Pontevedra: Culturgal 2022, do 24 ao 27 de novembro

“Ernesto Chao máis alá de Miro Pereira”

Artigo de Daniel Salgado en Sermos Galiza:
“(…) “Unha das súas facetas máis salientábeis é o seu labor en Escena Galega e despois na Asociación de Actores e Actrices de Galicia”, opina de entrada a actriz Patricia de Lorenzo, da compañía Chévere, “ao final, as asociacións profesionais cobraron peso grazas a persoas como Ernesto”. Detrás dos escenarios non só están os dramaturgos, os encargados de vestiario, os directores. O teatro, lembra o crítico Camilo Franco, precisa de certa “organización social” para existir.
Ernesto Chao botárase ás táboas desde o seu país natal. Que era o Ribeiro e, polo tanto, a paisaxe da histórica Mostra de Teatro de Ribadavia. “O fundamental en Ernesto Chao foi a súa pertenza a unha xeración con vontade de ser actores e de transformar esa vontade nunha profesión”, sinala Franco. Facer da intepretación un modo de vida. Metamorfosar unha vocación en emprego. Construír os alicerces do teatro profesional galego.
Para realizar esa estratexia, Chao percorreu practicamente todos os estadios do mundo teatral. Actor, empresario, mesmo director do Centro Dramático Galego entre 1986 e 1987. “Ao cabo, a súa quinta foi a primeira realmente preocupada por organizar o teatro e a cultura en xeral”, engade o crítico. Aqueles esforzos iniciados nos anos 70 servirían ademais para “os que viñeron despois”.
O escritor Antón Lopo, que se encargou do comentario teatral nos últimos meses do Diario Cultural -antes de que a dirección da Radio Galega decidise suprimilo como tal despois de 28 anos en antena-, fala de “segunda remesa” de profesionais do oficio. Despois de nomes como Manuel Lourenzo ou Xulio Lago, pioneiros do teatro contemporáneo, Ernesto Chao “sempre conectado a Eduardo Alonso”, a súa compañeira Rosa Álvarez ou Luma Gómez, impulsaron “a profesionalización e a institucionalización”.
Dinamizador e activista e tamén empresario -anota Lopo: “Porque na industria cultural, o papel do empresariado é crucial”-, o creador, canda Rosa Álvarez, da compañía Lagarta, lagarta púxose na pel de innúmeros personaxes en máis de 35 obras. Patricia de Lorenzo salienta Noiteboa, de Redrum, unha traxicomedia dirixida por Álex Sampayo. “Sorprendeume estes días descubrir que fixera de Ramón Sampedro nun telefilme, Condenado a vivir”, engade. Estreouse en 2001 e dirixiuno Roberto Bodegas.
Bardem e Amenábar opacaron ao pouco aquel traballo televisivo de Chao, que tamén recorda Camilo Franco. Pero foi na inmediatez do escenario teatral onde as súas capacidades interpretativas amosaron todos os seus matices. “Nos últimos anos, queixábase de que non había papeis para actores maiores”, di Franco, “o seu traballo na televisión acabou por constrinxilo. É un fenómeno que pasa habitualmente, pero para el, como actor, era estraño”.
E, porén, alén de Miro Pereira estaba o Chao que fixo varios Shakespeare con Teatro do Noroeste, entre eles O Rei Lear. Transitou un “deserto” despois dos 15 anos de Pratos combinados, e só atopou o seu lugar no tramo final, considera Franco. Por exemplo, como Fernández Albor de Fariña -“un papel curto pero no que estaba no seu sitio”- na televisión, ou en Aeroplanos, da súa propia compañía teatral.
O coronel ten a quen lle escribir -sobre un texto de Manuel Riveiro Loureiro– e na que fixo de militar, ou A canción do elefante, de novo para Redrum de Álex Sampayo e cun personaxe de psiquiatra, son pezas de Chao que destaca Antón Lopo. Para quen o actor “sempre agachou na súa ollada ese neno que foi, próxima a certa maneira de ensoñación, en papeis moitas veces conmovedores”.
Eses que lle permitiron, segundo conclúe Camilo Franco, afrontar a última etapa da súa carreira a partir “da decisión de explicarse a si mesmo. Porque parecía que, se te dedicas á comedia, non tes ambicións artísticas. E el tiña ambicións artísticas”.”

O CDG programa unha función inclusiva do espectáculo Divinas Palabras Revolution con motivo da súa despedida do público

Desde Agadic:
“O espectáculo do Centro Dramático Galego (CDG) Divinas Palabras Revolution regresa do xoves 5 ao domingo 8 ao Salón Teatro de Santiago para se despedir do público no mesmo escenario no que esta adaptación da obra de Valle-Inclán foi estreada o 12 de abril e onde, por vez primeira, se desenvolverá unha función inclusiva o venres 6.
Esta é unha das principais novidades da segunda estadía en Compostela desta montaxe, dirixida por Xron, que acaba de rematar unha xira de dous meses por outros oito espazos galegos mais o Teatro Español de Madrid. Cambian tamén os horarios de representación no Salón Teatro para se adaptar á temporada de verán: de xoves a sábado, ás 21,00 h., e o domingo, ás 19,30 h.
Para a función inclusiva do venres, contarase con tradución simultánea á linguaxe de signos e programa en lectura fácil, así como con audiodescrición e espazos para cadeira de rodas previa reserva. O pase, para o que se establece un prezo especial único de 5 euros, está organizado en colaboración coa ONCE, a Federación Galega de Asociacións en Favor das Persoas con Discapacidade Intelectual ou do Desenvolvemento (Fademga Plena Inclusión), a Federación de Asociacións de Persoas Xordas de Galicia (Faxpg) e a Plataforma Representativa Estatal de Persoas con Discapacidade Física de Galicia (Predif).
Encontro co público
Retómase, ademais, o programa Encontros co Público, que desta volta terá lugar ao finalizar a representación do xoves para lle ofrecer aos espectadores a oportunidade de intercambiar impresións co equipo artístico do espectáculo.
Esta versión, a primeira en idioma galego, de Divinas palabras achega unha ollada actual e crúa da traxicomedia valleinclaniana, ambientada aquí na “aldea global” fronte a “aldea” do orixinal. Na versión do CDG os personaxes que interpretan Patricia de Lorenzo, Manuel Cortés, Antón Coucheiro, Borja Fernández, Mónica García, Tone Martínez, Victoria Pérez, Ánxela Ríos e Tomé Viéitez participan nun concurso de telerrealidade, durante o que teñen que convivir nunha casa-plató vixiados polas cámaras as 24 horas.
As entradas para estas catro derradeiras funcións de Divinas Palabras Revolution poden adquirirse de xeito anticipado a través do web entradas.abanca.com e do teléfono 902 434 443, así como no despacho de billetes do Salón Teatro desde dúas horas antes do comezo de cada pase.”

A Coruña: “A cultura é un dereito. A escena galega no palco do Colón”, o 9 de xuño

A nova produción do CDG converte os personaxes de Valle-Inclán en concursantes do ‘reality’ Divinas Palabras Revolution

Desde Agadic:
“O Centro Dramático Galego (CDG) presentou hoxe a estrea de Divinas Palabras Revolution, a súa nova produción propia, que erguerá por primeira vez o pano este xoves 12, ás 21,00 h., no Salón Teatro de Santiago. Na sede da compañía pública poderá verse ata o día 29, con catro funcións semanais para público xeral e pases matinais para escolares.
A continuación, iniciará unha xira de dous meses por outros oito escenarios galegos mais o Teatro Español de Madrid.
Anxo Lorenzo, secretario xeral de Cultura; Jacobo Sutil, director da Axencia Galega das Industrias Culturais (Agadic); Fefa Noia, directora do CDG; e Xron, director do espectáculo, interviñeron nesta rolda de prensa, na que tamén participou unha representación do elenco, encabezado por Patricia de Lorenzo, no papel de Marigaila, e Manuel Cortés, no de Pedro Gailo.
A casa en directo
Completan o reparto Antón Coucheiro (Sétimo Miau), Borja Fernández (Migueliño), Mónica García (Marica do Reino), Tone Martínez (Candás), Victoria Pérez (Tatoola), Ánxela Ríos (Simoniña) e Tomé Viéitez (Laureano). Na versión que asinan Manuel Cortés e Xron, con dramaturxia deste último, estes personaxes son os concursantes dun concurso de telerrealidade, durante o que teñen que convivir nunha casa-plató vixiados polas cámaras 24 horas. Deste xeito, a ‘traxicomedia de aldea’, como subtitulou Valle a obra orixinal, convértese aquí en ‘traxicomedia de aldea global’.
O espazo audiovisual deseñado por Quadra Producións/Cuco Pino, coa asistencia técnica de Semi Soto, é pois peza indispensable na nova montaxe do Centro Dramático Galego, para a que Xron tamén contou no equipo artístico con Suso Montero (escenografía), Mar Fraga (vestiario), Fidel Vázquez (iluminación), Xacobe Martínez Antelo (música orixinal e espazo sonoro), Fanny Bello (caracterización), Iván Nespereira (deseño gráfico das tatuaxes), Rosa Moledo (asesoría lingüística a partir da tradución de Manuel Cortés), Arantza Villar (asistencia de dirección) e José Díaz (asistencia de produción). Xunto a eles, o equipo habitual da compañía da Xunta de Galicia encárgase dos diferentes aspectos técnicos da produción e da posta en escena.
A ambientación nun contexto actual non afecta o espírito crítico e inconformista co que o gran autor arousán concibiu esta obra hai cen anos. Así, o retablo da avaricia, a luxuria e a morte que Valle-Inclán construíu en Divinas palabras mantén a súa crueza nesta nova aproximación escénica, a primeira que se fai en idioma galego, para ofrecer –en palabras do seu director– “un retrato descarnado dun pobo inconsciente da súa ferocidade, un testemuño irascible da miseria moral da sociedade”.
Porén, non o fará a través dunha tradución directa da obra orixinal, senón asumindo a imposibilidade de atopar esa aldea valleinclanesca na actualidade como reflexo doutras moitas imposibilidades, como a de manter unha identidade propia nun mundo globalizado ou a de conservar o sagrado, a natureza virxe, a pureza e o misterio como símbolos de Galicia, tal e como foi retratada por Valle.
Funcións e horarios en Santiago
Divinas Palabras Revolution poderá verse ata finais de mes no Salón Teatro, onde o CDG levará a cabo 16 funcións. As de público xeral terán lugar de xoves a sábados, ás 20,30 h., e os domingos, día do espectador, ás 18,00 h. Así mesmo, os asistentes terán a oportunidade de intercambiar impresións co equipo tras o pase dos xoves nos chamados Encontros co Público. En canto á campaña escolar, desenvolverase en pases matinais os martes e mércores para alumnado a partir dos 15 anos de idade.
Ademais, nas tres funcións dos días 15, 22 e 29 de abril, o CDG pon en marcha un novo servizo, denominado Domingos de Conciliación, para todas as persoas con nenos/as ao seu cargo que queiran asistir ao espectáculo. Esta iniciativa –incluída no prezo da entrada– consiste nun obradoiro de artes escénicas na Fundación Granell, para idades comprendidas entre os 5 e 12 anos, onde os rapaces e rapazas poden pasar unha tarde entretida mentres os seus maiores asisten a Divinas Palabras Revolution no Salón Teatro. Para solicitar este servizo, de prazas limitadas, cómpre enviar un correo electrónico ao enderezo centro.dramatico.galego@xunta.gal ou chamar ao 881 867 229, de luns a venres (agás festivos) de 9,00 a 14,00 h.
Divinas Palabras Revolutioniniciará despois unha xira durante a que se exhibirá noutras oito localidades galegas (4 de maio en Carballo, 11 e 12 de maio en Ourense, 1 de xuño no Barco, 8 e 9 de xuño na Coruña, 14 de xuño en Pontevedra, 16 de xuño en Rianxo, 21 e 22 de xuño en Vigo e 29 de xuño en Cangas), así como no Teatro Español de Madrid (do 17 ao 27 de maio). Alí representarase en galego, con sobretítulos en castelán, 85 anos despois da estrea da obra orixinal, que tivo lugar en 1933 nese mesmo espazo baixo a dirección de Cipriano Rivas Cherif, con escenografía de Castelao e con Margarita Xirgu como Mari-Gaila.”

Compostela e Ribadeo: presentacións da Axenda Feminista 2014. Teatreiras Galegas