Os elefantes de Sokúrov, unha novela do presente”, por Antón Riveiro Coello

DesdeAntón Riveiro Coello Galaxia:
“O semanario Sermos Galiza publica un texto no que Antón Riveiro Coello ofrece as claves da escrita de Os elefantes de Sokúrov. (…). De seguido, ofrecemos o texto completo: (…)
Hai xa catro anos, nunha entrevista no Faro de Vigo ao redor de Laura no deserto, cando a xornalista me preguntaba sobre a teima dos autores para falarmos do pasado, eu recoñecía que nas literaturas había un déficit de actualidade, entre outras cousas, porque ás veces os autores precisamos de certa distancia para comprender o que está a acontecer. Naquela altura, tamén explicaba que, aínda que falemos do pasado, o presente sempre actúa e se entremete, e a nosa ollada do pasado é unha ollada dende o presente, condicionada pola nosa forma de pensar actual, coa nosa opción política e filosófica de entender o mundo. O certo é que esa resposta espontánea, e defensiva, ficou levedando na miña cabeza até que me fixen a pregunta: por que non? E así, mentres saboreaba un café na Gramola, coa chuvia a bater na fiestra que dá á praza de Cervantes, tomei as primeiras notas do que ía ser unha novela contemporánea. E alí, unha tras outra, foron xurdindo as ideas e comecei escribindo, nese Nadal de 2012, dende o presente, pero, como situei a novela en dez días, finalmente acabei escribindo do pasado, dun pasado recente, pero pasado, a fin de contas. Con todo, atrévome a dicir que é unha novela do presente, talvez dun presente continuo, pois moitos dos problemas tratados na novela, como a crise, seguen sen unha solución clara. Polo tanto, Os elefantes de Sokúrov coido que é unha novela contemporánea, mais non só. Ten algo de novela social, sentimental, intelectual, psicolóxica, mesmo de intriga. É tamén unha novela fundamentalmente descritiva, por veces lírica e metafórica, atenta sempre ás emocións e ás relacións dos personaxes. Amais desa condición multixenérica semellante á de Laura no deserto, Os elefantes de Sokúrov tamén comparte o punto de vista dos personaxes, que falan dende dentro e moven, alternativamente, durante dez días seguidos, unha historia na que a busca, o amor, a reconstrución da memoria, as artes, a crise económica ou a solidariedade se cruzan no que tamén é unha homenaxe a Compostela. Puxen o foco no cotián, na vida común de persoas con idades e ideoloxías diferentes, nun intento de comprender o sentido das súas vidas e os problemas que abranguen a unha boa parte da sociedade, non só a unha xeración preparada como a da protagonista, que non ve o xeito de entrar no mercado de traballo, senón tamén a dos pais desencantados ou a dos conflitos que arrastra a vellez: perda de seres queridos, ausencia de fillos, discapacidade, dependencia ou proximidade da morte. Temas candentes como o da prostitución, con personaxes contraditorios que erguen preguntas como a de se unha muller pode cobrar por exhibir o seu corpo se non hai un acto de violencia ou coacción, se xorde dun xeito totalmente consentido e libre. Ou o suicidio, como fracaso para os seres próximos que nunca deixan de se preguntar qué poderían dicir ou facer para evitar ou afastar a vítima do seu propósito.
Na novela, no que ten de intelectual, hai unha reflexión sobre a creación e a cultura, unha conexión entre a cultura de masas e a alta cultura, entre esa cultura pensada para a distracción, para divertir e causar pracer, e esoutra cultura que para moitos é unha sorte de relixión, un lugar de transcendencia que ocupa o baleiro e axuda a comprender a complexidade da vida. Nesta segunda parte, entraría en xogo o cinema de Sokúrov, para o que se precisa unha actitude de resistencia, o mesmo amor forte e voluntarioso que certos libros requiren de nós. A presenza de Sokúrov no título non é casual, o mesmo que os elefantes, que teñen unha carga simbólica e metafórica relativa ao altruísmo, á compaixón, á memoria ou á conciencia de grupo. E en Sokúrov concentraríase o interese pola arte e a creación, o punto de conexión entre uns personaxes sensibles, que afrontan a arte coa ollada da vida, e a vida coa ollada da arte, nunha estética de sombras e dúbidas que tocan a indefinición da existencia neste noso presente tan voluble e incerto.”

Taboleiro do libro galego XLII (marzo de 2016), por Ramón Nicolás

Desde o blogue de Ramón Nicolás, Caderno da crítica:
“Unha nova entrega do Taboleiro do libro galego. Grazas, nesta ocasión, ás trece librarías colaboradoras: Andel, Casa do Libro, Libros para Soñar, Cartabón e Librouro de Vigo; Miranda de Bueu; Biblos de Betanzos; Trama de Lugo; Suévia e Moito Conto da Coruña; Pedreira e Lila de Lilith de Compostela e, finalmente, Cronopios (Santiago e Pontevedra).

NARRATIVA
1º-. Francisco Castro, Amor é unha palabra coma outra calquera, Galaxia.
2º-. Manuel Rivas, O último día de Terranova, Xerais.
3º-. Xabier Quiroga, Izan o da saca, Xerais.
4º-. Antón Riveiro Coello, Os elefantes de Sokúrov, Galaxia.
5º-. Manuel Portas, Lourenço, Xograr, Galaxia.
6º-. Alberto Fortes, O dobrón de a oito, Xerais.
7º-. Marcos Calveiro, Fontán, Galaxia.
8º-. Fran P. Lorenzo, Cabalos e lobos, Xerais.
9º-. Pedro Feijoo, Morena, perigosa e románica, Xerais.
10º-. Manuel Iglesias Turnes, Que non te aten, Xerais.

POESÍA
1º-. María do Cebreiro, O deserto, Apiario.
2º-. Rosalía de Castro, Follas novas, Xerais (edición de Anxo Angueira).
3º-. Ismael Ramos, Os fillos da fame, Xerais.
4º-. VV.AA., 6 poemas 6. Homenaxe a Federico García Lorca, Biblos.
5º-. Manuel María, Terra Chá, Fundación Manuel María.
6º-. VV.AA., Dez anos na Porta, A porta verde do sétimo andar.
7º-. Manuel María, Antoloxía poética, Galaxia.
8º-. Paco Souto, e Caín, Laiovento.

ENSAIO-TEATRO
1º-. Mercedes Queixas, Labrego con algo de poeta. Biografía de Manuel María, Galaxia.
2º-. Jorge Mira, María Canosa, Dani Padrón, ¿A que altura está o ceo?, Alvarellos.
3º-. Manuel Veiga, Manuel María buscando un país, Xerais.
4º-. Mercedes Queixas, De pergamiños, follas voandeiras e libros ao .gal, Xerais.
5º-. Carlos L. Bernárdez, Un pintor que sabía o que facía, Laiovento.

XUVENIL
1º-. Andrea Maceiras, Europa Express, Xerais.
2º-. Carlos Meixide, Ons, autoedición.
3º-. Antonio Manuel Fraga, Tártarus, Xerais.
4º-. Agustín Fernández Paz, A neve interminable, Xerais.
5º-. Francisco Castro, Tes ata as 10, Galaxia.

INFANTIL
1º-. Ledicia Costas – Víctor Rivas, Esmeraldina, a pequena defunta, Xerais.
2º-. Ledicia Costas – Víctor Rivas, Escarlatina, a cociñeira defunta, Xerais.
3º-. Estíbaliz Espinosa, Caer de cu polo universo, Apiario.
4º-. Érica Esmorís, Nena e o mar, Xerais.
5º-. Mariana Ruiz, A viaxe de mamá, Kalandraka.

LIBROS CD-DVD
1º-. Uxía, Uxía canta a Manuel María, Casa-Museo Manuel María.
2º-. Uxía e Magín Blanco, Canta o cuco, Galaxia.
3º-. Margarita LedoManuel María: eu son fala e terra desta miña terra,  Nós Produtora Cinematográfica Galega.
4º-. Pirilampo, Teatro de Guiñol, Galaxia.
5º-. As Maimiñas, Unha viaxe polo mundo, Galaxia.

BANDA DESEÑADA
1º-. René Goscinny, Albert Uderzo, Jean-Yves Ferri e Didier Conrad, (trad. de Xavier Senín e Isabel Soto), O papiro do César, Xerais.
2º-. Luís Davila, O bichero V, Edición do autor.
3º-. Jacobo Fernández Serrano, Marcopola 3, Xerais.”

Literatura de terceira época

Reportaxe de Manuel Gago en Cultura Galega:
“A vellez e a ollada retrospectiva das persoanxes é un motivo frecuente da literatura, pero nos últimos anos, co envellecemento da sociedade galega e o alongamento da vida, estamos a asistir a unha maior estensión das enfermidades nuerodexenerativas, aquelas que afectan a temas tan literarios como a memoria, a identidade ou ao sentido de lugar. Analizamos cos seus autores obras recentes sobre a aventura de ser (moi) maior.
Galicia estase volvendo anciá. A poboación do país a inicios de 2016 tira claramente cara o envellecemento. Dos máis de dous millóns setecentos mil habitantes, 680.720 superan os 60 anos mentres só 249.581 están por debaixo dos dezanove anos. A prologación do tempo de vida tamén multiplica a presenza de enfermedades neurodexenerativas, coma o alzheimer, cunha incidencia tan directa en dous temas tan literarios como a identidade e a memoria. Tras estes fríos números hai unha dura realidade social, de vidas encontradas, de responsabilidades asumidas, de procesos lentos que marchan ás persoas. E esa realidade acaba plasmándose na literatura galega.
ParaAlberto Ramos Alberto Ramos, autor de Máscaras rotas para Sebastian Nell (Galaxia, 2015), na Galicia actual “todos coñecemos o que é o declive dunha persoa de moita idade. Saber da dependencia é algo que nos toca a todos, así que hai moito de observación da vida real, de xente próxima”. Ramos sitúa ao protagonista da súa última novela, un actor británico de avanzada idade que afronta unha longa entrevista biográfica encamiñada a redactar as súas memorias tras un diagnóstico de alzheimer. “A enfermidade foi o marco para permitirme facer un libro sobre a memoria”, explica Ramos. “Ese momento vainos pasar a todos máis tarde ou máis cedo. Sospeito que a case ninguén lle van saír ben as contas e, se che saen ben, iso é preocupante”, comenta irónico.
A difícilAntón Riveiro Coello experiencia persoal no coidado de persoas maiores é determinante e cada vez máis está presente nas ambientacións que os escritores levan ás súas obras. Durante a presentación en Compostela de Os elefantes de Sokúrov, de Antón Riveiro Coello, o escritor aludiu a como o marcou persoalmente a experiencia persoal de atender aos seus pais durante a súa vellez. Dese tránsito persoal acabou saíndo parte da ambientación da novela, onde a súa protagonista, Janis, de trinta anos, traballa atendendo a varias persoas de avanzada idade que van xogar un importante papel na sucesión da novela.
Esa relaciónMiguel Sande vital plásmase tamén en A vida fóra (Galaxia, 2011), de Miguel Sande. “Está inspirado na miña propia avoa”, afirma Sande, “xa que ao igual que a personaxe de María, ela tamén estivo moitos anos nunha cadeira de rodas e os últimos anos vendo pasar os días e a vida pola fiestra”. Para Sande, “o motivo final era facer unha pequena homenaxe ás avoas, as matriarcas que sostiveron este país, aínda que a disposición era relativamente arriscada”. Para iso, situou a María, a súa personaxe, nunha cadeira de rodas no interior dunha habitación, onde transcurre físicamente toda a novela. “Podería parecer unha historia moi triste, pero en realidade non o é”, sinala o autor, quen afirma que “a señora María ten unha peculiaridade. É unha anciá con pensamento de nena. Ela xa ten demencia senil e di que lle comezaron a morrer palabras. Por exemplo, ela quere un chocolate quente antes de que lle morra a palabra chocolate e non saiba como pedilo. Así que o lector, grazas a ese toque infantil que dá a demencia, le a novela cun sorriso nos beizos.” (…)”

Taboleiro do libro galego XLI (febreiro de 2016), por Ramón Nicolás

Desde o blogue de Ramón Nicolás, Caderno da crítica:
“Un mes máis velaquí a nova entrega do Taboleiro do libro galego. Grazas, nesta ocasión, ás trece librarías colaboradoras: Andel, Casa do Libro, Librouro e Cartabón de Vigo; Airas de Allariz; Paz de Pontevedra; Miranda de Bueu; Biblos de Betanzos; Trama de Lugo; Suévia da Coruña; Pedreira de Compostela, Cronopios (Santiago e Pontevedra) e Moito Conto, da cidade da Coruña, que se incorpora desde agora a este proxecto e a quen lle damos a nosa benvida.

NARRATIVA
1º-. Manuel Rivas, O último día de Terranova, Xerais.
2º-. Antón Riveiro Coello, Os elefantes de Sokúrov, Galaxia.
3º-. Francisco Castro, Amor é unha palabra coma outra calquera, Galaxia.
4º-. Marcos Calveiro, Fontán, Galaxia.
5º-. Xosé Neira Vilas, Memorias dun neno labrego, Galaxia.
6º-. Manuel Portas, Lourenço, Xograr, Galaxia.
7º-. Alberto Fortes, O dobrón de a oito, Xerais.
8º-. Fran P. Lorenzo, Cabalos e lobos, Xerais.
9º-. Héctor Cajaraville, De remate, Xerais.
10º-. Pedro Feijoo, Morena, perigosa e románica, Xerais.

POESÍA
1º-. Manuel María, Antoloxía poética, Galaxia.
2º-. María do Cebreiro, O deserto, Apiario.
3º-. VV.AA., 6 poemas 6. Homenaxe a Federico García Lorca, Biblos.
4º-. Manuel María, Terra Chá, Fundación Manuel María.
5º-. VV.AA., Dez anos na Porta, A porta verde do sétimo andar.
6º-. Gonzalo Hermo, Celebración, Apiario.
7º-. Tamara Andrés, Nenaespiraes, Medulio.
8º-. Silvia Penas, Diario de ladras, bailarinas, asasinas e flores, Fervenza.

ENSAIO-TEATRO
1º-. Montse Fajardo, Un cesto de mazás, autoedición.
2º-. J. A. Gurriarán, As mulleres do monte, Galaxia.
3º-. Manuel María, Farsa de Bululú, Xerais.

XUVENIL
1º-. Andrea Maceiras, Europa Express, Xerais.
2º-. Agustín Fernández Paz, A neve interminable, Xerais.
3º-. Ledicia Costas, O corazón de Xúpiter, Xerais.
4º-. Carlos Meixide, Ons, autoedición.
5º-. Pere Tobaruela, Formig4s. Misión Barcelona, Xerais.
6º-. Francisco Castro, Tes ata as 10, Galaxia.
7º-. Antonio Manuel Fraga, Tártarus, Xerais.
8º-. Elena Gallego, Dragal IV, Xerais.

INFANTIL
1º-. Ledicia Costas – Víctor Rivas, Escarlatina, a cociñeira defunta, Xerais.
2º-. Munro Leaf e Robert LawsonA historia do touro Ferdinando (tradución de Xesús Fraga), Kalandraka.
3º-. Érica Esmorís, Nena e o mar, Xerais.
4º-. Manuel María (ilustracións de Xaquín Marín), O bigote de Mimí, Fundación Manuel María.
5º-. Estíbaliz Espinosa, Caer de cu polo universo, Apiario.
6º-. Anna Llenas, O Monstro de Cores, Flamboyant.
7º-. María Canosa (ilustracións de Nuria Díaz), Rubicundo, Xerais.

LIBROS CD-DVD
1º-. Uxía, Uxía canta a Manuel María, Casa-Museo Manuel María.
2º-. Troula Animación, Uxía Lambona e a Banda Molona.
3º-. Manuel María-Suso Vaamonde, Os soños na gaiola, autoedición.
4º-. Uxía e Magín Blanco, Canta o cuco, Galaxia.
5º-. Carmen Gil/Mamá Cabra, A bruxa Discordia, Galaxia.
5º-. Cé Orquestra Pantasma, Fíos do querer, Miudiño.

BANDA DESEÑADA
1º-. Luís Davila, O bichero V, Edición do autor.
2º-. René Goscinny, Albert Uderzo, Jean-Yves Ferri e Didier Conrad, (trad. de Xavier Senín e Isabel Soto), O papiro do César, Xerais.
3º-. Jacobo Fernández Serrano, Marcopola 3, Xerais.
4º-. Francisco José Abelleira (debuxo/cor: Pedro J. Colombo, Víctor Rivas, Beatriz Iglesias e Sagar Fornies), Abastos, Pintamonas.”

Gondomar: presentación de Os elefantes de Sokúrov, de Antón Riveiro Coello

O Antón Riveiro Coelloxoves 11 de febreiro, ás 20:30 horas, na Libraría Libraida (Rosalía de Castro, 13) de Gondomar, preséntase Os elefantes de Sokúrov, de Antón Riveiro Coello, publicado en Galaxia. No acto, xunto ao autor, participa Carlos Méixome.

Taboleiro do libro galego XL (xaneiro de 2016), por Ramón Nicolás

Desde o blogue de Ramón Nicolás, Caderno da crítica:
“Retoma o Caderno da crítica as entregas do Taboleiro do libro galego. Grazas, nesta ocasión, ás catorce librarías colaboradoras: Libros para Soñar, Andel, Casa do Libro, Librouro e Cartabón de Vigo; Paz de Pontevedra; Miranda de Bueu, Biblos de Betanzos, Trama de Lugo, Suévia e Sisargas da Coruña, Lila de Lilith e Couceiro de Compostela e, finalmente, Cronopios (Santiago e Pontevedra).

NARRATIVA
1º-. Manuel Rivas, O último día de Terranova Xerais.
2º-. Marcos Calveiro, Fontán, Galaxia.
3º-. Xosé Neira Vilas, Memorias dun neno labrego, Galaxia.
4º-. Antón Riveiro CoelloOs elefantes de Sokúrov, Galaxia.
5º-. Pedro Feijoo, Morena, perigosa e románica, Xerais.
6º-. Xabier Quiroga, Izan o da saca, Xerais.
7º-. Manuel Portas, Lourenço, xograr, Galaxia.
8º-. Susana Sánchez Arins, Seique, Através.
9º-. Fran P. Lorenzo, Cabalos e lobos, Xerais.
10º-. Domingo Villar, A praia dos afogadosGalaxia.
11º-. Teresa Moure, Ostrácia, Através.
12º-. Pablo Rubén Eyré, A verdade nos espellos, Sotelo Blanco.

POESÍA
1º-. Manuel María, Terra chá,  Casa-Museo Manuel María.
2º-. Gonzalo Hermo, Celebración, Apiario.
3º-. Manuel María, Os soños na gaiola, Xerais.
4º-. María do Cebreiro, O deserto, Apiario.
5º-. VV.AA., Dez anos na Porta, A porta verde do sétimo andar.
6º-. VV.AA., 6 poemas 6. Homenaxe a Federico García Lorca, Biblos.
7º-. Ramón Neto, Zonas de tránsito, Sotelo Blanco.

ENSAIO-TEATRO
1º-. Montse Fajardo, Un cesto de mazás, autoedición.
2º-. VV.AA., Poesía hexágono, Apiario.
3º-. J. A. Gurriarán, As mulleres do monte, Galaxia.
4º-. Grupo Fiadeiras, Machismos: de micro nada, Embora.
5º-. VV.AA., José Suárez, Xunta de Galicia.

XUVENIL
1º-. Andrea Maceiras, Europa Express, Xerais.
2º-. Pere Tobaruela, Formig4s. Misión Barcelona, Xerais.
3º-. Carlos Meixide, Ons, autoedición.
4º-. Manuel Rivas, Madonna e outros contos de inverno, Xerais.
5º-. Agustín Fernández Paz, A neve interminable, Xerais.
6º-. Francisco Castro, Tes ata as 10, Galaxia.

INFANTIL
1º-. Ledicia Costas – Víctor Rivas, Escarlatina, a cociñeira defunta, Xerais.
2º-. Estíbaliz Espinosa, Caer de cu polo universo, Apiario.
3º-. Érica Esmorís, Nena e o mar, Xerais.
4º-. María Solar, Teño uns pés perfectos, Kalandraka.
5º-. Miguel Ángel Alonso Diz – Luz Beloso, O valente coello que quixo soñar,  Nova Galicia Edicións.
6º-. Marisa Núñez, Cocorico, OQO.

LIBROS CD-DVD
1º-. Uxía, Uxía canta a Manuel María, Casa-Museo Manuel María.C
2º-. Troula Animación, Uxía Lambona e a Banda Molona.
3º-. Uxía e Magín Blanco, Canta o cuco, Galaxia.
4º-. Carmen Gil/Mamá Cabra, A bruxa Discordia, Galaxia.
5º-. As Maimiñas, Unha viaxe polo mundo, Galaxia.

BANDA DESEÑADA
1º-. René Goscinny, Albert Uderzo, Jean-Yves Ferri e Didier Conrad, (trad. de Xavier Senín e Isabel Soto), O papiro do César, Xerais.
2º-. Luís Davila, O bichero V, Edición do autor.
3º-. Castelao, Cousas da vida. Nenos, Galaxia.
4º-. María e Miguel Gallardo, María e mais eu, El Patito Editorial.”