Estas 
son as conclusións dos grupos de traballo do Congreso de Poesía da AELG. 40 anos de poesía galega. Nós tamén navegar.
Grupo de traballo 1: Nós tamén navegar, a poesía galega de 1976 a 2016.
Coordinadora: Marta Dacosta
Relatoras: Helena Villar, Rosa Enríquez e Yolanda Castaño
Comezamos este Congreso falando do que consideramos o cambio de rumbo desta fin de século: a contribución das escritoras. A poesía galega de hoxe é como é, porque as autoras anovaron os temas, introduciron novos materiais poéticos e desmontaron a imaxe que lles reservaba a ideoloxía patriarcal falando coa súa propia voz.
Con todo, as escritoras seguen a ocupar un papel secundario na edición e nos premios e seguen a ser xulgadas, elas e a súa obra, de maneira prexuizosa con argumentos extraliterarios.
E, aínda así, a situación ten mudado de maneira positiva nestes corenta anos, como as intervenientes expuxeron, e foi enormemente beneficioso para a poesía galega, pois a contribución das escritoras foi e segue a ser esencial. Unha contribución en que desaparecen os límites xeracionais e hai unha coincidencia de obxectivos e arelas entre todas as autoras en activo desde 1990.
No congreso, subscribiuse novamente a idea que Manuel María expresara naqueles seus versos: a poesía desvela e crea a realidade. É, por tanto, o xénero que reclama para si o dereito de enunciar este tempo en que vivimos e a facelo con garantías de liberdade e de respecto para a nosa lingua.
En coherencia con isto, o Congreso expresou a súa solidariedade coas escritoras e os escritores cataláns que denunciaron recentemente os impedimentos para continuar coa súa actividade.
Grupo de traballo 2: Teatro e outras formas de comunicación do poético (oralidade, popular, etc.)
Coordinador: Afonso Becerra
Relatoras/es: Miguel Sande, Antonio Reigosa e Silvia Penas
A importancia desta mesa radica, en primeiro lugar, en poñer en foco unha manifestación artística e cultural como é o teatro, sobre a que se ten xerado pouca reflexión nos ámbitos comunitarios e tamén nos literarios. En segundo lugar, porque cómpre revisar e construír, cada certo tempo, un discurso arredor da poesía escénica en Galiza e dos desafíos e límites respecto ao texto literario.
Para abordar, de maneira heteroxénea e ecléctica, esa reflexión foron convidados a participar nesta mesa dous escritores e unha escritora que nos ofreceron cadansúa testemuña directa de tres maneiras de modelar o poético:
Entre outros aspectos, Miguel Sande expuxo que só a poesía pode salvar o teatro e reivindicou o teatro fóra dos edificios teatrais para poder expandirse cara a outros horizontes. Reivindicou, tamén, o valor e a fortaleza da palabra núa. Sinalou que, para el, a poesía é unha árbore primixenia e que dela saen diferentes pólas, como pode ser a novela, o poema ou a peza dramática. A poesía como unha mirada humanizadora sobre o mundo.
Antonio Reigosa apuntou que na poética da fala sempre hai unha vontade de estilo, co emprego de todos os recursos posibles. Falou das vantaxes de “oralizar” ou “dicir”, fronte a ler algo escrito, como o xeito mellor de chegar ao ouvido. Tamén nos fixo pensar en como cando escribimos violentamos a poética da fala e, incluso, como a cultura escrita inflúe na nosa oralidade.
Silvia Penas, pola súa banda, falou do traballo colaborativo no grupo poético musical Cintaadhesiva, no que ela achega os textos. Contounos como eses textos poéticos nacen e se mesturan coa música e, incluso, coa videoarte, sen que ningunha das linguaxes predomine ou prevaleza sobre a outra. Falounos de como a performance fai saír a poesía do espazo privado e como se converte nun feito comunitario. A performance e a poesía como maneira de construír novas subxectividades. O contacto, a cinta adhesiva, que é o nome do seu grupo, como metáfora de xuntar o diverso e tamén de resistencia.
Grupo de traballo 3: Interaccións poéticas: ensino, lingua, ciencia
Coordinadora: Mercedes Queixas
Relatoras/es: Ramón Caride, Ramón Nicolás e Estíbaliz Espinosa
A perspectiva diacrónica permite detectar puntos febles que actuaron como resistencias para un maior avance en positivo da práctica da poesía nas aulas.
A escola como reprodutora dos hábitos sociais, máis influenciados pola praxe consumista e material, non é allea ao afastamento das humanidades, da lectura e da poesía.
Para alén da falta de normalidade cultural, a rixidez dos currículos escolares, máis centrada en ítems cuantificadores numéricos, desatende a vontade ou vocación expresiva, creativa e emotiva do alumnado, que fica á vontade daquel profesorado preocupado polo achegamento da literatura ao alumnado, desde unha perspectiva vital contemporánea e complementaria da formación do ser humano en construción.
Asemade, a lexislación lingüística tan restritiva e penalizadora na actualidade da docencia de certas materias do ámbito científico, ademais de reforzar a diglosia e promover o non achegamento ao galego do alumnado máis novo das áreas castelanófonas, limita o desenvolvemento das habilidades propias da lectura e da comprensión en galego, o que impide o coñecemento e a posterior fixación na lingua propia.
Con todo, a firme vontade creadora das poetas converteu os puntos febles en resistencias positivas para a evolución da poesía vinculada ao ensino, ao coidado da lingua e ao convivio intercomunicador coa ciencia.
A elaboración de novas ferramentas didácticas bibliográficas, o maior achegamento aos propios autores e autoras, a impartición de obradoiros de escrita, o desenvolvemento de múltiples metodoloxías de transmisión poética (blogues, redes sociais, poesía visual, música…) colocan a poesía en diferentes rexistros próximos ao tempo das novas xeracións.
A poesía galega ten futuro porque a precisamos.
Grupo de traballo 4: Traducións e diálogos con outros sistemas poéticos
Coordinador: Ramiro Torres
Relatoras/es: María Reimóndez, Raúl Gómez Pato, Tiago Alves Costa
As principais conclusións ás que se chegaron son as seguintes:
A relevancia de cuestionar e superar a perspectiva patriarcal hexemónica que lastra a tradución no noso sistema.
O recoñecemento da importancia da tradución como medio de enriquecemento da lingua e a poesía galegas, compensando a demora histórica en chegar a interiorizar no noso sistema a creatividade das demais culturas.
Analizáronse tamén as conexións de Galiza coa Lusofonía como espazo de encontro poético bidireccional non suficientemente visibilizado, constituíndo un exemplo das potencialidades existentes de diálogo con outros sistemas culturais.
Grupo de traballo 5: 40 anos de poesía aos ollos da crítica
Coordinadora: María Xesús Nogueira
Relatoras/es: Vicente Araguas, Teresa Seara e Mario Regueira
Nesta mesa debateuse sobre o papel que a crítica desempeñou no relato da poesía galega destas catro décadas: a súa relevancia, as súas achegas, a súa influencia na construción do discurso historiográfico, as súas tarefas pendentes. As tres intervencións suscitaron un intenso e prolongado debate que se centrou, entre outros asuntos, en como a crítica abordou ao longo deste período a periodización (a cuestión xeracional) e o xénero.
Grupo de traballo 6: Innovación poética, trans-xénero, novas modalidades
Coordinador: Carlos Negro
Relatoras/es: Fran Alonso, Antía Otero e Celia Parra Díaz
A poesía galega contemporánea significa tamén unha aposta polo hibridismo e a fusión artística, converténdose nun campo expandido que, desde a palabra, interacciona coa imaxe, a plástica, a música, a danza, a perfomance e o videopoema. Existe, por tanto, un entorno de exploración onde se funden voz e mirada, para procurar novas linguaxes en múltiples soportes tecnolóxicos, que posibilitan tamén novos códigos expresivos (ciberpoesía).Trátase, en definitiva, de aceptar que a poesía é un ser mutante, unha especie de fotosíntese creativa que nos conecta co universo a través da perturbación das formas.
