Marilar Aleixandre, Rexina Vega e Esther Carrodeguas, gañadoras dos premios literarios Hai unha voz da Deputación de Pontevedra e Clásicas e Modernas

Desde a Deputación de Pontevedra:
“As autoras Marilar Aleixandre, Rexina Vega e Esther Carrodeguas son as primeiras gañadoras dos premios Hai unha voz, que a Deputación de Pontevedra promove xunto á asociación Clásicas e Moderna ao abeiro do Manifesto de Soutomaior, co obxectivo de visibilizar e impulsar o talento feminino na cultura e distinguir a pegada das mulleres no eido literario. As tres recibirán os seus galardóns, dotados con 5.000 euros cada un, na gala que se celebrará na Sala Rosalía da sede provincial en Vigo este venres, 23 de xuño ás 19.30 horas, O evento será presentado por tres das integrantes do Manifesto: Mariana Carballal, Silvia Penas e Isabel Blanco, e contará coa actuación musical de Guadi Galego.
No caso de Marilar Aleixandre, o xurado dos premios valorou a indiscutible traxectoria desta escritora, académica da RAG, autora de ensaio, novela para público adulto, xuvenil e con diversos galardóns, “sempre traballando a favor da lingua, da literatura galega e desde un punto de vista ético e feminista”, que se veu referendada co Premio Nacional de Narrativa o pasado 2022 por As malas mulleres. Este libro recolle a memoria das mulleres recluídas no cárcere coruñés da Galera e pon en relevancia o labor de Concepción Arenal e Juana de Vega.
Rexina Vega é escritora, profesora e investigadora e conta cunha sólida traxectoria como autora de narrativa e investigadora especialista na obra de Álvaro Cunqueiro. O xurado destacou os seus artigos na revista Tempos Novos e a súa participación, na curtametraxe documental Cunqueiro. A grande ilusión como unha das voces máis autorizadas para falar do autor. Amais, ao longo de 2022 contribuíu á internacionalización da lingua e cultura galegas coa súa presenza en foros de pensamento, como no webinar auspiciado pola Universidade de Kentucky sobre Álvaro Cunqueiro e congresos en Bos Aires e Varsovia, entre outros.
Pola súa banda, a dramaturga e poeta Esther Carrodeguas ten tamén unha sólida traxectoria literaria e escénica marcada polo compromiso social, o feminismo e a loita pola igualdade. Foi candidata aos Premios Max 2023 pola súa obra Supernormais, que aborda a temática da diversidade e que compaxinou con outros proxectos para colocar o teatro galego feito por mulleres no escalafón máis alto a nivel nacional e internacional. Este ano impartiu tamén un dos cursos da Escola de Letras que promoven a Deputación e a Editorial Galaxia.
Marilar Aleixandre, Rexina Vega e Esther Carrodeguas foron elixidas polo xurado entre un total de dezasete candidatas de distintos eidos do mundo literario, tanto escritoras como tradutoras, críticas ou libreiras, propostas tanto polas integrantes da Comisión de Seguimento do Manifesto de Soutomaior como por entidades locais, culturais ou profesionais. O xurado estivo composto por Lucía Muradas, xefa do Servizo de Igualdade da Deputación; a técnica deste departamento Ana Isabel Amoedo e varias integrantes da Comisión de Seguimento do Manifesto de Soutomaior: Paula Cabaleiro, directora de Cultura da Deputación; Mariana Carballal, profesora, actriz e directora; Edurne Baines, periodista e editora; Isabel Blanco, avogada e escritora; Mercedes Corbillón, escritora e editora; Anna R. Figueiredo, escritora e profesora; e Silvia Penas, escritora, poeta e profesora.”

Premios da Crítica de Galicia 2021

Cultura virtual en tempos de pandemia

Artigo de Manuel Xestoso en Nós Diario:
“A pandemia da COVID-19 está provocando unha enorme distorsión no mundo da cultura que ten dúas caras. Por unha banda, está a suspensión case completa de calquera actividade cultural pública: cines, teatros, lecturas, concertos, rodaxes, gravacións, presentacións, feiras… cancélanse en todo o mundo sen que se coñeza cando nin como se poderá recuperar a normalidade, e sen que estea aínda claro cales serán os efectos económicos desta parálise nun sector xa de seu carente de políticas públicas e moi afectado pola precariedade. É moi cedo para facer contas, pero as primeiras estimacións feitas pola Asociación para el Desarrollo de la Propiedad Intelectual (Adepi) falan dunhas perdas de 3.000 millóns de euros no conxunto do Estado. Véxase como se vexa, unha catástrofe para o sector.
Mais hai outra cara, quizais menos visíbel a primeira vista, pero que se albisca ao facer inventario das múltiples iniciativas que xorden para manter a cultura na axenda da cidadanía: obras teatrais retransmitidas en streaming, vídeos de concertos e representacións, películas que se liberan para que o público poida acceder a elas de balde, publicacións que autores e editoriais ceden de xeito altruísta… Pode parecer que esta súbita xenerosidade é contraditoria coas perdas millonarias que se prevén para o sector, mais quizais é neste punto onde aparece a cultura e desaparece a industria cultural, onde se revela a cultura como creadora de comunidade, como espazo para a empatía e a reflexión crítica sobre nós mesmos.
David Rodríguez, escritor, xornalista e crítico cultural, cre que “o mundo cultural, en xeral, vive nunha contradición permanente que non acaba de resolver: por un lado, proclámase que a Cultura é unha esfera separada do mercado e, polo outro, reivindícase o peso das industrias culturais; é dicir, queremos ser algo diferente do capitalismo pero, ao mesmo tempo, somos parte do capitalismo e, ademais, reivindicamos a nosa produtividade. Iso, nun momento de terciarización da economía onde a produción intelectual ten moito máis peso na engrenaxe económica (teoricamente, porque, en realidade, todo acaba sendo precariedade). Daquela, cando se dá un fenómeno como este, que ten carácter de acontecemento, ábrese a veta idealista do mundo da cultura”. Rodríguez interpreta isto como un síntoma: “en momentos de shock como este, sempre se pensa no mellor e no peor e, como hai moita xente que pensa no mellor, hai un certo movemento cara ao utópico: a situación de excepcionalidade provoca que –polo menos aparentemente– a lóxica do mercado se deteña e, daquela, aflora o ser humano como ser humano, e non como consumidor. Aí sae a percepción de que o que viviamos antes desta crise non era unha comunidade de verdade, de que iso aínda está por construír”.
Paula Cabaleiro, comisaria de arte, tamén ve na excepcionalidade da situación unha oportunidade: “A cultura traballa sempre con material sensíbel e, en momentos como este, no que parece que todo se derruba, a materia sensíbel é o único ao que podemos apelar, o que nos está unindo fronte unha ameaza descoñecida. A cultura non sempre se entende como un ben de primeira necesidade e, precisamente, estes momentos catárticos poñen en evidencia que as persoas precisamos desenvolvernos dentro dunha identidade cultural e que necesitamos relacionarnos a través das manifestacións desa identidade.
Por outra banda, a cultura ten unha gran capacidade para mutar e de xerar unha dimensión simbólica a través de calquera medio: de feito, vemos como moitas convocatorias de carácter social están deseñadas a partir de estratexias previamente experimentadas polo mundo das artes plásticas, da performance, da danza… Neste caso, a adaptación ao medio dixital responde a unha necesidade de resistencia simbólica fronte a unha circunstancia moi desfavorábel”.
Xesús Ron, director da compañía Chévere, ten unha longa experiencia en compartir contidos a través da rede: o sitio web da compañía, leva moitos anos subindo material documental que recolle as súas producións. Ron apunta a un xeito de superar a contradición sinalada por Rodríguez: “A filosofía de redenasa procede da consciencia de que nós facemos produción cultural, en boa medida, grazas a que recibimos diñeiro público; subir eses contidos á rede é un compromiso co retorno social que deben ter eses cartos. É certo que o noso é teatro e dá un pouco igual porque a experiencia do público non é a mesma vendo unha gravación que asistindo a unha función, pero precisamente por iso é bo que as obras de teatro ou os concertos de música exploren formas de devolverlle á sociedade o diñeiro que esta investiu neles”.
En todo caso, pode formularse a dúbida de se esta situación – en principio, temporal– podería reforzar a tendencia do consumo cultural a refuxiarse no mundo virtual, se as tecnoloxías da comunicación non ocuparán un espazo aínda maior na órbita do consumo cultural. “Iso tamén é inherente ao momento do acontecemento”, explica David Rodríguez, “e nese sentido, a experiencia do maio do 68 é moi gráfica: despois dos momentos de máxima utopía, cando esta non se consuma e se dá a volta á orde, esta orde desenvolve unha capacidade extraordinaria para apropiarse desas prácticas que naceron como utópicas”.
Ron, non obstante, matiza que “o virtual tamén xera comunidade, crea lazos. Outra cousa é que se pretenda crear comunidade exclusivamente cos vínculos tecnolóxicos –que, efectivamente, podería suceder– pero até o de agora o que eu vexo é que a comunidade virtual e a real se fortalecen. As redes creadas por compañías de teatro, ou por editoriais ou por calquera outro tipo de axente cultural xera un sentimento de pertenza que é virtual, pero que ten unha realidade detrás”. O que está ocorrendo, “é unha situación pasaxeira na que se está reivindicando a natureza presencial de certo tipo de arte: fálase moito do invasivas que son as tecnoloxías pero o certo é que nunca houbo tantos concertos, tantos festivais, tantas funcións de teatro… As estatísticas están aí e eu creo que se consolidou o directo. Nesta guerra entre o consumo real e o dixital, as artes vivas están saíndo reforzadas. Podemos falar doutros problemas pero non creo que agora mesmo exista unha crise de público. Noutros xéneros como o cine os problemas son doutra natureza: nós vímolo coa adaptación ao cinema de Eroski Paraíso, que tivo pouco máis da décima parte de espectadores que a montaxe teatral. Pero aí tamén xoga a dificultade de colocar un filme nas salas de exhibición”.
Paula Cabaleiro engade que “esta situación faranos máis conscientes da dimensión social que ten a cultura, da busca de contacto que implica a asistencia a calquera manifestación cultural”. En certa forma, subliña, “o feito de que os soportes materiais coma os CD ou DVD desaparezan en beneficio de plataformas como Spotify ou Netflix tamén nos abre os ollos sobre ese valor engadido de encontro colectivo que ten a cultura. Creo que a invasión de pantallas está provocando unha volta á cultura en vivo e que este confinamento que estamos vivindo vai reforzar esa valoración da cultura como feito social. Agora todo o mundo é consciente da gravidade dunha situación histórica que vai traer, ademais, unha crise económica moi severa; mais tamén creo que, socialmente, vai haber lecturas moi proveitosas, vai haber moitas certezas que se van poñer en cuestión”.”

Culturgal 2019: actividades literarias destacadas do 1 de decembro

Do 29 de novembro ao 1 de decembro, no Pazo da Cultura de Pontevedra, terá lugar o Culturgal 2019.

As actividades literarias destacadas do programa para o 1 de decembro son:
11:00 h. Espazo Foro. Gálix e a difusión da Literatura Infantil e XuvenilGalega. Presentación das últimas publicacións.
11:00 h. Espazo Infantil. En efecto bolboreta. Edicións Fervenza. Presentación da novela de Ana Pillado Vega con cancións en directo con María Giménez. A revolución insecta xa está aquí!
11:15 h. Espazo Libro. Antonio Fraguas e a memoria musical de Cotobade de Xavier Groba. aCentral Folque. Coa intervención musical do grupo Tralo-Valo, formado polo zanfonista Ariel Ninas e a cantora Carme da Pontragha.
11:45 h. Espazo Libro. Presentación de Os contos dislocados e Os textos amados. Ediciones de la Vega.
12:00 h. Auditorio do Pazo da Cultura. Espectáculo familiar Lambetadas. Talía Teatro. Un espectáculo para público familiar e infantil, recomendado para nenas e nenos de 6 a 11 anos de idade, que ten como obxectivo fundamental a concienciación e posta en valor da lingua propia como elemento fundamental da identidade individual e colectiva na sociedade galega actual. O traballo de creación baséase nos textos encargados ex profeso a varios autores (Santiago Cortegoso, Séchu Sende e María Canosa), que son levados a escena baseándose no universo do clown e nas técnicas do teatro de obxectos. Auditorio do Pazo da Cultura. Entradas para este espectáculo en ataquilla.com. na Feira e na billeteira do Auditorio o mesmo día do espectáculo.
12:15 h. Espazo Libro. Dicionario da Comida Galega. Aira Editorial. Presentación desta obra enciclopédica do saber culinario de Galicia, de Xavier Rodríguez Baixeras. Co autor e os editores Xan Carballa e César Lorenzo.
12:30 h. Espazo Foro. Kalandraka: Biblioteca de Pedagoxía. A ‘Biblioteca de Pedagoxía’ de Kalandraka é unha iniciativa pioneira encamiñada a prover os lectores electoras galegos dunha parte significativa e seleccionada dos textos de materia educativa e pedagóxica máis relevantes a nivel internacional. Con Antón Costa, director.
12:30 h. Espazo Libro. Editorial Bululú presenta: Indómita e a semente da inmortalidade, de Alex Mene, gañador do certame Muíño do Vento. Con Ana Boquete, da editorial. Posterior sinatura no stand da Editorial Bululú.
12:30 h. Stand de Urutau. Cristina Corral Soilán asina e lerá textos do seu libro Ficar.
12:30 h. Stand Kalandraka. Sinatura de Cando Martiño tivo ganas de…, por Chema Heras e Kiko da Silva.
13:00 h. Espazo Libro. Presentación de DramaturXa. Xunta de Galicia. O número 5 da colección «O papel do teatro», que dá cabida ás obras producidas polo Centro Dramático Galego, e coeditada pola Xunta de Galicia e Edicións Positivas. Presentan: Jacobo Sutil Nesta, director da Agadic, Francisco Macías, director de Edicións Positivas, e Manuel Lourenzo, autor e director teatral, coa participación de autores da publicación.
13:00 h. Espazo Foro. Presentación do libro de poemas Caderno do mar, a cargo de Xaime Toxo e Antón Sobral. Ateneo de Pontevedra.
13:00 h. Stand de Galaxia. Sinatura de Os anxos indecisos de Manrique Fernández e Hotel para coleccionistas discretos de Diego Giráldez.
13:00 h. Stand Kalandraka. Vicente Blanco, Salvador Cidrás e Rocío Modia presentan Educar a través da arte.
13:15 h. Espazo Infantil. A que cheiran as cores? de Juan Casto Rivadulla Fernández. A agardada guía para coñecer o cerebro! Presentación con Luísa Martínez, directora da colección “A lanterna de Aristóteles”, e Xulio Amigo, director comercial de Galaxia.
13:30 h. Espazo Arte Contemporánea. Píntame unha poesia. Con Xosé Tomás e os músicos María Faltri e Jorge Juncal, para levar ao vivo o proxecto creativo que tivo lugar para ilustrar o libro-disco Fantasía coas Palabras, de Galaxia.
16:30 h. Presentación do libro Sindo de Olelas: concertina galega. aCentral Folque. Un libro-cd da autoría de Xurxo Souto e Pedro Pascual. O libro, acompañado de gravacións orixinais, conta a historia da aldea musical de Olelas, no concello de Entrimo, centro neurálxico do repertorio de concertina galega. Con Xurxo Souto e Eutropio Rodríguez.
16:30 h. Espazo Libre. Ninguén dorme de Rexina Vega. Edicións Laiovento e Consorcio Editorial Galego. Coa autora e Afonso Ribas, editor.
16:30 h. Carpa. O Colo das Palavras. Associaçom Semente Trasancos. Música e poesía para presentar un libro-cd con 16 poemas, da autoria de Antón Cortizas e Antia, Rosalia e Catarina Cortizas Leira, musicados por Óscar Fojo Lamas, João Afonso, Sílvia Fojo, Cé Orquestra Pantasma, Xurxo Souto, Manolo Bacalhau, Guadi Galego, Tanxugueiras, Sofía Espiñeira, Caxade, Uxía Senlle, Sara Vidal, Fatado do Colo (Leandro Lamas, Silvia Fojo, Paula Fojo, Lorena Montero) e Xoán Padín. Algúns deles estarán na Feira! Un traballo ilustrado por Leandro Lamas.
17:00 h. Espazo Libro. Conversa de Susana Pedreira con Arantza Portabales ao redor de Beleza vermella, publicado por Galaxia.
17:00 h. Stand de Galaxia. Sinatura de Soleando, de An Alfaya, ilustrado por Imma de Battle.
17:30 h. Espazo Libro. Presentación novos cadernos colección bilingüe 10×15: O prezo do inverno de Elías Portela en islandés-galego e Cetro de espiñas vivas farsi-galego de María Victoria Caro con tradución de Xaime Foxo. Tulipa Editorial. Presenta Paula Cabaleiro con autores e tradutores da colección.
17:30 h. Carpa. O veleiro verde de María Fumaça, publicado por Galaxia. Novo disco da familia María Fumaça.
17:30 h. Stand Kalandraka. Oli asina Ratos de casa, Ratos de viaxe.
17:45 h. Espazo Foro. Entrega Premio do Público Culturgal 2019 ao Festival dos Eidos (Fundación Uxío Novoneyra).
18:00 h. Espazo Libro. Agosto de Miriam Ferradáns. Apiario. Presentación e estrea na Feira desta novidade editorial do Nadal 2019. Susana Sánchez Arins conversa con Miriam Ferradáns ao redor do seu último traballo poético, na colección Cera Labrada de Apiario.
18:00 h. Stand Xerais. Sinatura de Pedro Feijoo.
18:15 h. Espazo Foro. Presentación do libro Náufraga no mar e na terra, de Elisabeth Oliveira e lanzamento de Linguaxes dixitais, de Clara Vidal, con lectura de textos poéticos e mostra de videopoemas. Coas autoras e Wladimir Vaz, editor. Editorial Urutau.
18:30 h. Stand Kalandraka. Antonio García Teijeiro asina Versos e viceversos.
18:30 h. Espazo Libro. Árbores que non arden. As mulleres na prevención de incendios forestais. Unha conversa coas autoras. Catro Ventos Editora. Con Miguel Pardellas Santiago, Paula Lubián Fernández e Celsa González Ogando, de Proxecto Batefogo e Patricia Buxán Outeiro, da editora.
18:30 h. Stand Xerais. Sinatura ilustrada de Anxo Fariña.
18:30 h. Stand Xerais. Sinatura de Ledicia Costas.
18:30 h. Stand Xerais. Sinatura de Manuel Bragado.
18:45 h. Espazo Infantil. As tres mouras de Fonte Lantana. Edicións Fervenza. Presentación do libro infantil econtacontos con Xoán Carlos García Porral, Celso Sanmartín e Gabriel Iglesias.
19:00 h. Stand Xerais. Sinatura de Anselmo López Carreira.
19:00 h. Espazo Libro. Conversa de Susana Pedreira con Pedro Feijoo, autor de Un lume azul. Xerais.
19:30 h. Espazo Foro. Conversa con Anselmo López Carreira, autor de Arte e escritura na Galicia medieval (séculos VI-X). Xerais. Presenta: Fran Alonso.
19:30 h. Espazo Libro. Conversa entre Adolfo Caamaño, Premio Vilar Ponte de Novela 2018 con Matar o heroe e Abel Tomé, Premio Illa Nova de Narrativa 2019 co libro A noite do lobo. Presenta Malores Villanueva (Editorial Galaxia).

Bases dos Premios da Crítica de Galicia 2019

“Como establece a base sétima «Todas as producións que se consideren premiables en cada unha das modalidades poderán ser presentadas polos súas autoras e autores, editoras, produtoras ou promotoras ás secretarías dos xurados antes do 27 de setembro de 2019. Así mesmo, cada un dos membros dos xurados poderá presentar cantas candidaturas considere oportunas para a súa valoración polo resto dos membros».
A este teor as propostas poderán ser dirixidas ás secretarías de cada unha das modalidades escribindo a: premiosdacriticagalicia@gmail.com
Creación literaria: María López Sández.
Investigación: Jorge Mira Pérez.
Iniciativas Culturais e Científicas: Alba Nogueira López.
Música: Ernesto Sánchez Pombo.
Artes Plásticas: Xavier Limia de Gardón.
Artes Escénicas: Paula Cabaleiro Comesaña.
Cine e Artes Audiovisuais: Mariana Fernández Carballal.
Cultura Gastronómica: Inma López Silva.”

Lugo: edición número 34 da revista oral O pazo das musas

O xoves 19 de decembro, ás 20:00 horas, no Refectorio do Museo Provincial de Lugo, terá lugar a edición número 34 da revista oral de periodicidade trimestral O pazo das musas, editada polo Museo Provincial de Lugo (Rede Museística da Deputación de Lugo), e coordinada por Antonio Reigosa, con entrada libre.
Este número estará dedicado a lembrar a figura de Agustina Otero, coñecida tamén como Carolina Otero ou A Bela Otero, con motivo de cumprírense 150 anos do seu nacemento. Despois dunha nenez tráxica no seu Valga natal, Agustina conquistará o París galante de finais do s. XIX e principios do XX (o da Belle Époque) como estrela do Folies Bergère. Bailarina, cantante, actriz e cortesá; unha fermosísima muller, amante de homes influíntes (Guillermo II de Alemaña, Nicolás II de Rusia, Leopoldo II de Bélxica, Alfonso XIII de España, Eduardo VII do Reino Unido…). Foi inmensamente rica e morreu case centenaria e pobre (pois era moi afeccionada ao xogo) en Niza, onde está soterrada. Para achegarnos a unha muller tan controvertida e polémica contamos coa colaboración de Alicia Fernández, Marica Campo, Encarna Lago, Noemí López, Paula Cabaleiro e Noa Persán, que nos achegarán os seus particulares retratos da artista con poemas, semblanzas e homenaxes artísticas. Mais na revista, desta volta, recrearemos o ambiente parisino da Belle Époque e convertiremos o Refectorio nun cabaret cos decorados, músicas e personaxes de entón. Unha recreación na que renacerá a Bela Otero con todo o seu esplendor grazas ao traballo do Grupo de Teatro Palimoco e a Aula de Teatro da USC. Un espectáculo total que, en confianza, non debera deixar pasar.

SUMARIO DO NÚMERO 34

A Aula de Teatro USC-Lugo e Palimoco Teatro (coa colaboración de Yuri Sidar) presentan: A muller máis femosa do mundo.

1.- Bonsoir Mesdames et Monsieurs, bienvenues au le spectacle plus grand dun monde (5′).
2.- Benvida, por Antonio Reigosa (2’).
3.- Pola muller máis fermosa do mundo! (brinde) (1′).
4.- Unha mirada densa, por Alicia Fernández (10’).
5.- Pola vida (1’).
6.- Bela sen palabras, vídeomontaxe de Noemí López (4´).
7.- Por Agustina Carolina (13´).
8.- La Bella Otero: te espero … / al capitán Centella … , por Encarna Lago e Paula Cabaleiro (10’).
9.- Polas xoias (13’).
10.- Lectura de poemas de Alicia Fernández (A expulsada) e Marica Campo (As catro lúas de Agustina-Carolina) (6’).
11.- Non vai máis! (4’).
12.- O Poder do Abismo, vídeomontaxe de Noa Persán (3‘).