Arquivos da etiqueta: Luísa Villalta
As cantareiras e a poesía popular oral protagonizarán o Día das Letras Galegas 2025
Desde a Real Academia Galega:
“Foron creadoras e transmisoras de arte e beleza malia a vida difícil que lles tocou vivir. A través delas, Adolfina e Rosa Casás Rama (Cerceda), Eva Castiñeira (Muxía), e Prudencia e Asunción Garrido Ameijende e mais Manuela Lema Villar –as tres Pandeireteiras de Mens (Malpica de Bergantiños) falecidas hai máis dunha década–, a Real Academia Galega renderalles homenaxe no Día das Letras Galegas 2025 ás cantareiras e á poesía popular oral. Así o acordou a institución na sesión plenaria ordinaria celebrada este mediodía no pazo de María Pita, na que se referendou unha candidatura múltiple representativa “das moitas persoas, sobre todo mulleres, que por toda Galicia coidaron, arrequentaron e transmitiron” unha tradición centenaria que segue a deixar pegada nas novas xeracións. O vindeiro 17 de maio dialogará asemade coa modernidade de artistas que hoxe exploran novos vieiros para a literatura de base popular partindo da tradición recibida, sempre unida a outro tesouro patrimonial colectivo: a música.
“A lingua galega continuou viva e vizosa durante séculos, malia as prohibicións e a súa desaparición do espazo oficial, porque o pobo galego a custodiou. En particular as mulleres preservaron a lingua e crearon anonimamente unha poesía popular transmitida nas cantigas das avoas ás netas, das nais ás fillas, dunhas veciñas a outras”, salienta a proposta aprobada. Nela enlázase a celebración vindeira coa deste ano a través dun verso de Luísa Villalta que sintetiza ese herdo transmitido dunha xeración á outra: “As coplas aprendidas na saia da avoa”.
Cantareiras e pandeireteiras xorden no contexto das rogas, os traballos de axuda mutua entre a veciñanza da sociedade labrega, na que a conclusión desas tarefas se celebraba con música e baile. Pero cando a finais do século XIX os coros compilaron as músicas populares, a imaxe que se fixou como icona foi a do gaiteiro que, acompañado co tambor, exercía o seu oficio no espazo público, ignorando as achegas da cantareiras e pandeireteiras, relegadas á esfera privada. Por iso, aínda habendo un enorme número de mulleres que compuxeron e transmitiron cantigas populares, a maioría delas permaneceu no anonimato.
Nas últimas décadas do século XX, o traballo realizado pola musicóloga suíza Dorothé Schubarth (1944-2023) e o académico fonsagradino Antón Santamarina, autores da recolleita e edición nos anos 80 do século pasado da biblia do noso folclore, o Cancioneiro popular galego (Fundación Barrié), permitiu identificar informantes como Adolfina Casás Rama (1912-2009), Rosa Casás Rama (1913-2005), tía e sobriña naturais da Vila da Igrexa, lugar da parroquia de Cerceda. Tamén a principios dos 80 Milladoiro subía aos escenarios a Eva Castiñeira quen, canda a súa sobriña, foi a primeira pandeireteira en actuar cun grupo folk. Antes, dende os primeiros 70, actuarían en palcos folclóricos as Pandeireteiras de Mens. A historia destas cinco mulleres foi recuperada na presente década nun libro de Beatriz Busto Miramontes editado pola Central Folque, selo que editou tamén outro volume sobre Adolfina e Rosa Casás Rama escrito por Richi Casás.
Estas e moitas outras iniciativas de persoas que foron recollendo individualmente os cancioneiros populares por todo o país contribuíron a visibilizar a enorme riqueza dunha expresión artística colectiva deostada durante séculos e ameazada polo proceso de urbanización do país. Así e todo, fronte ao que aconteceu noutros territorios, o cancioneiro popular conseguiu chegar cheo de vida ao século XXI, e deixou unha fonda pegada na alta cultura, empezando polos Cantares gallegos de Rosalía de Castro. A RAG fai agora xustiza con este legado e as súas autoras dedicándolles a gran festa da cultura galega no que será o segundo 17 de maio colectivo, vinte e sete anos despois das Letras Galegas de 1998, centradas nos trobadores da ría de Vigo Johan de Cangas, Meendinho e Martin Codax. (…)”
Pontevedra: Festa dos Libros 2024
Luísa Villalta. Silencio me chaman
“Un ruído provocado(r) arredor de Luísa Villalta”
Desde o Diario Cultural da Radio Galega:
“Doce voces afondan na obra e na figura da escritora no volume Un ruído provocado(r). Voces arredor de Luísa Villalta. Unha “non-biografía” coordinada por Mercedes Queixas e Montse Pena Presas. A entrevista pode escoitarse aquí.”
A Coruña: Fragmentos teatrais de Luísa Villalta
“O 18 de xuño, ás 19:30 h, na A. C. Alexandre Bóveda (Rúa Santo André, 36, 1º), na Coruña, o grupo de teatro Alexandre Bóveda presentará Fragmentos teatrais de Luísa Villalta.
Súmase así o grupo teatral á ben merecida homenaxe a Luísa Villalta, á que consideramos unha excelente dramaturga. Partindo da Obra dramática completa editada no 2018 pola Agrupación Cultural Alexandre Bóveda, escollemos escenas de catro das súas obras: O representante, O paseo das esfinxes, Os doces anos da guerra e As certezas de Ofelia, para facer unha lectura dramatizada onde intérpretes actúan co texto na man seguindo a posta en escena dirixida pola directora do grupo, Manuela Varela.
As persoas interesadas en asistir á lectura poden inscribirse aquí.”
A Coruña: Roteiro “As mulleres das Letras na cidade tatuada na pétrea pel do mar”
Crónica fotográfica do Roteiro O Papagaio sen chave e sen tempo (Un paseo a carón de Luísa Villalta), con Maribel Longueira e Francisco X. Fernández Naval
Estas son algunhas das fotografías do Roteiro O Papagaio sen chave e sen tempo (Un paseo a carón de Luísa Villalta), con Maribel Longueira e Francisco Xosé Fernández Naval, celebrado o pasado 8 de xuño. A crónica fotográfica completa (obra de Beatriz Maceda Abeleira) pode verse aquí. Esta é unha iniciativa da AELG desenvolvida co apoio do Concello da Coruña.
Ditame #EnredandoCoGalego 2024
“O poeta e performer Samuel Merino e a poeta, escritora e performer Silvia Penas, e o poeta e escritor Lois Pérez, membros do xurado do #EnredandoCoGalego 2024, reunidas o luns 10 de xuño, sobre os centos de traballos presentados nesta edición,
RESOLVEN
– Destacar a alta calidade dunha gran cantidade de propostas presentadas por todos os institutos participantes e queren dar os seus parabéns a todas as rapazas e rapaces que fixeron o esforzo de escribir e falar en galego e animárense a facer as súas achegas.
– Sinalar a grande variedade dos mesmos, que van dende o microrrelato, o relato breve, o conto, o poema ou o micropoema até podcasts, vídeos de youtube, composicións plásticas, curtas de cinema, cinema experimental, parodias televisivas ou traballos expositivos e mesmo filosóficos.
– Por esta razón, este mesmo xurado solicítalle ás persoas organizadoras que na vindeira edición poida haber algúns premios máis para dar resposta ao enorme talento que existe nos institutos públicos da nosa cidade.
Así, este xurado, logo de longas deliberacións decide outorgar os seguintes premios:
IES Leiras Pulpeiro:
-Terceiro premio a Nahir Prado por O eco do amor perdido, pola súa orixinalidade e tratamento literario que nos mergullan nunha historia de nostalxia e melancolía.
-Segundo premio a Pablo Navia pola variedade da súa proposta, que inclúe vídeo, poesía, microrrelato e monólogo, querendo destacar a plasticidade dos seus versos.
-Primeiro premio, pola calidade da súa obra poética que nos fala da angustia vital, a necesidade de sentir, o anhelo, o paso do tempo ou a música, a Noa Rodríguez.
IES Lucus Augusti:
– Terceiro premio polo valor divulgativo da súa proposta de vídeo arredor dos usos do galego e pola exhaltación da nosa cidade ao traballo Si, son de Lugo!, de Elia García, Emma García, María López, Mariña Souto e Adriana Zordan.
-Segundo premio pola poética intimista e sintética da experiencia do mundo así como o valor para expresar os seus sentimentos na adolescencia a Iago López.
-Primeiro premio, á curta de cinema de ficción en branco e negro titulada Amizade entre inimigos, por contar o encontro fortuíto entre un maqui e un soldado nacional nalgún monte galego durante a Guerra Civil e o uso de recursos narrativos complexos como a analepse, ademais do seu sentido narrativo, o desenvolvemento actoral, o tratamento da imaxe, o argumento e a súa xuventude para Fernando Espiña Lago.
IES Muralla Romana
-Terceiro premio pola obra de teatro O Encontro cos Celtas Galegos polo seu tratamento dramatúrxico e as acotacións escénicas, que exhalta na súa temática parte do pasado lendario do pobo galego a Celia Rodríguez.
-Segundo premio polo poema Nalgún lugar do ar e o relato Tranquilidade infinita a Sara Pico.
-Primeiro premio polo seu relato Ola, son Pedro, un texto confesional, crú e atravesado pola tristeza que se vale da literatura para continuar adiante, a Eric Bedoya.
O xurado quere destacar, malia a non obter premio, a cantiga de amigo de Martín Vila, que nos fixo rir moito cun verso moi especial que di: Ti ríndote co teu amigo e eu aquí / facendo unha cantiga de amigo, así como o traballo de Yasmin Ibrahim Latexos de amor ou o podcast presentado por varias alumnas con recomendacións de lectura.
IES Ollos Grandes
-Terceiro premio, polo seu diálogo coa poética de Luísa Villalta mesturando con habilidade a súa propia expresión, ao Poema a partir de dous versos de Luísa Villalta, de Leire Meilán Rodríguez.
-Segundo Premio polo relato breve titulado Só nós, pola orixinalidade e tratamento literario e intimista, a Carmen Martínez Domínguez.
-Primeiro premio pola súa escrita versátil, variedade de rexistro e pola orixinalidade da súa proposta que inclúe un relato breve de corte humorístico titulado A tenda dos animais faladores e un poema a Mateo Rodríguez.
IES Sanxillao:
-Terceiro premio pola plasticidade e poder evocativo e sintético ao debuxo autoría de M. Dafonte Paz.
-Segundo Premio pola Lectura dramatizada da escena “Lingua vernácula” da obra As alumnas de Paula Carballeira, recente Premio Nacional de Teatro, da autoría do alumnado de Artes escénicas de 2º de bacharelato do IES Sanxillao.
-Primeiro premio pola curta de cinema experimental, nunha homenaxe a Jean Luc Godard, titulado Tantos camiños busquei: baseado no único poema coñecido de Frank Sigmundson, polo seu sentido do risco, a súa proposta visual e o tratamento escénico, que nos conectan co cinema francés de vangarda do século vinte traéndoo á actualidade.”
Entrevista na Radio Galega a Armando Requeixo, editor da poesía reunida de Luísa Villalta
Desde a Radio Galega:
“Falamos da obra literaria de Luísa Villalta co crítico Armando Requeixo, investigador do centro Ramón Piñeiro e responsable da edición da antoloxía Pensar é escuro. Poesía reunida (1991-2004), que compila os catro poemarios publicados en vida da escritora: Música reservada, Ruído, Rota ao interior do ollo e En concreto. A entrevista pode escoitarse aquí.”
