Arquivos da etiqueta: Ramón Nicolás

Luís Seoane: unha carta no seu trixésimo sexto cabodano

Publicado o por

DesdeLuís Seoane 2 Caderno da crítica, de Ramón Nicolás:
“Hai trinta e seis anos falecía na Coruña Luís Seoane. Particularmente, sen chegar a coñecelo nunca, aínda que si tratei brevemente no Grove á súa compañeira, Maruxa Seoane, entendino sempre como unha figura clave na historia máis recente de Galicia.  Ao mesmo tempo aumentou o meu interese na súa obra, entre outras razóns, pola vinculación admirativa que o uniu a Manuel Lueiro Rey, quen foi o responsable de organizar -no cine “O Marino” do Grove- a primeira e grande homenaxe aos poucos días do seu falecemento e á que acudiron, como se pode advertir no cartel da dereita, unha numerosa representación da intelectualidade galega do momento a carón da presenza destacable de Rafael Alberti. Anos despois recolleríanse nun volume editado nas Ediciós do Castro algunhas desas intervencións.
Para evocar a súa figura reproduzo aquí una carta -foime imposible dar cun manuscrito autógrafo de Seoane pois adoitaba escribir case sempre a máquina e penso que foi das persoas que abrazou o xénero epistolar con máis intensidade, sobre todo por mor do seu exilio- dirixida a Ramón Piñeiro o 11 de febreiro de 1958. O seu contido,  ao meu xuízo, resulta ben  significativo pois transparenta tanto o seu pensamento como a perenne fidelización aos seus principios. A carta, que reproduzo abaixo, extráioa do interesante epistolario que publicou o Consello da Cultura Galega  e pode consultarse no seu orixinal premendo aquí.
“Sr. D.
Ramón Piñeiro
Santiago de Compostela
Meu querido amigo:
Agradézoche moito as frases garimosas inxustificadas polas que siguen, que me adicas na primeira parte da tua carta que acabo de recibir, pois estiven fora dista cidade unhas semáns. Mais non podo ademitir en silenzo as da derradeira parte, eistranamente inxénua, de dita carta, na que te refires ao editorialista de G. E., e nas que usas, ademáis dun lenguaxe que non corresponde, uns conceptos trabucados e alonxados no meu caso da realidade.
1) O que chamas tí a confusión “arte-literatura-loita de clases-revolución”, no ten ren que ver coa posición estética nin política do “pueril” editorialista de G. E., é decir miña, a que te refires. Si algunha vez tiveses perdido tempo ollando o que fixen no terreo da pintura ou escribindo, tes que ter ollado que non é fácil clasificarme, nin desexo que me clasifiquen ledamente no meu traballo, e pódese notar que non descoñezo as tentativas estéticas que poidan ser unha novedade nos días que vivo, eisperimentando nalgunhas delas cando me pareceron serias. Falarme a mín desa confusión de fai vinte ou trinta anos e simplemente por non ter dialogado nin por carta endexamáis conmigo, nin térese tomado a molestia de ollar o que fago. Esa posición que tí tes por confusa e rematada descoñecendo a sua vitalidade aitual, gústenos ou non, sigue levantando polémicas, continúa sendo respetábel e non “puro anacronismo” como tí dís. Supoño que non terás por rematado xa a Sartre e aos seus meditando –e facéndoa– nunha literatura, (nin aos realistas norteamericáns, nin aos neorrealistas italiás), sumerxida en aición.
2) A xusticia social como tema ten de encher aínda moitas páxinas, unhas boas, e outras coma tí dís “propaganda”, sin que perdan novedade. A sua novedade ten polo menos os séculos do Novo Testamento e namentras eisista dalgún xeito a inxusticia non ten de transformarse en tema de cabaleiría. Algunhas das mellores páxinas da nosa literatura do xix nasceron con ese tema. En canto ós fins a que te refires, “o servicio de fins distintos”, no meu caso o servicio ten un nome, Galicia, e os fins un programa, o que nos fixo irmáns que tí deberas non esquencer, e que pola tua carta pensaría que estás esquecendo. Calquer outro nome que lle poñas ó meu servicio e aos meus fins sería coincidente co que lle poder pór a policía, por exemplo; e tí, estou seguro, non eres capaz deso. (…)”

Obras finalistas dos Premios AELG 2015

Publicado o por

OsAELG Logo 2-2015 socios e socias da AELG xa escolleron os finalistas aos premios á mellor obra publicada no 2014 nas modalidades de ensaio, poesía, narrativa, tradución, teatro, blog literario, literatura infanto-xuvenil e traxectoria xornalística. Nestes dous últimos casos tamén participaron na elección os asociados/as da Asociación Galega do Libro Infantil e Xuvenil (GÁLIX) e os membros do Colexio Profesional de Xornalistas de Galicia respectivamente.

As obras gañadoras daranse a coñecer na Gala das Letras, que terá lugar o sábado 9 de maio no Círculo de las Artes do Concello de Lugo.

Así pois, da conxunción de votos emitidos na primeira quenda resultaron finalistas:

Blog literario

Ensaio

Literatura Infanto-Xuvenil

Xornalismo Cultural

Narrativa

Poesía

Teatro

Tradución

Na segunda fase, xa en andamento, os asociados e asociadas decidirán as obras gañadoras.

Alén destas categorías, os Premios AELG constan doutros tres galardóns outorgados pola Asemblea de Socios e Socias da AELG:

Premio AELG 2015 “Institucións Culturais”

  • Colexio Profesional de Xornalistas de Galicia.
  • Asociación de Medios en Galego

Premio “Mestras-es da Memoria” 2015
A segunda edición do premio Mestres e Mestras da Memoria, que se concede nesta ocasión a Josefa Arias e Emilio do Pando, por toda unha  vida de dedicación exemplar á transmisión oral de saberes e valores da nosa cultura popular tradicional

Escritor Galego Universal 2015
O escritor Luiz Ruffato será o Escritor Galego Universal, galardón que o distingue como autor que combina a excelencia literaria co compromiso ético que o converte en referente na defensa da dignidade humana. Con este nomeamento Ruffato súmase á listaxe conformada por Mahmoud Darwish, Pepetela, Nancy Morejón, Elena Poniatowska, Juan Gelman, Antonio Gamoneda, José Luis Sampedro, Lídia Jorge e Bernardo Atxaga.

No transcurso da gala a AELG tamén entregará a distinción “Bos e Xenerosos” ás/aos xornalistas Margarita Ledo Andión, Manuel Lombao, Tareixa Navaza e Xosé María García Palmeiro.

Cuestionario Proust: Vítor Vaqueiro

Publicado o por

Desde Vítor Vaqueiroo blogue de Ramón Nicolás, Caderno da crítica, este Cuestionario Proust a Vítor Vaqueiro:

“1.– Principal trazo do seu carácter?
– A constáncia, a paciência, a pontualidade.
2.– Que calidade aprecia máis nas persoas?
– A lealdade.
3.– Que agarda das súas amizades?
– Lealdade.
4.– A súa principal eiva?
– Por vezes, uma atitude amoladora, por mor da repetição de cousas já ditas.
5.– A súa ocupación favorita?
– A escrita, a leitura e a conversa.
6.– O seu ideal de felicidade?
– O que vivo no momento presente.
7.– Cal sería a súa maior desgraza?
– A morte da minha companheira.
8.– Que lle gustaría ser?
– O que sou.
9.– En que país desexaría vivir?
– Na Galiza, com menos chuva.
10.– A súa cor favorita?
– Azul marinha, preta.
11.– A flor que máis lle gusta?
– Não tenho grandes preferências florais.
12.– O paxaro que prefire?
– Tampouco não tenho grandes preferências ornitológicas, embora estarem agora os abutres na crista da onda.
13.– A súa devoción na prosa?
– Por ordem alfabética: Bernhard, Borges, Cunqueiro, Faulkner, Sebald, Valle.
14.– E na poesía?
– Com o mesmo critério: Hölderlin, Pessoa, Rosalía, Valente, Vallejo.
15.– Un libro?
– A morte de Virgílio, de Hermann Broch; Tirano Banderas, de Valle.
16.– Un heroe de ficción?
– Long John Silver, bucaneiro; Queequeg, arpoador.
17.– Unha heroína?
– Mãe Coragem.
18.– A súa música favorita?
– A do barroco, Bach sobre todo; também o blues: John Lee Hooker, B. B. King…
19.– Na pintura?
– Brueghel e Cézanne.
20.– Un heroe ou heroína na vida real?
– Maria da Fonte, “com as pistolas na mão, para matar os Cabrais que são falsos à nação”.
21.– O seu nome favorito?
– Não me desagrada Vítor.
22.– Que hábito alleo non soporta?
– A impaciência.
23.– O que máis odia?
– O arribismo, o oportunismo.
24.– A figura histórica que máis despreza?
– Difícil: Francisco Franco? Augusto Pinochet? Richard Nixon? Há tantas!!
25.– Un feito militar que admire?
– Sem ser, nem de longe, um admirador do feito militar, diria que as batalhas da Pontesampaio e Dien Bien Phu polo seu caráter emancipador.
26.– Que don natural lle gustaría ter?
– Não aspiro a possuir grandes dons. Fico satisfeito com o que tenho. Sou austero, não, obviamente, no sentido “popular” do termo.
27.– De que maneira lle gustaría morrer?
– Sem dor e numas poucas horas.
28.– Cal é o seu estado de ánimo máis habitual?
– O que deriva do otimismo.
29.– Que defectos lle inspiran máis indulxencia?
– Qualquer que não seja consequência da premeditação ou da ruindade.
30.– Un lema na súa vida?
– “Delimitação precisa de objetivos, decisão e confiança nas próprias forças.””

Celso Emilio Ferreiro en francés

Publicado o por

DesdeCelso Emilio Ferreiro Caderno da crítica, de Ramón Nicolás:
“Os fondos da Fundación Celso Emilio Ferreiro atesouran diversa documentación, ao meu entender, moi valiosa. Unha parte nada desprezable está constituída por un corpus de traducións, moitas delas inéditas, da obra de Celso Emilio a diversas linguas. Por cortesía da Fundación incorpóranse aquí catro traducións de diversos poemas ao francés a cargo de Cynthia Leborne, profesora que coñeceu ao poeta de Celanova en 1978. Os textos encerran, asemade, suxestivas posibilidades didácticas. (…)” Pódense consultar aquí.

Cuestionario Proust: Cris Pavón

Publicado o por

DesdeCris Pavón o blogue de Ramón Nicolás, Caderno da crítica, este Cuestionario Proust a Cris Pavón:

“1.– Principal trazo do seu carácter?
– O optimismo e, xa que logo, certa tendencia ao imaxinario.
2.– Que calidade aprecia máis nas persoas?
– Sentido do humor e da ética.
3.– Que agarda das súas amizades?
– Que me leven a sitios estupendos.
4.– A súa principal eiva?
– Dende logo o perfeccionismo non é.
5.– A súa ocupación favorita?
– Ler, pasmar. Hai tempo, viaxar, pero xa menos.
6.– O seu ideal de felicidade?
– Dispor do tempo ao meu gusto.
7.– Cal sería a súa maior desgraza?
– Que exista a máquina do tempo e acabar nalgún intre que me faga rabiar por volver a este.
8.– Que lle gustaría ser?
– Se fose sen dor, inspectora de Facenda. Ou conselleira ou ministra, xa posta, que hai moita reforma fiscal que facer.
9.– En que país desexaría vivir?
– Neste, e vivir unha verdadeira mudanza social e política.
10.– A súa cor favorita?
– Vermello e gris.
11.– A flor que máis lle gusta?
– A do viño tinto.
12.– O paxaro que prefire?
– A ave Roc.
13.– A súa devoción na prosa?
– Moitas e moitos, nunca son demasiadxs. Calvino, Munro, Barthes, Beauvoir, Jelinek, Yourcenar, Perec, Dostoiewski, Faulkner, Ferrín, Torrente Ballester, Capek, Proust, Delillo … ben, igual aquí xa son demasiados.
14.– E na poesía?
– De Wislawa Szymborska a Lupe Gómez, da antipoesía de Nicanor Parra á poesía visual de Joan Brossa.
15.– Un libro?
– Un cento, un milleiro deles, unha biblioteca.
16.– Un heroe de ficción?
– Randolph Carter.
17.– Unha heroína?
– Mononoke.
18.– A súa música favorita?
– Estes días, o afrobeat.
19.– Na pintura?
– Duchamp, Antonio López, Maruja Mallo…
20.– Un heroe ou heroína na vida real?
– Calquera Anonymous.
21.– O seu nome favorito?
– Non teño.
22.– Que hábito alleo non soporta?
– Falar coa boca chea.
23.– O que máis odia?
– A prepotencia.
24.– A figura histórica que máis despreza?
– Toda unha institución: a igrexa católica.
25.– Un feito militar que admire?
– Mmm… As partidas entre Deep Blue e Kasparov.
26.– Que don natural lle gustaría ter?
– Voz para rachar o cristal como Oscar, o tambor de folla de lata. Capacidade para aguantar doce minutos de apnea ou máis.
27.– De que maneira lle gustaría morrer?
– Sentada á beira do mar non estaría mal.
28.– Cal é o seu estado de ánimo máis habitual?
– Allegro ma non troppo.
29.– Que defectos lle inspiran máis indulxencia?
– Os meus, seguramente.
30.– Un lema na súa vida?
– Agora que son maior: Fai deporte!”

Cuestionario Proust: Celia Parra

Publicado o por

DesdeCelia Parra o blogue de Ramón Nicolás, Caderno da crítica, este Cuestionario Proust a Celia Parra:

“1.– Principal trazo do seu carácter?
– A creatividade e a ilusión.
2.– Que calidade aprecia máis nas persoas?
– A bondade, a intelixencia e o entusiasmo.
3.– Que agarda das súas amizades?
– Que camiñemos xuntas.
4.– A súa principal eiva?
– A inseguridade e a indecisión.
5.– A súa ocupación favorita?
– O cine.
6.– O seu ideal de felicidade?
– Vivir traballando no que me apaixona, rodeada das persoas ás que quero.
7.– Cal sería a súa maior desgraza?
– Non sabería dicir.
8.– Que lle gustaría ser?
– De nena quería ser inventora. Así, en xeral.
9.– En que país desexaría vivir?
– En Galicia, se a nosa lingua e cultura estiveran onde teñen que estar.
10.– A súa cor favorita?
– O violeta.
11.– A flor que máis lle gusta?
– Todas as que desprenden olor.
12.– O paxaro que prefire?
– Paporrubio.
13.– A súa devoción na prosa?
– Cortázar, Kundera, Suso de Toro.
14.– E na poesía?
– Moitas: Rosalía de Castro, Manuel Antonio, Pilar Pallarés, Yolanda Castaño, Estíbaliz Espinosa, Antía Otero, Berta Dávila, María Lado, Andrea Porto, Andrea Nunes, Olalla Cociña, Xesús Castro, Cristina Ferreiro, Cristina Peri Rossi…
15.– Un libro?
– Só un?, imposible.
16.– Un heroe de ficción?
– O inspector Gagdet.
17.– Unha heroína?
– Momo, a fantástica nena creada por Michael Ende.
18.– A súa música favorita?
– De novo, moitas: podo pasar de Chopin a Guadi Galego, estancarme no jazz, empezar con Sés e rematar en Kusturica, estar moi de Ataque Escampe ou moi de bossanova. Depende do momento e do ánimo.
19.– Na pintura?
– Klimt, Hopper.
20.– Un heroe ou heroína na vida real?
– Todas as mulleres que loitan polos nosos dereitos.
21.– O seu nome favorito?
– Mariña.
22.– Que hábito alleo non soporta?
– A envexa.
23.– O que máis odia?
– A prepotencia e o machismo.
24.– A figura histórica que máis despreza?
– Franco. Entre outros moitos.
25.– Un feito militar que admire?
– A Revolución dos Caraveis.
26.– Que don natural lle gustaría ter?
– A ubicuidade.
27.– De que maneira lle gustaría morrer?
– Sen dor.
28.– Cal é o seu estado de ánimo máis habitual?
– A tranquilidade, a efervescencia e o estrés. E así sucesivamente.
29.– Que defectos lle inspiran máis indulxencia?
– Os que nacen da inocencia.
30.– Un lema na súa vida?
– Pasiño a pasiño faise o camiño.”

Cuestionario Proust: Lino García Salgado

Publicado o por

DesdeLino García Salgado o blogue de Ramón Nicolás, Caderno da crítica, este Cuestionario Proust a Lino García Salgado:

“1.– Principal trazo do seu carácter?
– A lealdade.
2.– Que calidade aprecia máis nas persoas?
– A sinceridade.
3.– Que agarda das súas amizades?
– Que sexan amizades verdadeiras, por riba do tempo.
4.– A súa principal eiva?
– A inseguridade.
5.– A súa ocupación favorita?
– Escribir, aínda que por veces se convirta nunha guerra.
6.– O seu ideal de felicidade?
– Rexentar unha libraría con salón de presentación para todo o mundo que a precise.
7.– Cal sería a súa maior desgraza?
– A ignorancia.
8.– Que lle gustaría ser?
– Ha, ha…, músico.
9.– En que país desexaría vivir?
– Aquel no que non teña que facerme esta pregunta.
10.– A súa cor favorita?
– Azul.
11.– A flor que máis lle gusta?
– Margaridas brancas.
12.– O paxaro que prefire?
– O peto.
13.– A súa devoción na prosa?
– Bufff, Mario Benedetii, José Luis Sampedro, Xabier López ou Xurxo Borrazás.
14.– E na poesía?
– Bufff outra vez. Aquí tiro pola casa: Eli Ríos, Eduardo Estévez, Lino Braxe, Alberte Momán, Verónica Martínez Delgado, etc., etc… Perdón por nomear moitos máis e merecidos (Estevo Creus, Xabier Cordal…) e os de sempre: Manuel María, Uxío Novoneyra, Lois Diéguez, Marica Campo, Xosé Vázquez Pintor…
15.– Un libro?
– La tregua, de Mario Benedetti.
16.– Un heroe de ficción?
– O meu alter ego ou o meu avatar en versión triunfadora, ha ha. Non sei… Trancos, do Señor dos Aneis.
17.– Unha heroína?
– Rosalía de Castro e…, todas as nais.
18.– A súa música favorita?
– Silvio Rodríguez.
19.– Na pintura?
– Paul Cézanne e unha amiga que dará que falar: Arantza Pardo.
20.– Un heroe ou heroína na vida real?
– Os pais e nais.
21.– O seu nome favorito?
– Roi.
22.– Que hábito alleo non soporta?
– A mentira.
23.– O que máis odia?
– O mesmo, a mentira.
24.– A figura histórica que máis despreza?
– Tamén hai moitas, pero prefilo esquecelas.
25.– Un feito militar que admire?
– Poucos, pero quedariame con aqueles que non chegaron a ser militares, aqueles que o pobo parou como a Revolución dos Cravos. Hai máis pero…, supoño que abonda con un.
26.– Que don natural lle gustaría ter?
– Ser máis positivo.
27.– De que maneira lle gustaría morrer?
– De ningunha, ha, ha. Pero supoño que cun libro na man e soñando que estou nel, que formo parte del.
28.– Cal é o seu estado de ánimo máis habitual?
– Apoucado, negativo.
29.– Que defectos lle inspiran máis indulxencia?
– A tristeza, se se pode catalogar como defecto.
30.– Un lema na súa vida?
– Levantarse de novo, aínda que nunca o digo en voz alta.”

Con María Canosa, no club de lectura “Lendo no Galiñeiro” (IES Valadares)

Publicado o por

DesdeMaría Canosa o blogue Caderno da crítica, de Ramón Nicolás:
“Visitou a escritora María Canosa o Club de Lectura “Lendo no Galiñeiro” por mor da lectura do seu libro Druídas, que ocupou a atención de quen o conformamos nas últimas semanas. Foi esta novela a que centrou boa parte do encontro, desvelándose a dinámica interna da súa xestación, quer dicir, o proceso -ao que parece abondoso- de documentación e a súa plasmación na obra escrita de maneira que en boa parte o que hai nese libro se articulou, conscientemente, como unha porta aberta para acceder a outros espazos e coñecementos, suxerindo camiños, ofrecendo fíos para os que poder tirar. Un orixinal -confesou- que levaba tempo nunha gaveta e que, tras ese distanciamento, se decidiu a puír e de aí a dar o salto á editorial e ás mans do lectorado. Un libro pragado, por outra parte, de vivencias, de lecturas previas e do pouso de persoas que estiveron coa autora, algo que cifrou no feito de que “en todos os libros que escribo hai unha parte de min, do que son e do que non son”.
O diálogo, moi rico nesta ocasión, discorreu tamén pola presenza da mitoloxía no libro, do respecto á natureza e abriuse a outras obras da autora como Acuario ou Rubicundo, finalista do premio Merlín de literatura infantil. Tempo houbo tamén para que nos relatase a peripecia da publicación do seu primeiro libro (Bramido maino) no que algo tivo que ver Manuel Beiras, o que pode haber do avó de Druídas no propio avó da autora ou da concepción que posúe sobre a literatura infantil como reto persoal entre outros asuntos. Grazas á autora pola súa visita, tamén polo consello de non perder nunca a capacidade de se sorprender. No Club de Lectura nesas andamos. (…)”

Ramón Nicolás: “Mudar de lingua literaria non é a mellor vía cara ao éxito”

Publicado o por

EntrevistaRamón Nicolás de César Lorenzo Gil a Ramón Nicolás en BiosBardia:
“- BiosBardia (B): Entre os analistas da situación da literatura galega danse dous ánimos: quen pensa que a crise reduciu as oportunidades de publicar e polo tanto o impulso creativo e quen opina que entrementres aparecen as oportunidades para publicar estase a construír un corpus creativo que vai ser moi substancioso no futuro.
– Ramón Nicolás (RN): Eu comparto os dous diagnósticos. Hai unha evidente crise editorial que se está a compensar cun traballo extenuante das editoras, que fan un esforzo quizais superior á lóxica de mercado, tendo en conta o número de lectores do libro galego. E pola contra hai un gran vizo creativo, tanto de autores novos coma de escritores consagrados. Tendo en conta o nivel do que se publica, eu tamén opino que se está a formar un humus que poderá dar froitos interesantes máis adiante. Mais a cuestión básica é encontrar a maneira de gañar lectores. O lectorado é a base de calquera sistema literario. Sen eles, o demais perde importancia.
– B: Se alguén soubese como gañar eses lectores, xa o estaría a facer.
– RN: Claro. É un tema complexo que depende de moitos factores, de moitas vontades. Coido que máis ou menos temos idea do que se pode facer pero cómpre un consenso amplo, que supera os límites dos axentes culturais. Como docente, penso que hai que coidar os novos lectores, atraelos, favorecer que persoas que non len habitualmente en galego teñan oportunidade de facelo. Calquera fomento da lectura é bo para a lectura en galego. No centro no que eu traballo manteño dous clubs de lectura, un para rapaces da ESO e do Bacharelato e outro para adultos. Conséguese moito con estes clubs, tamén coa rede de bibliotecas escolares. Para contaxiar o hábito da lectura é fundamental empregar todas as ferramentas dispoñibles. No caso do galego, temos unha vantaxe: podemos relacionar os lectores cos autores. Nós, no noso club, sempre buscamos que os escritores se encontren cos lectores, que dialoguen, que se coñezan. Estou convencido de que ese contacto persoal é básico para asentar o gusto pola lectura. (…)
– B: Entre determinadas persoas, a literatura galega ten fama de elitista. Outros, entre quen me inclúo, coidan que hai moita xente intentando facer best-sellers; o malo é que nin todos conseguen o obxectivo. Cal é a súa opinión?
– RN: Eu comparto esa visión. Hai nos andeis de novidades moita literatura popular, feita con alta calidade, con valores literarios e estéticos moi superiores aos que se dan nos best-sellers que triunfan nas linguas máis poderosas. É unha moi boa noticia para o sistema literario galego que novelas coma as de Pedro Feixoo ou Domingos Villar teñan unha aceptación maioritaria, moi superior ás expectativas. Tanto porque conseguen facer visible a nosa lingua como produto cultural coma porque serven de porta de entrada para novos lectores. (…)
– B: A crítica que vostede publica ten moito a ver coa estratexia de visibilización e promoción do libro galego. De aí que case sempre teña un perfil positivo. Non se publican malos libros en galego?
– RN: Si. E o mellor que, na miña opinión, podemos facer é recibilos con silencio. A miña concepción da crítica ten a ver co servizo ao lector. Son recensións que orientan as lecturas, visibilizan aquelas cousas que paga a pena, procuran salientar o bo das obras e matizar aqueles aspectos peor resoltos, sempre con cortesía e educación. (…)
– B: Pode ser esa falta xeral de visibilización da literatura galega a causa de que haxa nomes novos que estean a abandonar o galego como lingua literaria malia iniciaren a súa traxectoria nela?
– RN: Non o sei. En calquera caso, mudar de lingua literaria non é o camiño cara ao éxito. Pódese lograr escribindo na propia lingua. Demostrando talento unha obra destaca e acaba por traducirse. Hai moitos casos, tamén recentes. (…)”