente, de recoñecernos mulleres con palabra e voz propia, herdeiras e compañeiras daquela que en cada dedicatoria se recoñecía nas súas iguais.
Abride a fiestra á afouteza e ao abraio, á redefinición do que a historia dos homes fixo de mulleres irreverentes coma ela.
Abride a fiestra porque Rosalia de Castro é o mundo que está por facer. Un mundo que se abre se o abrimos.

María Reimóndez
Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega (AELG)
#AbrideAFiestra

 

Acto central

O 24 de febreiro terá lugar o acto central do Día de Rosalía, con entrada libre. Este é o programa previsto:

– Coral da Asociación cultural e musical Solfa
Has de cantar Letra: Rosalía de Castro
Música: Antonio B. Celada

Negra Sombra Letra: Rosalía de Castro
Música : J. M. Capón

– Saúda do Presidente da AELG, Cesáreo Sánchez Iglesias

– Lectura do Manifesto da AELG
María Reimóndez

– Lectura de poemas rosalianos.

  • Pilar Reino e Xerardo Rodríguez Roca
  • Chus Astray
  • Patricia Porto
  • Pilar García Rego
  • Laura Caveiro
  • Montse Dopico
  • Daniel Salgado
  • María Seijo
  • Suso Seixo
  • Isabel Vilalba

– Coral da Asociación cultural e musical Solfa
Na morte de Castelao Letra: Ramón Cabanillas
Música: Francisco Tobar Cereijo

María Soliña Letra: Celso Emilio Ferreiro
Música: Antonio Paz Valverde (arr. Francisco Tobar)

– Ofrenda floral

– Interpretación do Himno

————

Alén deste acto central, a AELG, en colaboración coa súa base asociativa, organiza lecturas públicas da obra de Rosalía de Castro.

En todos estes actos lerase o tradicional manifesto da AELG, que este ano elaborou a escritora María Reimóndez.

A Coruña

Lugo

Vigo

O acto comezará cunha ofrenda floral na imprenta Juan Compañel.

Vilalba

O 24 de Febreiro, Día de Rosalïa de Castro, Culturalia GZ, NPG Nova Poesía Guitirica e a Liga Santaballesa organizan dentro dos eventos que a Asociación de Escritores en Língua Galega AELG promove por toda Galiza, un recital poético feminino no que ademais das coñecidas poetas:

  • Pilar Maseda (Vilalba).
  • Emilia Martínez Fuentes (Vilalba).
  • Luz Airado (Vilalba).
  • Luz Darriba (Lugo).
  • Montse González (Lugo/Verso a Verso).
  • Silvia Pardo (As Pontes).
  • Maria Pereira (Betanzos).
  • Adolfina Mesa (Monterroso).
  • Ana Vila Portomeñe (Taboada).
  • Mar Beres (NPG Nova Poesía Guitirica).
  • María Xosé Lamas (Vilalba).
  • Ana Mar Fraga Rabade (Cospeito).
  • Branca Villar (Labrada).
  • Asun Blanco (As Pontes),
  • e a presentadora do acto, Pas Veres (Os Vilares),.

Dúas rapazas de Santaballa darán lectura ao Manifesto #AbrideAFiestra, que compuxo a escritora María Reimóndez, primeira gañadora do Premio Agustín Fernández Paz de Narrativa Infantil e Xuvenil pola Igualdade. O público asistente poderá tamén participar coa lectura de poemas de Rosalía. E para o remate do acto, o acordeonista de Lanzós, Manuel Figueira, pechará o acto coa interpretación de pezas coñecidas e habaneiras moi acaidas ao espazo no que se celebra, a Escola Indiana da Liga Santaballesa.

Santaballa será a protagonista da homenaxe chairega a Rosalía de Castro o próximo sábado nun lugar, a escola habaneira que simboliza a vinculación da poeta de Padrón coa emigración a través de innumerábeis e recoñecidos versos. Emigración e Muller serán, pois, parte central dun acto que terá tamén no rural o centro poético da Terra Chá.

 

 

Arteixo

A Concellería de Cultura do Concello de Arteixo a través de Rede Municipal de Bibliotecas, celebra o Día de Rosalía cunha serie de actividades para honrar á nai das nosas letras.

O primeiro dos actos ten como protagonista ao alumnado da ESO do IES Manuel Murguía que asistirá á representación da obra “Tecín soia a miña tea”, dramatizacións da obra Rosaliana e que correrá a cargo da actriz Ana Hermida. Terá lugar os días 21 e 22 e dará comezo ás 11:00 h.

O acto central será o “Concurso de poesía Homenaxe a Rosalía de Castro” que este ano xa vai pola cuarta edición. Está dirixido á infancia de entre 8 a 12 anos, que recitarán os seus propios poemas. Cada participante levará un agasallo, haberá ademáis un premio por cada unha das tres categorías e a persoa gañadora recibirá o premio final. Ana Hermida dará lectura ao Manifesto da AELG e tamén se encargará de facer unha homenaxe poética feminina á Rosalía de Castro mentres delibera o xurado composto polo Clube de Lectura da Biblioteca Central de Arteixo “Henrique Rabuñal”.

Convidamos á toda a cidadanía de Arteixo a que participe desta gran festa Rosaliana, será na Sala de Exposicións do Centro Cívico Cultural de Arteixo, ás 11:00 h. A entrada é libre e gratuíta ata completar aforamento.

Betanzos

Venres 23, ás 19:00, na Aula de Cultura Xulio Cuns, no Edificio Liceo.

O Servizo de Normalización Lingüística coorganiza xunto á Asociación Cultura Eira Vella, coa colaboración do IES As Mariñas, o Coro Municipal de Coirós, o CPR Nosa Señora do Carme Atocha, Lar de Unta e a Asociación Cultural A Fuliada, o acto de homenaxe a Rosalía de Castro, presentado por Paula Mosquera e Sergio García, coa actuación musical de Adhara & Ritman.

A Estrada

Lousame

 

Moeche

O Concello de Moeche reservou un espazo do mercado no que poderemos ver todos xuntos os fondos da biblioteca municipal referidos á autora o sábado 24 de febreiro. Xunto co mostrario dos fondos bibliográficos sobre Rosalía, o Concello tamén agasallará cunha flor e un marcapáxinas a todas as persoas que fagan algunha compra no mercado. Ver máis información aquí.

Ourense

A programación do Día de Rosalía no campus de Ourense está organizada pola Área de Cultura, a biblioteca universitaria e polos docentes da Facultade de Ciencias da Educación Isabel Mociño, Javier Blanco e Xosé Constenla. Recollendo o convite que fai a Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega de animar a todo tipo de institucións a participar nesta conmemoración, as persoas implicadas deseñaron un amplo abano de actividades que culminará o día 27 de febreiro coa celebración dunha homenaxe no Edificio de Ferro.

O certame
No Concurso de Microrrelatos Día de Rosalía A túa Rosalía pode participar calquera persoa da comunidade universitaria da Universidade de Vigo. O traballo consistirá nun microrrelato de tema libre que debe iniciarse ou pecharse cun verso dun poema de Rosalía de Castro, valorándose a elección de versos pouco coñecidos desta autora. Os traballos deben ser orixinais e non ter sido premiados en ningún outro concurso, sendo a extensión máxima de 134 palabras, unha por cada ano transcorrido desde o falecemento da escritora.

Os microrrelatos deben estar escritos en lingua galega. Concederase un único premio consistente nun vale de 150 euros para compras en librarías de Ourense, diploma conmemorativo e un agasallo. O xurado pode acordar, en función da calidade dos traballos presentados, asignar accésits que se recoñecerán con diploma conmemorativo e agasallo. O prazo de presentación está aberto ata o 23 de febreiro de 2018.

Máis programación
No marco da celebración do Día de Rosalía, tamén se levará a cabo na Biblioteca Rosalía de Castro do campus a actividade Escribíndolle a Rosalía. Nun mural coa silueta da cara da homenaxeada feito polo artista e profesor da Facultade de Ciencias da Educación Javier Blanco, convidarase ás persoas interesadas a deixar escrito algún verso da escritora, conformando todos eles en conxunto a súa faciana. O mural estará no centro ata o 26 de febreiro e na súa composición poderán participar todas as persoas que o desexen. Tamén na Biblioteca Rosalía de Castro habilitarase unha mostra bibliográfica sobre a escritora galega do 19 de febreiro ao 2 de marzo na que se visibilizarán os fondos dispoñibles dela neste centro.

O acto central de conmemoración do Día de Rosalía terá lugar no campus de Ourense o martes 27 de febreiro. Nel lerase o manifesto desta conmemoración AbrideAFiestra, da Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega; entregaranse os galardóns do certame de microrrelatos; presentarase a exposición Imaxes de Rosalía, realizada por alumnado de Educación Infantil, e visionarase unha peza sobre a elaboración do mural feito na biblioteca. Pechará o acto unha intervención musical de Xosé Constenla e unha lectura poética aberta á comunidade universitaria. O acto será ás 12:00 h, na sala Emilia Pardo Bazán do Edificio de Ferro.

Por outra banda, a A. C. Auriense organiza un roteiro pola rúas do centro da cidade con saída da Castañeira e chegada aos xardíns do Padre Feijóo. Haberá lecturas, música e algunha que outra sorpresa:

Pazos de Borbén

 

Pontevedra

A Deputación de Pontevedra organiza unha lectura institucional, que terá lugar o venres 23 ás 11:30 horas no vestíbulo do Pazo provincial, contará coa presenza de oito mulleres. Abrirá a quenda a autora Eva Mejuto, en representación da Asociación de Escritoras e Escritoras en Lingua Galega, que será a encargada de ler o manifesto desta edición titulado ‘Abride as fiestras’, da autoría de María Reimóndez. Seguiralle Mª de los Ángeles Lorenzo Prego, vicepresidenta do Consello Territorial da Once en Galicia, que lerá un poema escrito en braille.  No ámbito da discapacidade tamén participarán representantes de XOGA, a organización de persoas xordas de Galicia, sendo Raquel González Novelle a que lerá o poema en lingua oral, mentres a presidenta da organización, María Jesús Monterde, realizará a lectura simultánea en lingua de signos.

Santiago de Compostela

Viana do Bolo

Madrid

O sábado 24 terá lugar unha procesión cívica que sairá, a partir das 18:00 h., da Cafetería Santander, en Santa Bárbara, coa compañía prevista de gaiteiros ata a rúa Ballesta, onde residiu Rosalía en Madrid. Alí abrirá o acto Vicente Araguas, Manuel Pereira Valcárcel lerá o manifesto da AELG e logo as persoas asistentes recitarán poemas da autora. O acto finalizará en San Ildefonso, onde casaran Dona Rosalía e Don Manuel, cantando “Negra sombra”.

Escocia

Este é o vídeo preparado desde a Universidade de Edimburgo para celebrar o Día de Rosalía de Castro, onde se le “Campanas de Bastabales” en 21 linguas diferentes. Vaise compartir a través das redes sociais tanto polas e polos participantes, como polas contas de Twitter e Facebook da universidade. Pode verse aquí. Tamén pode descargarse o vídeo nesta ligazón.

 

Estes son os centros que nos confirmaron a súa participación:

  • CEP Carlos Casares, en Alxén (Salvaterra).
  • CEIP Torre-Cela de Bueu. Durante toda a semana trabállase nas aulas a figura literaria da Autora, escoitando as súas obras musicadas por diferentes autores e durante a hora de ler estos días contamos cunhas mochilas viaxeiras especiais: agochan no seu interior obras de Rosalía. Máis información aquí.

  • CEIP Mosteiro de Caaveiro, A Capela.

 

  • CEIP Plurilingüe Rosalía de Castro de Carril.

  • CEIP Curros Enríquez, da Coruña.

  • CEIP Plurilingüe Lagostelle, de Guitiriz. As actividades para primaria son a elaboración por cada alumna/o dun conto de peto con datos biográficos e algúns poemas de Rosalía, e a creación dunha rosa para que leven de homenaxe a unha exposición sobre a autora no corredor do centro. O día 23 cada un levará para a súa casa a rosa e o conto de peto. Para infantil, cada nena/o pintará un debuxo que conta cun pequeno fragmento dun poema de Rosalía, e cando os finalicen realizaremos un libriño con todos os debuxos sobre poemas da autora. Nalgunhas aulas faranse marcapáxinas con debuxos de Rosalía. O día 23 procederase a ler o manifesto por parte do alumnado e recitarase un poema de Rosalía, no que cada estrofa será dita por unha aula diferente. Ademais, lerase un poema da autora traducido ao inglés. Despois do recitado realizarase a final do torneo de brilé en honor a Rosalía de Castro.

  • CEIP Plurilingüe Isaac Parga Pondal, de Oleiros.

  • CEIP Víctor Sáenz, de Mazaricos. Tendo en conta o lema, deseñamos unhas contras similares ás do deseño, detrás das que o alumnado escribirá un poema (ou un fragmento), e o lugar da ventá será ocupado por unha ilustración que ese poema lles inspire. Podedes acceder á noticia sobre a actividade no blogue da nosa biblioteca.
  • CEIP San Ramón, Moeche (A Coruña).
  • CEIP plurilingüe de Frións, Ribeira.
  • CEIP Os Tilos, Teo. Para conmemorar o Día de Rosalía de Castro 2018, o EDLG, coa colaboración do equipo da biblioteca, extraescolares e TICS, sumámonos ás actividades propostas pola AELG, para o que pedimos a colaboración das familias do colexio. Ao longo da semana, o alumnado foi elaborando uns soportes con algún elemento iconográfico de Rosalía e algún verso ou estrofa dela. Máis información aquí.

  • Colexio Eduardo Pondal, de Cangas do Morrazo.
  • Colexio da Mercede, Sarria.
  • Colexio Miralba de Vigo. O venres 23 de febreiro, ademais de obradoiros e dun espectáculo lúdico-musical, terá lugar a lectura de textos de Rosalía de Castro (sobre as 11:30-12:00). Prevese que participen no encontro 200 alumnas e alumnos de 5º de Educación Primaria.
  • CPI As Revoltas, Cabana.
  • CPI de Cuntis.
  • CPI Pontecarreira, de Frades. Realizamos lecturas de Rosalía durante esa semana. Estannos a chegar as primeiras fotos enviadas polas familias, ademais de construír a Casa de Rosalía na entrada do cole, chea de fiestras para que, por cursos ou ou grupos de alumnos, enchamos ditas fiestras de poemas da autora. Aquí poden verse xa varias fotos.
  • CPR Cardenal Cisneros (Ourense).
  • CPR San José de Pontedeume. Unha alumna, caracterizada de Rosalía, vai ler no patio o manifesto, mentres que o resto do alumnado levará unha máscara da autora. En cada aula tamén se traballarán textos rosalianos.
  • IES Aquis Celenis de Caldas.
  • IES Lamas de Castelo, de Pedrafigueira, Carnota. Celébrase desde hai moitos anos o Día da Poesía en febreiro por asocialo á figura de Rosalía de Castro. Este ano, organízase un sinxelo recital no que participará parte do alumnado e algún profesorado voluntariamente. Editouse tamén un boletín especial de recomendacións sobre a obra de Rosalía. Vaise elaborar, igualmente, unha serie de marcapáxinas para agasallar aos participantes

  • IES Agra de Raíces, de Cee.

Para celebrar o aniversario do nacemento de Rosalía de Castro, no IES “Agra de Raíces” de Cee, levan a cabo,o venres 23 de febreiro, estas actividades:

– Lectura en todas as aulas dos poemas de Rosalía de Castro: “Tecín soa a miña tea” e “Unha vez tiven un cravo” de Follas Novas e “Adiós ríos, adiós fontes” de Cantares gallegos.

– Nun grupo de 1º ESO, actividade “Ilustrando poesías de Rosalía”: a) división en cinco subgrupos que len, respectivamente “O pazo d’A…”, “Agora cabelos negros”, “Vanidade” e “Meses de inverno fríos” de Follas Novas e “Campanas de Bastavales” de Cantares gallegos; b) cada subgrupo fará nunha cartolina grande un debuxo que intentará ilustrar a súa poesía.

– Lectura en todas as aulas do relato “Falar” de Made in Galiza de Sechu Sende.

– Audición en todas as aulas do poema “Deitado frente ao mar” de Celso Emilio Ferreiro interpretado polo grupo de música rap Dios ke te crew.

 

  • IES Leiras Pulpeiro de Lugo. O alumnado de ESO e BAC enviará postais de Rosalía de Castro na que escribirá versos da autora. As postais serán franqueadas e remitidas a familiares, amizades… que vivan en distintos lugares do planeta.

  • IES Plurilingüe Fontexería, en Muros (desde o EDLG). O alumnado de 1º da ESO ata 2º Bac está a escribir en  folios de cores frases/versos de Rosalía que logo se pecharán cunha cinta para logo ser entregado xunto ao texto e unha rosa en diferentes lugares da vila de Muros, coa axuda do Concello, o venres 23.
    Xa no centro, exporanse os traballos que o alumnado de 4º ESO e 1º Bac TICs están a facer: montaxes da imaxe de Rosalía sobre obras de arte, persoeiros coñecidos ou carteis de cinema, actividade que recibe o nome de “Rosalíarte”. Poden verse as actividades previstas aquí.
  • IES As Insuas de Muros. A idea é gravar en vídeo poemas, recitados e lectura, así como a interpretación musicada por parte de dúas alumnas que decidiron poñer acordes a un dos textos de Rosalía. Na entrada do centro escoitaranse e proxectaranse poemas musicados por diferentes cantaur@s, con exposición das súas obras.
  • IES Miraflores, de Oleiros.
  • IES O Couto, Ourense.
  • IES do Camiño, de Palas de Rei. Este curso, para socializar a figura e a obra de Rosalía, lévase a cabo a actividase “Postais para Rosalía”.

  • IES Félix Muriel, de Rianxo.
  • IES Nº 1 de Ribeira.
  • IES de Salvaterra. Poden verse as actividades levadas a cabo aquí.
  • IES Arcebispo Xelmírez II, de Santiago de Compostela.
  • IES Álvaro Cunqueiro, de Vigo. O venres 23 celébrase un recital poético-musical co alumnado de Secundaria e Bacharelato.

 

 

 

Propostas da Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega para a celebración do Día de Rosalía de Castro nos centros de ensino

 

Para expandir o poder da palabra de Rosalía de Castro entre a xente nova, a AELG convida a celebrar o Día de Rosalía de Castro nos centros de ensino con estas accións colectivas de difusión da súa obra, ideadas a partir do manifesto da AELG:

 

Educación Infantil e Primaria

Para estas etapas de ensino o lema da proposta #AbrideAFiestra pode desenvolverse a través de actividades que permitan a cada alumna ou alumno facerse cómplice da Rosalía de Castro da que se sinta máis próxima/o. Para isto, despois de facer un repaso da figura literaria da Autora, e dalgunhas lecturas que dean conta da pluralidade significativa da súa obra,  propoñemos para o venres 23 de febreiro que cada alumna/o elabore, nun soporte que poida ser pendurado nunha fiestra ou pegado na parte interior dos vidros das fiestras (tea, cartolina ou similar), algún elemento iconográfico de Rosalía de Castro e/ou transcriba os seus versos soltos ou poemas completos para lles dar luz desde as fiestras e tentar facelos visíbeis socialmente.
Esta iniciativa pretende ademais que o alumnado comparta esta celebración coa súa familia e veciñanza. Para isto faríanse fotos do alumnado, acompañado ou non das súas persoas maiores, portando entre ambos outro pequeno cartel cun verso rosaliano da escolla da alumna ou alumno e mostrándoo nesas fiestras que, coa axuda de Rosalía, abrimos a un mundo e un tempo novo.
A documentación gráfica xerada por estas actividades sería subida á rede polo centro de ensino e polas familias antes do 24 de febreiro, ou ese mesmo día, coa etiqueta #AbrideAFiestra. A AELG comprométese a colaborar na difusión da mesma a través da súa web e redes sociais.

Educación Secundaria e Bacharelato

Propoñemos para o venres 23 de febreiro a escenificación e gravación de mostras visibilizadoras da obra rosaliana que sigan o fío do lema #AbrideAFiestra, de xeito que o alumnado interaccione visualmente coa obra ou a figura de Rosalía e contribúa a espallala colectivamente, quebrando os muros herméticos e escuros que noutro tempo a silenciaron. Para estes efectos, suxerimos traballar sobre o texto do manifesto da AELG no Día de Rosalía de Castro.

Estas accións, en calquera formato que prosperen, serían subidas polo centro á rede antes do 24 de febreiro, coa etiqueta #AbrideAFiestra. Desde a web e as redes da AELG contribuiriamos a as expandir.

Desde a AELG, convidamos á comunidade educativa a que se implique de forma activa nesta festa que celebra o nome e a obra da poeta maior de Galicia, chave mestra da nosa literatura e da nosa conciencia como pobo.
Agradecemos que nos comuniquedes (oficina@aelg.org) a vosa intención de participar desta iniciativa, para a facer constar na nosa web e colaborarmos así na súa difusión. Tamén, e co mesmo obxectivo, podedes achegarnos noticia doutras actividades que organicedes, así como toda aquela documentación (gráfica, audiovisual…) que derive da realización do Día de Rosalía no voso centro.

 

Proposta da AELG para levar unha moción aos plenos dos Concellos para declararen o 24 de febreiro como Día de Rosalía de Castro

 

A AELG vén impulsando desde 2011 esta iniciativa, e xa aprobaron a moción os seguintes concellos:

Allariz, Ames, Baiona, Bergondo, Bueu, Burela, Betanzos, Carballo, Carnota, Cedeira, Cee, Cerceda, Chantada, A Coruña, Entrimo, A Estrada, Fisterra, Foz, A Guarda, Lalín, Lobeira, Melide, Miño, Muros, Narón, Ourense, Padrón, A Pobra do Brollón, Poio, Ponteareas, Pontedeume, Pontevedra, Porto do Son, Redondela, Rianxo, Ribeira, Riotorto, Rodeiro, Rois, O Rosal, A Rúa de Valdeorras, Sada, San Sadurniño, Santa Comba, Santiago de Compostela, Silleda, Teo, Tui, Valdoviño, Vigo, Vilasantar e Xermade. Sumáronse tamén as Deputacións da Coruña, Lugo e Pontevedra.

A AELG seguirá a facer chegar aos plenos unha moción neste sentido solicitándolles que recollan esta celebración nas súas programacións culturais.

Carlos Lorenzo: “Segue sendo necesario facer ver que a poesía está na barra do bar, nunha pintada na rúa ou en Youtube”

Publicado o por

Entrevista de Montse Dopico a Carlos Lorenzo en Praza:
“”Desde os primeiros pasos houbo un criterio fundamental: espertarlle a curiosidade pola nosa poesía a quen nunca tivo interese por ela. Con cada persoa coa que falaba para involucrala no proxecto, sempre lle facía ver que a miña intención era crear un produto audiovisual de calidade que contase o que leva pasando na literatura galega nos últimos 25 anos, incidindo, evidentemente, na poesía. Para iso eu tiña claro que non funcionaría entrar en análises literarias nin en comentarios académicos”. Así explica Carlos Lorenzo, o director do documental Vértice de versos, o seu proxecto para este filme, que acaba de presentar o seu teaser. Falamos con el. (…)
– Praza: O documental trata de contar o acontecido desde os 90 na poesía galega. Non é un proxecto nada doado. Con que criterios (cronolóxico, temático, formal…) formulastes o relato dos feitos?
– Carlos Lorenzo: Desde os primeiros pasos houbo un criterio fundamental: espertarlle a curiosidade pola nosa poesía a quen nunca tivo interese por ela. Con cada persoa coa que falaba para involucrala no proxecto, sempre lle facía ver que a miña intención era crear un produto audiovisual de calidade que contase o que leva pasando na literatura galega nos últimos 25 anos, incidindo, evidentemente, na poesía. Para iso eu tiña claro que non funcionaría entrar en análises literarias nin en comentarios académicos.
Como comentei en varias ocasións durante a rodaxe ou no traballo de edición, estabamos a sacarlle a túnica ao vello poeta; estabamos a facer un documental sobre poetas, e non tanto sobre poesía. Con isto quería deixar claro que os espectadores tiñan que descubrir as persoas que fan poesía, rachando cos tópicos e comprobando que é unha actividade creativa tan natural coma calquera outra e que se está a transformar co tempo igual que outras expresións literarias ou artísticas.
Mais eu sabía que para contar este fenómeno con expectativas de éxito, había algúns feitos na nosa poesía recente que me axudarían a darlle ese brillo atractivo ao documental. Por exemplo, o acontecido nos anos 90, cunha extensa nómina de poetas novos, que comezaron a innovar no modo de ofrecerlle poesía ao público. Dedicamos un tempo a escoitar a Modesto Fraga e a María Lado falándonos do Batallón Literario da Costa da Morte, todo un fenómeno en Galicia que rachou con vellos tópicos.
Ou cal foi o motivo para que nacese unha editorial como Letras de Cal. Estes, entre moitos outros, foron feitos singulares que nos fan ver que aqueles novos e novas poetas non só quedaron na escrita duns versos, senón que tiveron a ansia de levar os seus poemas por innumerables e singulares lugares de toda Galicia. Remato esta pregunta comentando que Vértice de Versos desenvólvese a través de diversos temas sen seguir unha liña cronolóxica definida.
Entre eses temas están o do protagonismo actual da muller na poesía, os novos modos de expresión poética, facemos un rápido repaso pola historia da nosa poesía, cal está sendo a situación actual da nosa poesía, que pode pasar no futuro… E ocupa unha boa parte da metraxe da película escoitar a catro dos poetas falando dos seus inicios, os seus procesos creativos, as súas influencias, os seus premios… Emprégoos como exemplos do que está acontecendo en Galicia na creación poética. Estes autores e autoras son Emma Pedreira, Baldo Ramos, Gonzalo Hermo e Yolanda Castaño. (…)”

Diana Varela: “Se por algo paga a pena vivir é porque existe a liberdade e porque temos, ademais, o dereito de exercela”

Publicado o por

Entrevista de Montse Dopico a Diana Varela en Praza:
“A videopoesía está a abrirse un camiño cada vez máis sólido na literatura galega. Unha das últimas achegas neste sentido é Non, Amor de Diana Varela Puñal, un proxecto editado en formato convencional en papel e en DVD. A autora dérase a coñecer cos seus poemarios anteriores, Fíos e Animal Abismo, coas súas pezas de teatro e cunha novela, Fin de Festa, reeditada recentemente por Laiovento. En Non, Amor explora o impacto da asunción da morte como único destino inexorable das persoas. Reivindica a liberdade, o amor e a patria, entendida como orixe, tribo, clan. Clama contra a violencia e a intolerancia. E cuestiona, como en Animal Abismo algúns binomios hexemónicos, como o que opón humanos e animais.
– Praza (P): Publicaches primeiro os videopoemas e despois o libro en formato papel. Por que?
– Diana Varela Puñal (DVP): Interésanme moito o teatro e o cine. Este é, ademais, un libro que me levou varios anos facer. Estivo metido nun caixón ata que decidín retomalo. A raíz de facer recitais e, pola experiencia previa que tivera con A morte e a súa voz ausente -unha peza teatral miña sobre Cesare Pavese da que fixemos varias representacións e que gravamos en vídeo-, xurdiu a idea dos videopoemas.
Falei cun amigo que traballa no cine, Cristian Rola, e así foi… Empezamos a coller algúns dos textos e a traballalos doutra maneira. De todas maneiras, a nosa proposta non consiste nunha poeta poñéndose a recitar versos, coma nun recital. As pezas son como pequenas curtas, nas que a imaxe e a música son tan importantes coma a palabra, aínda que sexa poesía. En youtube poden verse algúns dos poemas, pero non todos, porque tamén temos unha edición en DVD.
– P: “Neste breve conxunto de poemas imaxinei como verían o mundo varios personaxes a piques de integrarse na quietude definitiva”, di o limiar do Non, Amor. Todo o libro está marcado pola presenza da morte, quizais da perda de seres queridos, e do xeito no que fuximos da morte, sen estar nunca preparados para a súa chegada.
– DVP: É unha reflexión, si, arredor da morte. Non só pola perda de seres queridos. É, esencialmente, o que pasa cando asumes que a morte sucede, que tamén che vai suceder a ti. É a maneira de afrontalo. Que pode ser iso que chaman delirio, loucura… vivir cos ollos pechados, non querer velo. O libro é unha reflexión sobre este limbo no que vivimos pois, desde que nacemos, estamos camiñando cara ao precipicio. É ese pánico de saber que vamos morrer. Mais tanto ten se estamos preparados ou non, porque vai acontecer igual. É esa angustia de saber que vas morrer, que é o noso único destino claro.
– P: O poemario é moi diferente dos anteriores na forma. Poemas e versos máis longos, e máis narrativo. Por algunha razón especial?
– DVP: Eu pretendín que fose diferente. Non, Amor ten moito que ver coa música, con cancións que eu escoitaba ou tiña na cabeza mentres escribía. Os versos saíanme segundo a melodía da canción. Así foi o proceso: deixeime levar polo río da música. E iso permitiume expresar experiencias dolorosas dun xeito para min máis levadeiro. Non é que eu planease que ían ser poemas longos. Saíu así pola música, polo tema e polo que meu estado me pedía. (…)”

Emílio Xosé Ínsua e Xurxo Martínez González: “Noutros países existen biografías ‘canónicas’ das figuras senlleiras da nación”

Publicado o por

Entrevista de Montse Dopico a Emílio Xosé Ínsua e Xurxo Martínez González en Praza:
“Común temos a patria. Biografía dos irmáns Villar Ponte. É o título da última obra editada por Xerais Crónica, un completo percorrido pola traxectoria vital, política e creativa de Antón e Ramón Villar Ponte escrito polos filólogos e investigadores Emilio Xosé Ínsua e Xurxo Martínez González. Este traballo únese, así, a outros semellantes realizados recentemente -como a biografía sobre Castelao elaborada por Miguel Anxo Seixas ou a de Rosalía feita por María Xesús Lama- para avanzar nun xénero, o biográfico, “aínda moi deficitario”, segundo os dous autores, na nosa cultura.
Porque “que Rosalía, Manuel Antonio ou Cabanillas, por dicir algúns nomes, só en datas moi recentes fosen obxecto de traballos con afán totalizador sobre a súa biografía é ben sintomático”, apuntan. Ademais, no caso dos irmáns Villar Ponte a “inxustiza” era, ao seu ver, especialmente “sangrante”, xa que “o seu rol no panorama galego do seu tempo foi autenticamente fundamental”. Os dous responderon por correo electrónico as preguntas de Praza sobre Común temos a patria.
– Praza (P): Por que decidides facer esta biografía dobre, dos dous irmáns?
– Xurxo Martínez González: Temos falado moito arredor dos Villar Ponte, tanto da súa relevancia no período de preguerra -non sempre ben recoñecida- como da existencia dun fondo documental moi amplo e, en boa parte, inédito. Co gallo do centenario das Irmandades da Fala propuxémoslle a Xerais este traballo. Acollérono e estámoslle agradecidos pola aposta que fixeron.
– Emílio Xosé Ínsua: Entre nós seguen faltando biografías de figuras de primeirísima orde, é un xénero aínda moi deficitario, o que non deixa de ser un síntoma (máis) de “anormalidade” da cultura galega. Que Rosalía, Manuel Antonio ou Cabanillas, por dicir algúns nomes, só en datas moi recentes fosen obxecto de traballos con afán totalizador sobre a súa biografía é ben sintomático. No caso dos irmáns Villar Ponte a inxustiza era sangrante, pois o seu rol no panorama galego do seu tempo foi autenticamente fundamental. Abordar a biografía dos dous ao mesmo tempo ten unha dupla causalidade: porque formaron un verdadeiro tándem e resultaba imposíbel explicar un sen o outro, por unha banda, e porque a figura de Ramón, por outra, habitualmente menos considerada, atendida e recoñecida que a de seu irmán Antón, merecía esta especie de “restitución igualatoria”. (…)

Miguel Anxo Seixas: “Se Castelao se rendese, Galicia aínda estaría hoxe sen Estatuto”

Publicado o por

Entrevista de Montse Dopico a Miguel Anxo Seixas en Praza:
“Alfonso Daniel Manuel Rodríguez Castelao. Biografía dun construtor da nación. É o título da tese de doutoramento do historiador Miguel Anxo Seixas Seoane, que realizou, durante moitos anos e sen saber ao principio que ía acabar facendo unha tese, a investigación ata agora máis exhaustiva sobre a vida e a obra de Castelao. Revisando todo o que o rianxeiro escribiu e todo o que outras persoas escribiron del, ademais da súa obra gráfica e pictórica. O resultado é un traballo que procura o máis esixente rigor, en canto a apoio de cada dato na documentación, e que deixa a interpretación, e as conclusións, para o lector. Sen renunciar a reivindicar a coherencia ética e a vida de entrega polo país do autor de Sempre en Galiza.
– Praza (P): Defines a tese como un recoñecemento, un xeito de “facer xustiza” a unha persoa cuxa vida foi un exemplo de entrega ao país. Por que “facer xustiza”? Pensas que Castelao non ten o recoñecemento que merece?
– Miguel Anxo Seixas (MAS): Se hai algo que caracteriza a Castelao é a súa loita contra a inxustiza. Un ben a este mundo para loitar contra a inxustiza, ou así debería ser. Porque o mundo é inxusto. Castelao loitou para que Galiza tivese un Estatuto propio, por un mundo máis xusto. Pero unha banda de intolerantes destruíu o que el tentara construír. Foi a inxustiza do poder, das armas, da intolerancia, a que se impuxo contra o goberno lexítimo da República. E el tivo que exiliarse, foi perseguido.
Podemos dedicarlle medallas, unha rúa, o que queiramos pero, como dicía Walter Benjamin, temos que escoitar a voz dos vencidos. E eu tento seguir ese mandado de Benjamin. Tamén o dicía o propio Castelao nun dos seus debuxos: “Galegos, cumpride a manda dos vosos mortos”. E foi o que el fixo: seguiu loitando e resistindo no exilio. Agora, o fascismo segue a triunfar en moitos sitios. Segue a haber rúas que levan o nome de fascistas e asasinos. É como se os derrotados fosen derrotados de novo. É parte do botín de guerra dos vencedores. E é a nosa obriga loitar contra inxustizas coma estas. Ou polo menos tentalo.
– P: Se cadra o que fai diferente a túa tese é que é un estudo exhaustivo, feito a partir de todo o que Castelao escribiu, todo o que se escribiu sobre el, e a súa obra gráfica e pintura. É unha análise global, moi abranxente. Revisaches 4.333 entradas bibliográficas. Cantos anos traballaches na tese?
– MAS: En realidade, por circunstancias, foime chegando moito material de Castelao. Son historiador da arte e moita xente que tiña un debuxo, un cadro… chamábame. Porque unha parte da obra de Castelao, a visible, está en institucións públicas: museos, fundacións… e outra, a invisible, está en mans privadas. Eu fun xuntando moito material de Castelao durante moitos anos, que depositei na Fundación Castelao. Agardaba que chegase alguén que collese todo ese material e reconstruíse o puzzle a partir das pezas. Pero esa persoa non chegou e acabei facéndodo eu.
En principio ía ser unha biografía e despois acabou sendo unha tese. Tratábase de encaixar todo, de darlle orde aos restos do naufraxio poñendo cada cousa no sei sitio. Tampouco era subir a estatua ao pedestal, senón baixar a estatua do pedestal e volver relacionala co mundo. Para min iso era moi importante: situar a Castelao no seu contexto, na súa relación co mundo: co exilio, con Arxentina… Parte da dificultade é que, claro, os restos do naufraxio están espallados por Pontevedra, Bos Aires, Montevideo, Nova York, Moscova… (…)
– P: Dis tamén, en relación con iso, que creou un campo autónomo para a arte e a literatura, afectadas pola heteronomía política. Non parece tan claro, desde o momento en que facían arte e literatura para construír nación…
– MAS: Eles eran conscientes de que estaban a construír unha nación, claro. Pero o que pasa é que aquí hai dous enfoques posibles. Hai xente que entende que todo o que fai é un acto político. A idea é, por exemplo: vou escribir en galego aínda que o faga mal. E iso acaba condicionando a arte. Pero Castelao non pensa así. Castelao pensa en facer literatura e arte de alta calidade. Fai alta literatura. Consegue o que Bourdieu defende, a autonomía da literatura respecto do campo político. Castelao é artista cando exerce de artista e político cando exerce de político. A arte non ten que ser “comprometida”. Ten que estar comprometida coa propia arte. E naquel momento si se fixo moita literatura política, ao servizo da política. Pero, que quedou desa arte? (…)”